14 - MELEKLERİN REFAKATİNDE VE MÜNFERİD İNEN ÂYETLER
İbn-i Habib ve ona uyarak İbn-i Nakîb de şöyle der: Kur’ân'da meleklerin refakatinde inen sûre, En'am sûresidir. Bu sûrenin inişinde 70.000 melek hazır bulunmuştur. Fâtiha sûresi, 80.000, Âyete'l-Kürsi 30.000, Yâsin sûresi 30.000 ***** «Senden önce gönderdiğimiz elçilerden sor...» (Zuhruf, 45.) âyeti 20.000 melek refakatinde inmiştir. Kur’ân'ın geri kalan kısmını Cebrâil (a.s) münferiden indirmiştir.
Burada şunu ilâve etmek isterim: En'âm sûresinin bütün olarak indiği hakkındaki hadisin, değişik tarikle rivâyet edildiğini belirtmiştik. Bununla ilgili diğer tarikler de şunlardır: Beyhakî «Ş u a b»ında, Taberânî de eserinde zayıf bir senedle Enes b. Mâlik'den merfû olarak şunu rivâyet ederler: En'âm sûresi doğu ve batıdan gökyüzünü dolduran, yükselen tesbih ve takdis sesleriyle yeryüzünü titreten bir grup melek refakatinde, inmiştir.
Hâkim ve Beyhakî Câbir'in şöyle dediğini rivâyet ederler: En'âm sûresi nâzil olunca Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) tesbih ederek şöyle dedi: Bu sûreyi ufku kaplayan bir grup melek indirdi.
Hâkim, Müslim'in şartına göre, hadisin sahih olduğunu söyler. Fakat Zehebi, bu hadisde inkıta vardır; mevzu olduğunu zannederim, şeklinde ilâvede bulunur.
Fâtiha, Yâsin ve ***** «...elçilerden sor...» (Zuhruf, 45.) âyeti hakkında hiçbir hadis veya habere rastlayamadım. Âyete'l-Kürsî hakkında rivâyetler mevcuttur. Bakara sûresinin bütün âyetleri hakkında Ahmed b. Hanbel «M ü s n e d»inde Ma'kal b. Yesâr'dan şu rivâyeti verir: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Bakara sûresi Kur’ân'ın en yüce sûresi ve doruğudur. Sûrenin her âyeti, 80 melek refakatinde inmiştir. ***** «Allah, ki O'ndan başka tanrı yoktur, daima diri ve yaratıklarını koruyup yöneticidir..» âyeti arşın altından çıkmış, bu sûreye eklenmiştir, buyurmuştur.
Saîd b. Mansûr «e s - S ü n e n»inde Dahhak b. Müzâhim'in şöyle dediğini rivâyet eder: Cebrâil (a.s) Bakara sûresinin son âyetlerini sayısı belirsiz meleklerle birlikte indirmiştir.
Melekler refakatinde inen sûrelerden bir diğeri de Kehf sûresidir, İbn-i'-d-Durays «Fedâil» adlı eserinde: Bize Yezîd b. Abdulaziz et-Tayâlisî, ona İsmail b. Ayyaş, ona da İsmail b. Râfi rivâyet etmiştir. İsmail b. Râfi şöyle demiştir: Size yüceliği gökle yer arasını kaplayan, 70.000 meleğin refakatinde inen sûreyi söyliyeyim mi? Bu sûre Kehf sûresidir.
Yukarıdan beri zikredilen rivâyetlerle, İbn-i Ebî Hâtim'in sahih bir senedle Saîd b. Cübeyr'den yaptığı şu rivâyet arasındaki farka, dikkat edilmelidir. Cebrâil (a.s) Resûlüllah'a her inişinde beraberinde mutlaka dört koruyucu melek bulunurdu. İbn-i Cerîr, Dahhak'ın şöyle dediğini rivâyet eder: Resûlüllah'a melek gönderildiğinde, şeytanın melek suretine girmesini önlemek üzere, etrafını çeviren melekler gönderilmiştir.
Arşın Hazinesinden Nâzil Olan Âyetler
İbn-i'd-Durays: Bize Mahmud b. Gaylan, o Yezîd b. Harun'dan, o Velidden, -yani İbn-i Cemil- o Kâsım'dan, o da Ebû Umâme'den rivâyetle Ebû Umâme'nin şöyle dediğini naklederler: Dört âyet, arşın hazinesinden nâzil oldu. Buradan bunlardan başka bir şey inmedi. Fâtiha, Âyete'l-Kürsi, Bakara sûresinin son âyetleri ve Kevser sûresi.
Bu konuyla ilgili olarak şu açıklamada bulunmak isterim: Beyhakî «Ş u a b»ında, Enes'den merfûan rivâyet ettiği bir hadisde Resûlüllah, Fâtiha sûresi hakkında şöyle der: Allahü teâlâ'nın bana verdiği nimetlerden biride Fâtiha sûresini indirmesidir. Bu sûre arşın hazinelerinden biridir.
Hâkim Ma'kal b. Yesâr'dan merfû olarak şu rivâyette bulunur. Fâtiha ve Bakara sûresinin son âyetleri, arşın altından verilmiştir.
İbn-i Râhaveyh «M ü s n e d»inde Hazret-i Ali'den şu rivâyette bulunun Hazret-i Ali'ye Fâtiha sûresinden sorulunca şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bize Fâtiha sûresinin arşın altındanki hazineden nâzil olduğunu bildirdi.
Bakara'nın son âyetleri hakkında şu rivâyetler vardır. Dânmi, «M ü s n e d»inde Eyfâil-Kelâi'nin şöyle dediğini rivâyet eder. Bir kimse Resûlüllah'a: Ya Resûlallah, Kur’ân'ın hangi âyeti, senin ve ümmetin payına düşmesini isterdin? diye sordu. Resûlüllah Bakara sûresinin son âyetleridir, çünkü bu âyetler Allah'ın arşı altındaki rahmet hazinesinden nâzil olmuştur, cevâbını verdi.
Ahmed b. Hanbel ve diğerleri, Ukbetu'bnu Âmir'den merfûan şu hadisi rivâyet ederler Şu iki âyeti okuyunuz. Çünkü Rabbim bunları bana arşın altından verdi. Huzeyfe Resûlüllah'dan şu hadisi rivâyet eder Bakara sûresinin son âyetleri bana arşın altından verildi. Allah bunu benden önce hiçbir peygabere vermemişti. Ebû Zer de, Resûlüllah'dan aynı mealdeki şu hadisi rivâyet eder: Bakara sûresinin son âyetleri bana, arşın altındaki hazineden verildi. Bunlar, benden önce hiçbir peygambere verilmemişti. Bu hadis, Hazret-i Ömer, Hazret-i Ali, İbn-i Mesûd ve diğerlerinden değişik tariklerle rivâyet edilmiştir. Âyete'l-Kürsi ile ilgili hususlar, Ma'kil b. Yesar'ın rivâyet ettiği hadisde, önceden geçmişti.
İbn-i Merdeveyh, İbn-i Abbâs'ın şöyle dediğini rivâyet eder. Resûlüllah Âyete'l-Kürsiyi okuduğunda tebessüm eder ve şöyle derdi: Bu âyet, arşın altındaki Rahmân hazinesinden gelmiştir.
Ebû Ubeyd, Hazret-i Ali'nin şöyle dediğini rivâyet eder: Âyete'l-Kürsî, Peygamberimize arşın altındaki hazineden verilmiştir. Halbuki bu âyet, Peygamberimizden önce hiçbir nebiye verilmemişti.
Kevser sûresiyle ilgili hiçbir hadise rastlayamadım. Ebû Umame'nin bu konudaki sözü, merfu hadis hükmündedir. Bunu, Ebû’ş-Şeyh b. Hayyân, Deylemî ve başkaları, Muhammed b. Abdilmelik ed-Dakikî tarikiyle Zeyd b. Harundan, bir önceki isnadla, Ebû Umâme'den merfu olarak rivâyet etmişlerdir.