Mekke Ambargo Uyguluyor
Müşriklerin Hâşim ve Muttalib Oğullarına İçtimaî ve İktisadî Ambargo Uygulamaları
Hâşim ve Muttalib oğullarının Müslüman olan ve olmayanlarının tümünün Şı'b'da toplandıklarını ve Peygamberimiz aleyhisselâmı korumaya azmettiklerini görünce, 1 Kureyş müşrikleriyle Kinane'ler, 2 Mekke'nin yukarı tarafında, kabirler yanındaki3 " Kinane oğullarının Hayf'ı" diye anılan Muhassab'da* toplandılar. 4
Hâşim oğulları ile Muttalib oğullarına karşı: 5
1. Öldürmek içine Peygamberimiz aleyhisselâm kendilerine7 teslim edilinceye kadar, Haşim oğullarından gelecek barış dileği asla kabul edilmemek,
2. Kendilerine acınmamak. B
3. Onlara kız vermemek, onlardan kız alınmamak, 9
4. Onlara birşey satmamak. 10
5. Onlardan birşey satın almamak. 11
6. Onlarla oturmamak, görüşmemek, 12 konuşmamak, 13
7. Onların evlerine girmemek14 üzere, küfür üzerinde15 aralarında andlaştılar. 16 Kararlaştırıp üzerinde andlaştıklan bu maddeleri bir sahifeye yazdılar. 17 Sahifenin üzerine üç mühür bastılar. 18
Verdikleri sözlerinde durmalarını sağlamak için de, 19 onu Kabe'nin içine astılar. 20
Bu sahifeyi yazan, Mansur b. İkrime idi. 21
Sahifeyi yazdığı gün, 22 Peygamberimiz aleyhisselâm dua edince, 23 Mansur'un eli24 çolak oldu, 25 kurudu. 26
Bunun üzerine, Kureyş müşrikleri aralarında:
" Hâşim oğullarına zulmettik de, 27 işte bakınız! Mansur b. İkrime musibete uğradı! " demeye başladılar. 28
Bu zulüm sahifesinin Ebu Cehil'in anası, 29 veya halası Ümmü'l-Cülas'ın30 ve daha başkalarının yanında bulundurulduğu da rivayet edilir. 31
Sanıldığına göre; sahifenin şahıslar yanında bulunduruluşu, Kabe'nin içine asılısından önce idi. 32
-------------------------------------
1. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 273, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 126, Zehebî, Târîhu'l-islâm, s. 221, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 84, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 26.
2. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 237, Buharî, Sahih, c. 2, s. 158, Müslim, Sahih, c. 2, s. 952, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 9, s. 160, Ebu’l-Ferec İbn Cevzî, el -Vefâ, c. 1, s. 199, Halebî, İnsânu’l-uyûn, c. 2, s. 25, Zürkânî, Mevâhibu’l-ledünniye Şerhi, c. 1 , s. 278.
3. Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 297, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 25.
* Muhassab; Mekke ile Mina arasında bir yer olup, Mina'ya Mekke'den daha yakındı r. (Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 5, s. 62).
4. Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim , c. 2, s. 952, Ebu’l-Ferec, c. 1, s. 199, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 9, Halebî, c. 2, s. 25, Zürkânî, c. 1, s. 278.
5. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1 , s. 375, Ahmed b. Hanbel. c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim, c. 2, s. 952, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 234, Taberî, Târîh, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym, c. 1 , s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 199, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 87, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 9, Diyarbekrî, c. 1, s. 297.
6. Ebu Nuaym, c. 1, s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, c. 1, s. 126, Zehebî, s. 221 , Ebu’l-Fidâ, c. 3, s. 84, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c. 1, s. 67, Diyarbekrî, c. 1, s. 297, Halebî, c. 2, s. 25.
7. Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim, c. 2, s. 952, Ebu Nuaym, c. 1, s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 197, İbn Kayyım , Zâdü'l-mead, c. 2, s. 51 , 221, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84, Kastalânî, c. 1, s. 67. Diyarbekrî, c. 1, s. 297, Halebî, c. 2, s. 25.
8. Ebu Nuaym , c. 1, s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, c. 1, s. 126, Zehebî, s. 221, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84, Halebî, c. 2, s. 25.
9. İbn İshak, İbn Hişam , c. 1, s. 375, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 188, Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim, c. 2, s. 952, Taberî, c. 2, s. 225, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 197, İbn Esîr, c. 2, s. 87, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86, Kastalânî, c. 1, s. 67, Halebî, c. 2, s. 25.
10. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1 , s. 375, İbn Sa'd, c. 1, s. 188, Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim, c. 2, s. 952, Belâzurî, c. 1, s. 234, Taberî, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym, c. 1 , s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 64, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 197, İbn Esîr, c. 2, s. 83, İbn Kayyım, c. 2, s. 51, İbn Seyyid, c. 1, s. 126, Zehebî, s. 221, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 9, Kastalânî, c. 1, s. 67, Diyarbekrî, c. 1, s. 297, Halebî, c. 22, s. 25.
11. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 375, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 188, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 237, Buhârî, Sahîh. c. 2, s. 158, Müslim, Sahîh, c. 2, s. 952, Taberî, Târîh, c. 2, s. 225, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 197, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 87, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 197, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 87, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c. 1, s. 67, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 25.
12. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 188, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 234, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 273, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 312, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 64, İbn Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 26, İbn Kayyım, Zâdü'l-mead, c. 2, s. 51, Zehebî, Târîhu'l-islâm, s. 221, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 9.
13. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 188, Belâzurî, c. 1, s. 234, İbn Hazm, s. 64, İbn Esîr, c. 1, s. 26, İbn Kayyım, c. 2, s. 51, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 9.
14. Ebu Nuaym, c. 1, s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84.
15. Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim, c. 2, s. 952, Ebu Nuaym, c. 1 , s. 273, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 9, s. 160, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 199.
16. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 375, Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 237, Buhârî, c. 2, s. 158, Müslim, c. 2, s. 952, Taberî, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym , c. 1, s. 273, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 160, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 199.
17. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 375-376, İbn Sa'd, c. 1, s. 208-210, Belâzurî, c. 1, s. 234, Taberî, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym, c. 1, s. 273, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 312, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 87, İbn Kayyım, c. 2, s. 51, İbn Seyyid, c. 1, s. 126, Zehebî, s. 221 , Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 9, Kastalânî, c. 1, s. 67, Diyarbekrî, c. 1, s. 297, Halebî, c. 2, s. 25.
18. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 209.
19. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 376, Taberî, c. 2, s. 225, İbn Esir, c. 2, s. 87, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86, Halebî, c. 2, s. 25.
20. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 376, İbn Sa'd, c. 1, s.
21. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1 , s. 376, İbn Sa'd, c. 1, s. 209, Belâzurî, c. 1, s. 235, Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 31, Taberî, c. 2, s. 229, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 352, İbn Kayyım, c. 2, s. 51, Ebu’l-Fidâ. c. 3, s. 86, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 377, Kastalânî, c. 1, s. 67, Diyarbekrî, c. 1 , s. 297.
22. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 376, Belâzurî, c. 1, s. 235, Yâkubî, c. 2, s. 31.
23. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 376.
24. İbn İshak, İbn H i sam, Sîre, c. 1, s. 376, İbn S a'd, Tabakâtü’l -kübrâ, c. 1, s. 209, Belâzurî, Ensâbu’l -eşraf, c. 1, s. 235, Taberî, Târîh, c. 2, s. 229, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 278, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 352, İbn Kayyım, Zâdü'l-mead, c. 2, s. 51, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 129, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 86, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c. 1, s. 67, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 297.
25. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1 , s. 376, İbn Sa'd, c. 1, s. 209, Belâzurî, c. 1, s. 235, Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 31, Taberî, c. 2, s. 229, Ebu Nuaym, c. 1, s. 278, Süheylî, c. 3, s. 352, İbn Kayyım, c. 2, s. 51, İbn Seyyid, c. 1, s. 129, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 377, Kastalânî, c. 1, s. 67, Diyarbekrî, c. 1, s. 297.
26. Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1 , s. 377.
27. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 86, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 375.
28. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 209, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86, Suyûtî, c. 1, s. 377.
29. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 235.
30. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 209.
31. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 235.
32. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 25.
Ebu Talib'in Kureyşlileri Uyarışı ve Kendisine Karşı Saygılı ve Merhametli Davranmaya Çağırışı
Kureyş müşriklerinin, Haşim ve Muttalib oğullarına karşı aldıkları acımasız tedbirler üzerine, Ebu Talib, söylediği bir manzumesinde:
Lüeyy oğullarına ve bilhassa onlardan Ka'b oğullarına;
Muhammed (aleyhisselâm)ın, Musa (aleyhisselâm) gibi bir peygamber olduğunu eski semavî kitablarda yazılı bulduklarını kendilerinin de bildiklerini; Kabe duvarına astıkları yazının, başlarına ancak uğursuzluk ve felaket getireceğini hatırlattı.
Suçsuzlar suçlu durumuna düşmeden ayılmalarını, fesatçılara uyup aradaki akrabalık ve dostluk bağlarını koparmamalarını, sonucu çok acı olabilecek kanlı bir savaşı davet etmemelerini tavsiye etti.
Zağlı kılıçlarla boyunlar ve kollar kesilip başlar uçurulmadan, Muhammed (aleyhisselâm)ı kendilerine teslim edebileceğini hiç ummamalarını, babaları Hâşim'in vasiyetini tutan Hâşim oğullarının hiçbir zaman savaşmaktan yılmayacaklarını hatırlattı. 33
-------------------------------------
33. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 377-379, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 87.
Ebu Talib'in Peygamberimiz aleyhisselâm İçin Her Gece Koruma Tedbiri Alışı
Ebu Talib; Peygamberimiz aleyhisselâma herhangi bir kötülük veya suikastta bulunmak isteyeceklere karşı bir koruma tedbiri olmak üzere, her gece, yatağa yatılacağı zaman, herkesin gözü önünde, Peygamberimiz aleyhisselâma yatağına yatmasını söyler; halk uykuya dalınca da, oğullarından veya kardeşlerinden ya da amca oğullarından birisine, Peygamberimiz aleyhisselâmın yatağına yatmasını emreder. Peygamberimiz aleyhisselâma da onun yatağında uyumasını söylerdi. 34
-------------------------------------
34. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 273, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 127, Zehebî, Târîhu’l-islâm, s. 221, Ebu’l-Fidâ, c. 3, s. 84, Halebî, İnsanu'l-uyûn, c. 2, s. 34, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c. 1, s. 279.
Şı'b Sakinlerinin Yokluk ve Açlık Sıkıntısına Düşmeleri
Kureyş müşrikleri; Peygamberimiz aleyhisselâmı ve Peygamberimiz aleyhisselâmın kabile halkı olan Hâşim oğullarıyla Muttalib oğullarını, Şı'b'cia35 üç yıl kuşatıp gözaltında tuttular. 36
Onlara sıkı bir içtimaî ve iktisadî ambargo uyguladılar.
Çarşı ve pazarların, Şı'b sakinlerine giden yollarını kestiler. 37 Şı'b'a yiyecek ve katık gitmesini önlediler. 38
Kureyş müşrikleri; Mekke'den gelen yiyecekleri veya satılan herhangi bir şeyi Şı'b'a bırakmamakta, hemen varıp onları kendileri satın almakta, 39 Şı'b sakinlerini açlıktan öldürüp, 40 böylece Peygamberimiz aleyhisselâmın kanını dökmeye muvaffak olabileceklerini ummaktaydılar. 41
Şı'b sakinlerinin hac mevsimlerinde-dinî geleneğe uyarak-Şı'b'dan çıkıp alışverişte bulunmalarına her ne kadar engel olmamakta iseler de, 42 Mekke çarşısına bir deve yükü yiyecek geldiği ve Şı'b sakinlerinden birisi çoluk çocuğu için biraz yiyecek almak üzere oraya vardığı zaman, Ebu Leheb hemen erzak yüklerinin başına dikilir:
" Ey tüccar topluluğu! Muhammed'in ashabına fiyatları öyle yükseltiniz ki, onlar yanınızdaki şeylerden birşey alamasınlar!
Siz benim zengin ve verdiği sözü yerine getirir bir kimse olduğumu bilirsiniz. 43 Böyle yapmanızdan size bir zarar gelmeyeceğine ben kefilim! " der;44
Tüccarlar da meta'larının fiyatını öyle kat kat arttırırlardı ki, Müslümanlar açlıktan ağlaşan çocuklarının yanına, ellerinde onlara yedirecek birşey bulunmaksızın dönmek zorunda kalırlardı.
Ertesi günü, sabahleyin, tüccarlar Ebu Leheb'in yanına varırlar; o da kalan yiyecek ve giyecekleri onlardan yüksek fiyatla satın alıp, 45 mü'minleri ve yanındakileri aç ve çıplak bırakırdı. 46
Şı'b sakinlerini geçindirmek için Peygamberimiz aleyhisselâm bütün malını harcadı.
Hazret-i Hatice de, Ebu Talib de, bu yolda bütün mallarını harcadılar. 47
Yiyecek birşey bulunup satın alınmadığı için, açlıktan ölenler, 43
Ağaç yapraklarını yiyenler, 49
Buldukları kuru deri parçalarını su içinde yumuşatıp ateşe tuttuktan sonra, onunla üç gün idare edenler oldu! 50
Açlıktan ağlaşan çocukların feryatları, Şı'b'ın arkasından duyulmaya başladı. 51
Müşriklerden kimisi bundan sevinç, kimisi de üzüntü duymakta; üzüntü duyanları, " Bakınız! Sahifeyi yazan Mansur b. İkrime nasıl felakete uğradı! " demekte idi. 52
Kureyş müşrikleri Şı'b sakinlerine birşey göndermemekte, akrabalarına birşey göndermek isteyenler de, onu ancak gizlice salabilmekte idiler. 53
Ebu Cehil Şı'b'ı sık sık gözetler dururdu.
Hazret-i Abbas, bir gün, yiyecek satın almak için Şı'b'dan çıkmıştı.
Ebu Cehil ona çatmak istedi. Fakat, Allah onu Ebu Cehil'in şerrinden korudu.
Hazret-i Hatice, Zem'a b. Esved'e:
" Ebu Cehil'e bir söz dinlet" diye bir haber saldı.
O da söz dinletti, Ebu Cehil geri durdu. 54
Hakîm b. Hizam; bir ticaret kafilesiyle, Şam'dan buğday yükleyip getirmişti.
Üzerine, buğday yüklediği bir deveyi, gizlice, Şı'b yoluna yöneltti, arkasına vurup Şı'b sakinlerinin yanına soktu. Onlarda, devenin üzerindeki buğdayı aldılar. 55
Yine Hakîm b. Hizam; başka bir gece, devenin üzerine un yükleyip Şı'b'ın içine saldı. 56
Hişam b. Amr da; bir gece, deveye yiyecek yükleyip Şı'b'ın ağzına kadar götürdü. Devenin başından yularını çözdü. İki böğrüne vurup onu Şı'b'a soktu. 57
Hişam b. Amr Şı'b sakinlerine böyle yardım etmekte devam etti. 53
Başka bir gecede üç yük yiyecek gönderdi.
Kureyş müşrikleri bunu öğrenince, sabahleyin ona bu hususta ihtarda bulundular. Hişam da:
" Ben artık böyle birşeyi tekrarlar ve size aykırı davranır değilim! " dedi.
Bunun üzerine, müşrikler onun yanından ayrıldılar.
Fakat, Hişam; bundan sonra, tekrar Şı'b sakinlerine geceleyin bir veya iki deve yükü daha yiyecek salınca, müşrikler ona ağır sözler söylediler. 59 Hatta, onu öldürmeye kalktılar! 60
Ebu Süfyan b. Harb:
" Bırakınız adamı! Şı'b'daki akrabalarına iyilik etmiş!
Vallahi, keşke biz de onun yaptığı gibi yapaydık! Ne güzel olurdu! " diyerek, onu kayırdı. 61
Hakîm b. Hizam; bir gün, kölesinin sırtına biraz buğday yükleyip Peygamberimiz aleyhisselâmın zevcesi Hazret-i Hatice'ye götürmek üzere Şı'b'a giderken, yolda Ebu Cehil'e rastladı.
Ebu Cehil hemen Hakîm'in yakasına yapıştı.
" Demek sen Haşim oğullarına yiyecek götürüyorsun ha?!
Vallahi, ben seni Mekke'de rezil etmedikçe, buradan ne sen ileri geçebilirsin, ne de yiyecek geçebilir! " dedi.
O sırada, Ebu'l-Bahterî b. Hişam, yanlarına geldi. Ebu Cehil:
" O, " dedi, " Hâşim oğullarına yiyecek taşıyor! ?"
Ebu'l-Bahterî:
" Halasına ait olup yanında bulunan bir yiyeceği ona götürmesine sen nasıl engel olursun?!
Çekil adamın yolundan, gideceği yere gitsin! " dedi.
Ebu Cehil kabul etmedi ve hatta Hakîm'in veya kölesinin yakasına yapışınca, Ebu'l-Bahterî kızdı. Eline geçirdiği bir deve çenesi kemiği ile vurup Ebu Cehil'in başını yardı, kendisini yere yıktı, tepeledi, tekmeledi durdu. 62
Hazret-i Hamza oraya yakın bir yerde bulunuyor ve onları seyrediyordu.
Müşrikler ise, aralarında geçen bu gibi hadiseleri Peygamberimiz aleyhisselâmla ashabının görüp veya işitip kendilerine gülmelerini hiç istemezlerdi. 63
-------------------------------------
35. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 188, Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 31, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 64, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 37, İbn Kaybın, Zâdü'l-mead, c. 2, s. 51.
36. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 828, İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 188, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 234, Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 31, Taberî, Târîh, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym , Delâil, c. 1 , s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Hazm, s. 64, İbn Abdilberr, c. 1, s. 37, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 88, 89, İbn Kayyım, c. 2, s. 51, İbn Seyyid, c. 1, s. 127, Zehebî, s. 221, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 9, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 374, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 298.
37. Ebu Nuaym, c. 1, s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, c. 1. 126, Zehebî, s. 221, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 84.
38. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 209, Belâzurî, c. 1 , s. 234, Ebu Nuaym , c. 1, s. 273, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 197, İbn Kayyım, c. 2, s. 51.
39. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1 , s.. 273, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 126.
40. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 273.
41. Ebu Nuaym, c. 1, s. 273, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Seyyid, c. 1, s. 126, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 84.
42. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 209, Belâzurî, Ensâbu" l-eşrâf, c. 1, s. 234. Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 197, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 297.
43. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 354-355, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 25-26.
44. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 355.
45. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 355, Halebî, c. 2, s. 26.
46. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 355.
47. Yâkubî, Târih, c. 2, s. 31.
48. Belâzurî, c. 1, s. 234, Ebu Nuaym, c. 1, s. 273.
49. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 354, Halebî, c. 2, s. 25.
50. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 354.
51. İbn Sa'd, c. 1, s. 209, Belâzurî, c. 1, s. 234, Beyhakî, c. 2, s. 312, İbn Kayyım, Zâdü'l-mead, c. 2, s. 51, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 86.
52. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1 , s. 209.
53. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1 , s. 379, Taberî, Târîh, c. 2, s. 225, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 87, Zehebî, Târîhu'l-islâm, s. 223, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c. 1 , s. 67, Diyarbekrî Hamîs, c. 1, s. 297.
54. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 235.
55. Zübeyr b. Bekkâr, Nesebi Kureyş, s. 355.
56. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 235.
57. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 14, Belâzurî, c. 1 , s. 235, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 273, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 96.
58. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 14, Ebu Nuaym, Delâil, c. 1, s. 275.
59. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 128, Halebî, İnsânu’l-uyûn, c. 2, s. 34, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c. 1, s. 290.
60. Ahmed Zeyni Dahlan. Sîre, c. 1, s. 137.
61. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 128, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 34, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c. 1, s. 290.
62. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 379-380, Taberî, Târîh, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 275, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 87-88, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 128, Zehebî, Târîhu'l-islâm, s. 223, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 87-88, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 34.
63. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 379-380, Taberî, c. 2, s. 225, Ebu Nuaym, c. 1, s. 275-276, İbn Esîr, c. 2, s. 87-88, Zehebî, s. 223, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 88.
Müşriklerin Kuraklık ve Kıtlık Azabına Uğramaları
Peygamberimiz aleyhisselâm; Kureyş müşriklerinin kendisini dinlemediklerini, 64 yalanlayıp durduklarını , 65 İslâmiyete karşı çok yavaş ve isteksiz davrandıklarını66 ve sırt çevirdiklerini67 görünce:
" Ey Allah! Şunlara da, Yusuf (aleyhisselâm)ın zamanındaki yedi (kıtlık) yılı gibi, yedi (kıtlık azabı) verip68 bana yardım et! " diyerek. 69 Kureyş müşrikleri aleyhinde dua etti. 70
Bunun üzerine, yağmurlar kesildi. Yer kupkuru oldu, kurudu! 71
Kureyş müşriklerini öyle bir kuraklık ve kıtlık yakaladı ki, 72 herşeyi kökten kazıdı, silip süpürdü! 73
Birçokları açlıktan öldüler! 74
Yiyecek birşey bulamayınca, 75 açlıktan dolayı, ölü hayvanların etlerini, 76 kokmuş leşleri, 77 derileri, 78 kemikleri, 79 köpekleri, 80 kanla deve yününden yapılan " ılhız" denilen şeyi. , yediler. 81
Onlardan herhangi biri, gökyüzüne baksa, açlıktan dolayı, ortalığı duman kaplamış gibi görürdü! 82
Mekke'de kuraklık ve kıtlık son dereceyi bulunca, 83 Ebu Süfyan Sahr b. Harb, Peygamberimiz aleyhisselâmın yanına geldi: 84
" Ey Muhammed! 85 Sen kendinin rahmet olmak üzere gönderildiğini söylüyor, 86 Allah'a itaati, 87 akrabayı görüp gözetmeyi bize emredip duruyorsun! 88
Kavmin ise, kuraklık ve kıtlıktan ölüp gitmektedirler! 89
Onlardan bu felâketin kaldırılması için. 90 Allah'a bir dua ediver! 91
Eğer sen dua edersen, Allah da şu belayı üzerimizden kaldıracak olursa, Allah'a iman edeceğiz! " diye and içerek söz verdi. 92
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselâm Allah'a dua etti.
Yağmur sularıyla sulandılar. 93
Yüce Allah onların üzerinden kuraklık ve kıtlık azabını kaldırınca, onlar eski şirklerine döndüler. 94
Yüce Allah, bu hususta indirdiği âyetlerde şöyle buyurdu:
" Hayır! Onlar (öldükten sonra dirilmekten) şüphe içindedirler. (Bununla) eğlenirler.
O halde, semanın apaşikâr bir duman getireceği günü gözle!
(Öyle bir duman ki) insanları, saracaktır o!
('Bu, ' diyecekler) 'pekyaman birazab!
Ey Rabbimiz! Bizden bu azabı açıp kaldır!
Çünkü, biz arbk iman edeceğiz! ' diyecekler.
Onlara, düşünmek, ibret almak nerede?
Kendilerine gerçekleri apaçık anlatan bir Resûl geldi de, ondan yüz çevirdiler.
Ona: 'Bir öğretilmiştir! ', 'Bir mecnundur! ' dediler.
Biz o azabı biraz açacak, kaldıracağız!
Fakat, siz yine küfre döneceksiniz!
Amma, o büyük satvetle sı ki vereceğim iz gün, her halde, Biz onlardan intikam alacağız! " 95
-------------------------------------
64. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1 , s. 381, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 379.
65. Fahru'r-Râzî, Tefsir, c. 27, 242, Hâzin, Tefsir, c. 4, s. 113.
66. Buhârî, Sahîh, c. 6, s. 19, Taberî, Tefsir, c. 25, s. 111, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 326, Zehebî, Tâ rfhu'l-islâm, s. 225, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 107, Suyûtî, Dürru'l-mensur, c. 6, s: . 28.
67. Müslim , Sahih, c. 4, s. 2156, Taberî, Tefsir, c. 25, s. 112, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 227, Zehebî, Târîh, s: . 226, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c. 3, s. 107, Hâzin, Tefsîr, c. 4, s: . 113.
68. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 441, M üslim, c. 4, s. 2156, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 380, Taberî, Tefsîr, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym, Delâil, c. 2, s. 447, Beyhakî, Delâil, c. 2, s: . 326.
69. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s: . 431, Buhârî, c. 6, s: . 19, Tirmizî, c. 5, s: . 380, Ebu Nuaym, c. 2, s: . 447, Beyhakî, c. 2, s: . 326, Zehebî, s. 225-226, Ebu’l-Fidâ, c. 3, s. 107, Hâzin, c. 4, s. 113, Suyûtî, D ürru'l-mensur, c. 6, s. 28.
70. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 431, Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2157, Taberî, Tefsîr, c. 25, s. 111, Ebu Nuaym, c. 2, s. 447, Zemahşen, Keşşaf, c. 3, s. 502, Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c. 27, s. 242, Kurtubî, Tefsîr, c. 16, s. 131 , Nesefî, Medârik, c. 3, s. 128.
71. Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c. 27, s. 242-243.
72. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 441, Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2156, Tirmizî, c. 5, s. 380, Taberî, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym, c. 2, s. 447, Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Hâzin, c. 4, s. 113, Suyûtî, c. 6, s. 28.
73. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 441, Müslim, s. 4, s. 2156, Tirmizî, c. 5, s. 380, Taberî, c. 25, s. 112. Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107, Hâzin, c. 4, s. 113.
74. Buhârî, Sahîh, c. 6, s. 19.
75. Zehebî, Târîhu’l-islâm, s. 226, Ebu’l -Fidâ, c. 3, s. 108.
76. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 431, Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 21566, Tirmizî, c. 5, s. 380, Taberî, c. 25, s. 111, Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Ebu’l-Fidâ, c. 3, s. 107, Hâzin, c. 4, s. 113, Suyûtî, c. 6, s. 28.
77. Taberî, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym, c. 2, s. 447, Beyhakî, c. 2, s. 326, Zemahsen, c. 3, s. 502, Fahru'r-Râzî, c. 27, s. 242, Nese1f, c. 4, s. 128, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107.
78. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 431, Müslim, c. 4, s. 2156, Tirmizî, c. 5, s. 380, Taberî, c. 25, s. 112. Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Hâzin, c. 4, s. 113, Suyûtî, c. 6, s. 28.
79. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 431, Buhârî, c. 6, s. 19, Taberî, Tefsîr, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym, c. 2, s. 447, Beyhakî, c. 2, s. 326, Fahru'r-Râzî, c. 27, s. 242, Kurtubî, c. 16, s. 131, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, Tefsîr, c. 4, s. 138, Suyûtî, c. 6, s. 28.
80. Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c. 27, s. 243.
81. Zemahşerî, c. 3, s. 502, Nesefî, c. 4, s. 128, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 107.
82. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 431, Buhârî, Sahîh, c. 6, s. 19, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2156, Taberî, Tefsîr, c. 25, s. 111 , Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 447, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 326, Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 502, Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c. 27, s. 242, Kurtubî, Tefsîr, c. 16, s. 131, Nesefî, Medârik, c. 4, s. 128, Zehebî, Târîhu’l-islâm, s. 226, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye, c. 3, s. 107.
83. Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c. 27, s. 243.
84. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 441, Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2156, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 380, Taberî, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym , c. 2, s. 447, Beyhakî, c. 2, s. 326, Zemahşerî, c. 3, s. 502, Fahru'r-Râzî, c. 27, s. 243, Zehebî, s. 226, Ebu’l-Fidâ, c. 3, s. 107-108, Hâzin, c. 4, s. 113, Suyûtî, c. 6, s. 28.
85. Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2156, Taberî, c. 25, s. 112, Beyhakî, c. 2, s. 326, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107.
86. Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107, Suyûtî, c. 6, s. 28.
87. Müslim, c. 4, s. 2156, Taberî, c. 25, s. 112, Hâzin, c. 4, s. 113.
88. Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2156, Taberî, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym , c. 2, s. 447, Hâzin, c. 4, s. 113.
89. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 441, Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2156, Taberî, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym, c. 2, s. 447, Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107, Suyûtî, c. 6, s. 28.
90. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1 , s. 441.
91. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 441, Buhârî, c. 6, s. 19, Müslim, c. 4, s. 2156, Tirmizî, c. 5, s. 380, Taberî, c. 25, s. 112, Ebu Nuaym, c. 2, s. 447, Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107, Suyûtî, c. 6, s. 28.
92. Zemahşerî, c. 3, s. 502, Fahru'r-Râzî, c. 27, s. 243.
93. Beyhakî, c. 2, s. 326, Zehebî, s. 226, Suyûtî, c. 6, s. 28.
94. Zemahşerî, c. 3, s. 502, Fahru'r-Râzî, c. 27, s. 243, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 107.
95. Duhan: 9-16.