Yeni Gazveler
Zâtürrika' Gazvesi
Gazvenin Adı, Mevkii, Tarihi ve Sebebi
Zâtürrika' Nahl yakınında, Sa'd ile Şukra arasında, üzerinde yama gibi kırmızı, siyah ve beyaz yerler bulunan bir dağın adı olduğu için; 1
Yahut arazi yamalı gibi siyahlı beyazlı bulunduğu için;2
Yahut mücahidler orada bayraklarına yamalar koyduklan için;
Ya da orada Zâtürrika' diye anılan bir ağaç bulunduğu için;3
Yahut mücahidlerin sıcakta yürümekten ayakları yarılıp ayaklarına bez parçaları sarmış olmalarından dolayı;
Bu gazveye Zâtürrika' gazvesi denildiği bildirilmektedir. 4
Süheylî'ye göre, sonuncu rivayet, en sağlam rivayettir. 5
Nahl, Necd bölgesinde Salebe oğullarının menzillerinden olup, Medine'ye iki günlüktür.
Zâtürrika' da, Nahl'de, Kays, Fezare, Eşca', Enmar kabilelerinin vadisi olan Şadh vadisindedir.
Sa'd ile Şukra arası 3 günlüktür. 6
Zâtürrika' gazvesine Hicretin 4. yılında Cumâdelûlâ'nın bir kısmı Medine'de geçirildikten sonra, 7 Peygamberimiz aleyhisselamın Medine'ye hicretinin 47. ayının başlarında, 10 Muharrem Cumartesi gecesiS veya Hicretin 5. yılında, 9 Muharrem'in 10'undan sonra çıkıldı. 10
Ticaret maksadı ile Necd bölgesinden Medine'ye gelen bir adamın, Enmar ve Sa'lebe oğulları kabilelerinin 11 ve Gatafan kabilelerinden Muharib ve Sa'lebe oğullarının12 Müslümanlarla çarpışmak üzere yığınak yaptıklarını gördüğünü haber vermesi üzerine, 13 Peygamberimiz aleyhisselam, Medine'de yerine Ebu Zerri'l-Gıfârî'yi veya Hazret-i Osman'ı vekil bırakarak, 14 400 veya 700 mücahidle birlikte 15 Necd'de Gatafanlardan Muharib ve Sa'lebe oğullarıyla karşılaşmak ve çarpışmak üzere Medine'den yola çıktı.
Zâtürrika'da, Gatafanlardan büyük bir toplulukla karşılaşıldı. İki taraf birbirine yaklaştılarsa da, aralarında bir çarpışma olmadı. 16 Müşrikler, İslâm mücahidlerini görünce, çarpışmaktan yüz çevirdiler. 17 Dağ başlarına kaçtılar. 18 Peygamberimiz aleyhisselamı öldürmek için fırsat kollamaya başladılar. 19
Zâtürrika'da namaz vakti girince, İslâm mücahidleri namazlarını kılarken düşmanın saldırılarına uğramaktan korktular. 20
Korku halinde kılınacak namaz hakkında Kur'ân-ı Kerîm'de şöyle buyurulur:
" Yeryüzünde sefere çıktığınız zaman, kâfirlerin size fenalık (ansızın baskın) yapacağından endişe ederseniz, namazdan kısaltmanızda size bir vebal yoktur.
Şüphesiz ki, kâfirler sizin apaçık düşmanınızdır.
Böyle, korku halinde, sen de içlerinde bulunup namaz kıldıracağın vakit, onlardan yalnız birtakımı seninle birlikte namaza dursunlar.
Silahlarını da, üzerlerinde bulundursunlar.
Onlar bu suretle secde ettiler mi (bir rekat kıldılar mı?), hemen sizin arka tarafınıza geçsinler (namaza durur gibi, düşman karşısında dikilip dursunlar, bir iş işlemesinler, sizi gözetsinler).
Bundan sonra, henüz namazlarını kılmamış olan öbür takım gelip seninle birlikte namazlarını kılsınlar.
Bunlar da, hem uyanık davransınlar, hem de silahlarını elden bırakmasınlar (namazlarını silahlı olarak kılsınlar).
Çünkü, kâfirler, silahlarınız ile eşyalarınızdan gafil olmanızı, böylece size baskın yapmayı arzu ederler.
Eğer size yağmur yüzünden eza verir yahut hasta bulunursanız, namazda iken silahlarınızı üzerinizde taşımamanızda ise, size bir vebal yoktur.
Fakat, bu takdirde de, yine tedbirli olunuz (düşmanınızın ansızın baskın yapmamaları için uyanık bulununuz).
Şüphe yok ki, Allah kâfirleri hor ve hakir edici bir azap hazırlamıştır." 21
Abdullah b. Ömer der ki:
" Resûlullah aleyhisselamla birlikte Necd'e doğru gazaya çıkmıştım.
Düşmanın hizasına geldik. Onlara karşı saf bağladık.
Namaz vakti gelince, Resûlullah aleyhisselam, bize namaz kıldırmak üzere namaza durdu.
Mücahidlerden birtakımı da, Resûlullah aleyhisselamla birlikte namaza durdular.
Öbür takımı ise, yönlerini düşmana doğru çevirdiler.
Resûlullah aleyhisselam, yanında bulunanlarla birlikte rükua vardı ve iki kere secde yaptı.
Sonra, onlar, henüz kılmamış olan takımın yerine çekildiler.
Bu sefer, ötekiler de gelip Resûlullah aleyhisselamın arkasına durdular.
Resûlullah aleyhisselam, onlarla da bir rüku ve iki secde yaptı. Sonra, selam verdi.
Bundan sonra, o iki takımın her biri nöbetleşe namaza durup kendi kendilerine birer rüku ve iki secde daha yaptılar. 22
Abdullah b. Ömer:
" Korku ve düşmanın bundan da ziyade olduğu zamanlarda, namazını ister binitli, ister yaya, ayak üzeri (rükusuz ve secdesiz) olarak imâ ile kıl! " demiştir. 23
Benî Muharib ve Gatafanlardan Gavres isimli kişinin, Peygamberimiz aleyhisselamı bu gazvede öldürmeye teşebbüs ettiği bildirildiği gibi , 24 aynı teşebbüsün daha önce Gatafan gazvesinde ve Du'sur diye anılan kişi tarafından yapıldığı ve sonradan kendisinin Müslüman olduğu da bildirilir. Hâdisenin nasıl cerayan ettiği hakkındaki bilgi için, oraya bakınız.
-------------------------------------
1. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 395, İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 2, s. 61, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 340, Taberî, Târih, c. 3, s. 39, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 372, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 174, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 56, Zehebî, Megâzî, c. 200, İbn Haldun, Târîh, c. 2, s. ks. 2, s. 29.
2. Beyhakî, Delâil, c. 3, s. 371, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 241 , Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 56, İbn Seyyid, UyÜnu'l-eser, c. 2, s. 52.
3. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 214, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 56, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 52, Zehebî, Megâzî, s. 201, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 83, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 138.
4. Buhârî, Sahîh, c. 2, s. 181.
5. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 242.
6. Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1319.
7. İbn İshak, İbn Hişam , c. 3, s. 213, Taberî, Târîh, c. 3, s. 39, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 182, Beyhakî, Delâil, c. 3, s. 370, Zehebî, Megâzî, s. 200, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 83, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 28, Kastalânî, Mevâhib, c. 1 , s. 137.
8. Vâkıdî, c. 1, s. 395, İbn Sa'd, c. 2, s. 61, Beyhakî, c. 3, s. 371, Zehebî, s. 200.
9. Belâzurî, c. 1, s. 340, Taberî, c. 3, s. 39, Kastalânî, c. 1, s. 137.
10. Belâzurî, c. 1, s. 340.
11. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 395, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 61, Beyhakî, Delâil, c. 3, s. 371, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 53, Zehebî, Megâzî, s. 201.
12. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 214.
13. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 395, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 61, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 371, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 53, Zehebî, Megâzî, s. 201.
14. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 214, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, c. 183, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 28.
15. Vâkıdî, c. 1, s. 396, İbn Sa'd, c. 2, s. 61, Beyhakî, c. 3, s. 371 , İbn Seyyid, c. 2, s. 53, Zehebî, s. 201, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 83.
16. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 214.
17. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 340.
18. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 396, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 61.
19. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 340.
20. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 61.
21. Nisa: 101-102.
22. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 150, Buhârî, Sahîh, c. 1, s. 226, Müslim, Sahîh, c. 1, s. 574, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 171-173, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 379.
23. Müslim, Sahîh, c. 1, s. 574.
24. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 215-216, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 61-62, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 364, 365, Taberî, Târîh, c. 3, s. 40, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 183, Beyhakî, Delâil, c. 3, s. 374-376, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 174, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 52, Zehebî, Megâzî, s. 201 -202, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 84-85.
Müşriklerden İğtinam Edilen Mallar
Zâtürrika'da, müşriklerin davar, sığır ve deve gibi yaylım hayranlarından ele geçirilebilenler, harp ganimeti olarak sürdürüldü. 25
Peygamberimiz aleyhisselam, Medine'ye dönmek üzere, Zâtürrika'dan ayrıldı. 26
-------------------------------------
25. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 340.
26. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 61.
Abbâd b. Bişr'in Gece Nöbeti Sırasında Namaz Kılarken Atılan Oklarla Yaralanışı
Cabir b. Abdullah'ın bildirdiğine göre; Zâtürrika'da, müşriklerden birisinin karısı öldürülmüştü.
Peygamberimiz aleyhisselamın İslâm mücahidleri ile Zâtürrika'dan ayrıldığı sırada, kadının başka bir yerde bulunan kocası karısının durumunu öğrenince, Peygamberimiz aleyhisselamın ashabından kime yetişirse onun kanını dökmeye yemin etmiş ve mücahidlerin peşlerine düşmüştü. 27
Peygamberimiz aleyhisselamla ashabı, konak yerlerinden bir vadinin boğazında konakladıkları sırada, Peygamber aleyhisselam:
" Gecemizde, bizi kim bekleyecek?" diye sordu.
Muhacirlerden Ammar b. Yâsir ve Ensardan da Abbâd b. Bişr, hemen:
" Biz bekleriz yâ Rasûlallah! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" İkiniz, vadinin ağzında bulununuz ve göz kulak olunuz! " buyurdu.
Ammar b. Yâsir ile Abbâd b. Bişr, boğazın ağzına doğru gittiler.
Abbâd b. Bişr, Ammar b. Yâsir'e:
" Sen gecenin hangi kısmında; önünde mi, yoksa sonunda mı beklemek istersin?" diye sordu.
Ammar b. Yâsir:
" Ben gecenin önünde beklemek isterim! " dedi ve yanının üzerine uzanınca uyuyuverdi.
Abbâd b. Bişr ise, kalkıp namaza durdu.
O sırada, kadının kocası çıkageldi.
Uzaktan bakınca, onun Müslümanların ileri karakolu, gözcüsü olduğunu anladı. Hemen, ona bir ok atıp sapladı!
Abbâd b. Bişr, saplanan oku çekip yere bıraktı ve namaz kılmaya devam etti.
Kadının kocası, ona ikinci bir ok daha atıp sapladı.
Sonra, ona üçüncü bir ok daha attı ve sapladı.
Abbâd b. Bişr, saplanan oku yine çekip yere bırakarak rükûa ve secdeye vardı. Selam verdikten sonra, Ammar b. Yasini uyandırdı ve:
" Kalk, otur! Ben kimıldayamayacak halde yaralandım! " dedi.
Ammar b. Yâsir, hemen kalkıp oturdu.
Oku atan adam, onları görünce, kendisini farkettiklerini anladı, hemen dönüp kaçtı.
Ammar b. Yâsir, Abbâd b. Bişr'den kanlar aktığını görünce:
" Sübhânallah! Adam sana oku ilk attığında beni uyandırsaydın a?! " dedi.
Abbâd b. Bişr
" Ben sûreyi okumaya başlamıştım, onu bitirmedikçe kesmek istemedim!
Oklar üzerime ardarda gelmeye başlayınca, uyandırıp sana haber vermek için, okumayı kestim, rükûa vardım.
Vallahi, Resûlullah aleyhisselamın korumayı emrettiği boğaz ağzı nöbetini zayi etmekliğim korkusu olmasaydı, sûreyi okumaya devam ederdim. Sûreyi bitirmeden de, adam benim işimi bitirirdi! " dedi. 28
-------------------------------------
27. İbn İshak, İbn Hişam, Sfre, c. 3, s. 218, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 397, Tab en" , Târih, c. 3, s. 39, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 378, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 177, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 85.
28. İbn İshak. İbn Hişam, Sire. c. 3, s. 219, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 397, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 343-344, Taberî, Târîh, c. 3, s. 39, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 378, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, 3. 175, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 85.
Cuayl b. Süraka'nın Medine'ye Müjdeci Olarak Gönderilişi
Peygamberimiz aleyhisselam, Pazar günü İslâm mücahidleri ile bitlikte Sirer'e geldi.
Siner, Medine'ye üç mil uzaklıkta, Irakyolu üzerinde biryerolup, orada Cahiliye devrinden kalma bir su kuyusu bulunmaktadır.
Peygamberimiz aleyhisselam, Sirer'den, kendisinin ve Müslümanların selamet haberini ulaştırmak için, Cuayl b. Sürakayı Medine'ye müjdeci olarak gönderdi.
Zâtürrika' seferi, onbeş gece sürdü. 29
-------------------------------------
29. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 61.
Ana Kuşun Yavrusu İçin Kendisini Tehlikeye Atmasına Ashabın Hayret Edişi
Cabir b. Abdullah der ki:
" Resûlullah aleyhisselamla birlikte bulunduğumuz sırada, ashabından bir zât, bir kuş yavrusu bulup getirmişti.
Resûlullah aleyhisselam ona bakarken, yavrunun anası ile babası veya onlardan birisi, gelip yavrusunu tutan elin içine kendisini atıverdi. Müslümanlar, bunu görünce, hayrette kaldılar.
Bunun üzerine, Resûlullah aleyhisselam:
'Siz, yavrusunu tuttuğunuz şu kuşun yavrusu için kendisini avucunuza atmasına mı hayret ediyorsunuz?!
Vallahi, Rabbinizin size olan rahmeti, şu kuşun yavrusuna olan şefkatinden daha fazladır! ' buyurduğu
-------------------------------------
30. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 398, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, 86, Halebî, İnsânu’l-uyûn, c. 2, s. 577.
Cabir b. Abdullah'ın Yorulup Hızlandırılan Devesinin Satın Alınıp Kendisine Bağışlanışı
Cabir b. Abdullah derki:
" Zayıf erkek devemin üzerine olduğum halde, Resûlullah aleyhisselamla birlikte Zâtürrika' gazvesine çıkmıştım.
Seferden dönüşte, yanımızdaki arkadaşlarımız ilerlerken, ben geride kalmaya başladım.
Resûlullah aleyhisselam bana gelip kavuştu ve bana:
'Ey Cabir! Sana ne oldu da geride kaldın?' diye sordu.
'Yâ Rasûlallah! İşte, benim şu erkek devem yorulup beni geciktirdi! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Çoktur onul' buyurdu; çöktürdüm. Deveyi çöktürdükten sonra, Resûlullah aleyhisselam:
'Şu elindeki değneği bana ver! Yahut, benim için, ağaçtan bir değnek kes! ' buyurdu.
Ben de, bana buyurulanı yaptım.
Resûlullah aleyhisselam, değneği aldı ve deveme onunla birkaç kere vurdu.
Sonra da, bana:
'Bin! ' buyurdu.
Devenin üzerine bindim, yola devam ettik.
Kendisini hak (din ve Kitab)la gönderen Allah'a yemin ederim ki; devem, sür'atte, onun bindiği dişi devesi ile yanşırcasına gidiyordu.
Giderken, Resûlullah aleyhisselamla sohbet ediyorduk.
Resûlullah aleyhisselam, bana:
'Ey Cabir! Sen bu bindiğin deveyi bana satar mısın?' diye sordu.
'Yâ Rasûlallah! Bilakis, ben onu sana hediye ederim' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Onu bir dirheme satın aldım! ' buyurdu.
'Hayıryâ Rasûlallah! Böyle olursa, beni aldatmış olursun! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Öyleyse, iki dirhem olsun! ' buyurdu.
'Hayır! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam, benim için onun bedelini yükseltmeye, bir ukiyyeye kadar devam etti.
Ben:
'Ya Rasûlallah! Razı oldun mu, kabul ettin mi?' diye sordum.
Resûlullah aleyhisselam:
'Evet! ' buyurdu.
Ben:
'O halde, o senindir' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Aldım! ' buyurduktan sonra, bana:
'Ey Cabir! Evlendin mi?' diye sordu.
'Evetyâ Rasûlallah' dedim.
'Dul mu aldın, yoksa kız mı?' diye sordu.
'Dul aldım yâ Rasûlallah! Babam Uhud günü şehit olup arkasında yedi kız çocuğu bıraktı. 31 Doğrusu, ben bunların arasına kendileri gibi küçük bir kız daha getirmeyi uygun görmedim de, yaşlı başlı dul32 bir kadınla evlenmeyi, onun da onların saçlarını başlarını taramasını, onlar üzerinde birmüreb-biye olmasını daha hayırlı buldum' dedim. 33
Resûlullah aleyhisselam:
'Allah zevceni hakkında hayırlı ve mübarek kılsın! 34 (Böyle yapmakla) inşaallah çok isabet etmişsindir' buyurdu.
Sabahladığım zaman, erkek devenin başından tutup götürdüm, Resûlullah aleyhisselamın kapısının önünde çöktürdüm.
Sonra, Mescidde, Resûlullah aleyhisselamın yakınında oturdum.
Resûlullah aleyhisselam, Mescidden çıktı, erkek deveyi gördü.
'Nedir bu?' diye sordu.
'Cabir'in getirdiği devedir! ' dediler.
'Cabir nerede?' diye sordu.
Ben kendisinin yanına çağrıldım.
Bana:
'Ey kardeşimin oğlu! Devenin başından tut. O senindir! ' buyurduktan sonra, Bilal'i çağırdı ve ona:
'Cabirl götür. Ona bir ukiyye ver! ' buyurdu.
Ben de Bilal ile birlikte gittim. Bilal, bana bir ukiyye verdi ve biraz da fazla verdi.
Vallahi, o bir ukiyye, yanımda artmaya devam etti.
Evimizde onun tesiri, bereketi, başımıza Harre günü musibeti gelinceye kadar görüldü durdu." 35
-------------------------------------
31. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 217, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 374, 376.
32. Müslim, Sahih, c. 2, s. 1222.
33. Buhârî, Sahih, c 3, s. 15.
34. Şuh ân, Sahih, c. 6, s. 194.
35. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 217-218, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 375-376.
Harre Vak'ası
Aralarında, Medine eşrafından Abdullah b. Hanzale, Abdullah b. Ebu Amrve Münzir b. Zübeyr'in de bulunduğu bir heyet, Şam'a gidip Yezid b. Muaviye ile görüşmüşlerdi.
Heyet, Medine'ye döndükleri zaman, Yezid'in dinsiz olduğunu, içki içtiğini, çalgı çaldırdığını, yanında şarkıcı kadınlar bulundurduğunu... söyleyerek, kendisini halifelikten hal'ettiklerini açıklamışlar; bunun üzerine, Medineliler ayaklanarak henüz çocuk denilecek yaşta bulunan Medine valisi Osman b. Muhammed b. Ebu Süfyan'ı Medine'den sürüp çıkardıkları gibi, Medine'deki Emevîleri de Mervan b. Hakem'in evinde muhasara etmişlerdi.
Emevîlerin acele imdad istemeleri üzerine, Yezid, Müslim b. Ukbeyi oniki bin kişilik bir ordu ile Medine ve Mekke halkını tepelemeye memur etmişti.
Müslim, Medine'de Kureyş'ten ve Ensardan birçok kişiyi asıp kesmiş, istendiği gibi yağmacılık ettikten sonra Mekke üzerine yürümüş, Müşellel'e gelince ölmüştü.
Ölürken, Husayn b. Numeyr'i yerine bırakmıştı. O da mancınıklar kurdurarak Mekke'yi taşa tutmuş, Mescid-i Haram'ın duvarları yıkılmış, Kabe'nin örtüsü ve ahşap kısmı yanmış, o sırada Yezid de ölmüştü.
Husayn b. Numeyr, Yezid'in öldüğünü haber alınca, muhasarayı kaldırarak Şam'a dönmüştü. 36
-------------------------------------
36. Ezrakî, Ahbânj M ekke, c. 1, s. 196-204, İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferîd, c. 4, s. 387-391 , Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 4, s. 42, Taberî. Târîh. c. 7. s. 3-5.
Bedru'l-mev'id Gazvesi
Gazvenin is İsimleri ve Sebebi
Bedru'l-mev'id gazvesine Bedru'l-âhire, 37 Bedru's-safra, 38 Bedru's-suğra39 ve Bedru's-sâniye denilir. 40 Sadru's-sâlise denildiği de vardır. 41
Ebu Süfyan ile yanındakiler, Uhud'dan ayrılacakları sırada:
" Gelecek yıl buluşma, çarpışma yerimiz Bedir'dir! " diyerek seslenmişler, Peygamberimiz aleyhisselam da Hazret-i Ömer'e:
" 'Olur! 42 İnşaallah43 gelecek yıl Bedir bizimle sizin buluşma ve çarpışma yerimiz olsun! ' de" buyur-m ustu. 44
Peygamberimiz aleyhisselam, Zâtürrika' gazvesinden dönünce, Ebu Süfyan'a vermiş olduğu sözü yerine getirmek üzere, Hicretin dördüncü yılında İslâm mücahidlerini Bedir'e çıkarmaya hazırlandı ve çıkardı. 45
Kureyş müşriklerinin lideri Ebu Süfyan da, verdiği söze uyarak Bedir'e gitmek üzere hazırlandı.
Fakat, Mekke'den hareket edeceği gün yaklaşınca, kararını değiştirdi. Gitmekten vazgeçmek iste-di. 46
O sırada, henüz Müslümanlığı kabul etmemiş bulunan Nuaym b. Mes'ud el-Eşcâî, umre yapmak üzere Medine'den Mekke'ye gitmiş bulunuyordu.
Kureyş müşrikleri ona:
" Ey Nuaym! Ne taraftan geliyorsun?" diye sordular.
Nuaym:
" Yesrib'den (Medine'den)! " dedi.
Müşrikler:
" Muhammed'in hareketleri hakkında bir görgün, bilgin var mı?" diye sordular.
Nuaym:
" Onu sizinle çarpışmak için hazırlıklara girişmiş olarak geride bıraktım! " dedi. 47
Ebu Süfyan:
" Ben Muhammed'in ashabına 'Bedir'de buluşalım, vuruşalım' diye söz vermiştim. Bu vakit gelmiş, çatmış bulunuyor.
Halbuki, bu yıl, kuraklık, kıtlık biryıldır. Bizim için sert, kurakyıl değil, belki yumuşak, otlu, sulu, bolluk yıl daha iyi ve elverişlidir. Çünkü, böyle olan yılda, develere yayılacakları ot, bize de içeceğimiz su bulunur.
Ben bu yıl Muhammed'le karşılaşmak istemiyorum. Fakat, karşılaşmadığım takdirde, o bize karşı cesaretlenecektir. 48
Sen hemen Medine'ye yetiş! Şimdi benim yanımda kendilerinin dayanamayacakları kadar kuvvet toplamış olduğumu bildirerek, Muhammed'in ashabını Bedir'de bizimle çarpışmaktan vazgeçin Caymanın onlardan gelmesi, bizim tarafımızdan gelmesinden, bence daha iyidir. 49
Bu işi başarmana karşılık, sana yetişkin yirmi deve verelim. Süheyl b. Amr da, bunu sana ödemeye kefil olsun! " dedi. 50
O sırada, Süheyl b. Amr, yanlarına çıkageldi.
Nuaym:
" Ey Ebu Yezid! Muhammed'e gidip onu vazgeçirmeme karşılık bu develerin bana verilmesine sen kefil olur musun?" diye sordu.
Süheyl b. Amr " Evet! " dedi. 51
-------------------------------------
37. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 320, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 384, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 83.
38. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 384, İbn Sa'd, Ta bakât ü'l-küb râ, c. 2, s. 59-60, Belâzurî, Ensâbu’l-eş râf, c. 1, s. 339 -340.
39. İbn Sa'd, c. 2, s. 60, Zehebî, s. 204, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 29.
40. Taberî, Târîh, c. 3, s. 41, İbn EsiY, Kâmil, c. 2, s. 175.
41. İbn Hazm, Cevâm iu's-Sîre, s. 184.
42. İbn İshak, İbn Hişam. c. 3, s. 100, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 297, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 59, Taberî, Târih, c. 3, s. 24, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 19.
43. Vâkıdî, c. 1, s. 384, İbn Sa'd, c. 2, s. 59, Diyarbekrî, c. 1, s. 465.
44. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 100, Vâkıdı, c. 1, s. 297, İbn Sa'd, c. 2, s. 59.
45. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 220, Taberî, c. 3, s. 42, İbn Hazm, s. 184, Zehebî, s. 204, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 89.
46. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 59.
47. Taberî, Târîh, c. 3, s. 41.
48. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 59.
49. Taberî, Târîh, c. 3, s. 42.
50. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 59.
51. Taberî. Târîh. c. 3. s. 42.
Nuaym'ın Yaptığı Propagandalarla Müslümanları Tereddüde ve Korkuya Düşürüşü
Nuaym, devesine atlayıp, son süratle Medine'ye geldi. 52 Müslümanları savaş hazırlığı içinde buldu. 53 Onlara:
" Siz nereye gitmek, ne yapmak istiyorsunuz?" diye sordu.
Müslümanlar
" Bedru's-safra'da bu mevsimde buluşmak, çarpışmak için Ebu Süfyan'a söz verdik! " dediler.
Nuaym:
" Ne kötü görüş, ne kötü karar!
Bana bakın! Siz evlerinize gidip oturun! Eğer Bedir" e gitmeye kalkarsanız, sizden, dağılıp kaçabilenlerden başkası kurtulmaz! " dedi. 54
Ebu Süfyan'ın yanında bol sayıda kuvvet topladığını haber verdi. 55 Müslümanların arasında dolaştı durdu. En sonunda, onların kalblerine korku düşürmeye muvaffak oldu. 56
" Sizin Kureyş'le tekrar çarpışmaya kalkışmanız hakkındaki bu tutum ve davranışınız yerinde değildir. Muhammed'in kendisi bile yaralanmadı mı? Birçok ashabı öldürülmedi mi?" dedi. Müslümanları, Kureyş müşrikleri ile çarpışmaktan vazgeçirecek dereceye getirdi. 57
-------------------------------------
52. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 59.
53. Taberî, Târîh. c. 3, s. 42.
54. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 523.
55. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 59.
56. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 386, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 580.
57. Taberî, Târîh, c. 3, s. 42.
Münafıkların Müslümanları Seferden Alıkoymaya Çalışmaları
Müslümanlar arasında bulunan münafıklar da, Müslümanları oyalamaya, seferden alıkoymaya çalışmaktan geri durmadılar. 58
Peygamberimiz aleyhisselam durumu öğrenince:
" Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; yanımda hiç kimse gitmese de ben tek başıma Bedir'e gideceğim! " buyurdu.
Yüce Allah Müslümanlara yardım etti, onlardan korkuyu kaldırdı. 59 Kalb gözlerini açtı, onları Nuaym'ın tuzağından kurtardı. 60
-------------------------------------
58. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 89.
59. Vâkıdî, c. 1. S. 387, İbn Sa'd, c. 2, s. 59, Taberî, c. 3, s. 42.
60. Taberî, Târîh, c. 3, s. 42.
Mücahidlerin Ticaret Mallarını da Yanlarına Alarak Bedir'e Hareket Etmeleri
Peygamberimiz aleyhisselam, Medine'de yerine Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün oğlu Abdullah'ı61 veya Abdullah b. Revâha'yı vekil bırakarak, 62 onu atlı olmak üzere63 binbeşyüz kişilik bir kuvvetle Medine'den Bedir'e doğru hareket etti. 64
Atlı olanlar:
1. Peygamberimiz aleyhisselam,
2. Hazret-i Ebu Bekir,
3. Hazret-i Ömer,
4. Ebu Katâde,
5. Saîd b. Zeyd,
6. Mikdad b. Amr,
7. Habbab,
8. Zübeyr b. Avvam,
9. Abbâd b. Bişr ve bir başka sahabi daha idi. 65
Cihad birliğinin sancaktarı Hazret-i Ali idi. 66
Müslümanlar, kendilerine ait ticaret mallarını da yanlarında götürdüler. 67
" Ebu Süfyan'ı bulursak onunla çarpışırız, bulamazsak Bedir pazarında alışveriş yaparız! " dediler. 68
Müslümanların Bedir'e gelişleri Bedir panayırı zamanına rastladığı için, yanlarında getirmiş oldukları ticaret mallarını orada sattılar. Bir dirheme bir dirhem kazanç sağladılar. 69
Bir dirheme iki dirhem kazanç sağladıkları da rivayet edilir. 70
Peygamberimiz aleyhisselam, Ebu Süfyan'a vermiş olduğu sözde durarak, Bedir'de onu bekledi.
O sırada Mahşiy b. Amr ed-Damrî, Bedir'e geldi.
Peygamberimiz aleyhisselam, onunla, Veddan gazvesi sırasında Damre oğulları adına antlaşma yapmış bulunuyordu.
Mahşiy:
" Ey Muhammedi Sen Kureyş ile karşılaşmak, vuruşmak için mi şu su üzerine geldin?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Evet! Ey Damre oğullarının kardeşi!
Eğer sen de böyle birşey istiyorsan, aramızda bulunan antlaşmayı sana reddeder, sonra da, Yüce Allah aramızda hükmünü verinceye kadar seninle de çarpışırız! " buyurdu.
Mahşiy:
" Hayır, vallahi yâ Muhammedi Sana karşı böyle birşey yapmak bize düşmez, gerekmez! " dedi.
Ma'bed b. Ebu Ma'bed el-Huzâîde, Bedir'e uğramıştı. Peygamberimiz aleyhisselamın orada bulunduğunu gördüğü sırada, devesi ürkerek koşmaya başladı. Ma'bed durduramadığı devesinin üzerinde geçip giderken söylediği kıt'ada şöyle dedi:
" Devem ürküp Muhammed'e arkadaşlıktan ve Medine'nin siyah kuru üzüm gibi olan en iyi Acve hurmasından uzaklaştı.
O deve, babasının eski âdetine bağlı ve düşkündür.
Artık, kavuşulacak yer, Mekke yakınındaki Kudeyd suyu, yarın kuşluk vakti de Dacnan suyu olacaktı r! " 71
Ma'bed b. Ebu Ma'bed, Mekke'ye varınca, Peygamberimiz aleyhisselamın iki bin kişilik ashabı ile gelerek Kureyşlileri beklemek suretiyle vermiş olduğu sözü yerine getirdiğini, her taraftan gelip toplanmış bulunan halkın Peygamberimiz aleyhisselamın ashabının çokluğunu gördüklerini ve Mahşiy'e söylediği şeyleri, işittiklerini müşriklere ilk duyuran kişi olmuştu. 72
-------------------------------------
61. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 220, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 87, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 29.
62. Vâkıdî, c. 1, s. 384, İbn Sa'd, c. 2, s. 59, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 340, Taberî, c. 3, s. 42, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 184, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 176, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 54, Zehebî, Megâzî, s. 204, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 140.
63. Vâkıdî, c. 1. S. 387, İbn Sa'd, c. 2, s. 59, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 140.
64. Vâkıdî, c. 1, s. 387, İbn Sa'd, c. 2, s. 59, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 388, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 54, Zehebî, s. 204, Kastalânî, c. 1, s. 140.
65. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 387, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 54.
66. Vâkıdî, c. 1, s. 388, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 59.
67. Vâkıdî, c. 1, s. 387, İbn Sa'd, c. 2, s. 59-60.
68. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 385, Zehebî, Megâzî, s. 202, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 89.
69. Vâkıdî, c. 1. S. 387, İbn Sa'd, c. 2, s. 60, Zehebî, c. 204.
70. Taberî, Târîh, c. 3, s. 42, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 87, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 140.
71. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 220-221, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 388-389, Taberî, Târîh, c. 3, s. 41, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve , c. 3, s. 385, 387.
72. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 388-389.
Ebu Süfyan'ın Ordusu ile Birlikte Yola Çıkışı ve Yolda Korkuya Düşüp Mekke'ye Dönüşü
Sefer için bütün hazırlıkları yapmış bulunan Ebu Süfyan, Kureyş müşriklerinden, 50'si atlı olmak üzere, 2. 000 kişilik bir kuvvetle Mekke'den yola çıktı. 73 Merru'z-zahran nahiyelerinden Mecenne'ye kadar ilerledi. 74 Hatta, bazılarına göre, Usfan'a erişti. 75
Yüce Allah, Ebu Süfyan'ın kalbine korku düşürdü. 76 Oradan geri dönmek aklına uygun geldi. 77
Ebu Süfyan ve adamları, biraraya gelip konuştular. 78
Ebu Süfyan:
" Ey Kureyş topluluğu! Biz, Nuaym b. Mes'ud'u, Muhammed'in ashabını Bedir'e çıkarmaktan vazgeçirmesi için göndermiştik. O, bunu başarıcı kişidir.
Fakat, biz yola çıkmış bulunuyoruz. Bir-iki gece gittikten sonra döneceğiz demektir. 79
Ey Kureyş topluluğu! Sizin sefere çıkacağınız yılın, içinde hayvanlarınızı ağaçlardan yaymaya, kendinizin de içeceğiniz sütü bulmaya elverişli bolluk bir yıl olması gerekir.
Sizin şu yılınız ise, kuraklık ve kıtlık bir yıldır.
Ben buradan geri dönüyorum, siz de dönün! " dedi. 80 Dönüşün gerekçesi olarak, yılın kuraklık ve kıtlık yılı oluşunu ileri sürdü. 81
Safvan b. Ümeyye ise, Ebu Süfyan'a:
" Ben seni Müslümanlara karşı hazırlanıp çıkmaktan men etmiştim. Sen benim sözümü dinlemedin.
Şimdi onlar verdiğimiz sözden caydığımızı görünce bize karşı cesaretlenecekler ve yiğitleşecekler! " dedi. 82
Ebu Süfyan, oradan, ordusu ile birlikte geri dönüp Mekke'ye gelince, Mekke halkı onlara:
" Sizler ancak sevık (kavut) içmek için gittiniz! " diyerek, " Sevık askeri" adını taktılar. 83
-------------------------------------
73. Vâkıdî, c. 1, s. 388, İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 2, s. 60.
74. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 220, Vâkıdî, c. 1 , s. 388, İbn Sa'd, c. 2, s. 60, Taberî, c. 3, s. 41, İbnHazm, Cevâmiu's-Sîre, c. 184, Beyhakî, c. 3, s. 386.
75. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 220, Taberî, c. 3, s. 41, İbn Hazm, s. 184, Beyhakî, c. 3, s. 387, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 175, İbn Seyyid, c. 2, s. 53, Zehebî, s. 203, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 87, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 29.
76. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 465.
77. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 220, Taberî, c. 3, s. 41, İbn Hazm, s. 184, Beyhakî, c. 3, s. 387, İbn Seyyid, c. 2, s. 53, Kastalânî, c. 1 , s. 140.
78. Zehebî, Megâzî, s. 203.
79. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 387.
80. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 220, Vâkıdî, c. 1, s. 388, İbn Sa'd, c. 2, s. 60, Taberî, c. 3, s. 41, Beyhakî, c. 3, s. 387, İbn Seyyid, c. 2, s. 53-54, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 87.
81. İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, c. 184, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 29.
82. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 389, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 60.
83. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 200, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 388, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 60, Taberî, Târîh, c. 3, s. 41, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 387, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 175, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 53-54.
Peygamberimiz aleyhisselamın Mücahidlerle Birlikte Medine'ye Dönüşü
Peygamberimiz aleyhisselam, mücahidlerle birlikte Bedir'de sekiz gün veya gece Ebu Süfyan'ın gelmesini bekledikten sonra, 84 hiçbir yaramazlıkla karşılaşmadan, elde edilen85 ticaret kazancı ile 86 Medine'ye döndü. 87
Bedru'l-mev'id seferi onaltı gece sürdü. 88
-------------------------------------
84. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 220, Vâkıdî, c. 1, s. 384, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 340, Taberî. c. 3. s. 41. İbn Hazm. Cevâmiu's-sîre. s. 184.
85. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 60, İbn Habfb, Kitâbu'l-muhabber, s. 113, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 89.
86. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 60, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 89.
87. İbn Sa'd, c. 2, s. 60, İbn Habıb, s. 113, Zehebî, Megâzî, s. 203, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 89.
88. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 384.
Zina Eden İki Yahudinin Cezalandırılmaları İçin Peygamberimiz aleyhisselama Başvurulması
Peygamberimiz aleyhisselamın Müslümanlar ile Yahudiler ve müşrik olan bütün Meciineliler için düzenlediği Medine Yönetmeliği belgesine göre Yahudiler kendi dinlerinde, Müslümanlar kendi dinlerinde olacaklar; herhangi birşeyde anlaşmazlığa düşüldüğü zaman, bu, Yüce Allah ve Muhammed aleyhisselama arz ve havale edilecektir. 89
Hicretin dördüncü yılında Zilkade ayında idi ki, 90 evli bir Yahudi erkeği ile evli bir Yahudi kadın zina etmişlerdi.
Beytü'l-Midrasta toplanan Yahudi bilginleri:
" Bu adamı ve kadını Muhammed'e gönderin ve onlar hakkındaki hükmün nasıl olduğunu sorun ve kendisini onlar hakkında vereceği hükümde serbest bırakın!
Eğer, o bunlar hakkında, sizin yaptığınız tecbiyye gibi, elyaftan örülmüş, katrana bulanmış kamçı ile dövüldükten sonra yüzlerinin karalanmasına, sonra da iki merkebe yüzleri ters olarak bindirilip dolaştırılmalarına hüküm verirse, ona tâbi olun.
Çünkü, o bir hükümdar demektir; kendisini doğrulayın!
Eğer, o bunlar hakkında recm cezasının uygulanmasına hüküm verirse, kendisi peygamberdir.
Onun bir gün ellerinizdekini çekip almasından sakının! " dediler. 91 Peygamberimiz aleyhisselam Mescidde ashabı ile birlikte otururken. 92 Yahudiler gelip:
" Yâ Muhammed! Zinadan korunacak vasıfta bulunan bu adam, zinadan korunacak vasıfta bulunan şu kadınla zina etti. Seni bunlar hakkında hüküm vermeye yetkili kıldık! " dediler93 ve kendisini Medine'nin Kuflf adındaki vadisine davet ettiler. 94
Peygamberimiz aleyhisselam, giderken, yolda yüzü karalanmış ve kendisi kamçı ile dövülmüş bir Yahudiye rastladı.
Oradaki Yahudileri çağırıp, onlara:
" Siz zina edenin cezasını Kitabınızda böyle mi buluyorsunuz?" diye sordu.
Yahudiler
" Evet! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam, onların ilim adamlarından birisini çağırıp ona:
" Tevratı Musa'ya indiren Allah aşkına, doğru söyle! Zina edenin cezası böyle midir?" diye sordu.
Yahudi bilgini:
" Hayır! Eğer sen bana yemin vermemiş olsaydın, sana doğrusunu haber vermezdim.
Biz, zina edenin cezasını Kitabımızda recm olarak bulmaktayız.
Ama, eşraf ve yüksek tabakamızdan zina edenler çoğalınca, onlardan recm için yakaladıklarımızı bırakır, zayıf halk tabakasına mensup olanlardan yakaladıklarımıza recm uygular olduk.
Bunun üzerine 'Gelin! Birşey üzerinde birleşip, eşraf-halkayırmadan herkese o cezayı uygulayalım' dedik ve recm cezası yerine, böyle yüzü karalama ve dayak atma cezası üzerinde birleştik" dedi. 95
Peygamberimiz aleyhisselam, Beytü'l-Midras'a yürüyerek gitti ve:
" Ey Yahudiler topluluğu! Bilginlerinizi karşıma çıkarınız" buyurdu.
Yahudiler, Abdullah b. Suriya ile Ebu Yâsir b. Ahtab ve Vehb b. Yahuzayı çıkardılar ve:
" İşte, bizim bilginlerimiz bunlardır" dediler. 96
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Musa'ya Tevrafı indiren Allah aşkına doğru söyleyiniz.
Zinadan korunacak vasıfta bulunduğu halde zina eden bir adam hakkında Tevrat'ta siz ne gibi bir hüküm buldunuz?" diye sordu. 97
Yahudiler
" Hiçbir şey bulamadık! 98
Zina edenler, tecbiyye olunur; karalanır, kamçılanır, merkebe ters bindirilip dolaştırılarak teşhir edilir" dediler. 99
Abdullah b. Selam:
" Yalan söylüyorsunuz! Tevrat'ta recm âyeti vardır! " dedi. 100
Yahudi bilginlerinin en genci olan Abdullah b. Suriya ise, hiç ağız açmamakta, hep susmakta idi. 101
Peygamberimiz aleyhisselam, onunla başbaşa kalınca, Kitablarında recm âyeti bulunup bulunmadığını tekrar sordu ve:
" Ey Suriya'nın oğlu! Sana Allah adına and veriyor, Allah'ın İsrail oğullarının başına getirdiği günleri hatırlatarak soruyorum:
Evlendikten sonra zina eden bir kimse hakkında Allah'ın Tevratta recm ile hükmettiğini bilmiyor musun?" buyurdu.
İbn Suriya:
" Allah hakkı için, evet! Biliyorum.
Vallahi, ey Ebu'l-Kasım! Onlar hiç şüphesiz senin peygamber olduğunu biliyorlar, fakat seni kıskanıyorlar" dedi.
Ne yazık ki, kendisi de, sonradan küfür ve inkâr yoluna saptı. 102
Yahudiler, Kitablarında recm cezası bulunmadığında direndikleri zaman, Yahudi bilginlerinden birisi gelerek Kitabı açtı ve okumaya başladı. Recm âyetine gelince, elini recm âyetinin üzerine koyarak üst ve alt tarafta kalan satırları okudu.
Abdullah b. Selam, ona:
" Kaldır elini! " dedi.
Yahudi bilgini elini kaldırınca, recm âyeti göründü. 103
Abdullah b. Selam:
" İşte recm âyeti, ey Allah'ın peygamberi! Onu sana okumaktan kaçınıyor! ' dedi. 104
Peygamberimiz aleyhisselam, onlara:
" Yazıklar olsun size Yahudi topluluğu! Kitabınız elinizde bulunduğu halde sizi Allah'ın hükmünü ter-ketmeye sevkeden nedir?" buyurdu.
Yahudiler
" Vallahi, o, bizim içimizde uygulanmakta idi.
Bizim kralların ailesinden ve eşraftan olan bir adam, evlendikten sonra zina etti. Kral da onu recm-den korudu.
Ondan sonra, halktan bir adam zina etti. Kral onu recmetmek istedi.
Krala:
" Hayır! Vallahi, eşraftan filan kimseyi recm etmedikçe, bunu recmedemezsin! " dediler.
Bunun üzerine, toplandılar. Zinakârları tecbiyye etmek, dayak atmak, karalamak, merkebe tersine bindirip dolaştırmak, işlerine elverişli geldi.
Böylece recmin adını andırmadılar, onunla ameli yok ettiler" diyerek itirafta bulundular. 105
Peygamberimiz aleyhisselam, çağırdığı Abdullah b. Suriya ile başka bir Yahudi bilgine and vererek zina fiiline tam bir görgü ile dört şahit tanıklık ettikleri takdirde recm cezasının uygulanacağı hükmünün de Kitablarında bulunduğunu onlara itiraf ettirdikten sonra, Yahudilerden dört tanık getirtti. Tanıklar, zina fiilini şüphe edilmeyecek bir görüşle gördüklerine tanıklık ettikleri zaman, recm cezasının uygulanması hükmünü verdi ve infazını emretti. 106 Recm edildiler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah'ın ve Kitabının uygulanmasını emrettiği recm hükmünü ilk ihya eden, benim! " buyurdu. 107
-------------------------------------
89. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 147-150, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s. 290-294.
90. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 467.
91. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 213, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 7, s. 246-247.
92. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 155.
93. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 213.
94. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 155.
95. İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 855.
96. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 213.
97. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 155.
98. Buhârî, Sahih, c. 5, s. 170.
99. Ebu Dâ'vud, Sünen, c. 4, s. 155.
100. Buhar, Sahih, c. 4, s. 186.
101. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 155.
102. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 214.
103. Buhârî, Sahih, c. 4, s. 186, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1326.
104. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 215.
105. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 215.
106. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 156.
107. İbn İshak. İbn Hişam, c. 2, s. 215, Buhârî, c. 4, s. 186, Ebu Dâvud, c. 4, s. 154.
İslâm Ceza Hukukuna Göre Zina Cezası ile İlgili Bazı Hükümler
İslâm ceza hukukunda, zina, meşru bir akde dayanmaksızın yapılan haram bir birleşme olup, bunu işleyen erkeğe zâni, kadına da zâniye denir.
Zina eden erkek ve kadın hakkında şöyle buyurulur:
" Zina eden kadınla zina eden erkekten her birine yüzer celde (değnek) vurunuz. Eğer Allah'a ve ahiret gününe inanıyorsanız, bunlara acıyacağınız tutmasın! Mü'minlerden bir zümre de, bunların cezalarına şahit olsun." 108
Celde; ete geçmemek üzere yalnız deriye tesir edecek derecede vurmak demektir.
Bu da, ne ince, ne de kalın olmayan, budaksız, kenarsız, düğümsüz bir değnekle yapılır.
Bunların hepsinin bir günde vurulması gerekmeyip, yansının ertesi güne bırakılması caizdir.
Celde vurulurken, başa, yüze, tenasül uzvuna vurulmaz.
Zina fiilinden dolayı ceza uygulanabilmesi için, en başka akıl ve erginlik çağına ermiş olmak üzere, birtakım ağır şartlar vardır.
Zina fiilinin sübutu için de, ikrar ve şehadet şart olduğu gibi, bu ikrarve şehadetin makbul ve muteber olması için de ayrıca birtakım kayıt ve şartlar vardır. 109
Karısını yabancı bir erkekle birarada bulan kimsenin, onun zina ettiğini dört tanık getirip ispatlaması gerekir. 110
Zorla zina yapılan kadına hadd vurulmaz. 111
İyileşinceye, akıllanıncaya kadar deliden,
Uyanıncaya kadar uyuyandan,
Âkil ve baliğ oluncaya kadar çocuktan kalem kaldırılmış olduğuna göre, zina eden delilere ve bunaklara da hadd vurulmaz. 112
Zina eden erkek zina eden veya müşrik olan kadından başkası ile evi enemeyeceği gibi, zina eden kadın da zina eden veya müşrik olan erkekten başkası ile evlenemez. Aksine hareket, mü'minlere haramdır. 113
-------------------------------------
108. Nur: 2.
109. Ömer Nasuhi, Istılâhat-ı Fıkhiye Kamusu, c. 3, s. 208-241.
110. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 465.
111. Tirmizî, Sünen, c. 4, s. 55.
112. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 139-141.
113. Nur: 3, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 329.
Ay ve Güneş Tutulması, Yerin Sarsılması
Hicretin 5. yılında Cumâcielâhir ayıncia114 veya Ramazan'ın ilk gecesinden 5 Ay, 116 Ramazan'ın ortasında ise Güneş tutuldu. 117 yer de sarsıldı. 118
Ay tutulduğu zaman, Yahudiler, " Ay büyülendi! " diyerek tas çalmaya başladılar. 119
Peygamberimiz aleyhisselam, irad buyurduğu hutbelerinde:
" Cahiliye devri insanları 'Güneş ve Ay, ancak yeryüzü halkının büyüklerinden bir büyük için tutulur'derler, öyle sanırlardı.
Hal hiç de böyle değildir. 120 Eğer insanlar 'Şu Ayın tutulması ve şu yıldızların doğdukları yerlerden batmaları yeryüzü büyüklerinin ölümlerinden dolayıdır' derlerse, yalan söylemiş olurlar. 121
Şüphesiz ki; Güneş ve Ay, hiçbir kimsenin ne Vefâtı, ne de hayatı için tutulmazlar!
Fakat, bunlar, Allah'ın varlığını, kudretini, yüceliğini gösteren âyetlerinden iki âyettirler.
Siz, onların tutulduklarını gördüğünüz zaman, namaz kılınız, dua ediniz! " buyurdular. 122
İbn Hibban'ın Sahîh'inde rivayetine göre; Ayın tutukluğu geçinceye kadar, Peygamberimiz aleyhisselam Müslümanlara ay tutulma namazı kıldırmıştır. 123
-------------------------------------
114. Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 249, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 300, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 469.
115. Dârekutnî, Sünen, c. 2, s. 65.
116. Dârekutnî, Sünen, c. 2, s. 65, Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 249, Semhûdî, Vefâ, c. 1, s. 300, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 469.
117. Dârekutnî, Sünen, c. 2, s. 249.
118. Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 249.
119. Semhûdî, Vefâ, c. 1, s. 300, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 469.
120. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 267, İbn Mâce, Sünen, c. 1, s. 401, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 3, s. 333-334.
121. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 16, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 1, s. 154.
122. İbn Ebî Şeybe, Musannef, c. 2, s. 467, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 318, Buhârî, Sahîh, c. 2, s. 24, 25, 29, Müslim , Sahih, c. 1, s. 628, 630.
123. İbn Hibbân'ın Sahîh'inden naklen. Semhûdî. Vefâ. c. 1. s. 300.
Güneş ve Ay Tutulma Namazı
Güneş ve ay tutulma namazı sünnettir. Rükû ve secdeleri, nafile namazlarda olduğu gibi yapılır. İstenilirse, uzatılır, kısaltılır. Güneş, Ay açılıncaya kadar dua ile meşgul olunur.
İmamın güneş tutulma namazını halka cemaatle kıldırmasında bir sakınca yoktur. Ay tutulma namazı da, güneş tutulma namazı gibidir, fakat cemaatsiz kılınır. 124
Güneş ve ay tutulma namazlarının Mescidde kılınması da sünnettir. 125 Güneş ve ay tutulma namazları için ezan ve kamet okunmaz. Ancak, güneş tutulma namazı için:
" Haydi toplayıcı namaza! " diyerek halka seslenilir. 126
Peygamberimiz aleyhisselam, güneş tutulma namazını kıyam, kıraat ve rüku ile secdelerini uzatmak, ikinci rekatı birinciden biraz kısa tutmak suretiyle kiIdırmıştır. 127
Altı rükû, dört secde ile, 128
Sekiz rükû, dört secde ile iki rekat kıldırdığı da, rivayet edilir. 129
-------------------------------------
124. Tahâvî, Muhtasar, s. 39.
125. İbn Ebî Şeybe, Musannef, c. 2, s. 470 471.
126. İbn Ebî Şeybe, Musannef, c. 2, s. 471, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 98, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 25, Müslim, Sahih, c. 2, s. 620, 627.
127. Buhârî, c. 2, s. 4-25, 31, Müslim, c. 2, s. 620, Tirmizî, c. 2, s. 447.
128. Müslim, Sahih, c. 2, s. 621, 623, Ebu Dâvud, Sünen, c. 1, s. 306, Tirmizî, Sünen, c. 2, s. 448-449.
129. Müslim, Sahih, c. 2, s. 627, Dârimî, Sünen, c. 2, s. 297, Dârekutnî, Sünen, c. 2, s. 64.
Yer Sarsılması Namazı
Hicretin beşinci yılında, Medine'de yer sarsıldı. 130
Peygamberim iz aleyhisselam:
" Hiç şüphesiz, Rabbiniz sizi hoşnut olacağı duruma döndürmek istiyor. Öyle olunca, siz de O'nun hoşnutluğunu dileyiniz" buyurdu. 131
Abdullah b. Abbas'ın, Basra'da bulunduğu sırada, güneş ve ay tutulma namazına kıyasla132 dört secde ve alü rükû ile yer sarsılma namazı kıldırdığı bil dirilmektedir. 133
-------------------------------------
130. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 29.
131. İbn Ebî Şeybe, Musannef, c. 2, s. 472, 473, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 29.
132. Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 3, s. 343.
133. İbn Ebî Şeybe, Musannef, c. 2, s. 473, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 3, s. 343.
Abs Oğullarından Bir Topluluğun Müslüman Oluşu
Peygamberimiz aleyhisselamın yanına, Abs oğullarından:
1. Meysene b. Mesruk,
2. Haris b. Rebi' (Kâmil),
3. Kenan b. Dâri',
4. Bişr b. Haris b. Ubâde,
5. Hidm b. Mes'ade,
6. Siba' b. Zeyd,
7. Ebu'l-Hısn b. Uukman,
8. Abdullah b. Malik,
9. Ferve b. Husayn b. Fedâle adlarında dokuz kişilik bir cemaat gelip Müslüman oldular ve Medine'ye yerleştiler.
Bunlar, Medine'ye gelip yerleşen ilk muhacirlerden idiler.
Peygamberimiz aleyhisselam, bu Abs oğullarına:
" Bana sizi 10'a dolduracak bir adam daha bulun da, sizin için sancak bağlayayım?" buyurdu.
Talha b. Ubeydullah aralarına girince, Peygamberimiz aleyhisselam, onlara bir sancak bağladı. Savaşlarda parolalarını da " Yâ Aşere! =Ey Onlar! " olarak belirledi. 134
-------------------------------------
134. Ibn Sa'd. Tabakâtü'l-kübrâ. c. 1. s. 295-296.
Peygamberimiz aleyhisselamın Abs Oğullarına Halid b. Sinan'ı Soruşu ve Onlara Onun Başına Gelenleri Haber Verişi
Abs oğullarından Medine'ye üç kişi daha geldi.
Peygamberimiz aleyhisselam onlara Halid b. Sinan'ı sordu ve onun başından geçenleri onlara anlattı. 135
Peygamberimiz aleyhisselam da, Enuşervan (Nûşirevan) devrinin sonlarına doğru doğmuştu. 136
Peygamberimiz aleyhisselamın geleceğini, İsa aleyhisselam gibi, Halid b. Sinan da müjdelemişti. 137
Halid b. Sinan Abs oğulları kabilesini doğru yola kılavuzlamak istediği zaman, onlar ona inanmadılar.
İçlerinden, Kays b. Züheyr:
" Eğer şu kayalıktan üzerimize bir ateş çağırır, akıtırsan, sana tâbi oluruz. Çünkü, sen bizi ancak ateşle korkutabilirsin! Sen bize böyle bir ateş akıtmayacak olursan, seni yalanlar dururuz! " dedi.
Halid b. Sinan:
" Bu, aramızda bir ahd ve misak olsun mu?" dedi.
Abs oğulları:
" Evet! " dediler.
Bunun üzerine Halid b. Sinan abdest aldı, sonra da:
" Ey Allah'ım! Beni yalanladılar. Sen şu kayalıktan üzerlerine bir ateş seli akıtmadıkça, bunlar bana inanmayacaklar! " diyerek dua etti.
Abs oğulları kabilesinin Hidsan dedikleri, deve boynu gibi uzanan bir ateş zuhur etti!
Ateşin ışığı, gece karanlığında, sekiz gecelik yere kadar olan mesafeyi aydınlattı.
Ateş, uzandığı yerde hiçbir şey bırakmadı, kastı, kavurdu!
Abs oğulları:
" Ey Halid! Sen onu geri çevir! Biz artık sana inanacağız! " dediler.
Halid b. Sinan, Abs oğullarına:
" Ey kavmim! Size zarar veren bu ateşi söndürmemi, Allah bana emretti. Her aileden bir adam, benimle birlikte gelsin! " dedi. 138
Abs oğullarından Umare b. Ziyad:
" Ey Halid! Vallahi, sen bize şimdiye kadar hak ve gerçekten başka şey söylememiştin! Şimdi, ateşi söndüreceğini söylüyorsun! Ama, senin ateşe karşı halinin, ateşin de sana karşı halinin ne olduğunu pek bilmiyoruz! " dedi.
Bunun üzerine, Halid b. Sinan, ona:
" Sen benimle birlikte gel! " dedi.
Umare b. Zeyd, yanına Abs oğullarından otuz kişi alarak, birlikte gittiler. Dağ tarafındaki Eşca' kayalığına doğru ilerlediler.
Halid b. Sinan, orada bir çizgi çizdi, onları orada oturttu. 139
Onlara:
" Sakın, sizden hiç kimse bu çizgiden ileri geçmesin! İleri geçen yanar! 140
Eğer ben gecikirsem, sakın beni ismimle çağırmayınız! Ben al at gibi yanınıza döner gelirim. 141 Eğer sizden birisi beni ismimle çağıracak olursa, ben helak olurum! " dedi. 142
Halid b. Sinan, ateşe doğru ilerledi ve elindeki asası ile:
" Dağılınız! Dağılınız! Çıktığınız yere çekiliniz! " diyerek ateşe vurmaya başladı. 143
Ateşi, geriledikçe, kayalığın ortasındaki, çıkmış olduğu kuyunun içine soktu ve söndürdü. 144
Halid b. Sinan'ın dönmesi gecikince, Umare b. Zeyd:
" Vallahi, adamımız sağ olsaydı, bu kadar zamandan sonra, yanınıza döner, gelirdi" dedi.
Arkadaşları da:
" Onu ismi ile çağırın bari! Herhalde o ismi ile çağıralım diye bizden gizlenmiştir! " dediler.
Halid b. Sinan'ı ismi ile çağırmaya başladılar.
O da, başını elleri ile tutarak yanlarına geldi ve onlara:
" Ben sizi ismimle çağırmaktan men etmemiş miydim?! Vallahi, siz beni öldürdünüz! Beni taşıyın ve gömün arbk! " dedi. 145
Abs oğulları, yurtlarından çıkan bu ateş dolayısıyla ibtilâya uğradılar: Onun ışığına taparak Mecûsîleşmeye başladılar. 146
Sözlerine güvenilir kişilerin bildirdiklerine göre; deniz ortasında, tepesine hiç kimsenin kolay kolay çıkamayacağı büyük bir dağın en yüksek tepesindeki bir mağarada, duru beyaz sofdan ihrama bürünmüş, elleri başında, uyuyormuş gibi, hiçbir şeyi değişmemiş bir zât görmüşler, o taraf halkından bir cemaat da, bunun Halid b. Sinan olduğunu söylemişlerdir. 147
-------------------------------------
135. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 200.
136. Dineverî, Kitâbu'l-ahbâr, s. 74.
137. Mes’ûdî, Murûcu'z-zeheb, c. 2, s. 226.
138. Semhûdî, Vefâu’l-vefâ, c. 1, s. 153-154.
139. Hâkim, Müstedrek, c. 2, s. 599.
140. Semhûdî, Vefâu’l-Vefâ, c. 1, s. 153.
141. Hâkim, Müstedrek, c. 2, s. 599.
142. Semhûdî, Vefâu’l-vefâ, c. 1, s. 154.
143. Hâkim, Müstedrek, c. 2, s. 599.
144. Mes’ûdî, Murûcu'z-zeheb, c. 2, s. 68.
145. Semhûdî, Vefâu’l-vefâ, c. 1, s. 154.
146. Mes’ûdî, Murûcu'z-zeheb, c. 2, s. 67-68.
147. Hâkim. Müstedrek. c. 2. s. 599-600.
Selman-ı Fârisî'nin Kölelikten Kurtarılışı
Selman-ı Fârisî; İran İsbahan (İsfahan) halkından olup, Ammuriye'den Kelb kabilesi tacirleri tarafından Vadi'I-kura'ya getirilince, bir Yahudiye köle olarak satılmış, satın alan Yahudi de onu Medineli Kurayza oğulları Yahudilerinden bir Yahudiye satmış; böylece o Medine'ye gelmiş bulunuyordu. 148
Hicretin 5. yılına kadar, yakasını kölelikten kurtaramadı. 149
Selman-ı Fârisî der ki:
" Bir gün, Resûlullah aleyhisselam, bana:
'Ey Selman! Kendini kölelikten kurtarmak için, ağan (efendin) ile kesişme yapsan al' buyurdu.
Bunun üzerine, çukurlarını da kazmak şartıyla 300 hurma ağacı dikmek ve ayrıca 40 ukiyye (600 dirhem) altın vermek üzere, ağam (efendim) ile antlaştım.
Resûlullah aleyhisselam, ashabına:
'Kardeşinize yardım ediniz! ' buyurdu.
Bunun üzerine, ashabın kimi on fidan, kimi yirmi fidan, kimi onbeş fidan, kimi on fidan; hülasa, herkes yanlarındaki hurma fidanları nisbetinde bana yardımda bulundular.
Nihayet, benim için gerekli 300 hurma fidanı toplandı.
Resûlullah aleyhisselam, bana:
'Ey Selman! Git de, şu fidanlar için çukurlar kaz! Çukurları kazıp bitirdiğin zaman bana gel de, onları ben kendi elimle dikeyim" buyurdu.
Hurma fidanları için çukurlar kazmaya başladım. Arkadaşlarım da bana yardım ettiler.
Çukurları kazıp bitirince, Resûlullah aleyhisselama gidip haber verdim.
Resûlullah aleyhisselam, hurma fidanı dikilecek yere benimle birlikte gitti.
Biz, dikilecek hurma fidanlarını onun yanına yanaştırıyorduk.
Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; [Resûlullah tarafından] dikilen hurma fidanlarından bir tane bile tutmayan, kuruyan olmadı, hepsi tuttu.
Böylece, hurma ağacından olan borcumu ödemiş oldum. 150
Ancak, dikilen fidanlardan birisi tutmamıştı.
Resûlullah aleyhisselam:
'Kim dikti bunu?' diye sordu.
'Ömer! ' dediler. 151
Resûlullah aleyhisselam onu söküp kendisi tekrar dikti, o da tuttu. Bu suretle dikilen hurma fidanları yılında meyve vermeye başladı ve meyvesi yendi. 152
Üzerimde yalnızca mal, altın borcu kalmıştı."
-------------------------------------
148. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 228-234, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 75-79, Ahmed b. Hanbel, Müsned. c. 5, s. 541 -543, Ebu N ua ym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 258 -262, Beyhakî, D ela ilü " n-n übü we, c. 2, s. 92-97, İbn E sf r, Usdu’l-gâbe, c. 2, s. 417-419, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 60-64, Zehebî, Târîhu'l-İslâm , s. 95, 101, Heysemî, Mecmau’z-zevâid, c. 9, s. 332-335.
149. Semhûdî, Vefâu’l-vefâ, c. 1, s. 300, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 468.
150. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 234-235, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 79, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 443, Ebu Nuaym, Delâil, c. 1, s. 263-264, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 10, s. 321 -322, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 64, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 101-102.
151. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 635, İbn Asâkîr, Târîh, c. 6, s. 198-199, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 65.
152. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 635, Kadı Iyaz, eş-Şifâ, c. 1, s. 277-278, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 65.
Yumurta Kadar Bir Altın Külçesinin Yarısının Bütün Altın Borcunu Ödemeye Yetmesi
Resûlullah aleyhisselam bazı gazalarda, madenlerden, tavuk yumurtası kadar bir altın külçesi getirmişti.
Resûlullah aleyhisselam:
'Ağası (efendisi) ile azadlanmayı kesişen Selman ne yaptı?' diye sorduğu zaman, kendisinin yanına çağrıldım.
Resûlullah aleyhisselam, bana:
'Ey Selman! Şunu al da, üzerindeki borcu öde! ' buyurdu.
'Yâ Rasûlallah! Üzerimde bulunan o kadar borca, bu kadarcık altın parçası nereden, nasıl yetecek?! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam altın külçesini eline alıp diline sürdükten sonra:
'Al bunu! Yüce Allah, muhakkak, senin üzerindeki borcu bununla ödeyecektir! ' buyurdu.
Bunun üzerine, onu aldım. Alacaklıya, ondan tartıp tartıp verdim.
Selman'ın varlığı Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; o altın külçesinden 40 ukıyye (600 dirhem) tartıp alacaklıya verdim! 153
Resûlullah aleyhisselamın bana yardım ettiği yumurta kadar altın eğer Uhud dağıyla tartılmış olsaydı, muhakkak, ondan daha ağır gelirdin 54
Peygamberimiz aleyhisselamın Selman-ı Fârisî'ye verdiği yumurta kadar altından, alacaklıya verildiği kadar, Selman-ı Fârisî'nin yanında da kalmıştı. 155
Selman-ı Fârisî kölelikten yakasını kurtardıktan sonra Hendek savaşına hür olarak katılmış, bundan sonra hiçbir savaşta Peygamberimiz aleyhisselamın yanında bulunma fırsatını kaçırmamıştır. 156
Yüce Allah ondan razı olsun!
-------------------------------------
153. İbn İshak. İbn Hişam , Sîre, c. 1, s. 235, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 79-80, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 443-444, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 264, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 10, s. 322, İbn Asâkîr, Târih, c. 6, s. 196-197, İbn Seyyid, Uyun, c. 1 , s. 64, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 367-368, Heysemî, M eanau'z-zevâid, c. 9, s. 335-336.
154. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 419.
155. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 185, Kadı Iyaz, eş-Şifâ, c. 1, s. 278.
156. İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 1, s. 235, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 79-80, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 443-444, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 264, İbn Asâkîr, Târih, c. 6, s. 196-197, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 1, s. 64, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 367-368, Heysemî, M eanau'z-zevâid, c. 9, s. 335-336.
Medine'de At ve Deve Yarışları Yaptırılışı
Peygamberimiz aleyhisselam; Hicretin 5. yılında, 157 atlar, 158 develer arasındal59 yarışlar yaptırdı. 160
Hazret-i Ali'ye:
" Halk arasındaki şu at yarışı yönetmeye seni memur ettim" buyurdu.
Bunun üzerine, Hazret-i Ali, gidip Sürâka b. Malik'i çağırdı. Ona:
" Ey Sürâka! Peygamber aleyhisselamın bu yarışta boynuma yüklediği şeyi ben senin boynuna da yükledim:
Yarış meydanına gidip, yarışa salınacak atları sırala! Sonra da, halka:
'Meydan düzeltici, genç binici, at çulunu alıcı kim var içinizde?' diyerek üç kere seslen!
Bu davetine kimse icabet etmezse, üç kere tekbir al, üçüncü tekbirle birlikte atlan yarışa sal!
Allah, halkından, dilediğini yarışta mutlu kılar" dedi.
Hazret-i Ali yansın bitiş noktasında oturdu. Bitişe boydan boya bir çizgi çizdi. Çizginin iki tarafına karşılıklı iki kişi durdurdu. 161
Yapılan deve yanşlarında Peygamberimiz aleyhisselamın devesi Kasvâ yarıştığı develeri geçmiş; Lizaz veZarib adındaki atları da, yarıştığı atları geride bırakmıştı.
Kasvâ'nın üzerinde, Bilal-i Habeşî bulunuyordu.
Lizaz ve Zarib'in binicisi de, Ebu Useyd es-Sâidî idi. 162
Peygamberimiz aleyhisselamın Lizaz, Zarib ve Sekb adlarındaki üç atı arasında yarış yaptırdığı da olmuş; Lizaz birinci, Zarib ikinci, Sekb ise üçüncü gelmiştir.
Peygamberimiz aleyhisselam, Ebu Useyd es-Sâidî'yi Lizaz'dan dolayı Yemen elbisesi ile, Zarib'den dolayı da Yemen bürüdü ile ödüllendirmiştir. 163
Abdullah b. Ömer der ki:
" Resûlullah aleyhisselam, yarış için idmanlanmış, yarışmaya elverişli hale getirilmiş atlarla yarış yaptırdı.
Buyansın başlangıcı Hafya, bitim yeri Seniyyetü'l-Vedâ idi.
Yarış için idmanlanmamış, yarışa elverişli hale getirilmemiş atlar arasında da yarış yaptırdı.
Bunun başlangıcı Seniyyetü'l-Vedâ, bitim yeri Benî Zurayk Mescidi idi.
Abdullah b. Ömer de yarışma yapanlardandı ! " 164
Hafya ile Seniyyetü'l-Vedâ arasındaki uzaklık 5, 6 veya 7 mildir.
Seniyyetü'l-Vedâ ile Benî Zurayk Mescidi arasındaki uzaklık ise, 1 mildir. 165
Yine Abdullah b. Ömer'in bildirdiğine göre; Peygamberimiz aleyhisselam, birçok atlar arasında yanşlar yaptırmış ve sonunda, 5 yaşını bitirmiş olan atlan çok üstün tutmuştur. 166
Ebu Lebid, Enes b. Malik'e:
" Ey Ebu Hamza! Siz Resûlullah aleyhisselamın devrinde at yarıştırır mıydınız?
Resûlullah aleyhisselam da at yarıştırmış mıydı?" diye sorunca, Enes b. Malik:
" Evet! Vallahi, Resûlullah aleyhisselam, Sebha diye anılan atının üzerinde yarışçı olarak yarış yapmış ve herkesi geçmişti! " demiştir. 167
Yine Enes b. Malik'in bildirdiğine göre; Resûlullah aleyhisselamın Adbâ diye anılan devesini yarışta hiçbir deve geçemezdi.
Bir bedevî, iki yaşında bir erkek deve köşeği üzerinde gelip yarışa katıldı ve Adbâ'yı geçti.
Bu, Müslümanların çok gücüne ve ağırına gitti.
Resûlullah aleyhisselam, onların yüzlerinde beliren hoşnutsuzluğu gördü.
" Yâ Rasûlalları! Adbâ geçildi?! " dediler.
Resûlullah aleyhisselam:
" Allah'ın dünyaya ait şeylerden, yükselttiğini alçaltması, hakikîdir. 168
Halk birşeyi yükselttikleri veya yükseltmek istedikleri zaman, Allah onu alçaltır! " buyurdu. 169
-------------------------------------
157. Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 249, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 468.
158. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 426, Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 249, Diyarbekrî, c. 1, s. 468.
159. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 426.
160. Vâkıdî, c. 2, s. 426, Ebu't-Tayyib, Ikdu's-amın, c. 1, s. 249, Diyarbekrî, c. 1, s. 468.
161. Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 10, s. 22, Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 304, 305, Alâüddin Ali, Kenzu'l-ummâl, c. 4, s. 463.
162. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 426.
163. Belâzurî, Ensâb, c. 1 , s. 510.
164. Mâlik, Muvatta', c. 2, s. 467-468, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 5, Buhârî, Sahih, c. 3, s. 219-220, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1491 -1492, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 29, Tirmizî, Sünen, c. 4, s. 205, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 510, Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 299.
165. Buhârî, Sahih, c. 3, s. 219-220, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 510, Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 300.
166. Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 29.
167. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 160, 256, Dârimî, Sünen, c. 2, s. 132, Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 301, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 10, s. 21.
168. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 493, Buhârî, Sahîh, c. 3, s. 220, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 227.
169. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 493.
Yarış Ödülü Hakkındaki İslâmî Hükümler
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Kim atını yarışta iki at arasına sokar ve yanşa soktuğu atın ötekileri geçip yarışı kazanacağından emin olmazsa, bu kumar değildir.
Kim de, geçeceğine emin olarak atını iki at arasına sokarsa, bu kumardır! " buyurmuştur. 170
İki yarışçıdan biri, diğerine:
" Sen beni geçersen, ben sana şu kadar ödeyeceğim!
Ben seni geçersem, senden birşey istemem! " derse, caiz olur; bu yarışma kumar olmaz.
Fakat, iki kişi yarışa girecekleri sırada, biri diğerine:
" Sen beni geçersen, ben sana şu kadar vereceğim.
Ben seni geçersem, sen bana şu kadar vereceksin! " derse, bu, iki taraflı olduğu için, kumar olur. 171
Ancak araya bir muhalin, yani yansı kazanacağından emin olmayan üçüncü bir atlı girer, kazanırsa, yanşmayı kumarlıktan kurtarmış, helâlleştimniş ve ödülü de helâl olarak o almış olur. 172
Peygamberimiz aleyhisselam, atlar arasında yaptırdığı yanşta, en önde gelene ödül vermiş173 ve:
" Deve, at ve atış yansından başkasında ödül yoktur! " buyurmuştur. 174
-------------------------------------
170. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 505, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 30, İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 960, Hâkim, Müstedrek, c. 2, s. 114, Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 111, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 10, s. 20.
171. Kâşânî, Bedâyiu's-sanâyi', c. 6, s. 206.
172. Mâlik, Muvatta', c. 2, s. 468, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 10, s. 20.
173. Mâlik, Muvatta', c. 2, s. 468.
174. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 256, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 29, Tirmizî, Sünen, c. 4, s. 205, İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 960, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 226.
Dûmetü'l-Cendel Gazvesi
Gazvenin Adı, Mevkii, Sebebi, Tarihi
Duma, İsmail aleyhisselamın oğlunun adıdır. 175
Cendel; lugatta, taşlı yer ve değirmi taş anlamındadır. 176
İsmail b. İbrahim aleyhisselamın oğlu vaktiyle Dûmetü'l-Cendel'in bulunduğu yere gelip konduğu ve orada taştan bir kale yaptığı için, orası Dûmetü'l-Cendel diye anılmıştır.
Dûmetü'l-Cendel, akarsuyu, hurmalık ve ekinlikleri bulunan bir yerdir. 177
Şam (Suriye) yollarının ağzında olup Dımaşk'a 5, Medine'ye 15 veya 16 gecelik uzaklıktadır. 178 Şam'ın (Suriye'nin) Medine'ye en yakın beldelerindendir. Tebük şehrinin yakınındadır. 179
Dûmetü'l-Cendel büyük bir panayır ve tüccar merkezi olduğundan, birçok Arap kabilesi Medine'ye yaklaşmak için oraya yerleşmişti.
Mallarını satmaya gelenler, orada işkencelere uğrarlardı. 180
Dûmetü'l-Cendel, Şam'a giden yol ağızlarındandı.
Peygamberimiz aleyhisselam, Rum kayserini korkutmak için, Şam'a yaklaşmak istiyordu. 181
Kudaa ve Gassan kabileleri, Hicaz'a saldırmak maksadıyla Dûmetü'l-Cendel'de toplanmışlardı. 182
Peygamberimiz aleyhisselam bunu haber alınca183 ashabını topladı. Durumu onlarla konuştuktan sonra, Medine'de yerine Siba' b. Urfutatu'l-Gıfârî'yi vekil bıraktı. 184
Hicretin 5. yılında, 185 Rebiülevvel ayında, 186 Rebiülevvel'in çıkmasına beş gece kala, 187 Uzre oğulları kabilesinden Mezkûr adındaki kişinin kılavuzluğuyla yola çıktı.
Geceleri yürüdüler, gündüzleri gizlendiler. Dûmetü'l-Cendel'e yaklaştılar. 188
Kılavuz Mezkûr, Dûmetü'l-Cendel halkının deve, sığır ve davar izlerini buldu.
O sırada, Dûmetü'l-Cendel halkı uzakta bulunuyorlardı.
Mezkûr, izi sıra geri dönüp, gördüğünü Peygamberimiz aleyhisselama haber verdi.
Bunun üzerine, Müslümanlar, Dûmetü'l-Cendel halkının deve, sığır ve davar gibi yaylım hayvanları ve çobanlarına baskın yaptılar.
Her yanda, ölenler öldü, kaçanlar kaçtı, kurtuldu.
Baskın haberini alır almaz, Dûmetü'l-Cendel halkı dağıldılar. 189
Dûmetü'l-Cendel kralı Ukeydir b. Abdulmelik, Kindelerdendi. Hıristiyandı. 190
Peygamberimiz aleyhisselam onu yakalamak istemişse de, 191 kendisi Peygamberimiz aleyhisselamın geldiğini haber alınca, çarşıyı boşaltmışı92 ve kaçmıştı. 193
Peygamberimiz aleyhisselam, Dûmetü'l-Cendel meydanında konakladı.
Birkaç gün orada oturdu. Etrafa askerî birlikler saldı.
Birlikler, Dûmetü'l-Cendel halkından, bir tek kişiden başka kimseyi yakalayamadılar. 194 Onu da, Muhammed b. Mesleme yakalamıştı. 195
Peygamberimiz aleyhisselam, yakalanan kişiye, Dûmetü'l-Cendel halkının nereye gittiklerini sordu.
Adam:
" Onlar kendilerine ait deve, sığır ve davarları senin iğtinam ettiği işitince, kaçtılar! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam İslâmiyet] anlatıp Müslüman olmasını teklif edince, adam Müslüman oldu.
Allah ondan razı olsun!
Dûmetü'l-Cendel'den, hiçbir zayiat verilmeden, Rebiülâhir ayından on gece kala, Medine'ye dönüldü. 196
-------------------------------------
175. Taberî, Târih, c. 1, s. 163.
176. Firuzâbâdi, Kâmûsu'l-muhit, c. 2, s. 362.
177. Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 2, s. 487.
178. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 62.
179. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 581.
180. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 403, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 54, Zehebî, Megâzî, s. 212, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 92.
181. Vâkıdî, c. 1. S. 403, Zehebî, s. 212, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 92.
182. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 341.
183. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 62, Taberî, Târih, c. 3, s. 43, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 54.
184. Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Zehebî, s. 212.
185. Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Habfb, Kitâbu'l-muhabbet-, s. 114, Belâzurî, c. 1, s. 341, Taberî, c. 3, s. 43, İbn Hazm , Cevâmiu's-Sîre, s. 185, İbn Esir, Kâmil, c. 2, s. 177, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 92, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 29.
186. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 224, Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, Belâzurî, c. 1, s. 341, Taberî, c. 3, s. 43, İbn Hazm, s. 185, İbn Esîr, c. 2, s. 177, Zehebî, s. 212, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 92.
187. Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, c. 2, s. 54.
188. Vâkıdî, c. 1, s. 402-403, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Zehebî, Megâzî, s. 212.
189. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 403, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 62.
190. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 169, Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1025, İbn Sa'd, c. 2, s. 166, Taberî, Târih, c. 3, s. 146.
191. Zehebî, Megâzî, s. 212.
192. İbn Habıb, Kitâbu'l-muhabber, s. 114.
193. İbn Habıb, Kitâbu'l-muhabber, s. 114, Zehebî, Megâzî, s. 212.
194. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 403, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 62.
195. Vâkıdî, c. 1, s. 404, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 54, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 92.
196. Vâkıdî, c. 1, s. 403-404, İbn Sa'd, c. 2, s. 62-63, İbn Sey/id, c. 2, s. 54.
Sa'd b. Ubâde'nin Annesi Amre Hatunun Vefâtı ve Onun Adına Hayırlar Vakfı Yaptırılışı
Ensar eşrafından Sa'd b. Ubâde'nin annesi Amre binti Mes'ud Hatun, Hicretin 5. yılında, Rebiülevvel ayında, Peygamberimiz aleyhisselamın Dûmetü'l-Cendel'de bulunduğu sırada Vefât etti.
Allah ondan razı olsun!
Amre Hatunun Vefâtı sırasında, oğlu Sa'd b. Ubâde Peygamberimiz aleyhisselamın yanında bulunuyordu.
Peygamberimiz aleyhisselam, seferden dönünce, Amre Hatunun kabrine gidip cenaze namazını kıldı. 197
Sa'd b. Ubâde:
" Yâ Rasûlallah! Annem Vefât etmiş bulunuyor. Vefât etmeden benimle konuşma imkânını bulabilseydi, muhakkak, bir hayır, bir vakıf yapmayı vasiyet ederdi, sanırım. Şimdi, ben onun adına bir hayır, bir vakıf yapabilir miyim?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Evet! " buyurdu. 198
Sa'd b. Ubâde:
" Hayrın, vakfın efdal ve üstünü hangisidir?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bir kuyu kazdırıp su içirmektir! " buyurdu.
Bunun üzerine Sa'd b. Ubâde, bir kuyu kazdınp:
" Bu, Sa'd b. Ubâde'nin annesi tarafındandır! " dedi. 199
İşte, Medine'deki Sa'd b. Ubâde hanedanının su vakfı böyle meydana gelmiştir. 200
Sa'd b. Ubâde, annesi için ayrıca bir bostan da vakfetmek isteyerek:
" Yâ Rasûlallah! Ben yanında değilken annem Vefât etmiş bulunuyor. Onun adına bir hayır, bir vakıf yapacak olursam, ona bir faydası dokunur mu?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Evet! " buyurdu.
Sa'd b. Ubâde:
" Şahit ol ki; bana ait bostan da onun hayn ve vakfıdır! " dedi. 201
Yüce Allah ondan razı olsun!
-------------------------------------
197. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 451.
198. Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 51, Buharî, c. 2, s. 193, Nesâr, c. 6, s. 250.
199. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 7, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1 , s. 469, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 583.
200. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 7, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 255.
201. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 451.
Benî Mustalık (Müreysi') Gazvesi
Gazvenin Ad fan, Mevkii, Sebebi ve Tanhi
Benî Mustalık gazvesine, Müreysi' gazası da denir.
Benî M ustalıklar, Huzaalara bağlı küçük bir kabile, obadır.
Mustalık lakap olup, asıl adı Cüzeyme b. Sa'd b. Amr'dır. 202
Benî M ustalı ki ar, Benî Müdliclerin de müttefiklerindendi. 203
Müreysi'; sahile doğru uzanan Kudeyd nahiyesinde Huzaalara ait su kuyularından bir kuyunun adıdır. 204
Benî M ustalıklar, Müreysi' kuyusunun başına iner, konarlardı.
Müreysi', Furu'a yaklaşık olarak bir günlük uzaklıktadır. Furu' ile Medine arası ise sekiz beridlik-tir. 205
Berid, 12 mildir. 206
Benî Mustalıkların lideri Haris b. Ebi Dırar, kavmi arasında dolaşarak onları ve Araplardan söz geçirebildiklerini Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmaya davet etmiş; daveti kabulle karşılanınca, atlar ve silahlar satın alarak hep birlikte Peygamberimiz aleyhisselamın üzerine yürümek için hazırlanmışlardı.
Peygamberimiz aleyhisselam, bunu haber alınca, durumu incelemek ve öğrenmek üzere Büreyde b. Husayb el-Eslemî'yi Haris b. Ebi Dinar'ın yurduna gönderdi. 207
Büreyde; Benî Mustalıkların şerlerinden korunabilmek için, gerektiğinde gerçeğe aykırı birşeyler söylemesine müsaade buyurmasını da Peygamberimiz aleyhisselamdan istedi.
Peygamberimiz aleyhisselam müsaade edince, Büreyde Benî Mustalıkların yurduna gitti, yanlarına vardı, topluluklarını gördü.
Benî M ustalıklar, Büreydeyi görünce:
" Kimdir bu adam?" diye sordular.
Büreyde:
" Ben sizlerden bir adamım! Şu adam [Peygamberimiz aleyhisselam] için derlenip toplandığınızı işittim.
İstedim ki, ben de kavmim ve bana boyun eğenlerle birlikte gideyim. Onların [Müslümanların] köklerini kazıyıncaya kadar sizinle el ve iş birliği yapalım! " dedi.
Haris b. Ebi Dırar:
" Biz de bu iş üzerindeyiz! Haydi, yanımıza gelmekte acele et! " dedi.
Büreyde:
" Şimdi hayvanıma atlar, kavmimden büyük bir cemaatle yanınıza gelirim! " diyerek oradan ayrıldı. 208 Peygamberimiz aleyhisselama haber verdi.
Peygamberimiz aleyhisselam, durumu ashabı ile konuştuktan sonra, yola çıkmak üzere acele askerî bir birlik hazırladı. 209 Hazırlanan birlik 700 kişilikti. 210
Hazırlanan birliğin içinde 10'u Muhacirlere, 20'si Ensar'a ait olmak üzere 30 at da bulunuyordu. 211 Peygamberimizin Lizaz ve Zarib adlı atları da bunlar arasında idi.
Başka seferlere hiç katılmayan münafıklardan birçok kimseler de, cihad için değil, ancak dünya menfaati için, çokça katılmış bulunuyorlardı. 212
Peygamberimizin aleyhisselam Benî Mustalık gazvesine Hicretin 5. yılında, Şaban ayında, 213 Medine'de yerine Ebu Zerri'l-Gıfârî'yi veya Nümeyle b. Abdullah el-l_eysî'yi214 ya da Zeyd b. Hârise'yi215 vekil bırakarak yola çıktı. 216
Peygamberimiz aleyhisselam, gideceği yeri gizli tutmak maksadı ile:
" Tihame halkı, bu yılımızda kendimize geleceğimizi sanmazlar. Fakat, Şam'ın Tihame halkına casuslar, gözcüler saldığını işitiyorum! " buyurdu.
Müslümanlar, Benî Mustalıklar için gidilmediğini sandılar.
Zaten, Peygamberimiz aleyhisselam da, savaş birliği ile Medine'den yola çıkarken, Ensardan Benî Selimelerin mahallelerine yönelip Şam'a doğru gidiyormuş gibi yapmış, o gün yoluna böylece devam etmişti.
Akşam olunca, olduğu yerde konaklamış, sonra kalkıp Tihame tarafına yönelerek sür'atle yol almaya başlamıştı. 217
Peygamberimiz aleyhisselamın konakladığı Halâık'ta* Abdulkays kabilesi halkından bir adam, gelip Peygamberimiz aleyhisselama selam verdi.
Peygamberimiz aleyhisselam, ona:
" Senin ev halkın nerededir?" diye sordu.
Adam:
" Revhâ'dadır! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Benim yanıma gelmekten maksadın nedir? Ne yapmak istiyorsun?" diye sordu.
Adam:
" Sana iman etmek için geldim. Ben şehadet ederim ki; senin getirdiğin din hak ve gerçektir. Senin yanında, düşmanınla çarpışacağım! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Seni İslâmiyete hidayet ve irşad eden Allah'a hamd olsun! " buyurdu.
Adam:
" Yâ Rasûlallah! Amellerin, Allah'a en sevgili ve makbul olanı hangisidir?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" İlk vaktinde kılınan namazdır! " buyurdu.
Bundan sonra, adam öğleyi, ikindiyi, akşam namazını ilk vaktinde kılmaktan geri durmadı. 218
Onu Müslüman olmaya Mes'ud b. Hüneyde teşvik etmişti. 219
Allah ikisinden de razı olsun!
-------------------------------------
202. Kastalânî, c. 1, s. 141, Diyarbekrî, c. 1, s. 470.
203. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 404, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 63, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 47, Zehebî, Megâzî, s. 215.
204. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 302, Taberî, Târih, c. 3, s. 64, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 203, 204, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 93.
205. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 63.
206. Firuzâbâdi, Kâmûsu’l-muhît, c. 1, s. 287.
207. Vâkıdî, c. 1, s. 404, İbn Sa'd, c. 2, s. 63, Beyhakî, c. 4, s. 47, İbn Seyyid, c. 2, s. 92, Kastâlânf, c. 1, s. 141, Diyarbekrî, c. 1, s. 470, Halebî, c. 2, s. 583-584.
208. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 404-405, Ha lebî, İ nsânu' l-uyûn, c. 2, s. 583-584, Zürk ânî, M e vahi bü'l-ledünniye Ş erh i, c. 2, s. 96-97.
209. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 405, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 63, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 47, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 92, Halebî, İ nsân, c. 2, s. 584, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 97.
210. Zehebî, Megâzî, s. 214, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 156.
211. Vâkıdî, c. 1, s. 405, İbn Sa'd, c. 2, s. 63, İbn Seyyid, c. 2, s. 94, Halebî, c. 2, s. 584.
212. Vâkıdî, c. 1, s. 405, İbn Sa'd, c. 2, s. 63, Halebî, c. 2, s. 584.
213. Vâkıdî, c. 1 , s. 404, İbn Sa'd, c. 2, s. 63, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf. c. 1 , s. 341. Zehebî, Megâzî, s. 214, Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 249, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 141.
214. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 302, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 342, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 203, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 92, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 156, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 33, Halebî, c. 2, s. 584.
215. İbn Sa'd, c. 2, s. 63, Zehebî, Megâzî, s. 214, Kastalânî, c. 1, s. 141, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 470, Halebî, c. 2, s. 584.
216. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 302, İbn Sa'd, c. 2, s. 63, Belâzurî, c. 1, s. 342, İbn Hazm, s. 203, İbn Seyyid, c. 2, s. 92, Zehebî, s. 214, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 156, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 33, Kastalânî, c. 1, s. 141, Diyarbekrî, c. 1, s. 470, Halebî, c. 2, s. 584.
217. Vâkıdî, Megâzî, 1367-1948 baskı sı, s. 305.
* Belka: Medine yakınında, ekinlikleri, kuyuları çok bir yerdir (Zürkânî, c. 2, s. 97).
218. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 406.
219. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 409.
Benî Mustalıkların Casusunun Yakalanıp Boynunun Vuruluşu
Haris b. Ebi Dırar'ın Peygamberimiz aleyhisselam hakkında kendisine bilgi getirsin diye salmış olduğu casusu, Bak'â'da yakalanarak " Geride ne haber var? Halk neredeler?" diyerek sorguya çekildi.
Fakat o:
" Benî Mustalıklar hakkında benim hiçbir bilgim yok! " dedi.
Hazret-i Ömer:
" Ya doğrusunu söylersin, yahut boynunu vururum! " dedi.
Casus:
" Ben Benî Mustalıklardan bir adamım.
Haris b. Ebi Dinar'ı, sizin için pek çok topluluklar meydana getirmiş ve birçok halkı kendisine çekmekte olduğu bir sırada gerimde bırakmıştım.
O, beni, sizin Medine'den hareket haberinizi kendisine getireyim diye size salmıştı" dedi.
Hazret-i Ömer onu Peygamberimiz aleyhisselamın yanına götürdü ve ondan aldığı bilgiyi kendisine arzetti.
Peygamberimiz aleyhisselam adama İslâmiyeti anlattı ve Müslüman olmasını söyledi.
Adam Müslüman olmaktan kaçındı ve:
" Kavmimin ne yaptığını görmedikçe, sizin dininize tâbi olucu değilim.
Onlar dininize girerlerse, onlardan bir fert olarak, ben de dininize girerim.
Eğer onlar dinlerinde sebat ederlerse, ben de, onlardan birisi olarak dinimde dururum! " dedi.
Hazret-i Ömer:
" Yâ Rasûlallah! Şunun boynunu vur gitsin! " dedi.
Adamın boynu vuruldu. 220
Benî Mustalıkların başkanı Haris b. Ebi Dırar ile yanında bulunanlar, Peygamberimiz aleyhisselamın yurtlarına doğru gelmekte olduğunu ve casuslarının yakalanarak öldürüldüğünü haber alınca, son derece korktular.
Yardım için Benî Mustalıkların yanına gelmiş bulunan birçok Araplar da, Benî Mustalıkları bırakıp dağıldılar.
-------------------------------------
220. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 406, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 584-585, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şertıi, c. 2, s. 97.
Peygamberimiz aleyhisselamın Müreysi' Kuyusu Başına Karargâhını Kuruşu, Mücahidleri Savaş Düzenine Koyuşu
Peygamberimiz aleyhisselam, Müreysi’ kuyusuna gelip erişince, kuyunun başına kendisi için deriden bir çadır kuruldu.
Peygamberimiz aleyhisselam, Muhacirlerin sancağını Hazret-i Ebubekir’e, Ensarın sancağını da Sa’d b. Ubade’ye verdi. 221
O gün, İslam mücahidlerinin parolaları " Ya Mansur! Emit! Emit! " idi. 222
Peygamberimiz aleyhisselam, Beni Mustalıkları yurtlarında, geceleyin, kendilerinin gafil bulundukları ve yayılım hayvanlarının da su başında sulandıkları bir anda ansızın bastırmıştır. 223
-------------------------------------
221. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 407, İbn Sa’d, Tabakatu’l-Kübra, c. 2, s. 63-64, Beyhaki, Delailu’n-nübüvve, c. 4, s. 47-48; İbn Seyyid, Uyunu’l-eser, c. 2, s. 92, Kastalani, Mevahibu’l-ledünniyye, c. 1, s. 141, Diyarbekri, Tarihu’l-hamis, c. 1, s. 470.
222. İbn İshak, İbn Hişam, Sire, c. 3, s. 306, Vakidi, Megazi, c. 1, s. 407, Beyhaki, Delal, c. 4, s. 48, İbn Esir, Usdu’l-Gabe, c. 2, s. 463, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 95, Ebu’l-fida, el-Bidaye ve’n-nihaye, c. 4, s. 158, Heysemi, Mecmau’z-Zevaid, c. 6, s. 142, Diyarbekri, c. 1, s. 470, Halebi, İnsanu’l-uyun, c. 1, s. 585.
223. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 31, Buhari, Sahih, c. 3, s. 122, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1356, Ebu Davud, Sünen, c. 3, s. 42, Belazuri, Ensabu’l-Eşraf, c. 1, s. 342, Beyhaki, Delal, c. 4, s. 48, İbn Seyyid, c. 2, s. 92, Zehebi, Megazi, s. 215, Ebu’l-Fida, c. 4, s. 156, Kastalani, c. 1, s. 141, Diyarbekri, c. 1, s. 470.
Benî Mustalıkların Müslümanlarla Çarpışmayı Tercih Etmeleri
Peygamberimiz aleyhisselam, Benî Mustalıklara:
" 'Lâ ilahe illallah=Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur! ' deyiniz de, canlarınızı ve mallarınızı koruyunuz! " diyerek seslenmesini, Hazret-i Ömer'e emretti.
Fakat, onlar Hazret-i Ömer'in bu teklifini kabullenmekten kaçındılar ve ilk ok atan da onlardan birisi oldu. 224
Bunun üzerine, Müslümanlar bir müddet onlarla ok savaşı yaptıktan sonra, Peygamberimiz aleyhisselam onlara hep birden bir koldan hücum etmelerini emir buyurdu.
Benî M ustalıkların savaşa girişenlerinden hiç kimse kaçınlmadı; yalnız, on kişi öldürüldü. 225
Hazret-i Ali onlardan Malik ile oğlunu, Abdurrahman b. Avf da Benî Mustalıkların süvarilerinden Ahmer'i (veya Uhaymer'i) öldürdü. 226
Ebu Katâde da onların sancaktarı Salvan Zü'ş-şukr'u öl dürdü. 227
Benî Mustalıkların bütün erkekleri, kadınları ve çocukları esir; deve, sığır ve davarları da iğtinam edildi. 228 Esir edilenlerin 200 ev halkı olduğu rivayet edilir.
Bu savaşta, Müslümanlardan, yanlışlıkla öldürülen bir kişiden başka öldürülen olmadı. 229
O da Benî Kelb kabilesinden Hişam b. Subâbe olup, kendisini, Ensardan Abdullah b. Sâmit'in cemaatinden birisi, düşman sanarak öldürmüştür. 230
Benî M ustalıklardan alınan esirlerin elleri boyunlarına bağlanıp, Büreyde b. Husayb onların üzerlerine memur edildi.
Ganimet malları, biraraya toplandı.
Peygamberimiz aleyhisselamın azadlısı Şükran (Salih) onların üzerine dikildi.
Çocuklar da bir tarafta toplandı.
Ganimetlerden ayrılan beşte bir ile mücahidlerin hisseleri üzerine Mahmiyye b. Cez' memur edildi.
-------------------------------------
224. Vâkıdî, Megâzî, c. 1 , s. 407, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 48, Zehebî, Megâzî, s. 215, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 156, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 585, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 97.
225. Vâkıdî, c. 1, s. 407, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 64, Beyhakî, c. 4, s. 48, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 92, Zehebî, s. 215, Ebu’l-Fidâ, c. 4, s. 156, Kastalânî, ç. 1, s. 141, Diyarbekrî, c. 1, s. 470, Halebî, c. 2, s. 585.
226. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 306, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 95.
227. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 48.
228. Vâkıdî, c. 1, s. 407, İbn Sa'd, c. 2, s. 64, Beyhakî, c. 4, s. 48, Kastalânî, c. 1, s. 141, Diyarbekrî, c. 1, s. 470.
229. Vâkıdî, c. 1, s. 407, 410, İbn Sa'd, c. 2, s. 64, Diyarbekrî, c. 1, s. 470.
230. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 302, Vâkıdî, c. 1, s. 407-408, Taberî, Târîh, c. 3, s. 64, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 204, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 192, İbn Seyyid, c. 2, s. 93, Ebu’l-Fidâ, c. 4, s. 156, Diyarbekrî, c. 1, s. 470-471.
Ganimetlerin Bölüştürülmesi
Esirler gazilere bölüştürüldü ve kendilerine teslim edildi.
Deve ve davarlar da bölüştürüldü.
Bir deve on davara eşit tutuldu.
Süvarilere biri at, biri de kendisi için olmak üzere iki hisse; piyadelere bir hisse verildi. 231
İğtinam edilen develerin sayısı 2. 000, davarların sayısı 5. 000 idi. 232
Geleneğe göre; ganimet bölüştürülmeden önce, başkumandan hakkı olmak üzere, ganimetlerin içinden bir köle veya bir cariye veya bir kılıç veya bir zırh veya bir at. , seçilip alınırdı.
Peygamberimiz aleyhisselam da böyle yaptı.
Sonra da, ganimet mallarını beş parçaya bölüp kur'a çekti.
Kur'ârvı Kerîm'e göre; gerekli yerlere harcamak üzere, beşte biri aldı. Geride kalan beşte dördün içinden mücahidlerle birlikte kendisine ve atlarına düşen hissesini de aldı. 233
Harp ganimetinden hisse alanlara zekat ve sadaka verilmezdi.
Zekat ve sadakadan yetimler, miskinler ve zayıflar yararlanırlardı. Yetimler erginlik çağına erince, zekat ve sadakadan çıkarılıp ganimet hisseleri arasına katılır ve kendileri cihadla mükellef tutulurdu.
Eğer cihaddan hoşlanmaz ve kaçınırlarsa, kendilerine zekat ve sadakadan birşey verilmezdi.
Bununla beraber, Peygamberimizin aleyhisselam hiçbir istekliyi boş çevirmezdi.
-------------------------------------
231. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 410, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 64.
232. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 410, İbn Sa'd, Tabakât. c. 2, s. 64, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 93, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 470, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 585, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 98.
233. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 342.
Kölelikten Azadlanan Mes'ud b. Hüneyde'nin Sefere Katılıp Aldığı Ganimet Develerinin Hayatı Boyunca Onun Maişetine Yetmesi
Mes'ud b. Hüneyde; Peygamberimiz aleyhisselama Bak'â'cia rastlamıştı.
Peygamberimiz aleyhisselam, ona:
" Ey Mes'ud! Sen nereye gitmek istiyorsun?" diye sordu.
Mes'ud:
" Sana selam vereyim diye geldim. Ebu Temim beni azad etti, serbest bıraktı" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah, hakkında mübarek eylesin! Sen ev halkını nereye bıraktın?" buyurdu.
Mes'ud:
" Sana selam vereyim diye geldim. Ebu Temim beni azad etti, serbest bıraktı" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah, hakkında mübarek eylesin! Sen ev halkını nereye bıraktın?" buyurdu.
Mes'ud:
" Onları Cederat diye anılan yerde bıraktım. Ora halkı iyi insanlardır. Halkın İslâmiyete meyil ve rağbeti eri vardır; İslâmiyete isteklenenler, çevremizde çoğalmışlardır" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Onlara doğru yolu gösteren Allah'a hamd olsun! " buyurdu.
Mes'ud:
" Yâ Rasûlallah! Beni gördüğün akşam, Abdulkayslardan bir adama rastlamış, kendisini İslâmiyete davet ve teşvik etmiştim. O da Müslüman olmuştu" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Onun senin önünde ve elinde Müslüman olması, senin için, güneşin üzerine doğup battığı herşey-den daha hayırlıdır!
Düşmanımıza kavuşuncaya kadar, bizimle birlikte sen de gel!
Düşmanın mallarını Allah'ın bize ganimet olarak ihsan edeceğini umuyorum" buyurdu.
Mes'ud, İslâm ordusu ile birlikte sefere katıldı. Kendisine:
" Ganimet mallarından kur'a çekimine mi katılırsın?
Yoksa, beşte bir Beytülmâl hakkından mı almak istersin?" diye soruldu.
Mes'ud:
" Vallahi, ne yapacağımı bilmiyorum! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, ona ganimetten bir miktar deve ile bir miktar davar verdi.
Mes'ud:
" Yâ Rasûlallah! Yanımda davarlar varken, develeri nasıl sürüp götürmeye kadir olabilirim? Ya hepsini davar yap veya hepsini deve yap! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam gülümsedi ve:
" Sence, bunların hangisi daha sevgili, daha makbuldür?" diye sordu.
" Hepsini deve yap! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" On deve ver ona! " diye, ganimet görevlisine emir buyurdu.
Kendisine on deve verildi.
Mes'ud b. Hüneyde derki:
" Vallahi, bu günümüze kadar, o ganimetin hayır ve bereketi bizden eksilmedi." 234
-------------------------------------
234. Vâkıdî, Megâzı, c. 1, s. 409-410.
Münafıklar iş Başında
Muhacirlerle Ensar Arasında Çıkacak Kavganın Önlenişi
Peygamberimiz aleyhisselamin Müneysi' suyu başındaki ordugâhında bulunduğu sırada idi ki, Hazret-i Ömer'in Benî Gıfâr'dan ücretle tutmuş olduğu seyisi Cahcah b. Mes'ud'la Benî Avf b. Hazrec'in müttefiki olan Sinan b. Veber el-Cühenî su üzerine niza ederek vuruştular. 1 Sinan; Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün müttefiki idi. 2
Müreysi' kuyusunda az su vardı.
Salınan kovanın ancak yarısı dolabiliyordu.
Benî Salimlerin müttefiki olan Sinan b. Veber el-Cühenî Salim oğulları gençlerinden bazıları ile birlikte su içmek için geldikleri zaman, orada Muhacirlerle Ensardan bir topluluk buldu.
Hazret-i Ömer'in ücretlisi Cahcah, Sinan'ın yakınında kova ile su çekiyordu.
Bir ara, Sinan'ın kovası ile Cahcah'ın kovası birbirine karıştı, iki kovadan birisi yukarı çıkmıştı.
Çıkan kova Sinan'a aitti.
Sinan:
" Çıkan, benim kovam! " dedi.
Cahcah:
" Vallahi, o ancak benim kovamdır! " dedi.
Bunun üzerine, niza ve münakaşaya başladılar.
En sonunda, Cahcah elini kaldırıp Sinan'a vurunca, 3 Sinan:
" Yetişin ey Muhacir cemaatı! " diyerek bağırdı. 4
Muhacirler, acele koşup geldiler. Evsve Hazrec kabilelerinden olanlarda geldiler. İki taraf kılıçlarını sıyırdılar. 5
Az kalsın, büyük bir fitne kopacak, Müslümanlar birbirlerine gireceklerdik
Muhacirlerle Ensarın ileri gelenlerinden bazıları uyarıcı ve yatıştırıcı konuşmalar yaptılar. 7
Muhacirlerden bazıları, Sinan'a:
" Gel, sen hakkından, davandan vazgeç! " dediler.
Sinan'ın kavim ve kabilesi ise, bunun ancak Peygamberimiz aleyhisselamın emriyle olabileceğini, aksi takdirde Cahcahtan kısas suretiyle ödeşilmesi gerektiğini ileri sürmekte idiler.
Bundan sonra, Muhacirler, Sinan'ın müttefiklerinden Ubâde b. Sâmit'le ve daha başkaları ile konuştular.
Onlar da Sinan'la konuştular.
En sonunda, Sinan, davasını Peygamberimiz aleyhisselama götürmekten vazgeçti. 8
Peygamberimiz aleyhisselam:
Bu Cahiliye davası da ne oluyor?! " buyurduktan sonra:
" Nedir bunların dertleri?" diye sordu.
Muhacirin Ensârîye vurduğunu söylediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bırakınız şu Cahiliye davasını! Çünkü o, bir murdarlıktır, kokmuş birşeydir! " buyurdu. 9
Bunun üzerine, Sinan, Cahcah hakkındaki davasından vazgeçti, banştılar. 10
-------------------------------------
1. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 303.
2. Nesefî, Medâıik, c. 4, s. 258.
3. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 415.
4. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 303.
5. İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 2, s. 65.
6. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 415, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 595.
7. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 65, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 392, 395.
8. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 415, 416.
9. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 338, Buhârî, Sahîh, c. 4, s. 160, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1998-1999, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 418.
10. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 65.
Baş Münafıkın Nifak Ateşinin Alevlenişi
Baş münafık Abdullah b. Übeyy b. Selûl, Sinan ile Cahcah arasındaki hadise cereyan ettiği sırada, münafıklardan:
Malik, Dâis, Süveyd, Evs b. Kayzî, Muattib b. Kuşeyr (veya Kays), Zeyd b. Lusayt (veya Salt), Abdullah b. Nebtel ve daha başkaları ile birlikte oturuyordu. Cahcah'ın " Ey Kureyş hanedanı! Yetişin! " diyerek haykırdığını işitince: 11
" Ey Evs oğulları! Ey Hazrec oğulları! Dostunuz ve müttefikiniz olan Sinan b. Veber el-Cühenî'ye yardımcı olunuz! " dedi. 12
Abdullah b. Übeyy b. Selûl, bu kadarla da kalmadı; yanında kendi kavminden, kabilesinden bazı kimseler ve o sırada pek genç olan Zeyd b. Erkam da bulunduğu halde: 13
" Demek onlar böyle yaptılar ha?! 14 Kendi yurdumuzda bize hakim oldular, çoğaldılar, bize karşı soy sopları ile, çokluklarıyla iftihar ettiler! *
Vallahi, Kureyşlilerin kalın izariı Müslümanları ile misalimiz, ancak, evvelkilerin şu mesellerinde dedikleri gibidir: 'Besle köpeğini, yesin seni! ' [Besle kargayı, oysun gözünü! ]15
Amma vallahi, Medine'ye dönersek, muhakkak, en şerefli ve güçlü olan şerefsiz ve güçsüz olanı oradan sürüp çıkaracaktır! " dedikten sonra, 16 kavminden, yanında bulunanlara yöneldi ve:
" Bu, sizin kendi kendinize yaptığınız birşeydir: Beldelerinizi onlara helâl ettiniz, peşkeş çektiniz! Mallarınızı onlarla bölüştünüz!
Vallahi, eğer siz ellerinizdekini tutar, onlardan esirgerseniz, muhakkak, sizin yurdunuzdan başka bir diyara yönelir, giderier! 17
Sizler onların uğrunda ölüp evlatlarınızı yetim ettiniz ve azaldınız, onlar ise çoğaldılar. 18
Onun [Resûlullahın] yanındakilere nafaka [zekat ve sadaka] vermeyin ki, onlar onun etrafından dağılıp gitsinler! " dedi. 19
-------------------------------------
11. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 416.
12. Taberî, Tefsir, c. 28, s. 113-114.
13. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 303.
14. İbn İshak. İbn Hişam, c. 3, s. 303, Buhârî, c. 6, s. 67, Müslim, c. 3, s. 1999.
* Muhacirler, Medine'ye geldikleri zaman, salıca Ensardan az idiler. Sonradan, Muhacirler çoğalmış, E nsar azalmıştır. (Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 393, Buhâri" , c. 6, s. 66).
15. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 303, Taberî, Tefsir, c. 28, s. 114.
16. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 303, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 393, Buhârî, Sahîh, c. 4, s. 160, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1999, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 418.
17. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 303.
18. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 416 417, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 596.
19. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 373, Buhârî, Sahîh, c. 4, s. 64-65.
Zeyd b. Erkam'ın Baş Münafık Abdullah b. Übeyy'den İşittiği Sözleri Gelip Peygamberimiz aleyhisselama Haber Verişi
Zeyd b. Erkam; Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün meclisinden kalkıp Peygamberimiz aleyhisselamin yanına geldi. Abdullah b. Übeyy'den işittiklerini haber verince, Peygamberimiz aleyhisselam renkten renge girdi!
Peygamberimiz aleyhisselamın yanında, Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Osman, Sa'd b. Ebi Vakkas, Muhammed b. Mesleme, Evs b. Havlî, Abbâd b. Bişr gibi, Muhacir ve Ensar ashabından bazıları bulunuyordu.
Peygamberimiz aleyhisselam, Zeyd b. Erkam'a:
" Ey çocuk! Ona (karşı herhangi birşeyden dolayı) kızmış olmayasın?" diye sordu.
Zeyd b. Erkam:
" Hayır! Vallahi, ben bunları ondan işittim! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" İşittiklerinden, yanılmış olmayasın?" diye sordu.
Zeyd b. Erkam:
" Hayır yâ Rasûlallah! Yanlışım yok! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Onun hakkında sen bir benzetme, bir yakıştırma yapmış olmayasın?" diye sordu.
Zeyd b. Erkam:
" Hayır, vallahi yâ Rasûlallah! Ben bunları ondan işittim! " dedi.
Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün söyledikleri, ordugâha yayıldı.
Halk arasında, onun sözünden başka, konuşulan söz yoktu.
Ensardan bir topluluk, Zeyd b. Erkam'ı tevbeye davet ettiler ve:
" Sen, kavminin büyüğüne söylemediği şeyi söyledi demekle büyük zulüm ve haksızlık ettin! Akrabalık haklarını kopardın! " diyerek kınadılar.
Zeyd ise:
" Vallahi, H azrec kavmi arasında, bana Abdullah b. Übeyy'den daha sevgili bir adam yoktu.
Vallahi, bu sözleri babamdan da işitmiş olsaydım, ben onu Resûlullah aleyhisselama eriştirirdim!
Yüce Allah'ın peygamberine bu hususta vahiy indirip, benim mi yoksa başkasının mı yalancı olduğunu bildireceğini ve Resûlullah aleyhisselamın benim sözlerimi doğrulayacağını umuyorum" dedi ve:
" Allah'ım! Peygamberine, benim sözlerimi doğrulayacak vahyini indir! " diyerek yalvardı. 20
-------------------------------------
20. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 417, Taberî, Tefsîr. c. 28, s. 114.
Hazret-i Ömer'in Peygamberimiz Aleyhisselema Bir Teklifi
Hazret-i Ömer:
" Yâ Rasûlallah! Bırak beni de, İbn Ü beyy'in boynunu vurayım.
Yâ Rasûlallah! Eğer onu Muhacirlerden birisinin öldürmesini uygun görmezsen, Sa'd b. Muaz'a veya Muhammed b. Mesleme'ye emret! Onu onlar öldürsünler! 21 Yahut, emret; Abbâd b. Bişr gidip öldürsün onu! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Nasıl olur yâ Ömer! Bu kim?! Halk, aralarında, 'Muhammed ashabını öldürüyor! ?' demezler mi?
Hayır! Ben böyle birşey yapmayacağım!
Sen hemen yolculuğa hazırlanmaları için Müslümanlara seslen! " buyurdu.
Bunun üzerine, Müslümanlar, yerlerini bırakarak yola çıktılar.
-------------------------------------
21. Taberî, Tefsîr, c. 28, s. 114.
Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün Söylediklerini İnkâr Edişi
Abdullah b. Übeyy b. Selûl; Zeyd b. Erkam'ın işittiği şeyi Peygamberimiz aleyhisselama bildirmiş olduğunu haber alınca, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldi ve:
" Allah'a yemin ederim ki; Zeyd'in sana söylemiş olduğu sözleri ben söylemedim ve konuşmadım! " dedi.
O sırada, Peygamberimiz aleyhisselamın yanında bulunan Ensardan bazı sahabiler de, Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün kavmi içinde şerefli ve itibarlı bir kişi oluşundan dolayı kendisini savunmakve kayırmak için:
" Yâ Rasûlallah! Çocuk, vermiş olduğu haberinde, belki de İbn Übeyy'in öyle söylediğini sanmış, işittiği sözü aklında iyi tutamamış olabilir" dediler.
Useyd b. Hudayr'ın Abdullah b. Übeyy İçin Özür ve Af Dileyişi
Medine'ye doğru hareket edildiği sırada, Useyd b. Hudayr, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına vanp kendisine peygamberlik selamıyla selam verdikten sonra:
" Ey Allah'ın Peygamberi! Vallahi, bilinmeyen bir saatte hareket ettin. Sen böyle bir saatte yola çıkmazdın! ?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Adamınızın söylediği şey sana haber verilmedi mi?" diye sordu.
Useyd b. Hudayr
" Hangi adam yâ Rasûlallah?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Abdullah b. Übeyy! " diye buyurdu.
Useyd b. Hudayr
" Ne söylemiş o?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" O, 'Medine'ye dönersek, muhakkak, aziz olan zelil ve hakir olanı oradan çıkaracaktır' demiş! " buyurdu.
Useyd b. Hudayr
" Vallahi yâ Rasûlallah! İstersen, sen onu Medine'den sürer çıkarırsın!
Vallahi, zelil olan odur! Aziz olan ise sensin!
Yâ Rasûlallah! Ona sen yine de şefkatle muamele buyur!
Vallahi, Allah seni bize getirdiği sırada, kavmi olan Hazreciler onun başına giydirecekleri krallık tacı için cevherler diziyorlardı! O, elinden saltanatı senin çekip aldığını sanıyor! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, o gün, Müslümanlarla birlikte akşama kadar ve bütün gece yola devam etti. Sabah olup güneşin harareti bunaltmaya başlayınca, orada konakladılar.
Müslümanlar, yorgunluk ve uykusuzluktan, kendilerini yere atıp hemen uykuya daldılar. Peygamberimiz aleyhisselamın böyle yapması, Müslümanları Abdullah b. Übeyy tarafından söylenmiş olan sözlerle uğraşmaktan alıkoymak içindi.
Peygamberimiz aleyhisselam oradan kalkarak Müslümanlara Hicaz yolunu tutturdu. Bak'â diye anılan su başına indi. 22
-------------------------------------
22. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 304.
Peygamberimiz aleyhisselamın Rifaa b. Zeyd b. Tâbût'un Öldüğünü Haber Verişi
Peygamberimiz aleyhisselam, kendisinin ve İslâmiyetin azılı düşmanlarından olup. 23 münafıkların da sığınağı ve dayanağı bulunan Kaynuka oğulları Yahudilerinin büyüklerinden Rifaa b. Zeyd b. Tâbût'un öldüğünü haber verdi. 24
Ubâde b. Sâmit, Abdullah b. Übeyy'e:
" Yâ Ebâ Hubab! Dostun öldü! " dedi.
Abdullah b. Übeyy:
" Hangi dostum?" diye sordu.
" Ölümü İslâmiyet ve Müslümanlar için bir fetih ve inkişaf olan kimse! " dedi.
Abdullah b. Übeyy:
" Kimdir bu?" diye sordu.
" Rifaa b. Zeyd b. Tâbut! " dedi.
" Eyvah! Vallahi olan oldu! Yâ Ebe'l-Velid! Onun öldüğünü sana kim haber verdi?" diye sordu.
Ubâde b. Sâmit:
" Resûlullah aleyhisselam şu saatte onun öldüğünü haber verdi?" dedi.
Abdullah b. Übeyy son derece üzüldü. Kendisinin elleri yanlarına düştü! 25
-------------------------------------
23. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 209.
24. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 304.
25. Vâkıdî, Megâzr, c. 2, s. 423, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 600.
Abdullah b. Übeyy'in Oğlu Abdullah'ın Babasını Kendisinin Öldürmesini Peygamberimiz aleyhisselamdan Dilemesi
Baş münafık Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün oğlu Abdullah, babasının söylediklerinden haberdar olduğu zaman, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldi ve:
" Yâ Rasûlallah! Bana haber verildi ki; sen, babam Abdullah b. Übeyy'i, ondan sana gelen birşey hakkına öldürmek istiyormuşsun.
Eğer bunu muhakkak yapmak gerekiyorsa, bana emret! Ben onun başını kesip sana getireyim?
Vallahi, Hazrec oğulları, babasına karşı, benden daha hayırlı ve saygılı bir kimse bulunmadığını bilirler.
Korkarım ki; onu öldürmeyi benden başka birisine emredersin de, o da onu öldürür; ben de Abdullah b. Übeyy'in katilinin halk arasında gezmesine tahammül edemeyip, fırsat vermeyip onu öldürür; bir kafire karşı birmü'mini öldürmüş olurum ve Cehenneme girerim! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Hayır! Bilakis, ona yumuşak davranınız. Aramızda kaldığı müddetçe, kendisiyle iyi arkadaşlık yaparız! " buyurdu. 26
-------------------------------------
26. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 305.
Abdullah'ın Babası Abdullah b. Übeyy'e Allah ve Resûlünün Aziz ve Kendisinin Zelil Olduğunu İkrar ve İtiraf Ettirişi
Peygamberimizin aleyhisselam Akik vadisine geldiği zaman, baş münafık Abdullah b. Übeyy'in Abdullah ilerleyip babasının önünü kesti. 27 Ona:
" İzzet ve kuvvetin Allah ve Resûlüne ait olduğunu ikrar ve itiraf edinceye kadar, senden ayrılmayacağım! " dedi. 28
Abdullah b. Übeyy:
" Demek, sen beni bu kadar insanın arasında Medine'ye bırakmayacaksın ha! " dedi.
Abdullah:
" Evet! Ben, bugün, insanlar arasında en aziz kimdir, en zelil kimdir; bunu sana öğretinceye kadar seni bırakmayacağım ! 29 İzzet ve kuvvetin Allah ve Resûlüne ait olduğunu ikrar ve itiraf etmeyecek olursan, senin boynunu vuracağım! " dedi.
İbn Übeyy:
" Yazıklar olsun sana! Sen gerçekten bu işi işleyecek misin?" dedi.
Abdullah:
" Evet! " dedi.
İbn Übeyy, oğlunun kararlı olduğunu anlayınca:
" Ben şehadet ederim ki; izzet ve kuvvet Allah'a ve Resûlüne ve mü'minlere aittir! " demek zorunda kaldı.
Peygamberimiz aleyhisselam, Abdullah'a:
" Allah seni Resûlünden ve mü'm ini erden dolayı hayırla mükâfatlandırsın" diyerek dua etti ve babasının yolunu açmasını da emir buyurdu. 30
-------------------------------------
27. Zemahşerî, Keşşaf, c. 4, s. 110, Diyarbekıf, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 472, Halebî, İnsanu'l-uyûn, c. 2, s. 602.
28. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 65.
29. Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 315.
30. Zemahşerî, Keşşaf, c. 4, s. 110.
Hazret-i Âişe'nin Düşürdüğü Gerdanlığını Ararken Orduyu Kaçırıp Tek Başına Geride Kalışı
Hazret-i Aişe der ki:
" Resûlullah aleyhisselam, bir sefere çıkmak istediği zaman, zevceleri arasında kur'a çekerdi.
Onlardan hangisinin kur'ası çıkarsa, Resûlullah aleyhisselam onunla yola çıkardı.
Benî Mustalık gazasına çıkmak istenildiğinde de, öteden beri olduğu gibi, Resûlullah aleyhisselam zevceleri arasında kur'a çekti de, benim ismim çıkınca, sefere Resûlullah aleyhisselam ile ben çıktım.
Bu sefer, hicab âyeti inzal buyurulduktan sonra idi.
Bunun için, ben hevdeç içinde taşınıyor, konak yerinde hevdeç içinde indiriliyordum.
Bu suretle gittik. Nihayet, Resûlullah aleyhisselam gazasını bitirip geri döndüğü ve Medine'ye yaklaştığımız bir sırada (bir konak yerine inip gecenin bir kısmını orada geçirdikten sonra) göç edilmesini bildirdi.
Hareket emri verildiği zaman, ben hemen kalktım, yürüdüm. Kazâ-yı hacet için, ordugâhtan aynldım.
Kazâ-yı hacetten sonra, hevdecimin yanına gelip de göğsümü yoklayınca, gördüm ki, Yemen boncuğundan dizilmiş gerdanlığım kopmuş! Hemen geri dönüp gerdanlığımı aramaya başladım.
Onu aramak beni alıkoydu.
Benim bindiğim deveye, beni hevdecin içinde sanarak, boş hevdeci yüklemişler, devenin başını çekip gitmişler!
Hevdecin içinde kimse bulunmadığının, boş olduğunun farkına varmamışlar.
O zaman, kadınlar az yemek yerlerdi. H afif etli idiler. Şişman değillerdi.
Ben ise zaten çok genç bir kadındım.
Gerdanlığımı bulup bulunduğum yere döndüğüm zaman, orada ne bir çağıran var, ne de cevap veren var!
Herkes çekilmiş, gitmişti!
Benim hevdeçte bulunmadığımı anlayınca, döner, beni aramaya gelirler, sanıyordum. 31 Elbiseme burundum. 32 Otururken, gözlerimi uyku bürüdü. Olduğum yerde uyuyakalmışım.
Safvan b. Muattal* ordunun arkasında kalıp, gecenin sonunda benim bulunduğum yerde uyuyan bir insan karaltısı görerek yanıma gelmiş ve beni görünce tanımış. Çünkü, o, hicab âyeti inmeden önce, beni görürdü.
'İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn=Biz Allah'ınız (Allah'ın yaratıklarıyız) ve muhakkak dönüp O'na varıcılarız! ' dediği zaman, onun sesine uyandım, hemen yüzümü elbisemle örttüm. 33
Vallahi, o ne benimle bir tek kelime konuştu, ne de ben ondan istircadan başka bir kelime işittim. 34
Safvan, binmem için, devesini bana yaklaştırdı. 35 Ön ayağına basıp, deveyi çöktürdü. 36 Kendisi benden geriye çekildi37 ve:
'Bin! ' dedi. 38
Ben de, deveye bindim. 39
Safvan, bindiğim devenin başını (yularını) yederekyola koyuldu.
Nihayet, orduya, öğle sıcağı basıp konakladıklar sırada yetişebildik." 40
-------------------------------------
31. Zührî, Megâzî. s. 116-117, İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 310, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 55-56, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2130, Taberî, Tefsir, c. 18, s. 90, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 63, 65.
32. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 311, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 428.
* Ashabdan olup, gazalarda ordunun arkasında kalarak Müslümanların eşyalarından düşmüş, kalmış olanları toplamak ve sahiplerine teslim etmekle görevli idi (Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 437).
33. Zührî, s. 117, İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 311, Vâkıdî, c. 2, s. 428, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 195, Buhârî, c. 5, s. 56, Müslim, c. 4, s. 2131, Taberî, c. 18, s. 90, Beyhakî, c. 4, s. 65-66.
34. Zührî. s. 117, Vâkıdî, c. 2, s. 428, 429, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 195, Müslim, c. 4, s. 2131, Taberî, c. 28, s. 90, Beyhakî, c. 4, s. 66.
35. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 311, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 429.
36. Zührî, Megâzî, s. 117, İbn İshak, İbn Hişam , c. 3, s. 311, Vâkıdî, c. 2, s. 429, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 195, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 56, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2131, Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 90, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 66.
37. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 311 , Vâkıdî, c. 2, s. 429.
38. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 311.
39. Zührî, s. 117, İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 311, Vâkıdî, c. 2, s. 429, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 195, Buhârî, c. 5, s. 56, Müslim, c. 4, s. 2131.
40. Zührî, s. 117, Vâkıdî, c. 2, s. 429, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 195, Buhârî, c. 5, s. 56, Müslim, c. 4, s. 2131, Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 90, Beyhakî, c. 4, s. 66.
Medine'ye Geliş
Peygamberimiz aleyhisselam; 28 gün sonra, Ramazan hilali doğduğu zaman Medine'ye geldi. 41
-------------------------------------
41. İbn Sa'd. Tabakât. c. 2. s. 65.
Hazret-i Âişe Aleyhinde İftira Yaygarası Koparılışı
Ordu ardcısı Şalvarı b. Muattal; Hazret-i Âişeyi deve üzerinde getirirken, kabilesinden birtopluluk içinde bulunduğu sırada, baş münafık Abdullah b. Übeyy'e rastlamışlardı.
Abdullah b. Übeyy:
" Kimdir bu?" diye sordu.
" Âişe'dir! " dediler.
Abdullah b. Übeyy:
" Ne Âişe o adamdan dolayı kurtulur, ne de o adam Âişe'den dolayı kurtulur. 42
Demek peygamberinizin ailesi bir adamla gecelemiş, sabaha kadar kalmış!
Sonra da, adam devesinin yularından tutup onunla yanınıza gelmiş hâ?l" diyerek ilk yaygarayı koparmıştı. 43
Hazret-i Âişe der ki:
" İşte, iftiracılar, aleyhimde söyleyeceklerini söylemişler, ordugâh çalkalanmış. Vallahi, benim bunların hiçbirinden haberim yoktu. 44
Aleyhimde iftira ederek helak olanlar helak olmuş! İftiranın en büyüğüne ve en çoğuna girişen de, Abdullah b. Übeyy imiş!
Medine'ye gelince, hastalandım*
Meğer, bu sırada, iftiracıların uydurdukları iftiralar halkın dillerinde dolaşır olmuş. 45
Bu hususta bana hiçbir haber erişmemişti. Halbuki, annem ve babam bundan haberdar olmuşlardı. Fakat, onlar bana bundan ne az, ne de çok, hiçbir söz etmiyorlardı. 46
Hastalığıma annem gelip bakıyordu. 47
Resûlullah aleyhisselam yanıma gelir, selam verir, 'Nasılsın?' derdi. 48
Aradan yirmi şu kadar gece geçtikten sonra idi ki, hastalığımı atlatmış, nekahet devresine girmiştim.
Biz Arap kavmi, o zaman, Arap olmayanların evleri yanında edindikleri şu helaları, kokusundan iğrendiğimiz için, evlerimizin yanında bulundurmaz, Medine'nin kırlarına çıkardık.
Kadınlar oraya, her gece, ihtiyaçlarını gidermek için çıkarlardı. 49
O zaman, bizim halimiz, çöl Araplarının kırda hacetlerini gidermelerine benzemekte idi.
Ben, yine, bir gece, Mıstah'ın annesi ile, hacet giderme yerimiz olan Menâsı' tarafına çıkmıştım.
Buraya, ancak geceden geceye çıkardık. Bu da, evlerimizin yanında helalar edinmemizden önce idi.
Mıstah'ın annesi Ebu Rühm b. Abdulmuttalib'in kızı Selma'dır.
Onun annesi Reyta da, Sahr b. Âmir'in kızı olup, Ebu Bekir'in halasıdır.
Selma Hatunun oğlu Mıstah, (Avf) b. Üsâse, b. Abbâd, b. Muttalib, b. Abdi Menafin oğludur.
İşte, ben ve Mıstah'ın annesi hacetimizi gidermek üzere Menâsı'a çıktığımız sırada, Mıstah'ın annesi çarşafına takılarak düşünce:
'Mıstah yüzünün üzerine düşsün, kahrolsun! ' diyerek oğluna beddua etti, ilendi. 50
Ben:
'Ey anacığım! Sen ne diye oğluna sebbediyor, kötü söylüyorsun?! ' dedim.
Sustu, cevap vermedi.
İkinci kez ayağı çarşafına dolaşıp düştü. Yine:
'Mıstah yüzünün üzerine düşsün, kahrolsun! ' dedi.
Ben, yine:
'Ey anacığım! Sen oğluna ne diye beddua ediyor, kötü söylüyorsun?! 51
Sen ne kötü söylüyorsun! Bedir savaşında bulunmuş olan bir zâta mı sebbediyorsun?! ' dedim. 52
'Vallahi, ben ona ancak seninle ilgili şeyden dolayı beddua ediyor, kötü söylüyorum! 53 Bak hele şu tâzeye! 54 Sen onun söylediklerini işitmedin mi?! ' dedi.
'O neler söylemiş?' dedim.
Bunun üzerine Mıstah'ın annesi iftiracıların söylediklerini bana birer birer haber verince, hastalığımın üzerine bir hastalık daha katlandı! "
-------------------------------------
42. Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 52, Nesefî, Medârik, c. 3, s. 134.
43. Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 89, Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 52.
44. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 311 , Vâkıdî, c. 2, s. 429.
45. Zührî, s. 118, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 195, Buhârî, c. 5, s. 56, Müslim, c. 4, s. 2131, Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 90, Beyhakî, c. 4, s. 69.
* Hi. Âişe'nin hastalığı humma idi (Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 367).
46. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 311, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 429.
47. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 311.
48. Zührî, Megâzî, s. 118, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 429, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 57, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2131, Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 90, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 67.
49. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 311-312.
50. Zührî, Megâzî, s. 118, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 57, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2131.
51. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 59-60, Buhârî, Sahîh, c. 6, s. 11, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 332-333.
52. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 57, Müslim , Sahîh, c. 4, s. 2132.
53. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 60, Buhârî, Sahîh, c. 6, s. 11, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 333.
54. Zührî, Megâzî, s. 118, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahîh, c. 3, s. 155, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2132.
Hazret-i Âişe'nin Aleyhindeki İftiraları İşitince Hastalığının Ağırlaşması
" Evime döndüğüm zaman, Resûlullah aleyhisselam yanıma gindi. Selam verdikten sonra:
'Hastalığın nasıldır?' diye sordu.
'Yâ Rasûlallah! Benim anne ve babamın evine gitmeme izin verir misin?' dedim.
Gidip onlardan, hakkımdaki haberin içyüzünü öğrenmek, anlamak istiyordum.
Resûlullah aleyhisselam bana izin verdi. 55
Yanıma bir uşak katıp, beni babamın evine gönderdi.
Eve geldiğimde, annem Ümmü Rûman'ı aşağıda, babamı da evin damında Kur'ârvı Kerîm okur bir hale buldum.
Annem:
Kızcağızım! Sen, ne için geldin?' diye sordu. 56
Anneme:
'Allah seni yarlıgasın! Halk benim aleyhimde neler söyleyip duruyormuş da, siz bana onlardan hiçbir şey sızdımnadınız?! 57 Anneciğim! Halkın benim aleyhimdeki söylentileri nelemniş?' dedim.
Annem:
'Ey kızcağızım! Rahat ol! Üzülme! Vallahi, bir kadın senin gibi güzel ve zevcinin yanında sevgili olsun ve birçok ortaklan bulunsun da, onu kıskanmasınlar, onun aleyhinde birtakım laflar etmesinler, pek azdır' dedi.
'Sübhânallah! Demek, halk benim aleyhimde böyle birtakım kötü şeyler söylüyorlar, konuşuyorlarmış ha?! ' dedim.
Anneme:
'Babamın bundan haberi var mı?' diye sordum.
Annem:
'Evet! Var! 'dedi.
'Resûlullah aleyhisselamın da haberi var mı?' diye sordum.
Annem:
'Evet! Var! 'dedi.
Gözlerim yaşla doldu, ağladım.
Babam Ebu Bekir damda Kur" ân okuyordu. Sesimi işitince, anneme:
'Nedir bunun hali?' diye sordu.
Annem:
'Kendisi hakkındaki söylentilerden haberi olmuş! ' dedi.
Evime döndüm. 58
O gece, sabaha kadar hep ağladım durdum.
Ne gözümün yaşı diniyordu, ne de gözüme uyku girdirebiliyordum. Ağlaya ağlaya sabaha çıktım. 59
Babamla annem yanımdan aynlmadılar." 60
-------------------------------------
55. Zührî, Megâzî, s. 118-119, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 429, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 57, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2132.
56. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 60, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 11-12, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 333.
57. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 312, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 429.
58. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 60, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 12, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 333.
59. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 195, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 57, Müslim , Sahih, c. 4, s. 2133.
60. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 60.
Hazret-i Âişe'nin Bayılışı
Hazret-i Âişe'nin annesi Ümmü Rûman Hatunun bildirdiğine göre; kendisi Hazret-i Âişe ile otururlarken, Ensar kadınlarından birisi içeri girdi ve:
" Allah filana yapacağını yapsın! Filana da yapacağını yapsın! " diyerek beddua etti, ilendi.
Kendisine:
" Sen ne için böyle söylüyorsun?" diye sorulunca, kadın:
" Oğlum, ortada dolaşan söylentileri çıkaran ve yayanların içinde idi! " dedi.
Kendisine:
" Ne imiş o söylentiler?" diye soruldu.
Kadın:
" Şöyle şöyle söylentiler! " diyerek onları anlatınca, Hazret-i Âişe:
" Bunu Resûlullah aleyhisselam işitti imi?" diye sordu.
" Evet! İşitti! " denildi.
Hazret-i Âişe:
" Bunu Ebu Bekir de işitti mi?" diye sordu.
" Evet! İşitti! " denilince, Hazret-i Âişe titreyerek arkasının üzerine düşüp bayıldı! Elbisesini üzerine örttüler. 61
-------------------------------------
61. Buhârî, Sahih, c. 6, s. 60-61.
Peygamberimiz aleyhisselamın Durum Hakkında Erkek, Kadın Bazı Kişilerle Konuşması
Hazret-i Aişe der ki:
" İşim hakkında vahyin gelmesi gecikince, Resûlullah aleyhisselam, durumu ashabına danıştı.
Ali b. Ebu Talib:
'Yâ Rasûlallah! Allah sana dünyayı daraltmamıştır. Ondan başka kadın çoktur*
Bununla beraber, sen, bir de onun hizmetçisi olan kadına sor! O sana doğrusunu söyler! " dedi.
Bunun üzerine, Resûlullah aleyhisselam Berire'yi çağırttı, ona:
'Ey Beri re! Âişe'de seni şüphelendirecek birşey gördün mü?' diye sordu.
Behre:
'Hayır! Seni hak ve gerçek (din ve Kitabla) peygamber olarak gönderen Allah'a yemin ederim ki; benim onda kusur olarak görebileceğim şey ancak şudur:
Kendisi çok genç yaşta bir kadın olduğu için, ev halkının hamurunu yoğururken uyuyakalırdı da, evde beslenilen koyun gelir, hamuru yerdi! ' dedi. 62
Resûlullahın ashabından birisi de, Berire'yi azarladı da:
'Resûlullah aleyhisselama doğruyu söyle! ' dedi.
Behre:
'Sübhânallah! Vallahi, onun hakkında, kuyumcu san altın külçesi hakında neyi biliyorsa, ben de onu biliyorum! ' dedi.
Bu mesele, hakkında dedikodu edilen zâtın (Safvan b. Muattarın) kulağına varınca:
'Sübhânallah! Vallahi, ben hiçbir zaman hiçbir dişinin eteğini açmamışımdır'* dedi. 63
Resûlullah aleyhisselam Üsâme b. Zeyd'i de yanına çağırdı ve ondan bu husustaki görüşünü sordu.
Üsâme b. Zeyd:
'Yâ Rasûlallah! Onlar, senin ailelerindir. Biz onlar hakkında hayırdan başka birşey bilmiyoruz! 64 Onun aleyhinde söylenenler, ancak, yalan ve boş laflardan ibarettir! ' dedi. 65
Resûlullah aleyhisselam, Zeyneb binti Cahş'a da:
'Ey Zeyneb! Âişe hakkında bildiğini, gördüğünü, duyduğunu bana söyle! ' diyerek işimi sormuştu.
Zeyneb:
'Yâ Rasûlallah! Ben işitmediğimi işittim demekten kulağımı; görmediğimi gördüm demekten gözümü korurum!
Ben, vallahi, onun hakkında hayırdan başka birşey bilmiyorum' dedi.
Zeyneb, Peygamber aleyhisselamın zevceleri arasında güzelliği ve Peygamber yanındaki mevkii ile kendisini bana eşit görür ve rekabet ederdi. 66 Ben onun benim hakkımdaki kıskançlığından hep korkar dururdum. 67
Yüce Allah, onu dinindeki verâ ve takvası sebebiyle korudu.
İftiracıların söylediklerini benimseyip körükörüne anlatmaya ve yaymaya koyulan kızkardeşi Hamme binti Cahş ise, iftiralar ile helak olan kimseler arasında helak olup gitti. 68
Bundan sonra, Resûlullah aleyhisselam, beni (kendisinin dadısı) Ümmü Eymen'e sordu.
O da:
'Ben işitmediğim birşeyi işittim demekten kulağımı; görmediğim şeyi gördüm demekten gözümü sakınırım!
Ben, onun hakkında hayırdan başka birşey olabileceğini bilmiyor ve sanmıyorum! ' dedi. 69
Ebu Eyyub Halid b. Zeyd el-Ensârî'nin zevcesi Ümmü Eyyub, kocasına:
'Ey Ebu Eyyub! Halkın Âişe aleyhinde söyledikleri şeyleri işittin mi?' diye sorunca, Ebu Eyyub:
'Evet! İşittim. Onların hepsi yalan ve uydurmadır!
Ey Ümmü Eyyub! Sen böyle bir kötülük işledin mi?' diye sordu.
Ümmü Eyyub:
'Hayır! Vallahi, ben kat'iyyen öyle bir kötülük işlememişimdir! ' dedi.
Ebu Eyyub:
'Sen böyle olunca, vallahi, Âişe senden daha hayırlıdır! ' dedi." 70
-------------------------------------
* Hazret-i Ali, halk arasında çalkalanan dedikodulardan Peygamberimiz aleyhisselamın son derecede üzülmekte olduğunu görünce, bu üzüntülerden kurtulması için, belki de, yarayı ateşle dağlayarak tedavi etmek kabilinden ve son bir çare olmak üzere, ayrılma hususuna hiçbir ardniyeti olmaksızın işaret etmek istemişti (İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 126).
62. Zührî, Megâzî, s. 119, İbn İshak. İbn Hişam. Sîre, c. 3, s. 313-314, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 430, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 196, Buhârî, c. 6, s. 7.
* Gerçekten de, kendisi hasür bir kimse idi. Kadınlarla olacak bir işi yoktu (İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 3, s. 319, Zehebî, Megâzî, s. 232).
63. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 6, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 12, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2138, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 334.
64. Zührî, Megâzî, s. 119, İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 313, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 196, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2133.
65. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 313.
66. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 197, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 9.
67. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 430.
68. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 60, 197, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 9.
69. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 430, 431.
70. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 315, Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 434, Taberî, Tefsir, c. 18, s. 96.
Peygamberimiz aleyhisselamın Mesciddeki Hitabesi
Yine Hazret-i Aişe der ki:
" Resûlullah aleyhisselam, Mescidde minberde ayakta dikilerek halka bir hutbe irad edip, hutbesinde şehadet getirdikten ve Allah'a layık olduğu şekilde hamd ve senada bulunduktan sonra:
'Aileme töhmet isnad eden birtakım kimseler hakkında yapılması gereken iş hususundaki görüşlerinizi bana açıklayınız!
Allah'a yemin ederim ki; ben ailem hakkında hiçbir kötülük bilmiyorum! Onların zevcemi itham ettikleri kişi hakkında da, vallahi, hiçbir kötülük bilmiyorum.
O, benim evime, ben yanında olmaksızın hiç girmemiştir. Ne zaman bir sefere çıktımsa, o da benimle birlikte çıkmıştr'71 buyurduktan ve iftiracı Abdullah b. Übeyy hakkında konuşacağı için mazur görülmesini istedikten sonra:
'Ey Müslümanlar cemaatı! Ailem hakkındaki iftirasıyla beni üzüntüye düşüren bir adama karşı bana kim yardım eder?
Halbuki, vallahi, ben ailem hakkında hayırdan başka birşey biliyor değilim.
Onlar öyle bir adamın da adını ortaya attılar ki, ben onun hakkında da hayırdan başka birşey bilmiyorum.
O, ailemin yanına, 72 evlerimden bir eve de hiçbir zaman yalnız girmezdi;73 ancak benimle birlikte girerdi'74 buyurdu.
Bunun üzerine, Abduleşhel oğullarının kardeşi Sa'd b. Muaz, ayağa kalkıp:
'Yâ Rasûlallah! Bana izin ver! Onun boynunu vuralım! 75
Eğer o Evsten ise, onun hemen boynunu vururuz!
Eğer Hazrec kardeşimizden ise, bize emredersen, onun hakkındaki emrini de yerine getiririz! ' dedi. 76
Bunun üzerine, Sa'd b. Ubâde ayağa kalktı-ki, kendisi Hazrec kabilesinin seyyidi, ulu kişisi idi; bundan önce, iyi halli idi. Fakat, kabile taassup ve gayretine kapılarak:
'Allah'ın beka ve ebediyetine yemin ederim ki; sen yanılıyorsun! Sen onu öldüremezsin, öldürmeye güç yetiremezsin! 77
Eğer iftiracılar Evs kabilesinden olmuş olsalardı, onların boyunlarını vurmak istemezdin78 ve böyle konuşmazdın! 79
Sen bize Cahiliye devrindeki davayı tutturmak, güttürmek, onu aramıza yeniden sokmak mı istiyorsun?! Halbuki Allah onu yok etmiştir! ' dedi. 80
Bunun üzerine, Useyd b. Hudayr ayağa kalktı ve Sa'd b. Ubâde'ye:
'Allah'ın beka ve ebediyetine yemin ederim ki; sen yanılıyorsun!
Vallahi, biz muhakkak onu öldürürüz!
Sen muhakkak münafıksın ki, münafıklar hesabına bizimle mücadele ediyorsun! ' dedi. 81
Nihayet, iki kabile ayaklandılar, hatta birbirleriyle çarpışmaya niyetlendiler!
Resûlullah aleyhisselam, minberde ayakta durarak, onları yatıştırmaya çalıştı.
Nihayet, onlar sustular. Resûlullah aleyhisselam da sustu." 82
-------------------------------------
71. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 59, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 11, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2137-2138, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 332.
72. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 196, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 58, Müslim , Sahih, c. 4, s. 2133-2134.
73. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 312.
74. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 312, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 196, Buhârî, c. 5, s. 58 Müslim , c. 4, s. 2133-2134.
75. Buhârî, Sahih, c, 6, s. 11, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 332.
76. Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 196, Buhârî, c. 6, s. 7, TirmizT, c. 5, s. 332.
77. Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 196, Buharî, c. 6, s. 7, Tirmizî, c. 4, s. 2134.
78. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 59, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 11, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 332.
79. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 313.
80. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 431.
81. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 196, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 7-8, M üslim, Sahîh, c. 4, s. 2134.
82. Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 196, Buhârî, c. 6 s. 8, Müslim, c. 4, s. 2134.
Sa'd b. Muaz'la Sa'd b. Ubâde Arasındaki Gerginliğin Giderilişi
Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Muaz ile Sa'd b. Ubâde arasındaki kırgınlığı gidermek için Sa'd b. Muaz'ın elini tutarak bazı Evsîlerie birlikte Sa'd b. Ubâde'nin evine gitti. Orada, görüşüp konuştular.
Sa'd b. Ubâde yemek çıkardı, hep birlikte yediler ve dağıldılar.
Aradan bir müddet geçtikten sonra, Sa'd b. Ubâde'nin elini tutarak bazı Hazrecîlerle birlikte Sa'd b. Muaz'ın evine gitti. Oturup konuştular.
Sa'd b. Muaz yemek çıkardı, hep birlikte yediler ve dağıldılar. 83
-------------------------------------
83. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 435.
İftiracılar
" İftiracılar, başta Abdullah b. Übeyy b. Selûl ve Haz recilerden yanında bulunanlar olmak üzere, Hassan b. Sabit, Mıstah b. Üsâse ve Hamne binti Cahş ile halktan birtakım kimselerdi.
Mıstarı, Hamne ve Hassan, bu iftirayı dillerinden düşürmeyenlerdendi.
Abdullah b. Übeyy b. Selûl'e gelince, o, bu iftirayı kurcalayan, ortaya çıkaran, açıklayan, yayan ve derleyip toparlayan kimse idi.
Günahın en büyüğünü yüklenen de, onunla Hamne idi. 85
Hamne binti Cahş, aklınca, kızkardeşi Zeyneb binti Cahş'a rekabetimi kırmak için, bu yolda yayılmayacak şeyler yayıyordu. 86
Resûlullah aleyhisselamın Mescidde halka hitapta bulunduğu o günümü bütün ağlamakla geçirdim.
Ne gözümün yaşı diniyordu, ne de gözüme uyku giriyordu.
Ben böylece iki gece, bir gündüz ağladım.
O kadar gözyaşı döktüm ki, annemle babam, ağlamaktan ciğerlerim parçalanacak sandılar.
Annem ve babam yanımda oturdukları ve ben de ağlayıp durduğum sırada, Ensardan bir kadın benimle birlikte ağlamak için benden izin istemiş, ben de kendisine izin vermiştim. O da, oturup benimle birlikte ağlıyordu.
Biz bu durumda iken, Resûlullah aleyhisselam, ansızın içeri girdi. Selam verdikten sonra, oturdu.
Halbuki, Resûlullah aleyhisselam, bundan önce, aleyhimde dedikodular başladığı günden beri, yanımda hiç oturmamıştı.
Bir ay beklediği halde, benim hakkımda kendisine birşey de vahyolunmamıştı.
Resûlullah aleyhisselam, oturunca, şehadet getirdikten sonra:
'Ey Âişe! ' diyerek söze başladı ve:
'Senin aleyhinde bana şöyle şöyle sözler erişti!
Eğer sen bu isnadlardan berî, uzak isen, yakında Allah senin onlardan benliğini, uzaklığını açıklayacaktır. Şayet böyle bir günaha yaklaştınsa, Allah'tan yarlıganmak dile ve ona tevbe et!
Çünkü, kul günahını itiraf ve arkasından da tevbe ettiği zaman, Allah onun tevbesini kabul buyurur' dedi.
Resûlullah aleyhisselam sözlerini bitirince, gözümün yaşı kesiliverdi. Öyle kesiliverdi ki, ağlamak için ondan bir damla bile bulamıyordum.
Hemen, babama dönüp:
'Resûlullah aleyhisselama benim tarafımdan cevap ver! ' dedim.
Babam:
'Vallahi, Resûlullah aleyhisselama ne diyeceğimi bilmiyorum! ' dedi.
Anneme:
'Resûlullah aleyhisselama bu hususta benim tarafımdan cevap ver! ' dedim.
Annem de:
'Vallahi, Resûlullah aleyhisselama ne diyeceğimi bilmiyorum! ' dedi. 87
Vallahi, o günlerde Ebu Bekir ailesinin başına gelen şeyin hiçbir ailenin başına geldiğini bilmiyorum.
Babam ve annem hakkımda konuşamadıkları zaman, ağladım.
'Vallahi, ' dedim, 'ben senin andığın, olmayan birşeyden dolayı hiçbir zaman Allah'a tevbe etmeye-ceğim! '88
Ben yaşı küçük bir kadın olduğum için, Kur'ân'dan kendimi savunacak kadar âyet okuyamazdım.
'Vallahi, ' dedim, 'anladım ki; siz bu lafları işitmişsiniz ve hatta onlar gönüllerinizde yer etmiş, onları doğrulamışsınız! 89
Şimdi, ben size 'O kötülükten berîyim, uzağım! ' desem-ki Allah biliyor, ben ondan berîyim-beni doğrulam azsınız.
Faraza 'Ben kötü bir iş yaptım! ' desem-ki Yüce Allah biliyor, ben böyle birşeyden berîyim, uzağım-siz beni hemen doğrularsınız.
Vallahi, ben kendimle size verecek misal bulamıyorum.
Ancak, Yûsuf'un babasının dediği gibi ki, o, 'Bana düşen artık güzelce sabredip katlanmaktır. Sizin anlatmakta olduğunuz şeye karşı yardımına sığınılacak, ancak Allahtır' [Yûsuf: 18] demişti, ' dedim.
Dönüp döşeğime yattım."
-------------------------------------
84. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 312. Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 60, Buhârî, c. 5, s. 56.
85. Buhârî, c. 6, s. 13, Müslim, c. 4, s. 2138, Tirmizî, c. 5, s. 335.
86. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 313.
87. Zührî, Megâzî, s. 120-121 , Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 432, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 196, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 58-59, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2134-2135, Taberî, Tefsir, c. 18, s. 91 -92.
88. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 314, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 433.
89. Zührî, Megâzî, s. 121, Vâkıdî, c. 2, s. 432, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 196, Buhârî, c. 5, s. 59, Müslim, c. 4, s. 2135.
Hazret-i Âişe'nin Yapılan İftiralardan Vahyolunan Âyetlerle Tebrie ve Tenzih Edilişi
" Vallahi, o zaman, ben yapılan iftiradan berî olduğumu, Allah'ın muhakkak beni ondan beraat ettireceğini biliyordum.
Fakat, vallahi, Yüce Allah'ın hakkımda Kur'ân'da tilavet edilir bir vahiy indireceğini sanmıyor, ummuyor; şahsımı ilgilendiren bir iş için Kur'ân'da Allah tarafından dile getirilmekten kendimi uzak ve aşağı görüyordum.
Ancak, Resûlullah aleyhisselamın uykuda göreceği bir rüya ile Allah'ın beni iftiralardan beraat ettireceğini, aklayacağını umuyordum.
Vallahi, daha Resûlullah aleyhisselam yerinden kalkmamış ve ev halkından hiçbiri de dışarı çıkmamış idi ki, vahiy geldi, kendisini vahyin ağırlık ve şiddetinden terlemek gibi vahiy alâmetleri bürüdü.
Nitekim, vahiy sırasında, kış gününde bile kendisinden inci taneleri gibi ter dökülürdü. 90
Resûlullah aleyhisselam, Allahtan gelen emirle, kendisinden geçti. Elbisesiyle örtüldü. Başının altına da, yüzü deriden bir yastık konuldu.
Vallahi, ben, bunlan gördüğüm zaman, 91 hiç korkmuyor, telaşlanmıyor, aldırış etmiyordum. 92 Bilakis, seviniyordum. 93
Çünkü, atılan iftiralardan berî, uzak olduğumu biliyordum. Ben böyle olduğum halde, elbette, Yüce Allah bana zulmedecek değildi.
Fakat, anne ve babama gelince, Âişe'nin varlığı Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; Resûlullah aleyhisselam o vahiy halinden çıkmadan Allah olayı doğrulayacaktır diye korkularından, neredeyse öleceklerdi!
Kendisini bürüyen o uyku hali geçince, Resûlullah aleyhisselam oturdu.
Alnından inci taneleri gibi dökülen ter damlalarını eliyle silerken94 gülüyordu ve kendisinin bana ilk söylediği söz:
'Müjde yâ Âişe! Allah seni beraat ettirdi! ' sözü oldu. 95
O sırada, çok öfkeli idim.
Annem ve babam, bana:
'Kalk, yanına varda, Resûlullah aleyhisselama teşekkür et! ' dediler.
'Vallahi, ben ne kalkıp onun yanına varırım, ne ona, ne de sizlere teşekkür ederim.
Fakat, ben ancak sizlerin işitip inkâr etmediğiniz ve gayrete gelemediğiniz o kötü şeylerden beni berî ve uzak tutan âyetler indirmiş bulunan Allah'a hamd ve şükür ederim! ' dedim." 96
Yüce Allah Hazret-i Âişe hakkında indirdiği âyetlerde şöyle buyurdu:
" O uydurma haberi getirenler, içinizden bir zümredir. Onu siz kendiniz için bir şer sanmayınız! Bilakis, o sizin için bir hayırdır.
Onlardan, herkesin, kazandığı günah vardır. Onlardan, günahın büyüğünü üzerine alan, yüklenen kimseye de* büyük bir azab vardır.
Ne olurdu, onu işittiğiniz zaman, erkekve kadın mü'minler, kendi nefislerine kıyas ederek hüsnüzan etselerdi de, 'Bu açık bir iftiradır! ' deselerdi ya!
O iftiracılar buna dört şahit getirselerdi ya!
Şahitleri getiremeyince, onlar, Allah katında, muhakkak yalancıdırlar.
Eğer dünyada ve ahirette Allah'ın fazi ve rahmeti üzerinizde bulunmasaydı, içine daldığınız o iftiradan dolayı, sizi muhakkak büyük bir azab çarpardı.
Ortaya atıldığı zaman, siz o iftirayı dillerinizle birbirinize yetiştiriyordunuz.
Hiç bilginiz olmayan şeyi ağızlarınızla söylüyorve bunu kolay sanıyordunuz.
H albuki, bu, Ali ah katı nda büyük bir vebaldir.
Ne olurdu, onu işittiğiniz zaman, 'Bunu söylemek bize yakışmaz! Hâşâ! Bu, büyük bir bühtandır! ' deseydiniz ya!
Eğer siz gerçekten iman eden kimseler iseniz, hiçbir zaman, bir daha bunun gibi birşeye dön-meyesiniz diye, Allah size öğüt veriyor ve sizin için Allah âyetlerini açıkça bildiriyor.
Allah herşeyi hakkıyla Bilendir. Tam bir hüküm ve hikmet sahibidir.
Mü'minler içinde fena sözlerin yayılıp duyulmasını arzu edenler yok mu? Onlar için, dünyada ve ahirette çok elem verici bir azab vardır.
Onların kimler olduğunu Allah biliyor, sizler bilmiyorsunuz.
Ya üzerinizde Allah'ın fazi ve rahmeti olmasaydı; haliniz nice olurdu?
Gerçekten, Allah, sizin için çok re'fetli ve merhametli bulunuyor! " 97
-------------------------------------
90. Zührî, Megâzî, s. 121, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 432-433, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 197 Buhârî, Sahih, c. 5, s. 59, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2135-36.
91. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 314-315, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 433.
92. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 315.
93. Vâkıdi, Megâzî, c. 2, s. 433.
94. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 315, Vâkıdî, Megâzî, c. 2. s. 433.
95. Zührî, s. 121, Vâkıdî, c. 2, s. 433-434, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 197, Buhârî, c. 5, s. 59, Müslim, c. 4, s. 2136.
96. Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 60, Buhârî, c. 6, s. 13, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 335, Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 94.
* Günahın en büyüğünü yüklenen, Abdullah b. Übeyy ile onun evinde toplanan kimseler idi (Taberî, Tefsîr, c. 18, s. 89).
97. Nûr sûresi: 11-20.
Hazret-i Âişe'nin Tebriesindeki Üstünlük
İbn Abbas'a göre; Yüce Allah, dört insanı dört şeyde beraat ettirmiş, yapılan isnadlardan onları berî ve uzak kılmıştır:
1. Yûsuf aleyhisselamı, ehlinden getirilen şahidin dili ile,
2. Musa aleyhisselamı, Yahudilerin dedikodularından, elbisesini alıp götüren taşla,
3. Hazret-i Meryem'i, kucağındaki yeni doğmuş oğlunu konuşturmak suretiyle,
4. Hazret-i Âişe'yi ise, zaman boyunca tilavet edilecek olan Kur'ân-ı Kerîm'deki o azametli âyetlerle beraat ettirmiştir ki, beraatin bu derece belagatlısı görülmemiş olup, Yüce Allah bunu Resûlünün mertebesinin yüceliğini açıklamak için yapmıştır. 98
Hazret-i Âişe der ki:
" Yüce Allah beraatim hakkındaki bu âyetleri indirince, babam Ebu Bekir, akrabalığından ve fakirliğinden dolayı nafaka (geçimlik) vermekte bulunduğu Mıstah b. Üsâse için:
'Âişe'ye bu iftirayı söyledikten sonra, vallahi, ben de Mıstah'a hiçbir zaman birşey vermem' diye yemin etmişti.
Bunun üzerine, Yüce Allah:
'Sizden, fazilet ve servet sahibi olanlar, akrabasına, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere vermelerinde kusur etmesin, onları affetsin! Onların yaptıklarına bakmasın! Siz, Allah'ın sizi yarlıgamasını istemez misiniz? Allah, çok yarlıgayıcı ve çok merhamet edicidir' [Nûr: 22] âyetini indirdi.
Bunun üzerine, Ebu Bekir
'Vallahi, ben, Allah'ın beni yariıgamasını elbette arzu ederim' dedi, Mıstah'a veregeldiği nafakayı, geçimliği vermeye başladı ve:
'Vallahi, ben artık bunu ondan hiçbir zaman kesmem! ' dedi." 99
-------------------------------------
98. Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 57, Nesefî, Medâıik, c. 3, s. 138.
99. Zührî, Megâzî, s. 122, İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 316-317, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 197, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 60, c. 6, s. 9, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2136.
İftiracıların Cezalandırılışı
" Resûlullah aleyhisselam, beraatım hakkında Allah'tan telakki eylediği âyetleri halka okuduktan sonra, iftirayı dilleriyle yaymakta en ileri gidenlerden iki erkekle bir kadına hadd vurulmasını emir buyurdu. 100
Mıstah b. Üsâse ile Hassan b. Sabite ve Hamne binti Cahş'a hadleri vuruldu. 101
Hadd vurulanlar arasında Abdullah b. Übeyy b. Selûl de vardı." 102
-------------------------------------
100. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 315, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 35, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 162, İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 857, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c. 8, s. 250.
101. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 315, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 35.
102. Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 55, Nesefî, Medârik, c. 3, s. 136, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 535.
Münafıklar Hakkında Sûre İnişi
Baş münafık Abdullah b. Übeyy b. Selûl ve onunla birlikte olan münafıklar hakkında Münâfikûn sûresi indi. 103 İnen sûrede onların tutum ve davranışları şöyle açıklandı:
" Münafıklar, sana geldikleri zaman: 'Şehadet ederiz ki; sen muhakkak Allah'ın peygamberisin! 'dediler.
Allah da bilir ki; sen elbette O'nun peygamberisin.
Fakat, Allah, o münafıkların hiç şüphesiz yalancılar olduğunu da bilir.
Onlar, yeminlerini bir kalkan edindiler de, Allah'ın yolundan saptılar.
Hakikaten, onların yapmakta oldukları şeyler ne kötüdür!
Bu da, onların zahiren mü'min, kalben kâfir olmaları yüzündendir.
Onların kalblerinin üstüne küfür mührü basıldığından, imanın hakikatini anlayamazlar.
Onları gördüğün zaman, belki gösterişleri, kalıp ve kılıkları hoşuna gider. Söz söylemeye başlarlarsa, sözlerini dinlersin.
Halbuki, onlar giydirilmiş kocaman kütükler gibidirler.
Her gürültüyü kendi aleyhlerinde sanırlar.
Asıl düşman onlardır.
O halde, sen onlardan sakın.
Allah gebertsin onları! Onlar nasıl da haktan döndürülüyorlar?!
Onlara: 'Geliniz! Allah'ın Peygamberi sizin için istiğfar ediversin (affedilmenizi Allah'tan dilesin)! ' denildiği zaman, başlarını çevirdiler. Gördün ki, onlar, özür dilemeyi bile kibirlerine ye diremeyerek hâlâ yüz döndürüyorlar!
Sen onlar için ha istiğfar etmişsin, ha etmemişsin, birdir!
Allah onları kat'iyyen yarlıgamaz!
Şüphe yok ki, Allah kâfirler güruhunu doğru yola iletmez!
Onlar öyle kimselerdir ki, Allah'ın Peygamberinin yanında bulunan kimseleri beslemeyiniz de, dağılıp gitsinler! ' diyorlardı.
Halbuki, göklerin ve yerin bütün hazineleri Allah'ındır! Fakat, o münafıklar anlamazlar!
Onlar:
'Eğer Medine'ye dönersek, andolsun ki, en şerefli ve güçlü olan, en hakîr ve zayıf olanı oradan muhakkak çıkaracaktır! ' diyorlardı.
Halbuki, şeref ve güç Allah'ındır, Allah'ın Peygamberinin ve mü'minlerindir.
Fakat, münafıklar bunu bilmezler." 104
Bu âyetler nazil olduğu zaman, baş münafık Abdullah b. Übeyy'e:
" Ebu Hubab! Senin hakkında pek şiddetli âyetler nazil oldu!
Resûlullah aleyhisselama git de, senin için Allah'tan mağfiret dilesin! " denilmişti.
Fakat, o, başını çevirip:
" Benim ona iman etmemi emrettiniz, iman ettim!
Malımın zekatını vermemi emrettiniz, verdim!
Muhammed'e secde etmemden başka birşey kalmadı! " dedi. 105
Abdullah b. Übeyy bir hadise çıkardıkça, herkesten önce, onu kendi kavmi ayıplamakta, kınamakta idiler.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam, Hazret-i Ömer'e:
" Ey Ömer! İş nasıl oldu, nereye vardı, gördün ya?
Vallahi, sen bana 'Onu öldür! ' dediğin zaman eğer onu öldürseydim, onun için yer yerinden oynardı!
Fakat, bugün öldürülmesini emretsem, o muhakkak öldürülür! " buyurdu.
Hazret-i Ömer, kendi kendine:
" Vallahi, şimdi bildim, anladım ki; Resûlullah aleyhisselamın işinde, benim işimden daha büyük bereket ve hayır vardır! " demiştir. 106
-------------------------------------
103. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 305.
104. Münâfikûn sûresi: 1-8.
105. Taberî, Tefsir, c. 28, s. 110.
106. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 305.
Allah Yolunda Görevini Kulağı ile Yerine Getiren Genç
Münâfıkûn sûresi nazil olunca, Peygamberimiz aleyhisselam Zeyd b. Erkam'ın kulağını tuttu.
Sonra da:
" İşte bu, Allah yolunda kulağı ile vazifesini yerine getirmiş olan gençtir. 107
Ey Zeyd! Yüce Allah seni doğruladı! " buyurdu. 108
-------------------------------------
107. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 305.
108. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 373, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 64.
Hazret-i Cüveyriye'nin Müslüman Oluşu ve Peygamberimiz aleyhisselamla Evlenişi
Hazret-i Cüveyriye'nin Kimliği ve Esir Olarak Medine'ye Getirilişi
Hazret-i Cüveyriye, Benî Mustalıkların başkanı Haris b. Ebi Dırar'ın kızı olup, amcasının oğlu Müsafi' b. Salvan'la evli idi. 109
Kendisinin kocası savaşta öldürülünce, dul kalmıştı. 110
Peygamberimiz aleyhisselam, esirleri mücahidler arasında bölüştürdüğü zaman, esir kadınlar arasında bulunan Hazret-i Cüveyriye de, Sabit b. Kays b. Şemmas ile amcasının oğlunun hissesine düşmüştü. 111
Hazret-i Cüveyriye, onlarla, dokuz ukiyye altın karşılığında serbest bırakılmak üzere, kesişme yap-mışü. 112
Hazret-i Cüveyriye, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına gelip:
" Yâ Rasûlallah! Ben, Benî Mustalıkların başkanı Haris b. Ebi Dinar'ın kızıyım.
Bildiğin gibi, esirlik belasına uğramış, Sabitb. Kays ile amcasının oğlunun hissesine düşmüş, kendimi dokuz ukiyye altın karşılığında serbest bıraktırmak üzere kesişme yapmış bulunuyorum.
Ödemek zorunda kaldığım kurtuluş akçesine senden yardım dilemeye geldim" dedi.
Peygamberimiz Ateyhissefamm Hazret-i Cüveyriyeye Hayırf} Bir Teklifi
Peygamberimiz aleyhisselam, ona:
" Senin için bundan daha hayırlı olanı yok mudur?" diye sordu.
Hazret-i Cüveyriye:
" Nedir o hayırlı olan?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Senin tarafından kurtuluş akçesini benim ödemem ve seni zevceliğe kabul etmemdir! " buyurdu.
Hazret-i Cüveyriye:
" Olur yâ Rasûlallah! " dedi. 113
Hazret-i Cüveyriye der ki:
" Resûlullah aleyhisselam bizim taraflara doğru geldiği sırada, biz Müreysi' suyu üzerinde bulunuyorduk.
Çok geçmeden, gözüme tasvir ve tarif edemeyeceğim kadar çok sayıda insanlar, atlar ve silahlar görünmüştü!
Müslüman olduğum ve Resûlullah aleyhisselam tarafından zevceliğe kabul buyurulduğum zaman Müslümanlara baktım, onlar hiç de evvelce gözüme görünmüş oldukları kadar çok sayıda değildiler.
Anladım ki; Allah tarafından, müşriklerin kalblerine korku düşürülmek için böyle çok gösterilmişlerdi. 114
-------------------------------------
109. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 116, İbn Habto, Kitâbu'l-muhabber, s. 89.
110. İbn Sa'd Tabakât, c. 2, s. 64, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 441.
111. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 307.
112. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 64, Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 411.
113. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 307, İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 116-117, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 277, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 22.
114. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 408-409, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 594.
Hâris b. Ebi Dırar ile Oğullarının Medine'ye Gelişleri ve Müslüman Oluşları
O sırada, Haris b. Ebi Dırar da, kızının kurtulmalığı olmak üzere yanına develer alarak Medine'ye doğru gelmekte idi.
Akik vadisinde iken, develere baktı, ikisine tamah ederek kıyamadı. Onları Akik'te iki dağ arasında bir kuytuya sakladıktan sonra, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldi ve:
" Yâ Muhammedi Siz benim kızımı esir etmiştiniz 1115
Benim kızım gibi bir kadın esir olarak tutulamaz! Bu, benim mevkiim ve şerefimle bağdaşmaz!
Sen onu serbest bırak! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Onu, dilediğini seçmekte serbest bırakmamızı uygun ve güzel bulur musun?" diye sordu.
Haris b. Ebi Dırar:
" Evet! Sen, bunu yaparsan, üzerine düşeni yerine getirmiş olursun" dedi ve kızının yanına vanp:
" Şu zât, seni dilediğin yolu seçmekte serbest bıraktı. Sen sakın bizi rezil ve rüsvay etme! " dedi.
Hazret-i Cüveyriye:
" Ben Resûlullah aleyhisselamı tercih ediyorum! " deyince, Haris:
" Vallahi, sen bizi rezil ve rüsvay ettin" dedi. 116
Haris b. Ebi Dırar, Peygamberimiz aleyhisselama:
" Şu develer, kızımın kurtulmalığıdır! " dediği zaman, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Akikte, filan dağ arasında, filan kuytuya saklamış olduğun iki deve nerede kaldı? Onları ne diye getirmedin?" buyurunca, Haris b. Ebi Dırar
" Ben şehadet ederim ki; Allah'tan başka ilah yoktur! Sen Muhammed de, Allah'ın resûlüsün! Vallahi, bunu Allah'tan başka bilen yoktu! " diyerek; hem kendisi, hem de kendisiyle birlikte iki oğlu ve kavminden yanında bulunan kişiler Müslüman oldular. 117
Yüce Allah hepsinden razı olsun!
Peygamberimiz aleyhisselam, Sabit b. Kays'a haber gönderip, Hazret-i Cüveyriye'yi istedi.
Sabit b. Kays:
" Babam, anam sana feda olsun yâ Rasûlallah! Onu sana bağışladım! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, kurtuluş akçesini ödeyip Hazret-i Cüveyriyeyi serbest bıraktıktan118 ve babasına teslim ettikten sonra, onu, zevceliğe kabul etmek üzere babasından istedi. Haris b. Ebi Dırar da, buna muvafakat etti.
Peygamberimiz aleyhisselam, Hazret-i Cüveyriye'ye 400 dirhem mehirverdi. 119
Hazret-i Cüveyriye'nin asıl adı Berre iken, Peygamberimiz aleyhisselam onu Cüveyriye adına çevirdi. 120
Hazret-i Âişe derki:
" Resûlullah aleyhisselamın Cüveyriye ile evlendiğini haber alınca, Müslümanlar, ellerindeki Benî Mustalık esirlerini, 'Resûlullah aleyhisselamın hısımlarıdır! ' diyerek serbest bıraktılar.
Böylece, Benî Mustalık kadınlarından 100 kadın serbest bırakılmış oldu.
Ben, kavmi için, Cüveyriye'den daha hayırlı bir kadın bilmiyorum ! " 121
Hazret-i Cüveyriye çok oruç tutar, çok namaz kılar. 122 günlerinin yarısını Allah'ı zikirle geçirirdi. 123
Yüce Allah ondan razı olsun!
-------------------------------------
115. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 308.
116. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 118-119.
117. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 308.
118. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 411.
119. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 308.
120. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 118.
121. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 307-308, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 117, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 277.
122. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 119.
123. İbn Sa'd, Tabakât. c. 8, s. 119, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 430, Müslim, Sahîh, c. 4, s. 2090, Ebu Dâvud, Sünen, c. 2, s. 81 , Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 556, İbn Mâce, Sünen, c. 1251-1252, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 77.
Müzeynelerin Müslüman Olmaları
Müzeynelerin İlk Kafilesi
Hicretin 5. yılında Müzeynelerden 10 kişilik bir heyet gelip Müslüman oldular. Heyete katılanların isimleri:
1. Huzâî b. Abdi Nühm,
2. Bilal b. Haris,
3. Numan b. Mukarrin,
4. Ebu Esma,
5. Üsâme,
6. Ubeydullah b. Dürre,
8. Bişrb. Muhtefir,
9. Dümeyn b. Saîd,
10. Amrb. Avf idi. 124
Huzâî b. Abdi Nühm, Müzeynelerin Nühm adındaki putunun bakıcısı idi.
Peygamberimiz aleyhisselamın Medine'de İslâm dinini yaymakta olduğunu işitince, putun yanına vanp onu kırmış, söylediği bir şiirde bunu şöyle anlatmıştır
" Her zaman yaptığım gibi, yine, Recep ayında kurban kesme merasimini yanında yapayım, kurban keseyim diye Nühm'ün yanına varmıştım.
Orada aklım başıma gelince, kendi kendime:
'Hiç böyle dilsiz, akılsız ilah mı olur?' dedim ve hemen Nühm'den ve onun için kurban kesmekten vazgeçtim.
Artık, benim bugün dinim Muhammed'in dinidir.
İlah da, ancak, göklerin yüce şanlı ilahıdır! "
Bundan sonra, Huzâî, Medine'ye gelip Peygamberimiz aleyhisselamla görüşerek Müslüman oldu ve kavmi olan Müzeynelerin de Müslüman olacakları hakkında Peygamberimiz aleyhisselama söz verdi. 125
Kendisi, Peygamberimiz aleyhisselama şahsen bey'at ettiği gibi, 126 Müzeyneler adına da bey'atta bulunmuştu.
Müzeynelerin yanına döndüğü zaman onları umduğu ve sandığı gibi bulamayınca, utancından Medine'ye dönemedi, yurdunda oturdu, kaldı.
Peygamberimiz aleyhisselam, Hassan b. Sabit'i çağırdı ve:
" Huzâî'ye, kabilesi adına yapmış olduğu bey' atı, kendisini zemmetmeden, yermeden hatırlat! " buyurdu.
Hassan b. Sabit de, söylediği dört beyitlik şiirde:
Verilen sözü yerine getirmenin kabahatleri yıkayıp gidereceğini,
Kendisinin Osman b. Amrların en ulusu ve şereflisi bulunduğunu,
Resûlullaha yaptığı bey'at'ın hayra hayır eklemiş olduğunu,
Kendisini birşeyler yapmaktan âciz görmemesini,
Mensubu bulunduğu Addâların hiç de âciz olmadıklarını... açıklayarak Huzâî'yi harekete getirdi.
Bunun üzerine, Huzâî, kalkıp kavminin yanına vardı ve:
" Ey kavmim! Şu şair adam Allah için size hitab ediyor, sizin Müslüman olmanızı istiyor! " dedi.
" Bizim sana karşı bir diyeceğimiz yok! " diyerek ona boyun eğdiler, Müslüman oldular ve Peygamberimiz aleyhisselama bir heyet gönderdiler.
Hicretin 5. yılında Recep ayında, Müzeynelerin Mudar kolundan Müslüman olmak üzere Medine'ye gelen heyet400 kişilikti.
Peygamberimiz aleyhisselam, onları, yurtlarında durmalarına rağmen Muhacir saydı ve:
" Siz nerede olursanız olun Muhacirsiniz!
Muhacirlik şerefini kazandınız! Mallarınızın başına dönünüz! " buyurdu.
Bunun üzerine, Müzeyneler, yurtlarına döndüler. 127
-------------------------------------
124. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 291.
125. Ebu'l-Münzir Hişam, Kitâbu'l-asnâm, s. 3940.
126. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 132.
127. İbn Sa'd, Tabakâtü 'l-kübrâ, c. 1, s. 291 -292.
Müzeynelere İkram Edilen Yol Azığında Müşahade Edilen Mucize:
Müzeynelerden Numan b. Mukarrin der ki:
Dörtyüz Müzeyneli, Resulullah aleyhisselamın yanına geldik. Resulullah aleyhisselamın bize buyuracağını buyurdu.
Bazıları:
‘Ya Rasulallah! Bizim yolda yiyeceğimiz, azığımız yok! ’ dedi.
Peygamber aleyhisselam, Ömer’e:
‘Onlara azık hazırla! ’ buyurdu.
Ömer:
‘Benim yanımda, fazla olarak bir yığın hurmadan başka bir şey yok!
O kadarcık hurmanın da, bunların ihtiyaçlarını karşılayabileceğini sanmıyorum" dedi.
Peygamber aleyhisselam:
‘Git de, onlara azık hazırla! ’ buyurdu.
Ömer bizi kendisine ait çardağa götürdü. Orada, boz deve gibi bir hurma yığını vardı.
Ömer:
‘Alınız! ’ dedi.
Müzeyne cemaatı, ondan, ihtiyaçları kadar hurma aldılar.
Ben, onların en sonra alanlarının içinde idim.
Dönüp hurma öbeğinde baktım, onu hiç eksilmiş bulmadım!
Halbuki ondan dörtyüz kişi hurma yüklemişlerdi! " 128
-------------------------------------
128 Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 445, Beyhaki, Delailü’n-nübüvve, c. 5, s. 365-366, Suyuti, Hasaisü’l-Kübra, c. 2, s. 165-166, Zürkani, Mevahibu’l-ledünniyye Şerhi, c. 2, s. 37.
Kurban Etlerini Üç Günden Sonrası İçin Biriktirmenin Yasaklanışı:
Hicretin 5. yılında, 129 Kurban bayramında, kesilecek kurbanların etlerinden yararlanmak için pek çok sayıda fakir çöl Arabı Medine’ye akın edip gelmişlerdi.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam, kurban kesen müslümanlara:
" Kendinize üç günlük et alıkoyunuz, geride kalanını dağıtınız! 130
Sizden her kim kurban keserse, bayramın üçüncü gecesinden sonra evinde kurban etinden bir şey bulunduğu halde sabahlamasın! " buyurdu. 131
Bundan sonrakiKurban Bayramı gelince, Peygamberimiz aleyhisselama:
" Ya Rasulallah! Evvelki seneki bayramda, halk kurbanlarından yararlanıyor, onların yağını eritiyor, derilerinden de su tulumları yapıyorlardı. Bunlar hakkında ne buyurursun?" diye soruldu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bunda ne sakınca var?" buyurdu veya buna benzer bir söz söyledi.
Bunun üzerine müslümanlar:
" Ya Rasulallah! Geçen yıl sen bize üç günlük nafakadan fazlası için et biriktirmeyi, alıkoymayı yasaklamıştın?" dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ben bunu geçen yıl yardım istemek için gelen fakir çöl Araplarının çokluğundan dolayı size yasaklamıştım" buyurdu. 132
Ashab:
" Ya Rasulallah! Kurban etini geçen yıl yaptığımız gibi mi dağıtacağız?" diye sordular. 133
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Artık bu yıl hem kendiniz yiyiniz, hem başkalarına yediriniz, hem biriktiriniz, hem de fakirlere tasadduk ediniz, dağıtınız! " buyurdu. 134
-------------------------------------
129 Semhudi, Vefau’l-Vefa, c. 1, s. 310, Diyarbekri, Tarihu’l-Hamis, c. 1, s. 503.
130 Malik, Muvatta’, c. 1, s. 484, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 51, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1561, Ebu Davud, Sünen, c. 3, s. 99, Nesai, Sünen, c. 7, s. 235.
131 Buhari, Sahih, c. 6, s. 239, Müslim, Sahih
132 Malik, Muvatta’ c. 2, s. 454, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 51, Müslim, c. 3, s. 1561, Ebu Davud, c. 3, s. 99, Nesai, c. 7, s. 235.
133 Buhari, Sahih, c. 6, s. 239.
134 Malik, c. 2, s. 484, Ahmed b. Hanbel, c. 6, s. 51, Buhari, c. 6, s. 239, Müslim, c. 3, s. 1561, Ebu Davud, c. 3, s. 99, Nesai, c. 7, s. 235.
Peygamberimiz aleyhisselamın Rahatsızlanışı ve Namazı Oturarak Kılışı, Kıldırışı
Peygamberimiz aleyhisselam, Hicretin 5. yılında, Zilhicce ayında, 135 attan hurma kütüğünün üzerine düşüp, bacağının sağ yanının derisi sıyrıldı. Namazlarını oturarak kılmak zorunda kaldı. Kendilerini ziyarete gelen sahabilerine de, oturdukları halde namaz kıldırdı.
Namaz bitince:
" İmam, kendisine uyulması için imam olmuştur.
Böyle olunca, imam tekbir aldı mı, siz de tekbir alınız!
İmam rükua vardı mı, siz de rükua varınız!
İmam 'Semiallahü limen hamiden' diyerek rükudan doğrulunca, siz de 'Rabbena ve lekelhamd! ' diyerek doğrulunuz!
İmam secde edince, siz de secde ediniz!
İmam secdeden başını kaldırınca, siz de secdeden başınızı kaldırınız!
İmam namazı oturarak kılarsa, siz de toptan oturarak kılınız! " buyurdu. 136
-------------------------------------
135. İbn Hibbân'dan naklen İbn Hacer, Fethu'l-bârî, c. 2, s. 149.
136. Mâlik, Muvatta', c. 1, s. 135, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 110-300, Buharî, Sahih, c. 1, s. 110, Müslim, Sahih, c. 1, s. 308, Ebu Dâvud, Sünen, c. 1, s. 164, Tirmizî, Sünen, c. 1, s. 230, Beyhakî, Sünenü'l-Kübrâ, c. 2, s. 303.
Hendek (Ahzab) Savaşı (Hicrî 5. yıl, Şevval ve Zilka'de)
Hendek Savaşının Tarihi ve Sebebi
Hendek (Ahzab) savaşı, Hicretin 5. yılında, 1 Şevval2 ile Zilkade arasında vuku buldu. 3
Benî Nadîr Yahudileri yurtlarından sürülüp çıkarıldıkları zaman, onlardan bir kısmı Şam'a, bir kısmı da Hayber'e gelip yerleşmişlerdi.
Sellâm b. Ebi'l-Hukayk ile Kinane b. Rebi' b. Ebi'l-Hukayk ve Huyey b. Ahtab, Hayber'deki akrabalarının yanına inmişlerdi. 4
Hayber'de hazırlıklı, cesaretli, çok sayıda Yahudi cemaati bulunuyordu. 5
İçlerinde Sellâm b. Ebi'l-Hukayk en-Nadrî ile Huyey b. Ahtab en-Nadrî, Kinane b. Rebi' b. Ebi'l-Hukayk en-N adrîve Hevze b. Kays el-Vâilî ve Ebu Ammarel-Vâilîve BenîNadîrve BenîVâillerden bazı kimseler, 6 Vahvah b. Amrve onun kabilesinden bazıları, 7
Dubay'a oğullarından Ebu Âmir (Fâsık) Abdi Amr b. Sayfî'nin de bulunduğu 19 kişilik bir heyet; Mekke'ye giderek Kureyş müşriklerini ve onlara bağlı bulunan kabileleri Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmaya davet ettiler
" Onun işini bitirinceye kadar, biz de sizin yanınızda bulunacak, sizinle el ve iş birliği yapacağız! " dediler. B
Ebu Süfyan, onlara:
" Siz bu işte azimli ve kararlı mısınız?" diye sordu.
H eyet:
" Evet! Muhammed'e düşmanlık ve onunla çarpışmak hususunda sizinle antlaşma yapalım diye geldik! " dediler.
Ebu Süfyan:
" Öyle ise, hoşgeldiniz, safa geldiniz! Muhammed'e düşmanlıkta yardımcı olanlar, bizim katımızda insanların en sevgilisi ve makbulüdür! " dedi. 9
-------------------------------------
1. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 224, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 4, İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 2, s. 65, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 343, Taberî, Târih, c. 3, s. 42, 43.
2. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 224, Taberî, Târîh, c. 3, s. 43, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 185, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 178, İbn Sevvid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 55, Zehebî, Megâzî, s. 233, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 93.
3. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 4, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 65, Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 343, Zehebî, Megâzî, s. 233.
4. İbn İshak, İbn Hişam. c. 3, s. 201, Taberî, c. 3, s. 38, İbn Hazm. s. 182, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 77, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 28, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 566.
5. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 441.
6. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 225.
7. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 441.
8. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 225, Vâkıdî, c. 2, s. 441.
9. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 441, 442.
Kâbe Örtüsü Arasında Antlaşma Yapılışı ve Müşrikliğin İslâmiyetten Üstün Gösterilmek İstenilişi
Heyetten bazıları, Ebu Süfyan'a:
" Kureyş'in her kabilesinden 50 kişi getir ve sen de içlerinde bulun!
Siz ve biz, Kabe örtüsünün arasına girip göğüslerimizi Kabe'ye yapıştırarak; birbirimizden ayrılmamak, birbirimizi bırakmamak üzere, hepimiz birden Allah'a ant içelim. Bizlerden tek adam kalmayıncaya kadar, şu adam [Peygamberimiz aleyhisselam kastediliyor] hakkında sözbirliği yapalım! " dediler.
Öyle yaptılar ve antlaştılar.
Kureyş müşrikleri, birbirlerine:
" Medine'nin reisleri, bilgi ve ilk kitab sahipleri, ayağınıza kadar gelmiş bulunuyorlar.
'Biz mi, yoksa Muhammed mi; hangimiz daha doğru yolda?' Onlardan bir sorun bakalım?" dediler.
" İyi olur! " diyerek bu tavsiyeyi benimsediler. 10
Bunun üzerine, Ebu Süfyan, onlara:
" Ey Yahudi cemaati! Sizler, kendilerine ilk semavî kitab inmiş, ilim sahibi bir kavimsiniz!
Muhammed'le anlaşamadığımız meselede bizi aydınlatın: Bizim dinimiz mi, yoksa, onun dini mi daha hayırlı?11
Biz, Beytullah'ı imar ve ona develer kurban ederiz.
Hacca gelenlerin su ihtiyaçlarını karşılarız!
Putlara taparız!
Buna göre, biz mi daha doğru yoldayız, yoksa Muhammed mi daha doğru yolda?" diye sordu.
H eyet:
" Allah için söylenecekse, siz hakka ondan daha yakınsınız:
Çünkü, siz şu Beytullah'a hürmet ve tazimde bulunuyorsunuz.
Hacıların su ihtiyaçlarını karşılıyorsunuz.
Develerden kurbanlar kesiyorsunuz.
Atalarınızın tapageldikleri putlara tapıyorsunuz. 12
Evet! Sizin dininiz onun dininden daha hayırlıdır ve siz hakka ondan daha yakınsınız! " dediler.
Yahudi heyetinin bu sözleri Kureyş müşriklerini çok sevindirdi.
Yahudi heyeti Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmaya davet ettiği zaman, Kureyş müşrikleri bunu sevinerek benimsediler; bu yolda hemen derlenip toparlandılar ve hazırlıklara giriştiler.
Kureyş müşriklerinin sorularına Yahudi heyetinin verdiği cevaplar üzerine inen âyetlerde şöyle buyuru I d u:
" Görmedin mi şu kendilerine Kitab'dan biraz nasip verilmiş olanları?!
Kendileri haça, şeytana inanıyorlar, diğer kâfirler için de 'Bunlar, iman edenlerden daha doğru bir yoldadır! ' diyorlar.
Bunlar, Allah'ın kendilerine lanet ettiği kimselerdir!
Allah kime lanet ederse, artık ona gerçek hiçbir yardımcı bulamazsın!
Yoksa onların yeryüzünün mülk ve saltanatından bir hissesi mi var?!
Fakat, öyle olsaydı, insanlara çekirdeğin arkasındaki minicik bir tomurcuğu bile vermezlerdi.
Yoksa onlar Allah'ın fazi u kereminden insanlara verdiği şeylere, nimetlere karşı haset mi ediyorlar?
Biz gerçekten İbrahim hanedanına da kitab ve hikmet vermişizdir. Onlara başkaca büyük bir mülk ve saltanat da bahşetmişizdir.
İşte, onlardan kimi ona (Muhammed aleyhisselama) iman etti, kimi de ondan yüz çevirdi!
Çılgın bir ateş olarak Cehennem yeter bunlara (bu yüz çevirenlere)! " 13
-------------------------------------
10. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 441, 442.
11. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 225, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 442.
12. Vâkıdı, Megâzî, c. 2, s. 442.
13. Nisa: 51-55, İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 225, 226, Taberî, Târîh, c. 3, s. 44, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 55, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 94, 95.
Yahudi Propaganda Heyetinin Arap Kabilelerini Dolaşarak Peygamberimiz aleyhisselamla Çarpışmaya Davet ve Teşvik Etmeleri
Yahudi propaganda heyetinden bazı kimseler Kays b. Aylanlardan Gatafanlara giderek, onları Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmaya davet ettiler.
Çarpışmaya kalktıkları zaman kendilerinin yanlarında bulunacaklarını ve Kureyşîlerin de bu yolda kendilerine tâbi olacaklarını biİdirdiler. 14
Bu yolda kendilerine yardımcı oldukları ve KureyşIilerMuhammed aleyhisselamın üzerine yürüdükleri zaman onlarla birlikte hareket ettikleri takdirde, Hayberin bir yıllık hurma mahsulünü onlara bırakacaklarını va'd edince, Gatafanlarla anlaştılar.
Yahudilerin bu davetine Uyeyne b. Hısn'dan daha çabuk icabet eden olmadı. 15
Mürre oğullarının kardeşi Ebu Haris b. Avf, önce Uyeyne b. Hısn ile kendi kavminden olan Gatafanlara:
" Ey kavmim! Beni dinleyiniz! Şu adamla [Peygamberimiz aleyhisselamla demek istiyor] çarpışmaya kalkmaktan vazgeçiniz! Siz onu Araplardan düşmanı olanlarla başbaşa bırakınız, aralarına girmeyiniz! " diyerek öğüt vermişti.
Fakat, şeytan onlan da tamaha düşürdü.
Esed oğulları ile Gatafanlar, müttefik idiler. Gatafanlar, Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmak için, Esed oğullarına yazı yazdılar. 16
Yahudi heyeti, Gatafanlardan sonra, Süleym b. Mansur oğullarına başvurdular, kararlarını bildirdiler ve bu yolda onların da yardımlarını istediler. 17
Süleym oğulları, Kureyşliler harekete geçtiği zaman onlarla birlikte hareket edecekleri hakkında, Yahudi heyetine söz verdiler. 18
Yahudi heyeti, çevredeki bütün Arap kabilelerine uğradılar ve hepsini ayaklandırdılar. 19
Benî Sa'dlardan, müttefikleri olanlara da, Kureyş müşriklerinin yardımına gelmeleri için yazı yazdılar.
-------------------------------------
14. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 226.
15. Vâkıdî, Megâzr, c. 2, s. 443.
16. Diyarbekrî, Târîhu'l -hamîs, c. 1, s. 480.
17. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 343.
18. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 442, 443.
19. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 343.
Kureyş Müşriklerinin Arap Kabilelerini Peygamberimiz aleyhisselamla Çarpışmak Üzere Kendilerine Yardıma Çağırmaları
Kureyş müşrikleri de, aralarında akrabalık bulunan Süleym oğullarının ileri gel enlerine yazı yazarak, Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmak üzere kendilerine yardım etmelerini istediler. 20
Hatta, bütün Arap kabilelerine başvurarak, onları bu hususta kendilerine yardımcı olmaya çağırdılar. Ehâbiş ile bunlara bağlı bulunan kabileler, Kureyş müşriklerinin davetine hemen icabet ettiler. 21 Kureyş müşrikleri, Arap kabilelerinden bazılarını da, ücretle kiraladılar. 22
-------------------------------------
20. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 480.
21. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 442.
22. Vâkıdî, Megâzı 1367/1948 Kahire baskıa, s. 290.
Kureyş Müşrikleri ile Yardımcılarının Hazırlanıp Yola Çıkmaları
Kureyş müşrikleri, hazırlıklarını tamamladılar. 23
Ehâbiş ile onlara bağlı kabileler biraraya toplanmış, 4000 kişilik bir ordu meydana gelmişti. Kureyş ordusu için Dârü'n-Nedve'de sancak bağlandı. 24 Sancaktar, Osman b. Talha b. Ebi Talha idi. 25 Kureyş ordusunda 300 at, 1500 deve bulunuyordu. Ordu, Ebu Süfyan b. Harb'in kumandası altında yola çıktı. 26
-------------------------------------
23. Ibn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
24. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 443, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
25. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
26. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 443, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 66.
Yolda Gelip Kureyş Ordusuyla Birleşen Arap Birlikleri ve Sayıları
Kureyş ordusunun Merru'z-zahran'da bulunduğu sırada, Süleym oğulları gelip onlara kavuştular-ki, 700 kişi idiler. Süleym oğullarına, Harb b. Ümeyye'nin müttefiki olan ve Sıffîn'de Hazret-i Ali'ye karşı Muaviye b. Ebu Süfyan b. Harb'in yanında yer almış bulunan Ebu Aver es-Sülemî'nin babası Süfyan b. Abduşşems kumanda ediyordu.
Bunlarla birlikte, Esed oğulları kabilesi de, Tulayha b. Huveylid el-Esed?nin kumandası altında gelip kavuştular.
Fezâre oğulları kabilesi, bütün cenk, savaş erleri ile yola çıktılar ve 1000 kişi idiler. Kendilerine Uyeyne b. Hısn kumanda etmekte idi. Bunların hemen hepsi hecinsüvar idiler. 27
Eşca' kabilesi 400 kişilik cenkçi, savaşçı ile yola çıktılar. Bunların kumandanları, Mes'ud b. Ruhayla idi.
Mürre oğulları da, Haris b. Avf'ın kumandası altında 400 cenkçi, savaşçı ile yola çıktılar. 28
Kinanelerden, Sakîflerden ve daha başka kabilelerden birçok cenk, savaş birlikleri de, başlarında kumandanları, liderleri olduğu halde, Ebu Süfyan'ın ordusuna gelip katı İdil ar. 29
Çeşitli kabilelerden toplanan ve sayıları 10. 000'i aşan bu orduların başlıca üç ordugâhı vardı; üçü de, Ebu Süfyan'ın emrine bağlı bulunuyordu. 30
-------------------------------------
27. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
28. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 443, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
29. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 343.
30. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 444, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
Müşrik Ordularının Hareketleri Hakkında Alınan Haber Üzerine Alınacak Tedbirlerin Konuşulması
Kureyş müşriklerinin Medine'ye yürüme hazırlıklarına giriştikleri sırada, Huzâa kabilesinden bir süvari dört gecede Medine'ye yetişip Kureyş müşriklerinin Mekke'den Medine üzerine yürüme hazırlıkları içinde bulunduklarını Peygamberimiz aleyhisselama haber verdi.
Peygamberimiz aleyhisselam, Müslümanları acele toplayıp, düşmanlarının kararlarını onlara bildirdi. Müşriklerle nasıl savaşılacağını Müslümanlarla konuştu.
Allah'ın emirlerine aykırı davranışlardan sakındıkları, güçlüklere katlandıkları takdirde, kendilerine Allah'ın yardımının erişeceğini vaad etti.
Allah'ın ve Resûlünün emirlerine boyun eğmelerini emir ve tavsiye buyurdu.
Yapılacak işi onlara danıştı.
Çünkü, savaş konusunda ashabına danışmak, onların görüşlerini almak, Peygamberimiz aleyhisselamın âdeti idi.
Peygamberimiz aleyhisselam bu sefer de onlara:
" Medine dışında çarpışalım mı, yoksa Medine'de kalarak kazacağımız hendeklerin arkasına mı çekilelim? Yahut düşmanların yakınına varıp arkamızı şu dağa vererek müdafaa savaşı mı yapalım?" diye sordu.
Ashab, birbirine aykırı görüşler ileri sürdüler. 31
-------------------------------------
31. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 444, 445.
Müdafaa Hendekleri Kazılmasının Kararlaştırılması
Yüce Allah, hendek kazılması hususunu Peygaım berim iz aleyhisselama ilham etti. 32
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam, müdafaa hendekleri kazılmasını Müslümanlara emir ve tavsiye buyurdu. 33
Selman-ı Fârisî de:
" Yâ Rasûlallah! Biz de Fars toprağında düşman süvarilerinin baskınlarından korktuğumuz zaman etrafımızı hendekle çevirip savunurduk.
Yâ Rasûlallah! Hendek arkasına çekilip savunmamızı emretme işi sana ait değil midir?" dedi.
Selman-ı Fârisî'nin Medine'nin hendekle savunulması hakkında Peygamberimiz aleyhisselamin tavsiyesini destekleyen bu görüşü, Müslümanların hoşuna gitti.
Uhud günü, Peygamberimiz aleyhisselamın, Medine dışına çıkmayıp Medine'de savunmada kalmaya kendilerini davet etmiş olduğunu da hatırladılar.
Bunun için, kendileri de, Medine dışına çıkmak istemediler ve Medine'de müdafaada kalmayı benimsediler.
-------------------------------------
32. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 493.
33. İbn Hazm, Ceyâmiu's-are, s. 186, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 178, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 55, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 95, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 29, İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c. 4, s. 229.
Peygamberimiz aleyhisselamın Hendek ve Karargâh Keşfine Çıkışı
Peygamberimiz aleyhisselam, hemen atına bindi. Muhacir ve Ensarın ileri gelenlerinden bazılarını yanına aldı. 34
Medine'nin savunulması için hendek kazılması gereken yerleri tayin ve tesbit etmek üzere keşifte bulundu. 35
Medine, yalnız bir tarafından açık ve tehlikeli idi. 36
Medine'nin diğer tarafları ise, birbirine girmiş binalarla, kale gibi çevrili idi. 37
Ayrıca, sık hurma ağaçları ile de, geçit vermez bir halde idi. 38
Peygamberimiz aleyhisselam, hendek kazılmak üzere, düşmana açık olan tarafı seçti. 39
Peygamberimiz aleyhisselam ordugâh için de elverişli biryer aradı. Buna en uygun, en elverişli yer, Sel' dağının eteği idi.
Peygamberimiz aleyhisselam, karargâhını oraya kurmayı ve arkalarını ona dayamayı uygun gördü
-------------------------------------
34. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 445.
35. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 481.
36. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 4, s. 1206.
37. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 446, 450, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 66.
38. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 4, s. 1206.
39. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 486.
Hendek Kazılacak Yerin Belirlenişi ve Her Cemaate Kazacakları Yerin Gösterilişi
Kazılacak hendekler Mezad'dan başlayacak, Zübab'a uğrayacak, oradan da Ratic'e kadar uzanacaktı. 40
Peygamberimiz aleyhisselam, Şeyheyn hisarlarından Mezad'a kadar uzanan bir çizgi çizip, her on kişiye kırk arşın uzunluğunde yer ayırdı. 41
Muhacirlere de, Ensara da, kazacakları yerleri " Şuradan şuraya kadar! " diyerek ayrı ayrı belli etti. 42
Muhacirler, Ratic'den Zübab'a kadar olan kısmı;
Ensar da, Zübab'dan Benî Ubeyd dağına kadar uzanan kısmı kazacaklardı , 43
Zübab, Sel' ve Benî Ubeyd, Medine dağlarındandır. 44
Ratic; Medine'de Yahudi kulelerinden bir kule idi45 ve birkaç el değiştirmiş, en sonunda ZaVerâ oğullarına geçmişti. 46
Ratic'in sekenesi, içlerinde henüz Müslüman olmayan bazı kişiler bulunmakla beraber, Amrb. Malik b. Evs oğulları, Mürre b. Malik b. Evs oğulları idi. 47
Bunlar, Abduleşhel oğullarının kardeşi ve müttefiki idiler.
Bunun için, Abduleşhel oğulları, kendilerine ayrılan hendeği, Ratic'den, Benî Hâriseler tarafında bulunan kayalıklara doğru kazmıslandı. 48
-------------------------------------
40. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 445.
41. Taberî, Târîh, c. 3, s. 45.
42. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 482.
43. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 446, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
44. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 4, s. 1216.
45. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 12.
46. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 4, s. 1215.
47. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 12, Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 4, s. 1215.
48. İbn Hazm, Cemhere, s. 338, 345, 346.
Benî Kurayza Yahudilerinden Emaneten Araç ve Gereçler Alınışı
Peygamberimiz aleyhisselam, hendek kazma işinde kullanılmak üzere, Benî Kurayza Yahudilerinden emaneten balta, zenbil, keser, ip, kürek gibi birçok araçlar aldı.
O zaman, Peygamberimiz aleyhisselamla Benî Kurayza Yahudileri arasında bansıklık vardı. Bunlar, Kureyş müşriklerinin Medine'ye gelmesini istemiyorlardı. 49
-------------------------------------
49. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 445, 446, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 481.
Hendek Kazma İşine Hızla Girişilişi
Hendek kazı işine nezaret etmek üzere, Peygamberimiz aleyhisselama, kıldan bir Türk cadın kurul-du. 50
Kurulan çadır, Zübab dağı üzerinde idi. 51
Hendek kazma işine, Muhacirler, Ensar, genç ihtiyar. , bütün Müslümanlar katıldılar.
Kazılan topraklar zenbillere doldurulup başlarda taşınıyor, dönerken dezenbillere Sel' dağından taş doldurulup getiriliyordu.
Topraklar Peygamberimiz aleyhisselamın bulunduğu tarafa yığılıyor, taşlar diziliyordu.
Taşlar, düşmanlara atmak için, Müslümanların en büyük silahlarındandı. 52
Müslümanlardan, hendek kazmayan veya toprak taşımayan bir kimse yoktu. 53
Bizzat Peygamberimiz aleyhisselam da, zenbille toprak taşımakta ve yer kazmakta idi. 54
Hazret-i Ebu Bekir ve Hazret-i Ömer gibi sahabiler de, bir an bile çalışmaktan geri durmuyor, zenbil bulamadıkları zaman etekleriyle toprak taşıyorlardı.
Berâ' b. Âzib der ki:
" Resûlullah aleyhisselamı, Ahzab günü, bizimle toprak taşırken gördüm ki; yüklendiği toprak kamının beyazlığını örtmüş olduğu halde, Abdullah b. Revâha'nın:
'Allah'ım! Sen bize doğru yolu göstermemiş olsaydın, biz ne hidayete erebilir, ne sadaka verebilir, ne de namaz kılabilirdik! 55
Bize tecavüz eden, bizim çekindiğimiz fitne ve fesadı bize yapmak isteyen düşmanlarımızla karşılaştığımızda, kalblerimize sükûnet indir! 56 Ayaklarımızı sabit kıll'57 mealli recezini okuyor ve son kısmını okurken de, sesini yükseltiyordu." 58
Peygamberimiz aleyhisselam, Müslümanları ahiret sevabına teşvik için, onlarla birlikte çalışmaktan geri durmuyordu. 59
Soğuk bir günün sabahında Ensar ve Muhacirler hendek kazmaya devam ettikleri sırada, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah'ım! Gerçek hayır, ahiret hayrıdır! Ensar ile Muhacirleri mağfiret eyle! " diyerek dua etmişti.
Ensar ve Muhacirler de:
" Bizler, sağ oldukça, yaşadıkça, Muhammed aleyhisselam a, İslâmiyet ve cihad üzere söz vermiş kişileriz! " diyerek mukabelede bulundular. 60
Peygamberimiz aleyhisselamın:
" Allah'ım! Gerçek hayır, ahiret hayrıdır! Onu Ensar ve Muhacirlere hayırlı kıl! " diyerek dua ettiği de olmuştur. 61
-------------------------------------
50. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 83, Taberî, Târih, c. 3, s. 45.
51. Semhüdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 3, s. 845, c. 4, s. 1206.
52. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 446.
53. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 448.
54. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 446.
55. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 449, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 71 , Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 282, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 47, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1430.
56. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 71, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 282, Buhârî, c. 5, s. 47, Müslim , c. 3, s. 1430.
57. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 71, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 282, Buhârî, c. 5, s. 47.
58. İbn Sa'd, c. 2, s. 71, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 282, Buhârî, c. 5, s. 47, 48, Müslim, c. 3, s. 1431.
59. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 226.
60. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 70, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 187, 188, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 45, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1431, 1432.
61. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 70, Buhârî, Sahih, c. 3, s. 212, c. 5, s. 45.
Selman-ı Fârisî'ye Göz Değişi
Selman-ı Fârisî; içlerinde Amr b. Avf, Huzeyfe b. Yeman, Numan b. Mukarrin ile Ensardan altı kişinin bulunduğu takıma ayrılmış bulunuyordu.
Kendisi çok güçlü, kuvvetli idi. 62
Hendek kazma işinde bilgili ve becerikli idi. On kişinin kazdığı yeri yalnız başına kazardı.
Kendisine ayrılan beş arşın uzunluğunda, beş arşın derinliğindeki yeri vaktinde kazıp bitirince, Kays b. Sa'saa'nın ona gözü değmiş, Selmân-ı Fârisî'nin birdenbire yere yıkıldığı görülmüştü!
Ne yapmak gerektiği Peygamberimiz aleyhisselama sorulmuş, Peygamberimiz aleyhisselam da:
" Kays b. Sa'saa'ya uğrayınız! Selman için bir kapta abdest alsın! Selman, o abdest suyu ile yıkansın! Su kabı, Selman'ın arkasında, başaşağı çevrilsin! " buyurmuştu.
Peygamberimiz aleyhisselamın buyurduğu yapılınca, Selman-ı Fârisî, devenin diz bağından boşalıp kurtuluverdiği gibi kurtulmuş, açılmıştı. 63
-------------------------------------
62. lbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 83.
63. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 446, 447.
Selman-ı Fârisî'nin Ehl-i Beyt'ten Sayılışı
Selman-ı Fârisî hendekte çalışırken, Ensar.
" Selman bizdendir! "
Muhacirler de:
" Selman bizdendir! " diyorlar, onu kendilerinden başka takıma vermek istemiyorlardı. 64
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Selman bizdendir, Ehl-i Beyttendir! " buyurarak, tartışmaya son verdirdi. 65
-------------------------------------
64. Taberî, Târîh, c. 3, s. 45.
65. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 235, İbn Sa’d, Tabakât, c. 4, s. 83, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 446, 447, Taberî, Târîh, c. 3, s. 45, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 418, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 421, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 130.
Müslümanların Birbirlerini Korkutacak Şakalardan Sakındırılışı
Zeyd b. Sabit toprak taşırken, Sa'd b. Muaz Peygamberimiz aleyhisselamın yanında oturup dinleniyordu.
Zeyd b. Sabit'in çalıştığını görünce:
" Yâ Rasûlallah! Allah'a hamd olsun ki, beni sağ bıraktı da, sana iman etme şerefini bana nasip etti.
Buas kavgası günü, ben bunun babası Sabit b. Dahhâkile boğaz boğaza boğuşmuştum! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Fakat, onun bu oğlu ne iyi çocuktur! " buyurdu.
Zeyd b. Sabitin bir ara gözlerini uyku bürümüş, kendisi uyuyakalmıştı! Kendisinin kalkanı, oku, yayı ve kılıcı yanında olduğu halde; hendekte çalışmakta olan Müslümanlar onu hendeğin kenarında uyurbir halde bırakarak hendeği dolaşmaya gitmişlerdi.
Yanına varan Umâre b. Hazm şaka için onun silahını alıp saklamış, Zeyd b. Sabit'in bundan hiç haberi olmamıştı.
Zeyd b. Sabit uyanıp silahlarını bulamayınca, çok heyecanlandı ve korktu.
Peygamberimiz aleyhisselam, bunu işitince, Zeyd'i yanına çağırttı ve ona:
" Ey uykucu! Sen uykuya daldın! Nihayet, silahların da kaybolup gitti! " buyurduktan sonra:
" Bu çocuğun silahlarının nerede olduğunu kim biliyor?" diye sordu.
Umâre b. Hazm:
" Yâ Rasûlallah! Ben biliyorum. Silahlar benim yanımdadır! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Silahlarını teslim et ona! " buyurdu ve şaka olarak da olsa Müslümanları korkutmayı veya onların herhangi bir şeyini alıp saklamayı yasakladı. 66
-------------------------------------
66. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 448.
Bir Avuç Hurmanın İslâm Ordusunu Doyuruşu
Beşir b. Sa'd'ın kızı, Nunnan b. Beşir'in kızkardeşi der ki:
" Annem Amre binti Revâha beni çağırdı. Eteğime iki avuç hurma koyduktan sonra: 'Kızcağızım! Git de, baban ile dayın Abdullah b. Revâha'nın gıdalarını kendilerine ver! ' dedi. Giderken, Resûlullah aleyhisselama rastladım, babamla dayımın nerede olduklarını sordum. Resûlullah aleyhisselam: 'Kızcağızım! Beri gel! Yanındaki nedir?' buyurdu.
'Yâ Rasûlallah! Bu, hurmadır! Annem bunu yesinler diye babam Beşir b. Sa'd ile dayım Abdullah b. Revâha'ya gönderdi' dedim. Resûlullah aleyhisselam: 'Getir onu! ' buyurdu.
Ben de, onu Resûlullah aleyhisselamın iki avucuna döktüm, avuçlarını doldurmadı. Sonra, bir örtü getirilmesini emretti. Örtü getirilip serildi. Hurmayı örtünün üzerine yayıp dağıttıktan sonra, yanındakilere: " Yemeğe geliniz! ' diyerek hendek halkına sesleniniz! ' buyurdu. Hendek halkı toplanıp ondan yemeye koyuldular. Hurmalar yendikçe artmış, örtünün etrafından dolup taşmıştı." 67
-------------------------------------
67. İbn İshak. İbn Hişam , Sîre, c. 3, s. 228, 229, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 476, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 499, 500, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 427, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 57, Zehebî, Megâzî, s. 235, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 99, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 572.
Peygamberimiz aleyhisselamın Kazma İşlemezYeri Bir Darbe ile Kum Haline Getirişi
Cabirb. Abdullah derki:
" Hendek kazma günü, biz kazarken, çok sert bir yere rastlamıştık.
Peygamber aleyhisselamin yanına varıp, hendekte kazma kürek işlemez sert bir yer tabakasına rastladıklarından şikâyetlendiler.
Resûlullah aleyhisselam, bir kap içinde su istedi.
Ağzına aldığı suyu onun içine püskürdükten ve Allah'ın dilediği kadar dua ettikten sonra, bu suyu o sert yerin üzerine serpti.
Orada bulunanlar:
'Onu hak din ve Kitabla peygamber gönderen Allah'a andolsun ki, o sert yer öyle dağıldı ki, sanki kum haline geldi!
Artık ne kazmaya, ne de demir küreğe karşı koyariığı, dayanırlığı kalmadı! ' demişlerdir." 68
-------------------------------------
68. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 228, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 415.
Peygamberimiz aleyhisselamın Hendekte Parçaladığı Kaya Münasebetiyle Verdiği Fütuhat Müjdesi
Amr b. Avf der ki:
" Ben, Selman, Huzeyfe b. Yeman, Numan b. Mukarrin ve Ensardan alt kişi, kendimize ayrılmış olan kırk arşınlık yeri kazıyorduk.
Zübab'ın dibinden kazarak nemli tabakaya kadar inmiştik ki, Allah hendeğin kamından karşımıza ak ve parlak bir kaya çıkardı.
Onunla uğraşırken, balyoz, kazıma, kürek, külünk.. gibi demir araçlarımız kırıldı, kazı işinden aciz kaldık.
Bunun üzerine, Selman'a:
'Ey Selman! Resûlullah aleyhisselama git de, şu kayadan dolayı çektiğimizi haber ver! ' dedik.
Resûlullah aleyhisselam o sırada kıldan dokunmuş bir Türk çadırının içinde dinleniyordu.
Selman:
'Yâ Rasûlallah! Babalarımız, analarımız sana feda olsun!
Hendeğin kamından, karşımıza ak bir kaya çıktı.
Onunla uğraşırken, bütün demir araçlarımız kırıldı, kazmaktan aciz kaldık!
Çizmiş olduğun çizgiden sapılacak olan yer yakın olduğuna göre, o kayanın yanından biraz sapıverelim mi, yoksa bu hususta bize vereceğin bir emir var mı?
Biz senin çizdiğin çizgiyi aşmak istemiyoruz?' dedi.
Resûlullah aleyhisselam:
'Ver bana balyozu ey Selman! ' buyurdu.
Selman'ın balyozunu aldıktan sonra, hendeğin içine, yanımıza indi.
Biz, dokuz kişi, hendeğin bir tarafına çekildik.
Resûlullah aleyhisselam kayaya elindeki balyozla öyle bir darbe indirdi ki, kaya yarılıverdi!
Ondan bir şimşek çıkıp Medine'nin iki kayalığı (dağı) arasını aydınlattı!
Resûlullah aleyhisselam Allahuekber! ' diyerek fetih ve zafer tekbiri getirdi.
Biz de tekbir getirdik.
Sonra, kayaya balyozla ikinci bir darbe daha indirdi.
Yine, ondan karanlık bir evdeki kandil gibi Medine'nin iki kayalığı (dağı) arasını aydınlatan bir şimşek çaktı.
Resûlullah aleyhisselam Allahuekber! ' diyerek fetih tekbiri getirdi.
Biz de tekbir getirdik.
Resûlullah aleyhisselam balyozla üçüncü darbeyi indirince, kayayı parçaladı.
Darbeyi indirdiği zaman, yine, ondan Medine'nin iki kayalığı (dağı) arasını aydınlatan bir şimşek çaktı.
Resûlullah aleyhisselam, yine Allahuekber! ' diyerek fetih tekbiri getirdi.
Biz de tekbir getirdik.
Selman, elinden tutarak, Resûlullah aleyhisselamı hendekten yukarı çıkardı.
Selman:
'Babam, anam sana feda olsun yâ Rasûlallah! Ben şimdiye kadar hiç görmediğim şeyi gördüm! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam, yanındakilere:
'Selman'ın gördüğünü siz de gördünüz mü?' diye sordu.
'Evet! Babalarımız, analarımız sana feda olsun yâ Rasûlallah!
Sen vurduğun zaman kayadan dalga gibi şimşek çaktığını biz de gördük!
Sen tekbir getirdin, biz de tekbir getirdik.
Biz bu ışık parıltısından başka birşey görmedik! ' dediler.
Resûlullah aleyhisselam:
'Doğru söylediniz!
Ben kayaya ilk darbeyi indirdiğim zaman çıkan, sizin de gördüğünüz şimşek, bana Hîre şehrinin köşklerini ve Kisrâ'nın Medâin'ini aydınlattı da, onlar bana köpeğin altlı üstlü yan dişleri gibi göründü! Cebrail de, ümmetimin oralara hakim olacaklarını haber verdi.
Kayaya ikinci darbeyi indirdiğim zaman çıkan, sizin görmüş olduğunuz şimşek, bana Rum ülkesinin kızıl köşklerini, saraylarını aydınlattı da, onlar bana köpeğin altlı üstlü yan dişleri gibi gözüktüler! Cebrail de, ümmetimin oralara hakim olacaklarını bana haber verdi!
Sonra, kayaya üçüncü darbeyi indirdiğim zaman, sizin de görmüş olduğunuz şimşek, bana San'a diyarının köşklerini, saraylarını aydınlattı da, onlar bana köpeğin altlı üstlü yan dişleri gibi gözüktüler!
Cebrail de, ümmetimin oralara hakim olacaklarını bana haber verdi.
Sevininiz ki; ümmetim, yardıma ve zafere nail olacaklardır!
Sevininiz ki; ümmetim, yardıma ve zafere nail olacaklardır!
Sevininiz ki; ümmetim, yardıma ve zafere nail olacaklardır! ' buyurdu.
Buyandım va'di kendilerine müjdelenince, Müslümanlar
'Allah'a hamd olsun ki, O, va'dinde sâdıktır. Kuşatıldıktan sonra yardıma nail olacağımızı bize va'd buyuruyor! ' diyerek sevindiler." 69
Selman-ı Fârisî de der ki:
" Resûlullah aleyhisselam kayaya bir darbe indirince, balyozun altından bir şimşek parıldadı!
Sonra, ona bir darbe daha indirdi.
Yine, balyozun altından bir şimşek daha parıldadı!
Daha sonra, kayaya üçüncü darbeyi indirdi!
Yine, balyozun altından bir şimşek daha parıldadı!
'Babam, anam sana feda olsun yâ Rasûlallah! Kayaya balyozu vurduğun zaman balyozun altından çıkan şu görmüş olduğum parıltılar nedir?'diye sordum.
Bana:
'Ey Selman! Sen onları gördün mü?' buyurdu.
'Evet! Gördüm! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Birinci parlamada, Allah bana Yemen'i fethetti, açtı!
İkinci parlamada, Allah bana Şam ve Mağrib'i fethedip açtı!
Üçüncü parlamada, Allah bana Maşnk'ı fethedip açtı! ' buyurdu." 70
Orada bulunan sahabiler de, her defasında:
" Yâ Rasûlallah! Oraları fethetmeyi bize nasib etmesi için Allah'a yalvar! " diye ricada bulundular.
Resûlullah aleyhisselam da, Allah'a yalvardı. 71
Berâ' b. Âzib de, bu mucizeli hadiseyi şöyle anlatır
" Resûlullah aleyhisselam balyozu alıp 'Bismillah! ' diyerek kayaya bir darbe indirdi.
Kayanın üçte biri parçalandı!
'Allahuekber! Bana Şam'ın anahtarları verildi!
Vallahi, şu bulunduğum yerden, oranın kızıl köşklerini görüyorum! ' buyurdu.
Sonra 'Bismillah! ' deyip kayaya ikinci darbeyi indirdi.
Kayanın üçte biri daha parçalandı!
'Allahuekber! Bana Fars'ın anahtarları verildi!
Vallahi, şu bulunduğum yerden, Medâin'i ve onun beyaz köşkünü görüyorum! ' buyurdu.
Daha sonra 'Bismillah! ' diyerek kayaya üçüncü darbeyi indirdi.
Kayanın kalan son kısmını da parçaladı.
'Allahuekber! Bana Yemen'in anahtarları verildi!
Vallahi, şu bulunduğum yerden San'a'nın kapılarını görüyorum! ' buyurdu." 72
Peygamberimiz aleyhisselam Kisrâ'nın Medâin'deki beyaz köşkünü tarif edince, Selman-ı Fârisî:
" Doğru buyurdun!
Seni hak din ve Kitabla peygamber gönderen Allah'a yemin ederim ki; onun vasfı aynen böyledir! Senin Resûlullah olduğuna şehadet ederim! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey Selman! Bu fetihler ki, Allah onları benden sonra size nasib edecektir!
Şam muhakkak fethol una çaktır!
Herakliyus ülkesinin en uzak yerine kadar kaçacak, çekilecek!
Siz bütün Şam'a hakim olacaksınız!
Hiç kimse size karşı koyamayacaktır.
Yemen muhakkakfetholunacaktır!
Ondan sonra, Kisrâ öldürülecektir! " buyurdu.
Selman-ı Fârisî:
" Ben bütün bunların vuku bulduğunu gömnüşümdür! " demiştir. 73
Resûlullah aleyhisselamın anmış olduğu yerler, Hazret-i Ömer'in, Hazret-i Osman'ın devrinde ve onlardan sonraki devirlerde birer birer fetholundukça, ashabdan Ebu Hureyre:
" Bu fetihleriniz, sizin için birer başlangıçtır! Ebu Hureyre'nin varlığı Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; fethedeceğiniz veya Kıyamete kadarfetholunacak hiçbir şehir yoktur ki, sânı yüce olan Allah onların anahtarlarını Muhammed aleyhisselama önceden vermiş olmasın! " derdi. 74
-------------------------------------
69. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 83, 84, Taberî, Târih, c. 3, s. 45, 46, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 419, 420, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 179.
70. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 230, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 417, 418, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 58, Zehebî, Megâzî, s. 236, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 99.
71. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 101, 102.
72. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 303.
73. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 450.
74. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 230, Taberî, Târih, c. 3, s. 46.
Münafıkların Fetih Müjdeleriyle Sevinen Mü'minlerin Maneviyatını Bozmaya Çalışmaları
Peygamberimiz aleyhisselamin fetih tebşirlerine karşı, münafıklar:
" O size Yesrib (Medine)'den Hîne'nin köşklerini ve Kisrâ'nın Medâin'ini gördüğünü ve oraları fethedeceğinizi haber veriyor, sizler ise düşmanlarınıza karşı ortaya çıkmaya güç yetiremiyor, hendek kazmaya çalışıyorsunuz! ?" diye söyleniyorlardı. 75
Amr b. Avf oğullarının kardeşi olan Muattib b. Kuşeyr de bu bozguncu münafıklar arasında idi ve:
" Muhammed, Kisrâ ve Kayserin hazinelerinden yararlanacağımızı bize va'd edip duruyor!
Halbuki, bugün hiçbirimiz abdest bozmaya gidip de sağ döneceğinden emin bulunmuyor! " demişti. 76
" Allah ve Allah'ın Resûlü, bize bir aldatıştan başka birşey va'd etmemiştir! " diyenler, ancak bu gibi münafıklar ile kalblerinde hastalık bulunan kimselerdi. 77
-------------------------------------
75. Taberî, Târîh, c. 3, s. 46, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 420, İbn Esir, Kâmil, c. 2, s. 179.
76. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 233, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 459, 460, Taberî Târîh, c. 3, s. 46. :
77. Ahzab: 12
Kazılan Hendeğin Vasıfları
Hendek kazma işi, altı gün sürdü. 78
Selman-ı Fârisî'nin günde 5 arşın derinliğinde ve 5 arşın uzunluğunda yer kazdığı bildirildiğine göre; hendek, boydan boya beş arşın derinliğinde kazılmıştı. 79 En ünlü süvarilerin bile kolay kolay atlayıp geçemeyecekleri, şaşırıp kalacakları kadarda geniş tutulmuştu. 80
Yalnız, hendeğin bir tek yeri, aceleye geldiğinden, derin ve geniş kazılamamış, dar kalmıştı.
Bunun için, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Müşriklerin buradan başka bir yerden geçip gelebileceklerinden korkmuyorum" buyurarak endişesini açıklar ve o gediği de, nöbet tutturup bekletirdi. 81
Peygamberimiz aleyhisselam, hendeğin münasip yerlerine giriş çıkış kapıları da koymuş, 82 kapılara her kabileden bekçiler dikmiş, onların üzerine Zübeyr b. Avvam'ı kumandan tayin etmiş, bir çarpışma yapıldığını görür görmez çarpışmaya katılmasını da kendisine emir buyurmuştu. 83
-------------------------------------
78. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 454, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 67.
79. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 447, Diyarbekıi, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 482.
80. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 235, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470.
81. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 452, Diyarbekıİ, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 484, 485.
82. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 452, Yâkubî, Târih, c. 2, s. 50.
83. Yâkubî, Târih, c. 2, s. 50.
Peygamberimiz aleyhisselamın Kazdırdığı Hendeğin Asırlarca Sonraki Durumu
Peygamberimiz aleyhisselamın Hicretin 5. yılında kazdırmış olduğu bu büyük hendek, İbnü'n-Neccahn (d. 578, ö. 643 Hicrî) zamanına kadar kalmıştı.
Fakat, sonradan, Küba köyünden getirilen su hendek harabesinin içinden geçirilerek Medine'nin alt tarafından ve Feth Mescidi havalisinde Sîh hurma bahçelerine akıtılmış, zamanla hendekler doldurulup oralara hurma ağaçlan dikilmiş olduğundan, hendeklerin duvarları yıkılmış ve bugün, oraları düz bir arsa haline gelmiştir. 84
-------------------------------------
84. Semhûdî. Vefâu'l-Vefâ. c. 4. s. 1204.
Hendek Savaşında Müslümanların Parolası
Hendek kazı işine devam edildiği ve Ebu Süfyan'ın gece gelip baskın yapmasından korkulduğu sırada, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Eğer siz geceleyin baskına uğrarsanız, parolanız 'Hâ Mîm Lâyünsarûn=Andolsun ki, onlar yardım olunmayacaklarl'dır.
Müşriklerin size ancak geceleyin baskın yapacaklarını sanıyorum. Parolanız 'Hâ Mîm Layünsarûn'olsun! " buyurdu. 85
-------------------------------------
85. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 72.
Müşrik Ordularının Karargâhlarını Kurdukları Yerler
1. Peygamberimiz aleyhisselam hendek kazma işini tamamlamak üzere bulunduğu sırada, Kureyş müşrikleri, Ehâbiş ile Kinane ve Tihâme halkından kendilerine bağlı bulunan 10. 000 kişilik ordularla gelip Rûme kuyusu mevkiindeki sellerin, suların toplandığı, Cüruf ve Zegabe arasındaki yere, Akik vadisine kondular. 86
Kureyş müşriklerinin Cüruf ile Zegabe arasında kondukları yere Rûme denir. Hazret-i Osman'ın Medine'ye hicret edince satın alıp vakfetmiş olduğu Rûme kuyusu da buradadır. 87 Cüruf, Medine'ye 3 mil uzaklıkta, Şam tarafına düşen biryerdir. Hazret-i Ömer'in ve Medinelilerin mülkleri orada idi. Orada, Cüşem ve Hamel adıyla anılan iki su kuyusu bulunuyordu. 88 Zegabe; Akik, Kanat ve Bathan vadileri sularının toplandığı yerdir. 89
Akik; Medinelilerin mülkleri bulunan bir vadi olup, orada kuyular ve hurma bahçeleri bulunmaktadır. Akik, yerine göre, Medine'ye 2, 3, 6, 7 mil kadar uzaklıktadır. 90
2. Gatafanlar da, Necd halkından kendilerine bağlı bulunanlarla birlikte gelip Nakmâ'nın ucundan, Zegabe'den Uhud tarafına doğru uzanan mevkide ordugâhlarını kurdular. 91
Gatafanların Necdlilerle birlikte gelip kondukları Nakmâ, Ebu Talib hanedanına ait Medine arazisindendi. 92
-------------------------------------
86. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 230, 231.
87. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 104.
88. Yâkût, c. 2, 5. 128.
89. Abdulkuddûs, Âsâru'l-Medîne, s. 125.
90. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 139.
91. Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 104.
92. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 5, s. 300.
Düşman Ordularının Hayvanlarını Doyurmakta Güçlüklerle Karşılaşmaları
Kureyş müşrikleri, develerini, Akik vadisindeki dikenli ağaçlardan yayılsınlar diye saldılar.
Orada atların yiyecekleri, yayılacakları birşey yoktu. Ancak, yanlarında taşıdıkları bir miktar yem, dan bulunuyordu.
Gatafanlar da develerini, Zegabe'deki ılgın ağaçlarından ve Cüruf teki dikenli ağaçlardan yayılsınlar diye saldılar.
Müşrikler Irz'a, Cüruf'e geldikleri zaman, Müslümanlar ekin mahsullerini biran önce yolmuş, biçmiş, zahirelerini anbarlarına, samanlarını da samanlıklarına koymuş bulunuyorlardı.
Gatafanlar, kendilerine ait 300 ati, Irz'daki ekinlerin kalıntılarını, döküntülerini yayılmaya bıraktılar.
Bir müddet sonra, develer, karınlarını doyuracak birşey bulamadıkları için arıklamaya ve ölmeye yüz tuttular.
Müşrikler Medine'ye geldikleri sırada, Medine'de kıtlık hüküm sürüyordu. 93
-------------------------------------
93. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 444.
İslâm Ordusunun Hendekte Toplanıp Savaş Düzenine Konuluşu ve Tedbirler Alınışı
Müşrikler gelip karargâhlarını kurunca, Peygamberimiz aleyhisselam Medine'de yerine İbn Ümmi Mektum'u vekil bırakarak, sayıları 3. 000'i bulan İslâm mücahidleriyle birlikte acele hendeğe hareket etti.
Arkaları Sel' dağına gelmek üzere, karargâhını Sel' dağının eteğinde kurdu. Kazılmış bulunan hendek önlerinde bulunuyor, düşmanla aralarını ayırıyordu. 94
Muhacirlerin sancağını Zeyd b. Harise, Ensarın sancağını da Sa'd b. Ubâde taşıyordu. 95
Müslümanların 36 süvarisi vardı.
Sel' dağında, Feth Mescidinin bulunduğu yerde, İslâm askerleri Peygamberimiz aleyhisselama arzedildi. 96
Peygamberimiz aleyhisselam onbeş yaşına basmamış çocukları evlerine geri çevirdi. Onbeş yaşına basmış olanların savaşa katılmalarına izin verdi. 97 Bütün çocuklarla kadınların kalelere ve hisarlara yerleştirilmelerini emretti. 98
Medine'de, Harise oğullarının kale ve hisarlarından daha sağlam ve emniyetli bir kale ve hisar bulunmadığından, Peygamberimiz aleyhisselam kadın ve çocukları oraya gönderdi. 99 Bazılarını da Fari' hisarına yolladı. 100 Kale ve hisarlara çıkarılmayan Müslüman kadın ve çocukları kalmadı.
Harise oğulları, çocuklarını kendi kale ve hisarlarına kaldırdılar. Çünkü, orası çok sağlam bir sığınaktı. Hazret-i Âişe de oraya götürülmüştü.
Amr b. Avf oğulları da, kadın ve çocuklarını kale ve hisarlara kaldırdılar.
Bazıları, Küba'da kale ve hisarlarının çevresine hendek kazdılar.
Amr b. Avf oğulları ve cemaatleri, Küba'da kalelerine sığındılar.
Hatma, Ümeyye, Vâil ve Vâkıf oğullarının çoluk ve çocukları da, kendi kale ve hisarlarında bulunuyor! ardı. 101
-------------------------------------
94. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231.
95. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 67.
96. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 3, s. 830.
97. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 453.
98. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 237, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 72.
99. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 133.
100. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 1, s. 302.
101. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 451.
Benî Kurayza Yahudilerinin Peygamberimiz aleyhisselamla Olan Muahedelerini Bozup Müşriklerle İşbirliği Yapmaları
Benî Nadîr Yahudilerinin başkanı Huyey b. Ahtab, Medine'ye doğru gelmekte oldukları sırada, Ebu Süfyan ile diğer Kureyş müşriklerine:
" Benim kavmim olan Benî Kurayza Yahudileri sizinle birlikte bulunacaklardır! Onların pek çok zırhlıları ve 750 savaş erleri vardır" demişti.
Ebu Süfyan, Medine'ye yaklaştığı zaman, ona:
" Kavminin yanına git! Muhammed ile aralarındaki muahedeyi bozsunlar! " dedi. 102
Ka'b b. Esed, Benî Kurayza Yahudilerinin muahede yapmaya yetkili adamı ve başkanı idi.
Peygamberimiz aleyhisselam, onun kavmi olan Benî Kurayza ile de, onunla da muahede ve mukavele yapmış bulunuyordu. 103
Peygamberimiz aleyhisselam, daha önce, Medine'ye geldiği zaman da, Müslümanlar ile Müslüman olmayanlar arasında umumî bir muahede ve mukavele yapmıştı.
Bu muahede hükümleri arasında:
" Yahudilerin Müslümanlarla bir topluluk teşkil ettikleri kabul olunmakta, Peygamberimiz aleyhisselamın izni ve müsaadesi olmadıkça kendilerinin herhangi bir askerî harekatta bulunamayacakları, ne Kureyşîleri, ne de onlara yardım edenleri hiçbir suretle korumayacakları, Medine'ye bir taarruz vukuunda elbirliği ile Medine'nin savunulacağı hükmü yer almakta idi. 104
Huyey b. Ahtab müşriklerden Zü'l-huleyfe mevkiinde ayrılıp Usbe yolunu tuttu, geceleyin Ka'b b. Esed'in yurduna vardı.
Muhammed b. Ka'b el-Kurazî der ki:
" Huyey b. Ahtab, uğursuz bir adamdı.
Kendi kavmi olan Benî Nadîr Yahudilerinin başlarına, yurtlarından sürdürmek gibi bir uğursuzluk getirmişti.
Onun uğursuzluğu Benî Kurayza Yahudileri ne de sıçramış, onların öldürülmelerine sebep olmuştu.
Huyey b. Ahtab, Benî Kurayza Yahudilerinin başına geçmeyi, onlar yanında itibarlı olmayı özlerdi. Kendisinin durum ve tutumu, Kureyş müşrikleri içinde Ebu Cehil b. Hişam'a benzerdi.
Huyey b. Ahtab Benî Kurayza Yahudilerinin yurduna gittiği zaman, Benî Kurayza Yahudileri onu evlerine sokmak istemediler.
Huyey b. Ahtab'ın ilk buluştuğu kimse, Gazzal b. Semev'el idi.
Huyey b. Ahtab, ona:
'Artık seni Muhammed'den rahata kavuşturacak şeyi getirdim sana!
İşte, Kureyş Akik vadisine, Gatafanlar da Zegabe'ye gelmiş, ordugâhlarını kurmuş bulunuyorlar! ' dedi.
Gazzal:
'Vallahi, sen bize zamanın horiuğunu, hakîrlik ve zelilliğini getirmişsindir! ' dedi.
Huyey b. Ahtab:
'Böyle söyleme! ' dedikten sonra, Ka'b b. Esed'in kapısına doğru yöneldi ve kapıyı çaldı. 105
Ka'b b. Esed, Huyey b. Ahtab'ın kendisiyle konuşmaya geldiğini işitince, kapısını kapatmıştı.
Huyey b. Ahtab içeri girmek için izin istedi. Fakat Ka'b kapıyı ona açmaktan kaçındı 106 ve kendi kendine:
'Huyey b. Ahtab'ı yanıma sokmayacağım!
Uğursuz adam, kavminin başına uğursuzluk getirmişti.
Şimdi o beni de Muhammed'le aramızdaki muahedeyi bozmaya davet edecektir' diyerek söylendi.
O sırada, Huyey b. Ahtab kapıyı çaldı 107 ve:
'Ey Ka'b! Yazıklar olsun sana! Kapıyı aç bana! ' diyerek seslendi.
Ka'b:
'Ey Huyey! Sana da yazıklar olsun! Sen uğursuz bir adamsın! 108 Kavmine uğursuzluk getirdin. Onları mahvettin!
Sen bizden geri dönüp git! Sen ancak benim ve kavmimin başına felâket getirmek istiyorsun! ' dedi.
Huyey b. Ahtab, geri dönüp gitmeye yanaşmadı. 109
Ka'b:
'Ey Huyey! Ben Muhammed'le muahede yapmış bulunuyorum! Aramızdaki bu muahedeyi bozucu değilim! Çünkü, ben onda Vefâkârlıktan ve doğruluktan başka birşey görmedim! 110
Vallahi, onun bize karşı ne bir ahid zimmetini bozmuşluğu, ne de bir perdemizi yırtmışlığı vardır! O bize en iyi komşuluk yapmış bulunuyor! ' dedi.
Huyey b. Ahtab:
'Yazıklar olsun sana ey Ka'b! Ben sana uğursuzluk değil, zamanın bütün kuvvet ve şerefini, denizler gibi dalgalanan orduları getirdim! ' dedi. 111
Ka'b b. Esed:
'Nedir bu?' diye sordu. 112
Huyey b. Ahtab:
'Ben sana başlarında kumandanları ve lideriyle birlikte bütün Kureyşîleri ve Kinaneleri getirip Rûme'ye, suların toplandığı yere kondurdum!
Ben sana başlarında kumandanları ve lideriyle birlikte bütün Gatafanları getirip Zegabe'den Nakmâ'ya, Uhud'a kadar uzanan yere kondurdum! 113
Atlıların, hecinsüvarların sayısı on bini bulmaktadır!
Bin at ve pek çok da silah vardır!
Muhammed, artık bu galeyanımızdan, kaynaşmamızdan kurtulamayacaktır! 114
Muhammed'le ashabının köklerini kazıyıncaya kadar ayrılmamaları, gitmemeleri için de, benimle ahid ve akid yapmış bulunuyorlar! ' dedi.
Ka'b b. Esed:
'Vallahi, sen bana zamanın zillet ve horiuğunu getirmişsindir!
Sen bana yağmurunu boşaltmış, şimşekler çakan, gürültüler koparan, içi boş, yağmursuz bir bulut getirmişsindir! 115
Ben derin, dibi görünmez bir deniz içindeyim ki, evimdekilerden ne bir kimseye erişmeye kadirim, ne de yanımda çoluk çocuğum var!
Sen benim yanıma hiç uğramadan dön, git! Senin getirdiğin şey bana gerekmez! 116
Yazıklar olsun sana ey Huyey! Sen beni bırak da, yapmış olduğum muahedeye sadık ve bağlı kalayım!
Çünkü, ben Muhammed'den şimdiye kadar sadıklıktan, Vefâkârlıktan başka birşey görmedim! ' dedi.
Huyey b. Ahtab:
'Yazıklar olsun sana! Kapıyı aç da, seninle konuşacağım' dedi.
Ka'b b. Esed:
'Yapamayacağım! Sana kapıyı açamayacağım! ' dedi.
Huyey b. Ahtab:
'Vallahi, senin bana kapını kapaman, halisa yemeğinden bana kendinle birlikte yedirmek istemeyişinden başka birşey için değildir! Yemeğin senin olsun! Orada o önüme konulmasın! ' dedi. 117
Huyey b. Ahtab böyle pintilik atfederek Ka'b b. Esed'i kızdırdığı için, o da ona kapıyı açtı.
Huyey b. Ahtab, içeri girince, Ka'b'ı kandırmak, aldatmak için elinden geleni yapmaktan geri durmadı. 118
En sonunda Ka'b:
'Sen bugün yanımdan ayrıl, git! Ben bu işi Yahudi büyükleriyle bir konuşayım! ' dedi.
H uyey:
'Onlar ahid ve akid yapma yetkisini sana vermişlerdir. Sen onlarla neyi görüşüp konuşacaksın?! ' dedi ve o kadar üzerine düştü ki, nihayet onu bu yoldaki görüşünden vazgeçirdi.
Bunun üzerine, Ka'b b. Esed:
'Ey Huyey! Görüyorsun ki, bu yola istemeyerek girmiş bulunuyorum! Muhammed öldürülemez, Kureyşîler de kendi memleketlerine dönüp gitmek zorunda kalırlar, sen de ev halkının yanına döner gidersin de, ben ve yanımda bulunanlaryurdumuzun ortasında yapayalnız kalırız ve hepimiz öldürülürüz diye korkuyorum! ' dedi.
Huyey b. Ahtab:
Tûr-u Sînâ günü Musa'ya indirilen Tevrat'taki ahidler üzerine sana söz veriyorum: 119 Eğer bu kaynaşma ve dalgalanmada Muhammed öldürülmez de Kureyş ve Gatafanlar yurtlarına dönüp gidecek olurlarsa, seninle birlikte kalene gireceğim! Senin başına gelecek felâket benim başıma da gelinceye kadar yanından ayrılmayacağı m. 120
Sen Kureyşîlerle Gatafanlardan senin yanında rehine olarak bulunmak üzere yetmiş kişi almadıkça, çarpışmaya girme! ' dedi.
Ka'b b. Esed:
'O halde ey Huyey! Adamlarının her kabilesinden rehine olarak yanımızda bulundurmak üzere bize yetmiş kişi almadıkça, Muhammed'e karşı onlarla birlikte çarpışmaya çıkmayız! ' dedi" 121 ve Peygamberimiz aleyhisselamla aralarındaki muahedeyi bozdu. 122
Huyey b. Ahtab, Peygamberimiz aleyhisselamın Benî Kurayza Yahudileriyle yapılmış olan muahede hakkında yazdırdığı yazıyı getirtip yırttı.
Böylece, barışıklık işinin bozulduğu ve harp haline girildiği bilindi. 123
-------------------------------------
102. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 454.
103. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231.
104. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 147, 150, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s. 290, 294.
105. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 454, 455.
106. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231.
107. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 455.
108. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231.
109. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 455.
110. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231.
111. Vâkıdî, Megâzî, c. 2 , s. 455.
112. Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 103.
113. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 232, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 455.
114. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 455.
115. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 232, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 455, 456.
116. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
117. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
118. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231-232, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
119. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
120. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 232, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, 5. 456.
121. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
122. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 232, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
123. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 456.
Benî Kurayza Yahudilerinin İleri Gelenlerinden Beşinin Ka'b b. Esed'e İtiraz ve Muhalefet Edişi
Ka'b b. Esed, Benî Kurayza Yahudilerinin ileri gelenlerinden beşini;
1. Zebir b. Bata,
2. Nebbaş B. Kays,
3. Gazzal b. Semev'el,
4. Ukbeb. Zeyd,
5. Ka'b b. Zeyd'i yanına çağırttı.
Onlara Huyey b. Ahtab'la yaptığı işi anlattı ve onun dönüp aralarına gireceğini ve başa gelecek her türlü felâkete birlikte uğramaya yemin ettiğini söyledi.
Zebir b. Bata:
" Sen öldürülürken Huyey b. Ahtab'ın seninle birlikte öldürülmesi senin neyine gerek, ne işine yarar ki?" dedi.
Ka'b b. Esed sustu.
Ötekiler de:
" Biz senin bu yoldaki görüşünü beğenmiyor ve benimsemiyoruz, ona karşıyız! " dediler.
Ka'b b. Esed yaptığı işe pişman oldu.
Huyey b. Ahtab'ın Benî Kurayza Yahudilerini Kandırmaya ve Amr b. Su'dâ'nın İse Onları Uyarmaya Çalışması
Huyey b. Ahtab Ka'b b. Esed'in yanından ayrılıp Benî Kurayza Yahudilerinin ileri gelenlerinin yanına gitti.
Onlar Ka'b b. Esed'in konağının çevresinde bulunuyorlardı, durumu onlara haber verdi.
Zebir b. Bata:
" Eyvah! Yahudiler mahvoldu! Kureyşîler ve Gatafanlar bizi yurdumuzun ortasında, mallarımızın ve çocuklarımızın içinde bırakır, memleketlerine dönüp giderler! Bizde ise Muhammed'e karşı kendimizi savunabilecek güç yoktur!
Zaten, aklını kullanarak gecelemiş bir Yahudi görülmemiştir!
Artık, Yesrib (Medine)'de Yahudilik hiçbir zaman tutun amaya çaktır" dedi. 124
Amr b. Su'dâ da, güzel bir konuşma yaptı. Benî Kurayzalara Peygamberimiz aleyhisselamla yapmış oldukları yardımlaşma ahid ve mîsakını hatırlattı. En sonunda:
" Eğer ona yardım etmeye çekseniz, bari kendisini düşmanlarıyla başbaşa bırakın, birde siz onunla çarpışmaya kalkmayın! 125 Doğrusu, ben Muhammed'e hiçbirzaman gadrve hıyanet edemem! " dedi ve Benî Kurayza Yahudilerinin Peygamberimiz aleyhisselama yaptıkları hıyanete katılmaktan kaçındı. 126
Huyey b. Ahtab:
" Yazıklar olsun size ey Benî Kurayza! Siz beni bir dinleyin!
Hiç şüphesiz, Allah şu adamdan ve ashabından uzaktır! Onların bugünlerde yok edilmeleri için bütün hazırlıklar yapılmıştır.
Siz de onların üzerine yürüyün! Toplanıp gelmiş olan şu kavimler tarafından yapılacak çarpışmada yerinizi ve onlardan hakkınızı alın!
Eğer siz böyle yapmayacak olursanız, Kureyşîlerin ve diğerlerinin Muhammed'le ashabının işlerini bitirdikten sonra sizin üzerinize yönelip yürümelerinden korkarım!
Ben size içlerinde liderleri de bulunmak üzere onbeş bine yakın Arap ordularını getirmiş bulunuyorum! " dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Yazıklar olsun sana ey Huyey!
Eğer biz Muhammed'le yapmış olduğumuz muahedeyi bozar, aramızdaki dostluk münasebetlerini kesip atarsak, Muhammed ve ashabının evvelce olduğu gibi müşrikleri yenip bizim üzerimize de yürümesinden korkarız!
O zaman bize ne biryardım eden, ne de işimize bakan bir kavim bulunur!
Ey Huyey! Müslümanlardan bize gelecek zarardan sen zararianmazsın, kaçar, kendini kurtarırsın!
Sen bize iyilik edeceksen, Muhammed'le aramızdaki ahidde durmayı bize emirve tavsiye etmelisin!
Eğer böyle olması hayırlı ise, bu senin için de hayırlı olur.
Eğer aksi olursa, senin yüzünden kavminin ve ev halkının başına getirdiğin uğursuzluk gibi, bize de uğursuzluk gelir çatar! " dediler.
Huyey b. Ahtab:
" Musa'ya Tevrat'ı indiren Allah'a yemin ederim ki; müşrikler Muhammed ve ashabına yenilirlerse-ki, bunu onların yapabileceklerini hiç sanmam-size gelir, kalenize girerim. Sizin yanınızda bulunurum. Sizin başınıza gelecek felâkete ben de uğramaya razıyım! " dedi.
Benî Kurayza Yahudileri, bu hususta Huyey b. Ahtab'dan en kuvvetli yeminlerle söz aldılar ve:
" Eğer sen bir iş yapacaksan, senin yapacağın iş; müşrikleri getir, aramızdaki ahdi yenile!
Onların süvarilerinden ve eşrafından yetmiş kişiyi kalemize getir, koy! Onlar bizim kalemizde bulunsunlar.
O zaman biz de Muhammed'e karşı hazırlanalım, onların arkalarından, üzerlerine yürüyelim! " dediler.
Bunun üzerine, Huyey b. Ahtab müşriklerin yanına gitti.
Müşriklerin eşraf ve süvarilerinden Benî Kurayzalara yetmiş kişi gönderilmek ve onların kalelerinde yanlarında bulunmak şartıyla Benî Kurayzalar adına müşriklerle anlaşma yaptı.
Bu anlaşmaya göre:
1. Benî Kurayza Yahudileri, çarpışma sona erinceye kadar, belli günlerde, on gece, müşriklerin yanında Peygamberimiz aleyhisselam ve ashabına karşı çarpışacaklardı.
2. Müşrikler için silah tedarik edecek ve toplayacaklardı.
3. Pazarları, müşrik ordularının bulundukları yerlere nakledeceklerdi. 127
-------------------------------------
124. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 457.
125. Musa b. Ukbe'den naklen Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 103.
126. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 249.
127. Vâkıdı, Megâzî 1367/1948 Kahire baskıa , s. 290.
Benî Kurayza Yahudilerinin Ebu Süfyan'a Elçi Göndermeleri
Benî Kurayza Yahudileri, Ebu Süfyan'a, yanında Uyeyne b. Hısn'ın bulunduğu sırada elçi göndermişler;
" Siz sebat ediniz! Biz Müslümanlara arkalarından saldıracağız, onların köklerini kazıyacağız! " demişlerdi. 128
-------------------------------------
128. Zührî, Megâzî, s. 80, Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 368.
Benî Kurayza Yahudilerinin Tutum ve Davranışlarının Peygamberimiz aleyhisselama Haber Verilişi
Peygamberimiz Aleyhisselalmın, deri çadırının içinde Hazret-i Ebu Bekir'le oturduğu, Müslümanların hendek üzerinde nöbet tuttukları, süvarilerden ikisinin de hendeğin iki yanı arasında dolaşıp durduğu sırada, Hazret-i Ömer gelerek:
" Yâ Rasûlallah! Bana erişen habere göre, Benî Kurayza Yahudileri muahedeyi bozmuşlar ve harbe girmişler! " dedi.
Bu haber Peygamberimiz aleyhisselamın üzerinde ağır tesir yaptı. 129
" Hasbunallâh ve ni'mel vekfl=Allah bize yeter! O ne güzel Vekfl'dir" dedi. 130
-------------------------------------
129. yâ ki cif, Megâzı, c. 2, s. 457.
130. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 67.
Zübeyr b. Avvam'ın Tecessüs İçin Görevlendirilişi
Cabirb. Abdullah derki:
" Hendek günü, iş ağırlaşınca, Resûlullah aleyhisselam:
'Bize Benî Kurayzanın tutum ve davranışını öğrenip gelebilecek bir adam yok mu?' diye sordu. 131
Zübeyr b. Avvam:
'Ben gider, öğrenir gelirim! ' dedi. 132
Gitti, onların tutum ve davranışlarını öğrenip geldi.
Yine, işler ağırlaşıp kötüleşince, Resûlullah aleyhisselam:
'Bize Benî Kurayzanın tutum ve davranışlarını öğrenip gelebilecek bir adam yok mu?' diye sordu. 133
Zübeyr b. Avvam:
'Ben gider, öğrenir gelirim! ' dedi. 134
Gitti, onların tutum ve davranışlarını öğrenip geldi.
Yine, işler ağırlaşıp kötül eşince, Resûlullah aleyhisselam:
'Bize Benî Kurayzanın tutum ve davranışını öğrenip gelebilecek bir adam yok mu?' diye sordu. 135
Zübeyr b. Avvam:
'Ben gider, öğrenir gelirim! ' dedi. 136
Gitti, onların tutum ve davranışlarını öğrenip geldi. 137
'Yâ Rasûlallah! Onların kalelerini onarmakta, yollarında harp talim ve manevraları yi a alıştırılmakta olduklarını, hayvanlarını derleyip toparladıklarını gördüm! ' dedi. 138
Resûlullah aleyhisselam:
'Her peygamberin bir havarisi vardır. Benim havarim de Zübeyr'dir! ' buyurdu." 139
Benî Kurayza Yahudilerinin tutum ve davranışlarını gözetlemekve öğrenmek üzere Peygamberimiz aleyhisselamın gönderdiği kişilerin ilki Zübeyr b. Avvam'di. 140
-------------------------------------
131. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 314.
132. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 105, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 305, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 49.
133. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 314.
134. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 105, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 365, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 49.
135. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 314.
136. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 106, Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 365, Buhârî, c. 5, s. 49.
137. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 314.
138. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 457.
139. Vâkıdî, c. 2, s. 457, İbn Sa'd, c. 3, s. 106, Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 364-365, Buhârî, c. 5, s. 49.
140. Vâkıdi. Megâzî, c. 2, s. 457.
Havvat b. Cübeyr'in Benî Kurayza Yahudilerine Elçi Olarak Gönderilişi
Peygamberimiz aleyhisselam; Benî Kurayza Yahudilerini sulha ve barışıklığa davet etmek üzere, Havvat b. Cübeyr'i gönderdi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Bizim halimiz iki kanatlı, kollu bir adama benzer ki, kanatlarından, kollarından birisi kesilmiş [yani Benî Nadîr Yahudileri Medine'den sürülmüş], diğeri bırakılmıştır! " dediler, barışa yanaşmadılar. 141
-------------------------------------
141. İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c. 4, s. 229.
Benî Kurayza Yahudilerine Bir Heyet Gönderilişi
Peygamberimiz aleyhisselam;
1. Evs kabilesinin lideri Sa'd b. Muaz b. Numan'ı,
2. Hazrec kabilesinin lideri Sâide oğullarından Sa'd b. Ubâde'yi,
3. Hazrecîlerden Haris oğullarının kardeşi Abdullah b. Revâhayı,
4. Amr b. Avf oğullarının kardeşi Havvat b. Cübeyr'i Benî Kurayza Yahudilerine gönderdi. Gönderirken, kendilerine:
" Gidiniz, bakınız! O kavimden bize erişen haber gerçek midir, değil midir?
Eğer gerçekse, onu bana halkın anlayamayacağı biçimde kapalı bir dil kullanarak bildirirsiniz, ben onu anlarım.
Açıkça söyleyip de halkın kalblerine korku ve zaaf düşürmeyiniz, kollarını kırmayınız!
Şayet onlar aramızdaki muahedeye sadık ve bağlı bulunuyorlarsa, bunu halka açıklayabilirsiniz! " buyurdu.
Elçiler Benî Kurayza Yahudilerinin yurtlarına gittiler; onları işittiklerinden de kötü durum ve tutumda buldular. 142
Elçi heyeti, işler karışıp harbe dönüşmeden önce eski hallerine dönmeleri ve Huyey b. Ahtab'ın sözünü dinlememeleri için, onlara Allah ve aradaki antlaşmalar üzerine ant verdiler.
Fakat, Ka'b b. Esed:
" Biz hiçbir zaman o barışıklık haline dönmeyeceğiz! Ben o barışıklığı şu ayağımın sandalının orta parmak arasına geçen tasması gibi koparıp atmış bulunuyorum! " dedi. 143
Elçiler, onları bozdukları muahedeyi yenilemeye davet ettiler. 144
Benî Kurayza Yahudileri:
" Siz BenîNadîrYahudilerini Medine'den sürüp çıkarmakla bizim kanadımızı kırdınız! 145
Resûlullah da kim oluyormuş? Muhammed'le aramızda ne ahid vardır, ne de akid! " dediler.
Bunun üzerine, Sa'd b. Muaz, onlara ağır sözler söyledi.
Kendisi, celalli bir zâttı.
Sa'd b. Ubâde, Sa'd b. Muaz'a:
" Bırak onlarla sövüşmeyi! Bizimle onlar arasındaki iş, sövüşmekten daha büyükve önemlidir! " dedi.
Sa'd b. Muaz, Sa'd b. Ubâde ve arkadaşları, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına döndüler. Selam verdikten sonra, kısaca:
'AdaI ve Kare! ' dediler.
Bununla, Benî Kurayza Yahudilerinin tutum ve davranışlarını Adal ve Kare kabilelerinin irtikap ettikleri gaddarlık ve Vefâsızlığa benzetmek istediler. 146
Benî Kurayza Yahudilerinden son haber geldiği zaman, Peygamberimiz aleyhisselam, elbisesine bürünüp yatmış* uzunca bir müddet öylece kalmıştı.
Müslümanlar, Peygamberimiz aleyhisselamın böyle yatıp kaldığını görünce, Benî Kurayza Yahudilerinden hayır gelmeyeceğini anlamışlardı.
O sırada, Peygamberimiz aleyhisselam, yattığı yerden başını kaldırıp: 147
" Allahuekber! Ey Müslümanlar cemaati! Sevininiz! " buyurdu. 148
-------------------------------------
142. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 232.
143. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 458.
144. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 104.
145. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 294.
146. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 233, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 459.
* Sel' dağında Fetih Mescidinin bulunduğu yerde (Semhûdî, Vefâu'l-yefâ, c. 3, s. 835, 836).
147. Musa b. Ukbe'den naklen Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 104.
148. İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 3, s. 233, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 430, Zehebî, Megâzî, s. 237, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 104.
Benî Kurayza Yahudilerinin Medine'ye Baskın Yapmak Üzere Kureyşîlerle Gatafanlardan Biner Kişi İstemeleri
Benî Kurayza Yahudilerinin Huyey b. Ahtab'ı müşriklere göndererek Medine'ye geceleyin baskın yapmak üzere Kureyşflerle Gatafanlardan biner kişi istedikleri haberi alınınca, bela büsbütün büyümüştü. 149
-------------------------------------
149. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 460.
Seleme b. Eslem ile Zeyd b. Hârise'nin Medine Muhafızlığına Tayin Edilişi
Peygamberimiz aleyhisselam, herhangi bir saldırıya karşı Medine'yi korumak üzere, Seleme b. Eslem'i 200, Zeyd b. Hârise'yi de 300 kişilik bir kuvvetle Medine'de görevlendirdi.
Bunların yanlarında da, Müslüman süvarilerinden bazıları bulunuyordu. Bu muhafızlar Medine'yi bekleyecekler ve yüksek sesle tekbir getirerek Medine sokaklarında devriye gezeceklerdi. 150
Benî Kurayza Yahudilerinin baskınına uğramadan sabaha çıkıldığı zaman, geniş bir nefies alınmakta idi.
Hazret-i Ebu Bekir:
" Medine'de çoluk çocuklarımız hakkında Benî Kurayza Yahudilerinden duyduğumuz korku, Kureyş ve Gatafan ordularından duyduğumuz korkudan daha fazla idi.
Zaman zaman, Sel' dağının tepesine çıkıp Medine evlerine bakar, onları sükûnet ve esenlik içinde gördükçe, Allah'a hamd ve şükr ederdim! " demiştir. 151
Sel' dağının cenub göğsündeki bir kaya üzerine eski Kûfî yazısıyla Hazret-i Ömer tarafından yazıldığı anlaşılan bir yazıda da:
" Ömer ve Ebu Bekir, akşam ve sabah, harbin her türlü mihnet ve meşakkatlerinden şikâyetlerini Allah'a arzederier.
Allah, Ömer'in duasını kabul etsin!
Allah, Ömer hakkında mağfiretle muamele buyursun! " denilmektedir. 152
Bundan, Hazret-i Ömer'in de, Hazret-i Ebu Bekir gibi, endişesini gidermek için Medine'yi tarassut etmekten geri durmadığı anlaşılmaktadır.
-------------------------------------
150. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 460, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 67.
151. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 460.
152. İbrahim Rıfat Paşa, Mir'atü'l-Haremeyn, c. 1, s. 389, Abdulkuddûs, Âsâru'l-Medîne, s. 146, 147.
Havvat b. Cübeyr'in Başına Gelenler
Havvat b. Cübeyr der ki:
" Hendekte kuşatılmış bulunduğumuz bir sırada, Resûlullah aleyhisselam beni çağırdı ve:
'Benî Kurayzalara git de, bak, gör: Onlar, bir gece baskını yapmaya mı hazırlanıyorlar? Yoksa bir yerden, bir gedikten içeri sızmaya mı çalışıyorlar? Bana haberini getir! ' buyurdu.
Güneş batacağı sırada, Resûlullah aleyhisselamın yanından ayrıldım.
Sel' dağından aşağı doğru indim. Güneş batınca, akşam namazını kıldıktan sonra, hareket ettim. Ratic'i tuttum.
Sonra Abduleşhellerin, sonra Zührelerin mahallelerine, daha sonra da Buas mevkiine eriştim.
Benî Kurayzalara yaklaştığım zaman, kendi kendime 'Onlardan gizlenmeliyim' dedim, gizlendim.
Bir müddet kaleleri gözetledim.
Sonra beni uyku bürümüş, uyuyakalmışım!
Ben uyurken ve haberim yokken, bir adamın beni yüklendiğini, omuzlayıp yürüyüverdiğini görünce, korktum.
Anladım ki, bu adam, Benî Kurayza casuslarındandır.
O zaman, Resûlullah aleyhisselamdan son derece utandım.
Çünkü, onun korkulu yerlerde, sınır kapılarında çok dikkatli, uyanık ve tetikte bulunmaklığım hususunda bana yapmış olduğu tenbih ve tavsiyelerine göre davranmayı ihmal etmiş bulunuyordum.
Adam beni alelacele kalelerinin önüne kadar götürdü. Kendisi Yahudice konuşuyordu.
Adamın:
'Boğazlanıp ölüsü kürü ara kuşlara sunulacak besili bir davarla müjdelerim sizi! ' dediğini anladım.
Benî Kurayza Yahudilerinden hiçbirinin hiçbir zaman bellerinde baltaları bulunmadıkça bir yere gitmediklerini hatırladım.
Ellerimi yavaşça uzatıp, adamın belinden baltasını sezdirmeden aldım.
Adam kale üzerindekilerle konuşmakla meşgul iken, balta ile birden vurup adamın ciğerini söktüm, çıkardım!
Adamın:
'Canavar! ' diye bağırmasıyla sesinin kesilmesi bir oldu!
Yahudiler kulelerinde hurma yaprak ve dallarını yakarak ortalığı aydınlattılar.
Adam ölü olarak yere düşmüştü.
Ben de hemen oradan uzaklaştım. Dahasını bilmiyorum.
Gelmiş olduğum yoluma yönelerek izim sıra geri döndüm.
Cebrail aleyhisselam Resûlullah aleyhisselama gelip bunu haber verince, Resûlullah aleyhisselam:
'Ey Havvat! Muzaffer ve muvaffak oldun! ' buyurmuş, sonra da ashabının yanına çıkarak, onlara:
'Havvat'ın başından şöyle şöyle işler geçti! ' diyerek bütün olup bitenleri birer birer haber vermiş.
Ashabıyla oturduğu ve onların birbirleriyle konuştukları bir sırada, Resûlullah aleyhisselamın yanına vardım.
Resûlullah aleyhisselam, beni görünce:
'Kurtulduğun, yüzünden belli! ' buyurdu.
'Senin yüzünden de belli yâ Rasûlallah! ' dedim.
'Başından geçenleri haber ver! ' buyurdu.
Ben de kendisine birer birer haberverdim.
Peygamber aleyhisselam:
'Cebrail de bana bunları böylece haber vermişti' buyurdu.
Orada bulunanlar da:
'Resûlullah aleyhisselam bize bunlan böylece söylemişti' dediler." 153
-------------------------------------
153. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 460, 461.
Benî Kurayza Yahudilerinden Nebbaş b. Kays +ve Arkadaşlarının Medine'nin İçine Kadar Sokulmaları
Abdullah b. Ebu Bekir b. Haram'ın bildirdiğine göre; Benî Kurayza Yahudilerinin ileri gelenlerinden Nebbaş b. Kays, bir gece yanında Yahudilerin azılılarından ve azgınlarından on kişi olduğu halde, " Belki Müslümanlardan bazılarını ansızın avlamaya muvaffak oluruz! " diyerek kalelerinden çıkıp Medine'ye yönelmişler, Bakîu'l-Garkad'a erişmişlerdi.
Seleme b. Eslem'in arkadaşlarından bazılarıyla karşılaştılar ve birbirlerini oka tuttular.
Yahudiler dayanamadılar, bozuldular, dağıldılar ve geri çekildiler.
Seleme b. Eşlem, Benî Harise mahallesinde arkalarından yetişti. Arkadaşlarıyla birlikte, onları kalelerine kadar takip ettiler.
Benî Kurayzaların kalelerinin çevresinde dolaşmaya başlayınca, Yahudiler korktular. Kulelerinde ateşler, ışıklar yaktılar ve:
" Geceleyin belaya uğradık! " demeye başladılar.
Müslümanlar, Benî Kurayza Yahudilerine ait Kama kuyusunu ve kuyunun üzerindeki iki kuleyi yıktılar.
Benî Kurayza Yahudileri, kalelerinden dışarı çıkmak kudret ve cesaretini kendilerinde bulamadılar, şiddetli bir korkuya tutuldular. 154
-------------------------------------
154. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 460, 461.
Hendekte Toplanan İslâm Ordusundaki Mü'min ve Münafıkların Müşrik Orduları Karşısındaki Tutum ve Davranışları
Kur'ân-ı Kerîm'in bu husustaki açıklatması şöyledir:
" Vaktâ ki onlar (müşrik orduları) hem üstünüzden (Medine'nin doğusundan), hem altınızdan (Medine'nin batısından) size gelmişlerdi.
O zaman, gözler çukurlarından fırlamış, yürekler gırtlaklara dayanmıştı.
Sizler Allah'a karşı türlü zanlarda bulunuyordunuz.
İşte orada mü'minler de sıkı bir imtihana çekilmiş, şiddetli bir sarsıntı ile sarsılmışlardı. (Mü'min münafıktan ayırt edilmiş, belli olmuştu).
O zaman, münafıklarla kalblerinde hastalık (itikad zayıflığı, şüphecilik) bulunanlar:
'Allah ve Resûlü, bize aldatıştan başka birşeyva'd etmemiştir! ' diyorlardı." 155
Medine'yi üst tarafından vuracak olan düşman Benî Kurayza Yahudileri; alt tarafından vuracak olan düşmanlar da Ebu Süfyan'ın kumandası altındaki Kureyş, Ehâbiş, Kinane, Gatafan, Esed ve Süleymlerden oluşan ordulardı. 156
Benî Kurayza Yahudilerinin müşriklere yardım ettikleri, Kur’ân-ı Kerîm'de " Ehl-i Kitabdan, onlara müzaheret ve yardımda bulunanlar" (Ahzab: 26) denilerek açıklanmıştır. 157
Bu müzaheret, Benî Kurayza Yahudilerinin Kureyş müşriki eriyle yaptıkları muahedede belirlenmişti. 158
Hendekte toplanan İslâm ordusunu oluşturanların hepsi, Allah'ın ve Resûlünün buyruklarına sımsıkı bağlanmış, Allah yolunda her güçlüğe seve seve göğüs germe olgunluğuna ermiş kişiler değillerdi.
Kur'ârvı Kerîm'de de açıklanmış olduğu üzere, Müslümanlar arasında münafıklar ile iman ve iradeleri zayıf birtakım insanlar da bulunuyordu.
Bunun için, müşrik ordularının çokluğu ve güçlülüğü, Müslümanlar arasındaki münafıklarla zayıf iradeli, zayıf imanlı olanların gözlerini korkutmuş, yüreklerini titretin işti. 159
Münafıklarla kalbleri hastalıklı olanlar:
" Allah ve Resûlü, bize aldatıştan başka birşey va'd etmemiştir! Muhammed bize Fars ve Rum diyarının fietholunacağını va'd ediyor! Halbuki biz şurada, düşmanlar tarafından kuşatılmış bulunuyor ve hiçbirimiz, abdest bozmak için bile, korkudan dışarı çıkamıyoruz! " diyorlardı.
Münafıklardan birisi de, ashabdan birisine:
" Ey filan! Resûlullah, Kayser öldükten sonra, yerine Kayser gelmeyecektir. Kisrâ öldükten sonra da, yerine Kisrâ gelmeyecektir. Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; bunların hazineleri de muhakkak Allah yolunda harcanacaktır! ' diyormuş!
Hiçbirimiz korkudan abdest bozmaya bile çıkamıyoruz!
Allah ve Resûlü, bize aldatıştan başka birşey va'd etmiyor! " demişti.
Sahabi:
" Sen yalan söylüyorsun! Ben seni Resûlullaha haber vereceğim" diyerek Peygamberimiz aleyhisselamın yanına gelmiş ve münafikın sözünü Peygamberimiz Aleyhisselarma bildirmişti.
Peygamberimiz aleyhisselam o münafıkı çağırtıp ona:
" Sen böyle mi söyledin?" diye sorunca, münafık:
" Yâ Rasûlallah! Bana iftira ediliyor! Ben böyle birşey söylemedim! Şu ağzımdan hiçbir zaman böyle birşey çıkmamıştır! " diyerek inkâr etmişti. 160
Münafıklar, İslâm ordugâhından birtarafa savuşup gitmek yo I unu tuttu ki an gibi, kendi kabilelerinden veya başka kabilelerden olup hendekte savaşacak olanları da türlü türlü fitne ve fesatlarla ayartmaya, dağıtmaya çalıştılar.
Kur'ârvı Kerîm'de açıklandığına göre, 161 onlardan birtakımları:
" Ey Yesrib (Medine) halkı! Sizin için, burada durmak imkânı yok! Hemen dönüp gidiniz! " demişlerdi.
Münafıklardan birtakımı da:
" Evlerimiz açık kalmıştır! " diyerek Peygamberimiz aleyhisselamdan izin istiyordu.
Halbuki, onların evleri açık değildi. Onlar kaçmaktan başka birşey düşünmüyorlardı. 162
Nitekim, Harise oğulları kabilesinden Evs b. Kayzî, Peygamberimiz aleyhisselama gelerek:
" Yâ Rasûlallah! Evlerimiz düşmana açık bir durumdadır. Medine dışındadır. Bize izin ver de, dönüp evlerimize gidelim! " demişti. 163
Harise oğulları da:
" Evlerimiz açıktır. Evlerimize hırsızların girmesinden korkuyoruz! 164
Yâ Rasûlallah! Ensar evlerinden hiçbiri, bizim evlerimiz gibi değildir. Gatafan ordusuyla bizim aramızda, onların şerrini bizden giderecek kimse yoktur.
İzin ver de, evlerimize dönelim, çocuklarımızı ve kadınlarımızı koruyalım! " demişlerdi.
Peygamberimiz aleyhisselam da, onların dönüp gitmelerine izin vermişti.
Sa'd b. Muaz, Harise oğullarının dönmek için hazırlandıklarını haber alınca, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldi.
" Yâ Rasûlallah! İzin verme bunlara! Vallahi, biz ne zaman bir musibete uğrasak, daralsak, onlar hep böyle yaparlar! " dedikten sonra, Harise oğullarının yanına vardı.
" Biz sizden temelli böyle hareketler mi göreceğiz?! Biz ne zaman bir musibete uğrasak, daralsak, siz hep böyle yapar durursunuz" diyerek onlara çıkıştı.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam onların dileklerini kabulden vazgeçti. 165
Münafıkların ne samimiyetleri, ne de İslârmiyete bağlılıkları vardı.
Kur'ân-ı Kerîm'de açıklandığına göre:
" Eğer Medine'nin etrafından üzerlerine girilmiş olup da İslârmiyetten şirke dönmeleri müşrikler tarafından istenilmiş olsaydı, muhakkak ki onlar bu isteği yerine getirmekte fazla gecikmezlerdi!
Halbuki, onlar düşmana arka çevirmeyecekleri hakkında daha önce Allah'a kesin söz vermiş de bulunuyorlardı.
Allah'a verilen sözden dolayı sorumluluk vardır." 166
Gerçekten de, Harise oğulları, Selime oğullarıyla birlikte, Uhud savaşından da kaçmak istemişler, fakat bundan vazgeçmişler, bir daha böyle bir harekette bulunmamaya yemin etmişlerdi. 167
Bu iki kabileyi hendekte, ancak Allah, rahmetiyle tutmuştu. 168
Hendek savaşında gerçek mü'minlerin tutum ve davranışlarına gelince, yine Kur'ân-ı Kerîm'de açıklandığına göre:
" Mü'minler, orduları gördükleri zaman, İşte, bu, Allah'ın ve Resûlünün bize va'd ettiği şeydir! Allah ve Peygamberi doğru söylemiştir! ' dediler.
Bu, onların imanlarını ve teslimiyetlerini arttırmaktan başka birşey yapmadı.
Mü'minler içinde, Allah'a verdikleri sözde sadakat gösteren nice erler vardır ki, onların kimi adadığını ödedi (şehit oldu), kimi de bunu (yerine getirmeyi) bekliyor.
Onlar, hiçbir suretle, ahidlerini değiştimnediler! " 169
Yüce Allah'ın mü'minlere olan imtihanının, va'd'inin ne olduğu da, Kur’ân-ı Kerîm'de şöyle açıklanmıştır:
" Ey mü'minler! Yoksa siz sizden önce gelip geçenlerin hali başınıza gelmeden Cennete girivereceğinizi mi sandınız?
Onlara öyle yoksulluklar, öyle sıkıntılar gelip çattı ve öyle belalarla sarsılmışlardı ki, hatta peygamberi, maiyyetindeki mü'minlerle birlikte Allah'ın yardımı ne zaman yetişecek?' diyordu.
Gözünüzü açın, iyi bilin ki; Allah'ın yardımı muhakkak yakındır! " 170
Bunun içindir ki, hendekte düşman ordularıyla sarıldıklarını görmeleri, mü'minlerin ancak Allah'a olan imanlarını, yani Allah'ın rmü'rminlene yardım edeceği hususundaki va'dine inançlarını, her türlü ibtilâya sarsılmadan göğüs germe azimlerini, Allah'ın takdirine teslimiyetlerini arttırmıştı. 171
Münafıklar Medine'yi saran orduların Peygamberimiz aleyhisselam ile ashabını ortadan kaldırıvere-ceklerini zanneder ve hatta umarlarken, mü'minler Allah'ın kendilerine yardım edeceği ve İslâmiyeti bütün dinlere üstün kılacağı va'dinin er geç gerçekleşeceği inancını taşıyor ve bu inançlarıyla da ağır bir imtihanda münafıklardan ve zayıf imanlılardan ayrılmış bulunuyorlardı. 172
-------------------------------------
155. Ahzâb: 33/10-12.
156. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 257, 230, 231, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 494, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 344, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 484.
157. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 495, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 71.
158. Vâkıdî, Megâzî 1367/1948 Kahire baskısı , s. 292, 293.
159. Ahzâb: 10-12.
160. Taberî, Tefsir, c. 21, s. 131, 132.
161. Ahzâb: 13.
162. Taberî, Tefsir, c. 21, s. 135.
163. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 233.
164. Taberî, Tefsîr, c. 21, s. 135, 136.
165. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 463.
166. Ahzâb: 15.
167. Taberî, Tefsir, c. 21, s. 137.
168. İbn Hazm, Cevâ miu's-sîre, s. 188.
169. Ahzâb: 22-23, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 84.
170. Bakara: 214.
171. Taberî, Tefsîr, c. 21, s. 144.
172. Taberî, Tefsîr, c. 21, s. 132.
Benî Kurayza Yahudilerinin İkinci Baskın Denemesi ve Hazret-i Safiyye'nin Kahramanlığı
Peygamberimiz aleyhisselamın halası ve Zübeyr b. Avvam'ın da annesi olan Hazret-i Safiyye, şair Hassan b. Sabit'in Fâri'deki köşkünde bulunuyordu.
Benî Kurayza Yahudilerinin ileri gelenlerinden Gazzal b. Semev'el'in kumandası altında on kişilik bir Yahudi birliği gelip köşkü oka tuttular ve içeriye girmeye çalıştılar.
İçlerinden birisi, köşkün kapısına kadar yaklaşıp içeri girmek istedi. 173
Hazret-i Safiyye der ki:
" Hassan b. Sabit, köşkte bizim yanımızda idi. Bizimle birlikte kadınlar ve çocuklar da bulunuyordu.
Yahudilerden birisi, bulunduğumuz köşkün çevresinde dolaştı, bize doğru geldi.
Benî Kurayza Yahudileri bizimle harp halinde idiler. Resûlullah aleyhisselamla aralarındaki muahedeyi bozmuşlardı. Hiç kimse, aramızdaki gerginliği gideremezdi.
Resûlullah aleyhisselam ile ashabı, hendekte düşmanlarıyla uğraşıyordu. Düşmanlardan sıyrılıp, ayrılıp bize gelme gücüne ve imkânına sahip değillerdi. Bize ancak gelebilirlerse geleceklerdi.
Hassan b. Sabit'e:
'Ey Hassan, şu Yahudi gördüğün gibi köşkü dolaşıp duruyor!
Vallahi, ben onun açık yerlerim izi öğrenip arkamızdaki Yahudilere kılavuzluk etmeyeceğinden emin değilim!
Düşmanla meşgul bulunan Resûlullah aleyhisselam ile ashabının, bizden pek haberleri de olmaz!
Sen in de öldür şunu! ' dedim.
Hassan b. Sabit:
'Allah seni yarlıgasın ey Abdulmuttalib'in kızı! Vallahi, sen de iyi bilirsin ki, ben bu işin adamı değilim. 174
Ben gücü dilinde olan kimselerdenim. Kılıç ve mızrak erlerinden değilim. 175
Hayır! Vallahi dediğini yapamam! Eğer bende bunu yapabilecek cesaret ve kudret olsaydı, Resûlullah aleyhisselamla birlikte savaşa çıkardım' dedi. 176
Hassan bana böyle söyleyince ve onda bu işi başaracak güç göremeyince, başıma sıkıca bir tülbent bağladıktan sonra elime bir sırık aldım, köşkten aşağı indim. 177
Köşkün kapısını açtım. Adamın arkasından yavaşça vardım. 178 Sırıkla vurup başını parçaladım, işini bitirdim! 179 Başını kestim.
Hassân'a:
'Al şu başı da, aşağıdaki Yahudilere doğru fırlatıp at! ' dedim.
Hassan:
'Bende bu güç ve cesaret nerde?' dedi.
Bunun üzerine, Yahudinin başını alıp Yahudilere doğru attım.
Yahudiler
'Bize Müslümanların ailelerini yanlarında adam bulundurmaksızın kimsesiz ve yalnız bıraktıkları haber verilmişti! ' diyerek dağılıp gittiler. 180
'Ey Hassan! Haydi, öldürdüğüm Yahudinin yanına in de, elbisesini soy, al! ' dedim.
Onun elbisesini soymaktan beni alıkoyan şey, kendisinin erkek oluşu idi.
Hassan:
'Ey Abdulmuttalib'in kızı! Onun elbisesini soymaya benim ihtiyacım yok! Onun soykası bana gerekmez! ' diyerek bu işi yapmaktan da kaçındı." 181
-------------------------------------
173. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 462.
174. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 239.
175. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 1, s. 201.
176. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 133, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 302, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 489.
177. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 133, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 302.
178. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 639.
179. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 463.
180. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 133, 134, Semhûdî, Vefâ, c. 1, s. 302, Diyarfcekrf, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 489.
181. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 239.
Müslüman Kadınlarını Tehdit Eden Necdan'ın Öldürülüşü
Râfi' b. Hadic'in bildirdiğine göre; Hendek Savaşı sırasında, Benî Harise kalelerine yerleştirilen kadınlarla çocukların yanlarında kendilerini koruyabilecekleri silahları da yoktu.
Salebe b. Sa'd oğulları kabilesinden Necdan adındaki kişi, bir gün at üzerinde hisarın dibine kadar gelip, kadınlara:
" Yanıma inin! Sizin için hayırlı olur" demeye ve kılıcını oynatmaya başladı.
Resûlullah aleyhisselamın ashabından bir topluluk, onu görünce, kuleye doğru koştular.
Harise oğullarından Züheyr b. Râfi' adındaki zât da içlerinde idi.
Züheyr:
" Ey Necdan! Gel, çarpışalım! " dedi ve hemen üzerine saldırarak onu öldürdü. 182
-------------------------------------
182. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 133, Taberânî'den naklen Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 301, 302, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs. c. 1. s. 489.
Münafıkların Hendekten Dağılmaları
Münafıkların evlerinin Medine dışında ve duvarlarının da alçak olup düşmana ve hırsıza açık bulunduğunu bahane ederek hendekten dağıldıkları gecede, Peygamberim iz aleyhisselamın yanında 300 kişiden başka kimse kalmamıştı. 183
-------------------------------------
183. Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 114, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 147, Halebî, Insânu'l-uyûn, c. 2, s. 651.
Müşriklerin Baskın İçin Fırsat Kollamaları
Müşrikler, Peygamberimiz aleyhisselam ile ashabını hendekte kuşattıkları müddetçe, baskın yapmak için her gece gözcüler salmaktan geri durmadılar. 184
Peygamberimiz aleyhisselam ile ashabı da, önce Allah'ın açıkladığı gibi, bu müddeti mihnet, meşakkat, düşmanlarının altlarından üstlerinden gelip baskın yapacakları endişesi içinde geçirdiler. 185
-------------------------------------
184. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 69, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 345.
185. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240.
Peygamberimiz aleyhisselamın Müslümanlara Ferahlatıcı Müjdeler Verişi
Peygamberimiz aleyhisselam, halktaki sıkıntının günden güne arttığını ve büyüdüğünü gördükçe:
" Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; karşılaştığınız sıkıntılar sizlerden muhakkak kaldırılacak, sizler feraha çıkarılacaksınız?
Beyt-i Atık olan Kabe'yi de korkusuzca tavaf etmemi ve Yüce Allah'ın Kabe anahtarlarını bana teslim etmesini umuyorum!
Muhakkak ki, Allah Kisrâyı ve Kayser'i yok edecek, onların hazineleri de Allah yolunda harcanacaktır! " buyurarak Müslümanları sevindirmekte idi. 186
-------------------------------------
186. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 459, 460, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 109.
Hendeğin En Dar Yerinde Peygamberimiz aleyhisselamın Yerine Sa'd b. Ebi Vakkas Tarafından Nöbet Tutulup Beklenmesi
Hazret-i Aişe der ki:
" Resûlullah aleyhisselam hendekteki gediği, dar yeri beklemek için gidip geldiği sırada, soğuk kendisini titretmiş, gelip ısınmak için yanıma sokulmak zorunda kalmıştı.
Biraz ısındıktan sonra, yine o gediği beklemeye gideceği sırada:
'Ben düşmanların oradan başka bir yerden geçip gelebileceklerinden korkmuyorum. Keşke bu gece iyi bir adam olsa, benim yerime oraya beklese! ' buyurmuştu.
O sırada, bir silah ve demir âlet şıkırtısı işittim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Kim o?' diye sordu.
'Sa'db. Ebi Vakkas! 'dedi.
Resûlullah aleyhisselam, ona:
'Bu gediği sana havale ediyorum! Sen orayı bekle! ' buyurdu ve kendisi de uyumaya başladı. Uyurken, nefesinin çıkardığı hışıltısını işittim."
Ebu Süfyan Kumandasındaki Süvari Birliğinin Bozguna Uğratılışı
Hazret-i Ümmü Seleme der ki:
" Hendekte Resûlullah aleyhisselamla birlikte bulundum. Orada ve bulunduğu her yerde, kendisinden hiç ayrılmadım.
Resûlullah aleyhisselam hendeği bizzat beklemekte idi. O sırada şiddetli bir soğuğa da tutulmuştuk.
Resûlullah aleyhisselama bakıyordum. Resûlullah aleyhisselam Allah'ın dilediği kadar namaz kılmak üzere namaza durmuştu. Sonra, gidip bir müddet hendeğe doğru baktı ve:
'Şunlar herhalde müşriklerin süvarileridir, hendeği dolaşıyorlar! Onlara karşı koyacak kim var?' buyurduğunu işittim.
Sonra:
'Ey Abbâd b. Bişrl' diye seslendi.
Abbâd:
'l_ebbeyk= Buyur! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam, ona:
'Yanında kimse var mı?' diye sordu.
Abbâd b. Bişr
'Evet! Ben ve ashabından bazıları senin çadırının çevresinde bulunuyoruz! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam:
'Arkadaşlarınla birlikte gidip hendek boyunca dolaş! Şu görünen süvariler herhalde düşman süvar-ilerindendir, sizin için dolaşıyorlar, gafletinizden yararlanarak ansızın baskın yapıp bazılarınızı öldürmeyi umuyorlar! ' buyurdu ve:
'Ey Allah'ım! Onların serlerini, kötülüklerini bizden uzaklaştır! Onlara karşı bize yardım et ve bizi onlara galip kıl! Senden başka, bizi onlara galip kılacak yoktur! ' diyerek dua etti.
Abbâd b. Bişr, arkadaşlarıyla birlikte gitti.
O sırada, Ebu Süfyan, müşriklerin bir süvari birliğiyle hendeğin dar yerini dolaşıyordu.
Müslümanlar oraya yetiştiler, onları taşa ve oka tuttular. Ben de onlarla birlikte durdum, müşrik süvarilerine ok ve taş attık. Nihayet, attığımız ok ve taşlarla onları zayıflattık, yıprattık.
Onlar bozuldular, yerlerine dönmek zorunda kaldılar.
Resûlullah aleyhisselamın yanına döndüğüm zaman, kendisini namazda buldum. Namazını bitirdikten sonra, durumu öğrenince, uykuya yattı ve nefesinin hışıltısını duydum.
Tan yeri ağarıncaya ve Bilal-i Habeşî sabah ezanını okuyuncaya kadar, kendisini uyandırmadım.
Resûlullah aleyhisselam çadırından çıkıp Müslümanlara sabah namazını kıldırdı.
Allah Abbâd b. Bişr'e rahmet etsin!
O herzaman Resûlullah aleyhisselamın çadırını beklemeye devam eden ashabdandı."
Halid b. Velid ve Amr b. Âs Kumandasındaki Süvari Birliklerinin Püskürtülüşü
Useyd b. Hudayr, arkadaşlarıyla birlikte hendeği beklemekte idi.
Amr b. Âs'ın kumandası altında keşif ve tecessüsle vazifeli yüz kadar müşrik süvarisi, hendeğin sıçrayınca geçilebilecek yerine kadar gelip dayanmışlardı.
Bunlar, Müslümanlara ansızın baskın yapmak istiyorlardı.
Useyd b. Hudayr, arkasında arkadaşları olduğu halde, onlara doğru ilerledi.
Onları taşa ve oka tutarak geri püskürttüler.
O gece savaşan Müslümanlar arasında bulunan Selman-ı Fârisî, Useyd b. Hudayr'a:
'Bu yer hendeğin en dar tutulmuş olan yeridir. Biz zaten müşriklerin süvarilerinin buradan sıçrayıp geçmelerinden korkuyorduk! ' dedi.
Gerçekten de, halk orayı kazmakta işi aceleye getirmişler, gerektiği gibi geniş ve derin kazamamışlardı. Müslümanlar nöbet tutup orayı bekliyorlar, şiddetli bir soğuk ve açlık içinde kıvranıyorlardı.
Cabirb. Abdullah derki:
" Hendeği beklemekte olduğumuz sırada, müşrik süvarilerinin ansızın baskın yapmak için hendeğin dar bir yerini araştırıp oradan hücuma kalkmak istediklerini gördüm.
Bunu, Amr b. Âs ile Halid b. Velid idare ediyorlar, Müslümanların gaflet zamanlarını kolluyorlardı.
Biz Halid b. Velid'e yüz kişilik süvari birliğinin başında atını şaha kaldırıp süvarilerini geçirmek için hendeğin en dar bir yerini araştırdığı sırada rastlamıştık.
Onları hemen oka tuttuk ve geri püskürttük! "
Muhammed b. Mesleme de şöyle der:
" Halid b. Velid o gece yüz süvarinin başında geldi.
Onlar Akik vadisinden çıkıp geldiler, Mezad'da durakladılar.
Peygamber aleyhisselamın çadırına yaklaştılar.
Peygamber aleyhisselamın çadırını bekleyen ve o sırada ayakta durarak namaz kılmakta bulunan Abbâd b. Bişr'e hemen haber verdim.
Abbâd b. Bişrrükûa, sonra secdeye gitti.
Halid b. Velid yanında üç kişi olduğu halde geldi, dördüncüsü kendisi idi.
'İşte Muhammed'in çadırı! Oka tutunuz' dediklerini eşittim.
Çadıra ok atmaya başladılar.
Biz hendeğin bu kıyısında, onlar öbür kıyısında durup birbirimize oklar yağdırdık.
Biz arkadaşlarımızın yanına döndük, onlar da arkadaşlarının yanına döndüler.
Bizim aramızda da, onların arasında da, pek çok yaralananlar oldu.
Sonra, onlar hendek kıyılarını takip ederek gittiler, biz de onları takip ederek gittik.
Müslümanlar onların nöbet tutup gittikleri yere, ileri karakollarına kadar vardılar. Hangi karakola uğradıksa, orada bizimle çarpışmaya duran bir birlikle, direnen bir birlikle karşılaştık.
Ratic'e kadar vardık, dayandık.
Onlar orada uzunca bir müddet durakladılar.
Onlar Benî Kurayza Yahudilerinin gelmelerini bekliyorlar, Medine'ye ansızın bir baskın yapmak istiyorlardı.
Seleme b. Eşlem b. Hureyş'in süvarilerinin Medine'de bulunduğunu ve Medine'yi beklemekte olduğunu biliyorduk.
O sırada, Seleme b. Eşlem Ratic'in arkasından geliverdi.
Halid b. Valid'in süvari birliğiyle karşılaşıp çarpıştılar ve birbirlerine karıştılar.
Bir koyun sağılacak kadar vakit geçmiş geçmemişti ki, Halid b. Velid'in süvarilerinin dönüp kaçtıklarını gördüm!
Seleme b. Eşlem, ardlarına düşüp onları çıkıp geldikleri yere kadar kovaladı."
Halid b. Velid sabaha çıkınca, Kureyş müşrikleriyle Gatafanlar kendisini ziyaret ettiler ve:
'Hendekte bulunanlara veya sana karşı koyanlara neler yaptın, söyle bakalım?' dediler.
Halid b. Velid:
'Ben bütün gece oturdum. Onlar birtakım süvariler gönderdiler, ne yapacaklar diye onları gözetledim durdum! ' dedi.
Kureyşîlerle Gatafan Süvarilerinin Müşterek Hücumlarının Tekrar Tekrar Püskürtülüşü
Hazret-i Ümmü Seleme der ki:
" Vallahi, ben geceleyin Peygamber aleyhisselamın çadırında bulunuyordum. O da, uyuyordu.
O sırada, korku verici bir ses işittim:
Birisi:
'Ey Allah'ın süvarileri! ' diyerek sesleniyordu.
Resûlullah aleyhisselam, Muhacirlerin parolalarını 'Ey Allah süvarileri' olarak tayin etmişti.
Resûlullah aleyhisselam, onun sesinden hemen uyanıp çadırından dışan çıktı. Çadırının yanında ashabından bazıları bulunuyor ve çadırını bekliyorlardı.
Abbâd b. Bişr, onlar arasında idi.
Resûlullah aleyhisselam:
'Halk ne haldedir?' diye sordu.
Abbâd b. Bişr
'Yâ Rasûlallah! Bu ses Ömer b. Hattab'ın sesidir! Bu gece, onun nöbeti ve sırasıdır. O 'Ey Allah süvarileri! ' diyerek sesleniyor, halk da ona doğru sıçraşıyorlar. Kendisi Hüseyke nahiyesindedir' dedi.
Resûlullah aleyhisselam, Abbâd b. Bişr'e:
'Git, gör! İnşaallah, yanıma döner, gördüklerini bana haber verirsin! ' buyurdu.
Çadırın kapısına dikilip, bütün konuşulanları dinledim.
Resûlullah aleyhisselam ayaktaki duruşundan daha ayrılmamıştı ki, Abbâd b. Bişr geldi.
'Yâ Rasûlallah! Bu, Amr b. Abd'dir, müşriklerin süvarilerine kumanda ediyor.
Kendisinin yanında da, Gatafan süvarilerinin başında Mes'ud b. Ruhayle vardır!
Müslümanlar onları oka ve taşa tutmaktadırlar! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam hemen çadırına girdi, zırh gömleğini ve miğferini giydi, atına bindi.
Yanında ashabı olduğu halde hareket etti, hendeğin o dar yerine, gediğe kadar gitti. Çok geçmeden geri döndü. Kendisi, sevinçli idi:
'Allah onları yüz geri etti, içlerinden pek çokyaralananlar oldu! ' buyurdu. Sonra uykuya yattı ve hatta nefesinin hışıltısını işittim.
Korku verici bir ses daha işittim.
Resûlullah aleyhisselam hemen uyandı.
'Ey Abbâd b. Bişr! ' diye seslendi.
Abbâd b. Bişr
'l_ebbeyk=Buyur! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam:
'Bir bak, nedir bu ses?' buyurdu.
Abbâd b. Bişr gitti ve sonra dönüp geldi ve:
'Bu, Dırâr b. Hattab'dır! Kureyş süvarilerine kumanda ediyor! Gatafan süvarilerinin başında da Uyeyne b. Hısn vardır! Müslümanlar onları taşa ve oka tutuyorlar! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam tekrar zırhını giydi ve atına bindi. Ashabıyla birlikte hendeğin darve gedik yerine gitti.
Seher vaktine kadar, yanımıza gelemedi.
Seher vakti dönüp gelince:
'Düşmanlar sinmiş olarak geri döndüler. İçlerinde pek çok yaralananlar oldu! ' buyurdu.
Sonra, ashabına sabah namazını kıldırıp oturdu.
Ben Resûlullah aleyhisselamın yanında, içinde çarpışmalar ve korkular bulunan Müreysi', Hayber, Mekke'nin fethi, Huneyn gibi birçok gazalarda ve Hudeybiye'de de bulunmuşumdur.
Bizim katımızda, bunların hiçbiri, Resûlullah aleyhisselam için, Hendekten daha zahmetli ve daha korkulu olmamıştır.
Benî Kurayza Yahudilerinin çoluk çocuklarımıza baskın yapmayacaklarından emin değildik.
Medine sabahlara kadar bekleniyordu.
Orada korkudan sabahlara kadar Müslümanların getirdikleri tekbir sesleri işitiliyordu."
Müşriklerden Her Gün Birisinin Kumandasında Süvarilerin Hücuma Getirilişi
Müşrikler aralarında nöbet ve sıra ile hücuma geçiyorlardı. Bir gün Ebu Süfyan b. Harb adamlarıyla birlikte hücuma kalkıyor, Bir gün Hübeyre b. Ebu Vehb, Bir gün İkrime b. Ebu Cehil, Bir gün Dırâr b. Hattab, 187 Bir gün Halid b. Velid,
Bir gün de Amr b. Âs... hücumu idare ediyordu. 188
Bunlar, süvarilerini Mezad ile Ratic arasında gâh dağıtıyorlar, gâh toplayıp hücuma geçiyorlar ve böyle yapmaktan geri durmuyorlardı
-------------------------------------
187. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 463, 467, 468.
188. İbn Sa'd. Tabakâtü'l-kübrâ. c. 2. s. 67.
Hücumların Sıklaştırılışı ve Peygamberimiz aleyhisselamın Çadırının Oka Tutuluşu
Bela, ibtila büyütmüş, herkesi büyük bir korku bürümüştü.
Müşriklerin Hıbban b. Arika, Ebu Üsâmetü'l-Cüşemî gibi ünlü, ve bunlardan başka, bilinmeyen daha birçok Arap okçuları da yanlarında gelmiş bulunuyordu.
Bir gün, hep birden, Peygamberimiz aleyhisselamın çadırını nişan alarak okyağdırmaya başladılar.
O sırada, Peygamberimiz aleyhisselamın üzerinde zırh gömlekve başında da miğfer vardı. Kendisi ayakta dikiliyordu. 189
Üç gün, gecenin geç saatlerine kadar, şiddetli çarpışmalar oldu. 190
Peygamberimiz aleyhisselamın sahabileri, her yetişilecek yere yetişmeye çalışmakta idiler. 191
-------------------------------------
189. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 468, 469.
190. Semhûdî, Vfefâ u'l-vefâ, c. 1, s. 303, 304.
191. Vâkıdî, Megâzî 1367/1948 Kahire baskıa , s. 291.
Çarpışmaktan İkindi Namazını Kılmaya İmkân ve Fırsat Bulunamayışı
Müşrikler, bir gün, Peygamberimiz aleyhisselamın bulunduğu yere olanca güçleriyle hücuma geçtiler.
O gün ne Peygamberimiz aleyhisselam, ne de sahabilerinden hiçbiri, ikindi namazını kılmak fırsatını bulabildi. 192
Fakat, Allah hendeği geçmek fırsatını müşriklere vermedi. Kahraman sahabiler yetişip yağdırdıkları oklar ve taşlarla onları geri püskürttüler. 193
Peygamberimiz aleyhisselam, Hendek günü, müşrikler hakkında:
" Onlar nasıl güneş batıncaya kadar uğraştırıp bizi orta (ikindi) namazından alıkoydularsa (üzdülerse), Allah da onların evlerine, karınlarına, kabirlerine ateş doldursun (kendilerine azab etsin)! " diyerek beddua etti, ilendi. 194
-------------------------------------
192. Musa b. Ukbe'den naklen Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 109.
193. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 484.
194. Vâkıdî. Megâzî, c. 2, s. 474, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 69, 72, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 126 Buhârî, Sahih, c. 5, s. 48, Müslim, Sahih, c. 1, 736, 737, Beyhakî, Sünen, c. 1, s. 460.
Peygamberimiz aleyhisselamın Sa'd b. Habte'ye İltifatı ve Duası
Peygamberimiz aleyhisselam, İslâm mücahidleri arasında Sa'd b. Habte'nin yaşının küçük olmasına rağmen müşriklerle şiddetle savaştığını görünce, onu yanına çağırdı ve: " Sen kimsin ey genç?" diye sordu. Sa'd:
" Sa'd b. Habte'yim! " dedi. Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah seni mesut ve bahtiyar kılsın! " diyerek dua etti ve: " Yaklaş yanıma! " buyurdu. Sa'd b. Habte yaklaşınca, Peygamberimiz aleyhisselam onun başını sığadı. 195
-------------------------------------
195. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 514, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 339.
Sa'd b. Muaz'ın Kolundan Okla Vuruluşu
Hazret-i Aişe der ki:
" Hendek savaşı günü, savaşan halkın ardından gittim.
Arkamdan bir ses geldiğini işittim. Dönüp bakınca, Sa'd b. Muaz ile kardeşinin oğlu Harise b. Evs'i gördüm.
Ben olduğum yere çöktüm.
Sa'd b. Muaz'ın sırtında dar bir zırh gömlek vardı. Kendisinin kolları zırhtan dışarı çıkmıştı.
Sa'd b. Muaz halkın en iri yapılısı ve uzunu idi.
Kendisi:
'Biraz bekle, çarpışmaya katıl Hamel!
Ölmek ne güzel, gelince ecel! ' recezini söylüyordu. 196
Sa'd b. Muaz'ın elinde harbe (kısa mızrak) vardı, acele gidiyordu.
Annesi ona:
'Ey oğulcağızım! Koş, Resûlullah aleyhisselama kavuş! Geciktin vallahi! ' diyordu.
Sa'd'ın annesine:
'Ey Sa'd'ın annesi! Ben Sa'd'ın zırh gömleğinin parmaklarına kadar vücudunu örtmesini arzu ederdim' dedim.
Vallahi, Sa'd'ın açık kalan kollarından, okla vurulur diye korkmuştum. 197
Sa'd'ın annesi:
'Allah takdirini, hükmünü yerine getirir! ' dedi. 198
Ben bir bahçeye varıp girdim.
Orada Müslümanlardan birkaç kişi bulunuyordu. İçlerinde, Ömer b. Hattab ile gözlerinden başka bir yeri görünmeyen miğferli bir zât da vardı.
Ömer, bana:
'Sen ne diye geldin?! Vallahi, sen gerçekten çok cür'etli ve cesaretlisin! Sen bir felâkete uğramayacağından emin olabilir misin?' diyerek çıkıştı.
O beni böyle kınadığı zaman, yer yarılıp yerin dibine geçmeyi isterdim.
Miğferli zât, miğferini yüzünden yukarı doğru kaldırdı. Meğer Talha b. Ubeydullah imiş!
Talha:
'Ey Ömer! Allah senin iyiliğini versin! Sen bugün çok oldun! Doğru ve isabetli görüşlülük veya Yüce Allah'a doğru kaçış nerede kaldı?! ' dedi. 199
Nihayet, Sa'd b. Muaz açık kolundan bir okla vurulmuş, kolunun damarı kesilmişti. 200
Bu, koldaki 'ekhal' dedikleri orta damardı ve hayat daman idi." 201
Böyle kol damarı kesilen kimsenin kanı durmadan akacağı için, ölümden kurtulması mümkün değildi. 202
Sa'd b. Muaz'ı kolundan okla vuran, Kureyş müşriklerinden Hıbban b. Kays b. Arika idi. 203
Ebu Üsâmetü'l-Cüşemî'nin vurduğu da rivayet edilir. 204
Hıbban oku Sa'd b. Muaz'a atarken:
'Al benden! Benim Arika'nın oğlu olduğumu bil! ' demişti.
Sa'd b. Muaz, kolundan vurulunca, ona:
'Allah da Cehennemde senin yüzüne ter döktürsün! ' diyerek ilenmişti. 205
Bu bedduayı Peygamberimiz aleyhisselamın yaptığı da rivayet edilir. 206
-------------------------------------
196. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 421, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 141, Taberî, Târih, c. 3, s. 49.
197. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 237, 238, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 469.
198. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 469.
199. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 422, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 141, Taberî, Târih, c. 3, s. 49, 50.
200. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 238.
201. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 146.
202. Taberî, Târih, c. 3, s. 50, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 182.
203. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 238.
204. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 238, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 469, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 67, Taberî, Târih, c. 3, s. 50.
205. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 238.
206. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 469, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 67, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 182.
Sa'd b. Muaz'ın Yüce Allah'tan Dilekleri
Sa'd b. Muaz, yarasının ağır ve öldürücü olduğunu anlayınca:
" Ey Allah'ım! Eğer Kureyş müşriki eriyle herhangi bir çarpışma daha bıraktınsa, beni de o çarpışmada bulunmak üzere sağ bırak!
Çünkü, Resûlüne işkence ve kötülük yapan, onu yalanlayan ve yurdundan çıkaran o Kureyş kavmiyle çarpışmayı özlediğim kadar, çarpışmak istediğim bir kavim daha yoktur.
Ey Allah'ım! Eğer bizimle onlar arasındaki çarpışma bu kadarla kalacaksa, aldığım yarayı benim için şehitliğe sebep kıl! 207 Beni manevî huzuruna al! 208
Fakat, Benî Kurayza Yahudilerinin akıbetlerini, cezalandırılmalarını görüp gözüm aydın oluncaya ve sevininceye kadar da beni öldürme, yaşat! 209
Onların Sana, Senin Peygamberine ve Senin dostlarına olan düşmanlıklarının cezasını çektiklerini görmekle sevineyim! " diyerek dua etti. 210
Sa'd b. Muaz dua eder etmez, kanı dindi, bir damla bile akmadı! 211
-------------------------------------
207. İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 3, s. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 525, Taberî, Târîh, c. 3, s. 49, İbn Hazm , Cevâmiu's-Sîre, s. 189-190, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 182.
208. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 423.
209. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 238, Vâkıdî, c. 2, s. 525, Taberî, c. 3, s. 49, İbn Hazm, s. 189, 190, İbn Esir, c. 2, s. 182.
210. Vâkıdı, Megâzı, c. 2, s. 525.
211. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 350, Dârimî, Sünen, c. 2, s. 156, İbn Esir, c. 2, s. 182.
Müşriklerin Süvari Kumandanlarının Umumî Taarruz Keşifleri ve Denemeleri
Kureyş müşriki erinin namlı süvarilerinden:
- Amr b. Abd,
- İkrime b. Ebu Cehil,
- Hübeyre b. Ebu Vehb,
-Nevfelb. Abdullah,
- Dırâr b. Hattab, çarpışmak için giyinip kuşandılar, atlarına bindiler, Kinane oğullarına uğradılar ve:
" Ey Kinane oğulları! Çarpışmak için hazırlanın! Bugün, süvarilerin kimler ve nasıl olduklarını öğreneceksiniz! " dediler. 212
Düşman kumandanları, umumî taarruz için biraraya geldiler.
Sabahleyin, başlarında Ebu Süfyan olmak üzere, İkrime b. Ebu Cehil, Dırârb. Hattab, Halid b. Velid, Amr b. Âs, Hübeyre b. Ebu Vehb, Nevfel b. Abdullah, Amr b. Abd, Nevfel b. Muaviye ve daha birçokları, yanlarına Gatafan liderlerinden Uyeyneb. Hısn'ı, Mes'ud b. Ruhayle'yi, Haris b. Avf'ı, Süleymlerin liderlerini, Benî Esedlerin lideri Tulayha b. Huveylid'i aldılar ve yerlerine de adamlar bıraktılar.
Peygamberimiz aleyhisselamla ashabı üzerine bütün süvari birliklerinin bir uğurdan saldırıya geçebilecekleri dar bir yer araştırmak için hendek boyunca dolaşmaya başladılar.
Hendeğin en dar yerine, Müslümanların acele edip gereği gibi kazamadan dar bırakmış oldukları yere kadar geldiler. Oradan hücuma geçmeyi kararlaştırdılar.
Hendek, süvarilerin hiç de hoşlarına gitmedi. 213
Müşriklerin askerleri de, kumandanlarının ardısıra, hendeğin kıyısına kadar geldiler. Hendekle karşılaşınca, onlar da durakladılar ve şaşırdılar
" Vallahi, bu, Arapların hiç yapmadığı, başvurmadığı bir harp hilesi, harp tedbiridir! Herhalde onun [Peygamberimiz Alayhisselamın demek isteniyor] yanındaki Farslı adam bunu onlara tavsiye etmiş olmalıdır! " dediler.
-------------------------------------
212. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 238, Taberî, c. 3, s. 48, İbn Seyyid, c. 2, s. 61.
213. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470.
Hendeğin Dar Yerinden Beş Müşrik Süvarisinin Sıçrayıp Geçişi
Müşriklerin kumandanları:
" Hendeğin şu dar yerinden kim atlayıp geçebilir?" diye birbirlerine sordular.
1. İkrime b. Ebu Cehil,
2. Nevfel b. Abdullah,
3. Dırârb. Hattab,
4. Hübeyre b. Ebu Vehb,
5. Amr b. Abd, atlayıp geçmeye hazırlandılar. 214
Bunlar, hendekle Sel' dağı arasındaki çorak ve sert yerde hendeğin dar gediğine doğru atlarını dörtnala kaldı rdılar. 215 Hendeğin o dar yerinden ati ayıp geçmeye muvaffak oldular. 216 Diğer müşrikler, geçemeyip hendeğin arkasında sıralandılar. Geçenler, Ebu Süfyan'a; " Sen ne için geçmiyorsun?" diye sordular. Ebu Süfyan:
" Siz geçtiniz. Eğer bize ihtiyacınız olursa, bizler de geçeriz! " dedi. 217 Müşriklerin geçtiğini görünce, Hazret-i Ali Müslümanlardan birkaç kişi ile acele gidip o gediği tuttu.
-------------------------------------
214. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 68.
215. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 235, İbn Seyyid, c. 2, s. 61.
216. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 68.
217. Vâkıdı, Megâzî, c. 2, s. 470.
Amr b. Abd'in Müslümanlara Meydan Okuması
Hendeği geçenlerden Amr b. Abd, Bedir savaşında ağırca yaralanmış olduğundan Uhud savaşında bulunamamıştı.
Kendisinin kim olduğu bilinsin diye bir alâmet takırımıştı. 218
O zaman, kendisi doksan yaşında idi. 219
Peygamberimiz aleyhisselamdan ve Peygamberimiz aleyhisselamın ashabından öcünü almadıkça, koku sürünmeyi kendisine yasaklamıştı. 220
Arapların namlı kahramanlarından, yiğitlerindendi. 221
Tepeden tımağa kadar demirlere, zırhlara bürünmüştü. 222
Amr b. Abd, atının başını çekip:
" Benimle çarpışacak kim varsa, çıksın meydana! " diyerek seslendi. 223
Müslümanlar, Amr b. Abd'in yaman bir adam olduğunu bildikleri için, başlarına kuş konmuş gibi, kımıldamadılar, susup kaldılar. 224
-------------------------------------
218. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 235.
219. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 68.
220. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470.
221. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 131.
222. İbn Seyyid, c. 2, s. 61.
223. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 236.
224. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 470, 471, Diyarbekrî, Târftıu'l-hamîs, c. 1, s. 486.
Hazret-i Ali'nin Amr b. Abd'le Çarpışmak İçin Sabırsızlanması ve Çarpışması
Hazret-i Ali fırlayıp ayağa kalktı ve:
" Yâ NebiyyalIah! Ben çarpışayım onunla! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sen otur! O, Amr'dır" buyurdu.
Amr b. Abd:
" Hani sizden öldürülünce Cennete gireceğini iddia ettiğiniz kimseler nerede kaldılar?! İçinizden meydana çıkıp benimle çarpışacak bir kimse yok mu?" diye tekrar seslendi.
Hazret-i Ali yine fırlayıp kalktı ve:
" Yâ Rasûlallah! Ben çarpışayım onunla! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sen otur! O, Amr'dır! " buyurdu.
Amr b. Abd, üçüncü kez seslenerek kendisiyle çarpışacak er diledi ve:
" 'O toplulukta benimle çarpışacak er var mı?' diye bağıra bağıra kısıldı gitti sesim! " diye başlayan dört beyitlik bir kıt'a söyledi.
Yine Hazret-i Ali fırlayıp ayağa kalktı ve:
" Ben çarpışayım onunla yâ Rasûlallah! " dedi.
Peygamberimiz Alayhisselam:
" O, Amr'dır! " buyurdu.
Hazret-i Ali:
" Amr olursa olsun! " dedi.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam Hazret-i Ali'nin Amr'la çarpışmasına müsaade buyur-du. 225
Peygamberimiz aleyhisselam Hazret-i Ali'nin Amr b. Abd'le çarpışmasına müsaade buyurunca, kendi kılıcını (Zülfikar'ı) ona verdi. Zırh gömleğini ona giydirdi. Sarığını da onun başına sardı. 226
" Allah'ım! Ona yardımını ihsan et! " diyerek dua etti. 227
Abdullah b. Ömer, Peygamberimiz aleyhisselamın Hendek günü altı kişinin; Muhacirlerden Talha, Zübeyr, Ali ve Sa'd b. Ebi Vakkas ile Ensardan Ebu Dücâne ve Haris b. Sımme'nin üzerine titreyip durduğunu bildirmiştir. 228
Hazret-i Ali, Amr b. Abd'e:
" Acele etme! Ben sesine, davetine icabetle, aciz olmayarak geliyorum sana!
Her iyiniyet, basiret ve sadakat sahibi kişi, muhakkak düşmanına galebe çalmış ve necata ermiştir!
Ben de seni Zülfikar'ın bir darbesiyle devirip cenazeler ağıtçısı gibi başucuna dikileceğimi umuyorum! " diyerek Amr b. Abd'a doğru vardı.
Amr b. Abd, ona:
" Sen kimsin?" diye sordu.
Hazret-i Ali zırha bürünmüştü. Gözlerinden başka yeri görünmüyordu.
" Ben Ali'yim! " dedi.
Amr b. Abd:
" Abdi Menafin oğlu Ali mi?" diye sordu.
Hazret-i Ali:
" Ben Ebu Talib'in oğlu Ali'yim! " dedi.
Amr b. Abd:
" Ey kardeşimin oğlu! Amcalarından, senden başka, daha yaşlı bir kimse yok mu? Ben senin kanını dökmek istemem! Çünkü, senin baban benim dostumdu" dedi.
Hazret-i Ali:
" Vallahi, ben senin kanını dökmek isterim! " dedi.
Bunun üzerine Amr b. Abd kızdı, kılıcını sıyırarak atını Hazret-i Ali'nin üzerine sürdü.
Kılıcının yalını ateş gibi parlıyordu.
Hazret-i Ali:
" Ben seninle nasıl çarpışabileyim? Ben yayayım, sen atının üzerindesin! Atından, yanıma in! " dedi. 229
Amr b. Abd hemen atından yere atladı.
Atının sinirlerini kılıçla vurup kesti ve yüzüne de çarptıktan sonra, Hazret-i Ali'nin karşısına gelip dikildi. Hazret-i Ali ona:
" Ey Amr! Ben senin Kureyş'ten bir kimse ile karşılaştığında onun iki veya üç dileğinden birisini kabul edip yerine getireceğin hakkında Allah'a söz verdiğini işittim, doğru mudur bu?" diye sordu.
Amr:
" Evet! Doğrudur! " dedi.
Hazret-i Ali:
" Öyleyse, ben seni Allah'a ve Resûlullaha imana ve İslâmiyeti kabule davet ediyorum! " dedi. 230
Amr:
" Bu bana gerekmez!
Ey kardeşimin oğlu!
Geç bunu, benden böyle birşey isteme! " dedi. 231
Hazret-i Ali:
" Öyleyse, bizimle çarpışmayı bırak!
Yurduna dön, git!
Eğer Muhammed aleyhisselamın işi yoluna girip kendisi düşmanlarına galebe çalarsa, sen bu hareketinle ona yardım etmiş olursun!
Şayet düşmanları onu ortadan kaldırırsa, senin arzun onunla çarpışmaksızın yerine gelmiş olur" dedi.
Amr:
" Bu sözü hiçbir zaman Kureyş kadınları bile söylemezler!
Ben adağımı yerine getirecek güçte olduğum halde, onu yerine getirmeden nasıl dönüp giderim?!
Ben adayacağımı adamış ve intikam almadıkça başıma yağ ve koku sürmeyi kendime yasaklamış bulunuyorum ! 232
Sen üçüncü dileğini söyle! " dedi.
Hazret-i Ali:
" Öyleyse, seni benimle çarpışmaya davet ediyorum! " dedi. 233
Amr b. Abd güldü ve:
" Doğrusu, ben bu haslette Araplar içinde benden korkmadan benimle çarpışmak isteyecek bir kimse bulunabileceğini sanmazdım! 234
Sen ne diye benimle çarpışmak istiyorsun ey kardeşimin oğlu?
Vallahi ben seni öldürmek istemiyorum! Senin baban benim dostumdu. Sen geri dön, git!
Sen genç bir yiğitsin!
Ben ancak Kureyş'in Ebu Bekir, Ömer gibi yaşlıca ve olgunca olanlarıyla çarpışmak isterim! " dedi. 235
Hazret-i Ali:
" Fakat ben seni öldürmek isterim! " deyince, Amr'ın kan başına sıçradı! Birbirlerine saldırdılar. 236
İlk saldıran Amr oldu. Hazret-i Ali'ye kılıçla şiddetli bir darbe indirdi.
Hazret-i Ali Amr'ın darbesini sığır derisinden yapılmış kalkanıyla karşıladı. Amr'ın kılıncı Hazret-i Ali'nin kalkanına saplandı ve kılıcın ucu Hazret-i Ali'nin başını yaraladı.
Sıra Hazret-i Ali'ye geldi.
Hazret-i Ali Amr'ın boyun köküne Zülfikar'la indirdiği şiddetli bir darbe ile kellesini uçurdu ve gövdesini yere düşürdü!
Çığlıklar koptu!
Hazret-i Ali " Allahuekber! " diyerek tekbir getirdi. 237
Hazret-i Ali'nin tekbirine uyarak, Müslümanlar da tekbir getirdiler. 238
Peygamberimiz aleyhisselam, tekbir sesini işitince, Hazret-i Ali'nin Amr'ı öldürmüş olduğunu anladı. 239
Hazret-i Ali Amr b. Abd'in işini bitirince, Dırâr b. Hattab'la Hübeyre b. Ebu Vehb Hazret-i Ali'nin üzerine yürür gibi olmuşlardı,
Hazret-i Ali onlara doğru yönelince; Dırâr, Hazret-i Ali'nin yüzüne bakar bakmaz, arkasını dönüp kaçmaya başladı.
Sonradan, Dırâr'a kaçmasının sebebi sorulduğu zaman:
" Ölüm hayali surete bürünmüş, bana görünmüştü! " demiştir.
Hübeyre b. Ebu Vehb Hazret-i Ali ile çarpışmaya yeltendi ise de, Hazret-i Ali'nin bir kılıç darbesi onun zırh gömleğinden tenine erişince, o da dönüp kaçtı.
Nevfel b. Abdullah da, kaçarken atıyla birlikte hendeğe düştü, boynu kırıldı. 240
Müslümanlar onu hendeğin içinde taşa tuttular.
Nevfel:
" Ey Arap topluluğu! Beni bundan daha iyi bir öldürüşle öldürseniz olmaz mı?" diye seslendi.
Bunun üzerine, Hazret-i Ali hendeğin içine indi. Onu kılıçla vurup öldürdü. 241
Nevfel b. Abdullah, Peygamberimiz aleyhisselamın hayatına hatime çekmek için and içen, diş bileyen azılı müşriklerdendi.
İkrime b. Ebu Cehil ise, mızrağını atarak kaçıp kurtulmuştu. 242
Harp meydanlarından kaçıp canlarını kurtaranlar, ordugâhlarına kavuşunca, Amr b. Abd'le Nevfel b. Abdullah'ın öldürüldüklerini haber verdiler.
Bunun üzerine Kureyş müşrikleri gevşediler ve ümitsizliğe düştüler. Ebu Süfyan, Fezârelerin kaçmalarından ve Gatafanların da dağılmalarından korkmaya başladı243 ve:
" Bugün, bizim için hiçbir faydası olmayan bir gün olmuştur! Yerlerinize dönünüz! " dedi, dağıldılar.
Kureyşîler Akik'e, Gatafanlarda karargâhlarına döndüler. 244
-------------------------------------
225. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 316, 317, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 61, 62.
226. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 471.
227. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 471, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 68, İbn Seyyid, Uyûnu’l-eser, c. 2, s. 61.
228. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 135.
229. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 32, 33, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 317, 319, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 61, 62, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 486, 487 Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 641, 642.
230. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 236, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 32, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 61, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 642.
231. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 471.
232. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 642.
233. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 471, Hâkim , Müstedrek, c. 3, s. 32, İbn Seyyid, c. 2, s. 61.
234. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 471, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 642.
235. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 236.
236. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 236, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 61.
237. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 68.
238. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 642.
239. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 313, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 62, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 106, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 642.
240. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487.
241. Taberî, Târîh, c. 3, s. 49.
242. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 237.
243. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487.
244. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 472.
Hazret-i Ali'nin Harp Meydanından Peygamberimiz aleyhisselamın Yanına Dönüşü
Hazret-i Ali sağ kalan müşrik süvarilerini de hendeğe kadar kovaladı. Öldürdüklerinin soykalarını almaya tenezzül etmedi." Lâ ilahe illallah Muhammedun Resûlullah! " diyerek Peygamberimiz aleyhisselamin yanına döndü. 245
Peygamberimiz aleyhisselam, Hazret-i Ali'ye:
" Amr b. Abd'i öldürdükten sonra kendini nasıl, ne durumda bulmuştun?" diye sordu:
Hazret-i Ali:
" Bütün Mekkeliler bir taraf olsalardı, ben de bir taraf olsaydım, kendimi onların hepsini yenebilecek güçte bulmuş, hissetmiştim! " dedi. 246
Amr'ın kızkardeşi, Amfin ölüsünün soyulmamış olduğunu görünce:
" Onu ancak onun dengi ve eşiti olan şerefli bir kişi öldürmüştür! " dedikten sonra, kimin öldürdüğünü sordu.
" Ali b. EbuTalib öldürdü! " dediler.
Bunun üzerine, kadın, söylediği beyitlerde:
" Eğer onu ondan [Hazret-i Ali'den] başkası öldürmüş olsaydı, ona temelli ağlar dururdum! " dedi. 247
-------------------------------------
245. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 319, 320.
246. Fahru'r-Râzî'nin Tefsirinden naklen Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 643, A. Zeynî Dahlan, Sîre, c. 2, s. 7.
247. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487.
Nevfel b. Abdullah'ın Cesedinin Satın Alınmak İstenilmesi
Nevfel b. Abdullah'ın ölüsünün hendekte kalması müşriklere ağır geldi.
Peygamberimiz aleyhisselama adam göndererek:
" Nevfel'in ölüsünü, gömmek üzere bize ver de, sana diyetini ödeyelim?" dediler248 ve 10. 000 dirhem gönderdiler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bize onun ne cesedi, ne de cesedinin bedeli lâzımdır! 249 Biz ölü bedelini yemeyiz. 250 Onlara ölülerini veriniz! O habis bir ölüdür, onun diyeti de habistir" buyurdu.
Bu hususta onlardan hiçbir şey kabul etmedi. 251 Ölülerinin cesedini alıp götürmekte kendilerini serbest bıraktı. 252
-------------------------------------
248. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 474.
249. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 265, Taberî, Târih, c. 3, s. 49.
250. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 438.
251. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 248.
252. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 265, Taberî, Târih, c. 3, s. 49.
Düşmanların Süvari, Piyade Bütün Askerî Güçlerini Saldırıya Geçirmeleri
Kureyş orduları Akik'e, Gatafan orduları da karargâhlarına döndükten sonra, hiçbiri geri kalmamak ve hep birden hücuma kalkmak üzere hazırlıklara giriştiler.
Kureyşîler ve Gatafanlar, bütün geceyi adamlarını hazırlamak ve düzenlemek ile geçirdiler.
Askerî yığınaklarını Müslümanlara karşı kale gibi diktiler. Hendeği her taraftan tuttular.
Peygamberimiz aleyhisselam da, güneş doğmadan önce, hendeğin kıyısına geldi. Ashabını sıraladı ve savaş için hazırladı.
Sabır ve sebat eder, güçlüklere göğüs gererek katlanırlarsa, Allah'ın yardımına kavuşacaklarını va'd etti. 253
Müşrik orduları, tek kişileri bile geri kalmamak üzere, hendeğin her tarafından hücuma geçtiler.
Müslümanlar da, hendek arkasında siperlenerek onlarla savaştılar. 254
Cabirb. Abdullah derki:
" Müşrikler o gün hiç durmadan bizimle çarpıştılar. Ordularını takım takım ayırdılar. Halid b. Velid kumandasındaki büyük ve ağır bir fırkalarını Resûlullah aleyhisselama doğru yönelttiler. O gün gecenin geç saatlerine kadar çarpıştılar.
Ne Resûlullah aleyhisselam, ne de Müslümanlardan herhangi birisi, yerlerinden ayrılmak; ne öğle, ne ikindi, ne akşam, ne de yatsı namazını kılmak imkân ve fırsatını bulabildi.
En sonunda, Yüce Allah düşmanları bozguna uğrattı, dağıldılar.
Kureyşîlerle Gatafanlar karargâhlarına döndüler, Müslümanlarda Resûlullah aleyhisselamın çadırına doğru çekildiler. 255
-------------------------------------
253. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 472, 473.
254. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 345, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487.
255. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 472, 473.
Tufeyl b. Numan'ın Şehit Oluşu
Useyd b. Hudayr, Müslümanlardan 200 kişilik bir kuvvetle hendek üzerinde nöbetçi kaldı.
Nöbetçiler, hendeğin kıyısında bulundukları sırada, Halid b. Velid'in kumandası altındaki süvari birliğinin ansızın hücumuna uğradılar.
Nöbetçiler, bir müddet, onlara karşı koydular.
Bu çarpışmada, müşrikler arasında bulunan Vahşî, Selime oğullarından Tufeyl b. Numan'ı mızrak-layıp şehit etti. 256
Müşrikler bozuldular, geri çekildiler. 257
-------------------------------------
256. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 472, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 68.
257. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 68.
Savaş Yüzünden Kılınamayan Namazların Geceleyin Kaza Edilişi
Peygamberimiz aleyhisselam çadırının bulunduğu yerde Bilal-i Habeş?ye emretti, ezan okuttu. Bir ezan ve kametle, önce kazaya kalan öğle namazını olduğu gibi güzelce kıldırdıktan sonra, her namaz için ayrı kamet getirterek, kazaya kalan öteki namazları da olduğu gibi güzelce kıldırdı. 258
-------------------------------------
258. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 473, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 68, 69.
Korkuya Düşen Müslümanlara Tavsiye Buyurulan Dua
Ebu Saîd el-Hudrî der ki:
" Hendek günü:
'Yâ Rasûlallah! Yürekler korkudan gırtlaklara dayanmış bulunuyor! Okuyabileceğimiz bir dua var mı?' dedik.
Resûlullah aleyhisselam:
'Evet, var 'Ey Allah'ım! Açık ve korkulu yerlerimizi kapa! Bizi bütün korktuklarımızdan emin kıl! ' diyerek dua ediniz' buyurdu." 259
-------------------------------------
259. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 3, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 111.
Peygamberimiz aleyhisselamın Ardarda Dua Edişi ve Duasının Kabul Buyuruluşu
Cabir b. Abdullah'ın bildirdiğine göre; Peygamberimiz aleyhisselam Ahzab Mescidinin yerinde ridâsını bırakıp ayağa kalktı. Ellerini kaldırdı. Toplanıp gelmiş bulunan müşrik kabileleri aleyhine dua etti.
Namaz kılmadan oradan ayrıldı.
Tekrar oraya vardı. Yine müşrikler aleyhine dua etti ve orada namaz kıldı.
Peygamberimiz aleyhisselam, orada Pazartesi, Salı ve Çarşamba gününde dua etti.
Çarşamba günü, öğle namazıyla ikindi namazı arasında, duasının kabul buyurulduğu kendisine vahyedildi.
Ashab bunu Peygamberimiz aleyhisselamın yüzünde dalgalanan sevinçten anladılar. 260
Peygamberimiz aleyhisselam, yaptığı dualarında:
" Ey Kitabı indiren, hesabı en çabuk gören, kabileleri hezimetlere, bozgunluklara uğratan Allah'ım! Sen şu kabileleri de hezimete uğrat, sars onları Allah'ım! 261 Onlara karşı bize yardım et! 262
Ey Allah'ım! Ben Senden, bana olan ahdini ve va'dini yerine getirmeni diliyorum.
Sen şu bir avuç Müslümanların helakini dilersen, artık hiç ibadet olunmazsın. 263
Ey darda, tasalarda olanların imdatlarına yetişen! Ey muhtaç ve çaresiz kalmışların dualarına icabet eden Allah'ım! Üzüntümü, sıkıntımı kaldır artık! Benim halimi, ashabımın hallerini görüyor ve biliyorsun! " dedi. 264
-------------------------------------
260. Vakıdı, Megâzî, c. 2, s. 488, İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 2, s. 73.
261. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 487, İbn S a'd, Tabakâtü' l-kübrâ, c. 2, s. 74, Ahmed b. Hanbel, Müsned , 0. 4, 5. 353, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 49, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1363, Tirmizî, Sünen, c. 3, s. 195, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 152, Zehebî, Megâzî, s. 250, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 111.
262. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1363, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 42, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 152, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 111.
263. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 5, s. 1693, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 477, Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 367, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 73.
264. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 147, Semhûdî, Vefâu'l -Vefâ, c. 3, s. 833, Diyarbekrî, Târihu’l -hamîs, c. 1, s. 487.
Gatafanları Kureyş Müşriklerinden Ayırma Denemesi
Peygamberimiz aleyhisselam muhasaranın uzayıp gittiğini, soğuğun, kıtlığın ve açlığın günden güne arttığını görünce, Gatafanların kumandanları Uyeyne b. Hısn ile Haris b. Avf'a; Müslümanları muhasaradan vazgeçerek askerleriyle birlikte dönüp yurtlarına giderlerse kendilerine Medine'nin yıllık hurma mahsulünün üçte birinin verilebileceğini bildirmişti. 265
Uyeyne b. Hısn:
" Eğer bize Medine'nin bu yi İki mahsulünü verirsen, biz aradan çıkar, seni kavminle başbaşa bırakarak dönüp gideriz! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Hayır! " buyurdu. 266
Haris b. Avf:
" Yâ Muhammedi Ya Medine'nin hurmasını seninle yarı yarıya bölüşürüz, yahut üzerine süvarilerle piyadeleri yığar, doldururum! " dedi. 267
Peygamberimiz aleyhisselam üçte bir üzerine birşey arttırmayınca, üçte bire razı oldular, on kişilik bir heyetle Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldiler. 268
Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Muaz ile Sa'd b. Ubâde'ye haber saldı.
Gatafan heyeti otururken, Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Muaz ve Sa'd b. Ubâde ile gizlice konuşup bir barışıklık meydana getirmek istediğini onlara açıkladı. 269
Uyeyne b. Hısn, Peygamberimiz aleyhisselama:
" Haydi, aramızdaki anlaşmamıza dair bir yazı yaz! " dedi. 270
Sa'd b. Muaz ile Sa'd b. Ubâde:
" Yâ Rasûlallah! Bu, yapmamızı senin istediğin birşey midir? Yoksa bu, Allah'ın sana emrettiği ve bizim de muhakkak yerine getirmemiz gereken birşey midir? Yahut, yapılmasını bize bıraktığın birşey midir?271
Bu sana semâdan verilmiş bir emir ise, hemen onu yerine getir!
Bu iş sana Allah tarafından buyurulmayan ve fakat senin bir görüşünden ibaret birşey ise, yine de onu yerine getir, biz emrini dinler ve buyruğuna boyun eğeriz. 272
Bu, kendin için yapmak istediğin birşey midir?273
Yoksa, bununla bizim hayatimizi korumak, esirgemek mi istiyorsun?" dediler. 274
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Eğer bunu yapmaya Allah tarafından emrolunsaydım, size danışmaz, gereğini hemen yerine getirirdim.
Bu, sizin kabul edip etmemekte serbest bulunduğunuz bir görüşten ibarettir! 275 Evet! Bu, sırf sizin için yapmak istediğim birşeydir! Vallahi, ben ancak bütün Arapların sizi tek yaydan oka tuttuğunu, her yandan üzerinize saldırdığını gördüğüm için böyle birşey yapmayı düşünmüş, bununla da o birleşmiş Arapların bir müddet için kuvvetlerini kırmak istemiştim! " buyurdu.
Sa'd b. Muaz:
" Yâ Rasûlallah! Biz ve şu kavim (Gatafanlar), birzamanlar Allah'a şerik koşar, putlara tapar, Allah'a ibadet etmez, onu tanımaz iken bile, bunlar-misafiriikveya birşey satın alma dışında-Medine'den bir tek hurma yemeyi um amamı şiardır.
Şimdi, Allah bizi İslâmiyetie şereflendirdiği, onunla doğru yolu buldurduğu ve seninle ve onunla bizi güçlendirdiği bir sırada mı mallarımızı bunlara (haraç olarak) vereceğiz?!
Vallahi, bizim için, böyle bir anlaşma yapmaya hacet yoktur!
Vallahi, Yüce Allah aramızda hükmünü verinceye kadar, onlara kılıçtan başka birşey sunmayacağız! " dedi. 276
Peygamberimiz aleyhisselam, onların sözlerine sevindi.
Haris ile arkadaşlarına:
" Bunlar ne söylüyorlar, işittiniz ya?" buyurdu.
Haris ve arkadaşları:
" Yâ Muhammedi Sen bize gadrettin" dediler. 277
Sa'd b. Muaz, barış sahifesini alıp içinde yazılı şeyleri sildi. 278 Peygamberimiz aleyhisselam da onu alıp yırttı. 279
Uyeyne b. Hısn ile Haris b. Avf'a yüksek sesle:
" Dönüp gidiniz artık. Size kılıçtan başka birşey sunmayacağız. Aramızdaki anlaşmazlığı kılıç halledecektir! " buyurdu. 280
Uyeyne b. Hısn:
" Vallahi, siz kendiniz için hayırlı olan birşeyi geri bıraktınız! Sizin o kavme (Kureyşlilere) karşı dayanabilecek gücünüz yoktur! " diyerek ayağa kalktı.
Abbâd b. Bişr
" Ey Uyeyne! Sen bizi kılıçla mı korkutuyorsun? Hangimizin korkak olduğunu öğreneceksin! Vallahi, Resûlullahın meclisinde olmasaydınız, kavminizin yanına sağ dönemezdiniz! " dedi.
Uyeyne b. Hısn ile Haris b. Avf, dönüp giderlerken, kendi kendilerine
" Vallahi, biz onlardan birşey koparabileceğimizi sanmıyoruz! Onlar müşriklere karşı doğru bir yol tutmuşlar, çok basiretli ve uyanık bulunuyorlar!
Vallahi, ben ancak şu kavim (Kureyşliler) üzerime düştüğü ve beni tesir altında bıraktığı için, istemeyerek bu işe katılmış bulunuyordum! Biz onlarla birlikte bulunmakla, hiç de iyi bir yerde ve durumda bulunmuş olmadık.
Bununla beraber, Kureyşliler bizim Muhammed'le görüşüp konuştuğumuzu öğrenecek olurlarsa, bizi terkederlerve bize hiç yardım etmezler! " diye söyleniyorlardı.
Uyeyne b. Hısn:
" Vallahi, bu iş öyle olacaktır! " dedi.
Haris b. Avf:
" Biz Kureyşlilere yardım için Muhammed'e saldırmakla birşey elde edemeyeceğiz! Vallahi, eğer Kureyşliler Muhammed'e galebe çalacak olurlarsa, bu hususta kazanacak olan, Araplardan başkası, yani Yahudiler olacaktır.
Bununla beraber, ben Muhammed'in işinin açık ve üstün bir iş olduğunu görüyor ve sanıyorum. Vallahi, Hayber Yahudilerinin bilginleri, Harem halkından, Muhammed'in sıfatında bir peygamberi Kitablarında yazılı bulduklarını söyler dururlardı! " dedi.
Uyeyne b. Hısn da:
" Vallahi, biz Kureyşten yardım görelim diye gelmedik. Kureyş'ten yardım isteğinde bulunsaydık, onlar bize ne yardım ederlerdi, ne de Mekke Haremlerinden çıkıp bizimle birlikte gelirlerdi.
Fakat, ben bu hususta elimize ganimetten birşey geçmeyecek olduğuna göre, bari Medine hurmasını alalım diye umutlanmıştım.
Bununla beraber, bizi şuraya çekip getiren Yahudi müttefiklerimizden yardım görebileceğimizi umuyordum" dedi.
Haris b. Avf:
" Vallahi, Evs ve Hazrec kabileleri, kılıçtan başka birşeye yanaşmalmaktadırlar. Vallahi, onlar değil hurma yüzünden, hatta şu hurma ağaçlarının dal, budak, yaprakları yüzünden bile, kendilerinden tek kişi kalmayıncaya kadar, yerimizde durdukça, bizimle çarpışacaklardır!
Halbuki, her tarafı kıtlık sarmış bulunuyor. Yaşlı develer, aüarda ölmeye başladılar" dedi.
Uyeyne b. Hısn:
" Bize hiçbir şey yok! " dedi. 281
Uyeyne b. Hısn ile Haris b. Avf, son derecede ümitsiz ve üzüntülü olarak karargâhlarına döndüler.
Ensarın ihlas ve samimiyetini ve Peygamberimiz aleyhisselamın emirlerine göre hareket hususunda ittifak halinde bulunduklarını görüp, Medine'yi ele geçirmeye hiçbir suretle yol bulamayacaklarını anladılar. İşlerinde büyük bir ümitsizliğe düştülerve sarsıldılar. 282
Karargâhlarına geldikleri zaman, Gatafanlar, onlara:
" Gerinizden ne haber getirdiniz?" diye sordular.
" İş tamamlanamamıştır.
Biz son derecede basiretli, uyanık ve adamlarının [Peygamberimiz aleyhisselam denilmek isteniliyor] önünde canlarını seve seve feda edecek bir kavim gördük!
Biz de mahvolduk, Kureyşîler de mahvoldular!
Kureyşfler Muhammed'e birşey diyemeden, yapamadan geri dönüp gidecekler!
Muhammed de, Benî Kurayza Yahudilerinin üzerine düşecek!
Biz geri dönüp gidince, onların hepsini, ellerini uzatıp boyunlarına bağlattırıncaya kadar, kalelerinde kuşatacaktır! " dediler.
Haris b. Avf:
" Gebersinler, Cehennem olsunlar! Muhammed bize Yahudilerden daha sevgilidir! " dedi. 283
Peygamberimiz aleyhisselamın düşündüğü ve başvurduğu tedbir, Gatafanlar üzerinde istenilen tesiri böylece göstermeye başlamış oldu.
-------------------------------------
265. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 234.
266. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 5, s. 1693.
267. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 113.
268. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 477.
269. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 478.
270. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 5, s. 1694.
271. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 234.
272. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 478.
273. İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 30.
274. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 132.
275. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 73, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s. 235, 236, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 346, İbn Abdilberr İstiâb, c. 2, s. 597.
276. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 234.
277. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 132.
278. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 234.
279. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 5, s. 1694.
280. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 5, s. 1694, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 479, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 597.
281. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 479, 480.
282. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 487.
283. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 479, 480.
Nuaym b. Mes'ud'un Kureyş Müşrikleriyle Benî Kurayza Yahudileri Arasındaki Birliği Bozuşu
Nuaym b. Mes'ud der ki:
" Benî Kurayza Yahudileri, şeref ve servet sahibi idiler.
Biz Arap kavminin ise, ne hurma bahçesi, ne de üzüm bağı bulunurdu. Bizler ancak deve ve davar sahibi idik. 2&4
Ben Ka'b b. Esed'in yanına gider, onların yanında günlerce kalırdım. İçkilerini içer, yemeklerini yerdim. Sonra onlar hayvanıma yanlarında bulunan hurmalardan yüklerlerdi, ev halkımın yanına dönerdim.
Kabileler Resûlullah aleyhisselamın üzerine yürüdükleri sırada, ben de kavmimle birlikte gelmiştim.
O zaman, kavmimin dininde idim.
Resûlullah aleyhisselam da, beni tanırdı.
Kabileler Medine'de karargâhlarını kurup oturdular.
Nihayet, kıtlık etrafı sardı.
Yaşlı develer, atlar ölmeye başladı.
Yüce Allah kalbime İslâmiyet sevgisini düşürdü. Müslüman oldum. Müslüman olduğumu kavmimden gizli tuttum.
Akşamla yatsı arasında Resûlullah aleyhisselamın yanına gittim. Kendisini namazda buldum.
Beni görünce, oturdu. Selam verdikten sonra, bana:
'Ey Nuaym! Ne haber getirdin?' diye sordu.
Kendisine:
'Ben seni tasdik, senin getirdiğin şeyin hak ve gerçek olduğuna şehadet edeyim diye geldim.
Yâ Rasûlallan! Sen ne istersen, bana emret! 285
Vallahi, benim emredeceğin şeyi muhakkak yerine getirdiğimi göreceksin! 286
Yâ Rasûlallah! Ben Müslüman oldum. Kavmim olan Gatafanlar benim Müslüman olduğumu bilmiyorlar' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Elinden gelirse, bizi kuşatmış olan kavimlerin arasına gir de, onları birbirlerinden ayırmaya çalış! 287 Çünkü, harp aldatmaktan ibarettir! ' buyurdu. 288
'Ben bu işiyapanm. Fakat yâ Rasûlallah! Gerektiğinde gerçeğe aykırı birşeyler söylememe izin vermelisin! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'İstediğini söyle! Sana helâldir! ' buyurdu. 289
Benim Uyeyne b. Hısn ve Ebu Süfyan'ın yanında bulunduğum sırada idi ki, onlara Benî Kurayzaların elçisi geldi de:
'Siz sebat ediniz! Biz Müslümanlara arkalarından saldıracağız! ' dediklerini bildirdi. 290
Bunun üzerine, ben Benî Kurayza Yahudilerinin yanına gittim. 291
Onlar beni görünce:
'Merhaba! Hoşgeldin! ' dediler.
Hal hatır sordular, önüme yiyecek içecek çıkardılar.
Onlara:
'Ben size böyle yemek içmek gibi şeyler için gelmiş değilim. Ben ancak sizin hakkınızda korktuğum birşey üzerindeki görüşümü size açıklayayım diye geldim. 292
Ey Kurayza oğulları! Benim size olan sevgimi ve aramızdaki hususiyeti, dostluğu biliyorsunuzdur' dedim. 293
Kurayza oğulları:
'Doğru söylüyorsun. Sen bizim katımızda, bize karşı kötü bir tutum ve davranışla suçlanmış bir kimse değilsin. 294 Biz seni böyle biliyoruz. Sen bizim katımızda doğruluğundan ve iyiliğinden dolayı sevilen bir kimsesin! ' dediler. 295
Onlara:
'Öyleyse, benden işiteceğiniz şeyleri gizli tutun, hiç kimseye birşey sızdırmayın! ' dedim.
'Öyle yaparız! ' dediler. 296
'Şu adamın [Peygamberimiz aleyhisselam denilmek isteniliyor] işi hiç şüphesiz bir belâdır!
Onun BenîKaynukalara, Benî Nadîrlere yaptıklarını görmüş bulunuyorsunuz. O, onların mallarını müsadere ettikten sonra, kendilerini de yurtlarından sürüp çıkardı.
İbn Ebi Hukayk bize kadar gelmişti. Biz size yardım için onunla birlikte toplanıp geldik. Ben, sizin de gördüğünüz gibi, işlerin uzayıp gittiğini gördüm.
Vallahi, siz Muhammed'e karşı Kureyşîlerve Gatafanlarla bir durumda değilsiniz.
Kureyşîlerve Gatafanlar, seyyar, konar göçer bir kavimdirler. Onların nereye gelip konduklarını da gördünüz. 297
Kureyşîlerle Gatafanlar, sizin gibi değillerdir.
Bu yurt, sizin yurdunuzdur. Bütün mallarınız, mülkleriniz, çoluk çocuklarınız buradadır. Onları buradan başka bir yere nakletmeye de kadir olamazsınız!
Kureyşîlerve Gatafanlar buraya Muhammed ve ashabıyla çarpışmak üzere gelmiş bulunuyorlar. Siz de Muhammed'e karşı onlara yardımcı oldunuz.
Halbuki, onların yürü arı, malları mülkleri, çolukları çocukları sizin gibi burada değil, başka yerdedir.
Onlar sizin gibi değillerdir. Onlar fırsat ve imkân bulabilirlerse, yenerler, ganimetlerini toplarlar. Bunun aksi olursa, buradan savuşurlar, yurtlarına döner kavuşurlar. Sizi yurdunuzda o adamla başbaşa bırakıp aradan çekiliveririer.
Siz onunla başbaşa kalınca da, sizde ona karşı koyacak güç, kuvvet yoktur. 298
Muhammed tarafı, Kureyşîlerve Gatafanlar üzerine ağır basmaya başladı:
Onların ileri gelenlerinden Amr b. Abd'i öldürdüler, bazıları da yaralanarak kaçtılar. 299
Siz onların eşrafından bazı kimseleri elinizde bulunmak üzere sağlam teminat ve rehine olarak almadıkça, sakın Kureyşîlerve Gatafanların yanlarında, Muhammed'le çarpışmayınız!
Rehineler elinizde bulunursa, onlar sizi yalnız bırakıp gidemezler, size yaptıkları taahhütlerini yerine getirirler! ' dedim." 300
-------------------------------------
284. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 480.
285. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 480, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 277, 278.
286. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 480.
287. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 480, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 278.
288. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240.
289. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 480, 481, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 278.
290. Zührî, Megâzî, s. 80.
291. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 480, 481, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 278.
292. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481.
293. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481.
294. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240.
295. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481.
296. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481.
297. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481.
298. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240.
299. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481.
300. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 240, 241, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 481, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 278.
Nuaym b. Mes'ud'un Kureyşîler ve Gatafanlarla Konuşması
Nuaym b. Mes'ud, Benî Kurayzalandan sonra Kureyşîlerin yanına gitti. Ebu Süfyan b. Harb'e ve Kureyş'in ileri gelenlerinden onunla birlikte olan adamlarına:
" Benim size olan dostluğumu ve Muhammed'e olan uzaklığımı ve ayrılığımı biliyorsunuz!
Benim aklıma bir fikir geldi ki, bunu size öğüt olmak üzere bildirmemi üzerime bir borç ve vazife biliyorum.
Yalnız, bu fikrin benden geldiğini gizli tutunuz! " dedi.
Kureyşîler
" Öyle yaparız! " dediler. 301
Nuaym b. Mes'ud:
" Siz de biliyorsunuz ki; Yahudi cemaati Muhammed'le aralarındaki musalaha üzerinde yaptıklarına, yani musalahalarını bozduklarına pişman olmuş bulunuyorlar. 302 Onu düzeltmek ve eski duruma dönmek istiyorlar.
Ben yanlarında bulunuyordum. 303 Onlar:
'Biz yaptığımıza pişman olduk. Şu iki kabilenin, Kureyşîlerle Gatafanların eşrafından senin için alacağımız kişileri* boyunlarını vurmak üzere sana teslim etmemize, Kureyşîlerle Gatafanlardan geri kalanların köklerini kazımak üzere seninle birlikte savaşmamıza razı olur musun?304
Buna karşı sen de kesmiş olduğun kanadımızı, yani Benî Nadîr Yahudilerini yurtlarına geri çevirmelisin?' diye ona haber gönderdiler. 305
O da, onlara 'Olur! ' diye cevap verdi. 306
Eğer Yahudiler size haber gönderir, sizin ileri gelen adamlarınızdan rehineler isteyecek olurlarsa, sakın onlara adamlarınızdan bir tek kişi bile göndermeyin! 307 Eşrafınız hakkında onlardan sakının!
Fakat, benden işittiklerinizi gizli tutun, bunlardan hiç kimseye bir hart bile söylemeyin! " dedi.
Kureyşîler
" Söylemeyiz! " dediler. 308
Nuaym b. Mes'ud, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına gelerek:
" Kureyşîler, Kurayza oğullarına:
'Burada oturmamız uzamış, kıtlık da bizi sarsmış bulunuyor. Muhammed'le ashabının işini bitirip bir an önce rahata kavuşmak istiyoruz! ' diye haber gönderdiler" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam da:
" Kurayza oğulları, Nadîr oğullarını yurtlarına ve servetlerine iade ettiğim takdirde, beni barışa davet ettiler" buyurdu. 309
Nuaym b. Mes'ud Gatafanların yanına vardı. Onlara:
" Ey Gatafan cemaati! Sizler benim köküm ve kabilemsiniz. Halkın bana en sevgili olanısınız!
Sanırım ki, sizler beni kötü bir tutum ve davranışta bulunmuş olmakla suçlayamazsınız" dedi.
Gatafan I ar:
" Doğru söylüyorsun. Sen bizim katımızda, bize karşı herhangi bir kötülükle suçlanmış bir kimse değilsin" dediler.
Nuaym b. Mes'ud:
" Öyleyse, benden işiteceğiniz şeyleri gizli tutun, hiçbir kimseye birşey çıtlatmayın! " dedi.
Gatafan I ar:
" Sen ne emredersen yaparız! " dediler.
Bunun üzerine, Nuaym b. Mes'ud, Kureyşîlere söylediklerinin benzerini onlara söyledi.
Kureyşîleri kaçındırdığı, sakındırdığı şeylerden, Gatafanları da kaçındırdı, sakındırdı. 310
" Ben sizin yardımcınızım. Yahudilerin sizlerle yaptıkları muahedelerini bozduklarını öğrendim. Muhammed hiçbir zaman yalan söylemez. Ben ondan işittim: Kurayza oğulları, kardeşleri olan Nadîr oğullarını yurtlarına ve mallarına iade ettiği takdirde, Muhammed'le barış yapacaklarım iş! " dedi. 311
Onlardan bir adam da, Nuaym b. Mes'ud'u doğruladı. 312
-------------------------------------
301. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 241.
302. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 241, Vâkıdî, c. 2, s. 481, 482, İbn Sa'd, c. 4, s. 278.
303. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 482, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 278.
* Nfetmiş kişivi (Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 482, İbn Sa'd, c. 4, s. 278).
304. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 241.
305. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 482, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 278.
306. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 241.
307. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 241, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 482, İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 278.
308. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 482.
309. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 405, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 113, Suvutf, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 578.
310. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 241.
311. Be\+ıakf, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 305, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 1, s. 578.
312. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 482, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 278.
Yahudilerin Karar ve İsteklerini Kureyşîlere Tebliğ Etmeleri
Benî Kurayza Yahudileri, Gazzal b. Semev'el'i Ebu Süfyan ile diğer Kureyş eşrafına gönderdiler.
Gazzal, onlara:
" Sizin burada oturmanız uzayıp gittiği halde, hiçbir şey yapamadınız. Sizin işiniz, görüşünüz yerinde değildir.
Siz bize Muhammed'in üzerine bir taraftan sizin yürüyeceğiniz, bir taraftan Gatafanların yürüyeceği günü belli etmiş olsaydınız, başka bir taraftan da, hiçbirimiz geri kalmaksızın, biz yürürdük.
Fakat siz bize eşrafınızdan yanımızda rehine olarak bulunmak üzere bazı kimseleri göndermedikçe, artık biz sizin yanınızda Muhammed'le çarpışmaya çıkamayacağız!
Çünkü, sizin istemediğiniz bir yenilgiye uğrayıp bizi yurdumuzun ortasında Muhammed'in düşmanlığıyla başbaşa bırakarak acele yurdunuza dönüp gitmenizden korkuyoruz! " dedi ve geri döndü.
Kureyşîlerle Gatafanlar, Benî Kurayza Yahudilerine, istedikleri rehinelerden bir tek kişi bile gönder-mediler.
Ebu Süfyan:
" Bu, herhalde Nuaym'ın söylemiş olduğu şeydir! " dedi.
Nuaym b. Mes'ud, Benî Kurayzaların yanına gitti. Onlara:
" Ey Benî Kurayza cemaati! Ben Ebu Süfyan'ın yanında iken, rehineler isteyen elçiniz gelmişti.
Dönerken, elçiye Ebu Süfyan tek kişi bile vermediği gibi; 'Onlar benden keçi oğlağı bile istemiş olsalardı, onlara rehine olarak onu da vermezdim! Demek ben onlara arkadaşlarımın üstünlerini rehine olarak vereceğim de, onlar da öldürsün diye onları Muhammed'e teslim edecekler ha! ' dedi.
Siz rehine alma hususundaki görüşlerinizde durup direnin. Çünkü, siz Muhammed'le çarpışmayacak olursanız, Ebu Süfyan dönüp gider. Siz de ilk muahedenizin üzerinde durmuş olursunuz" dedi.
Ka'bb. Esed:
" Biz Muhammed'le çarpışmazdık. Vallahi, ben zaten böyle olmasını istemiyordum. Fakat Huyey! Âh o uğursuz adam! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Eğer Kureyşîler ve Gatafanlar Muhammed'e yenilirlerse, bizim için kılıçtan başka birşey kabul edilmez! " dedi.
Nuaym b. Mes'ud:
" Ey Ebu Abdurrahman! Sen böyle birşeyden korkma! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Hayır! Tevrat'a andolsun ki; harp işinde Yahudilerin en yerinde görüşü, Kureyşten rehineler istemeksizin Muhammed'in üzerine yürümektir! Kureyşîler bize hiçbir zaman rehineler vermeyecektir!
Kureyşîler bize ne diye rehine verecekler? Onlar sayıca bizden daha çoktur. Onların yanlarında atlar var, bizim yanımızda at yok! Onlar kaçmak isterlerse kaçabilirler. Biz onları önlemeye kadir olabilir miyiz?
Şu Gatafanlar, Evsîlerin hurmalarından bir kısmının kendilerine verilmesi için Muhammed'in yanına kadar gittiler ve geri döndüler. Muhammed kılıçtan başkasına yanaşmadı. Onlar, umduklarına ereme-den, ellerine hiçbir şey geçmeden geri döndüler" dedi.
İkrime b. Ebu Cehil'in Benî Kurayza Yahudilerine Gönderilişi
Benî Kurayza Yahudilerinden beklemedikleri haberi alınca, KureyşîlerEbu Süfyan'a:
" Yahudilerin haberi hakkında inceleme yap da, işin içyüzünü biröğren bakalım?" dediler.
İkrime b. Ebu Cehil'i onlara gönderdiler.
İkrime, Cuma günü güneş batarken, Benî Kurayza Yahudilerinin yanına vardı.
" Ey Yahudi cemaati! Burada eğlenip durmamız uzadı. Develer, atlar ölmeye başladı. Hertarafı kıtlık sardı. 313
Biz bu yerde böyle hep oturup duracak değiliz! Yarın sabah çarpışmaya hazırlanın!
Aramızdaki anlaşmazlığı bir sonuca erdirinceye kadar, Muhammed'le çarpışacağız! " dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Yarınki gün Sebt (Cumartesi) günüdür. Biz Sebt gününde hiçbir iş tutmayız. 314 Bizden Sebt gününde iş tutmuş olan kimselerin felâkete uğradıkları sizce meçhul değildir. 315
Bununla birlikte, Sebt günü çıktıktan sonra adamlarınızdan teminat olarak bize rehineler vermedikçe de sizin yanınızda Muhammed'le çarpışacak değiliz!
O rehineler yanımızda sağlam bir teminat olarak bulundukça, Muhammed'le çarpışabiliriz! " dedil-er. 316
İkrime:
" Hangi rehineler?" diye sordu.
Ka'b b. Esed:
" Bize şart olarak vermeyi kabul ettiğiniz rehineler! " dedi.
İkrime:
" Sizin tarafınızdan, bunu şart koşan kimdir?" diye sordu.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Huyeyb. Ahtab'dır! 317
Biz, çarpışmanın size zor ve ağır gelmesi halinde sizin bizi yalnız bırakarak acele memleketlerinize dönüp gitmenizden korkuyoruz!
Halbuki, (çarpışacağımız) adam [Peygamberimiz aleyhisselam kasd ediliyor] bizim memleke-timizdedir. Bizde ise, ona karşı koyabilecek güç ve kuvvet yoktur! 318
Bizim çocuklarımız, kadınlarımız ve mallarımız da yanımızda bulunuyor! " dediler.
İkrime b. Ebu Cehil, Ebu Süfyan'ın yanına dönünce:
" Gerindekilerden ne haber getirdin?" diye sordular. İkrime:
" Allah'a yemin ederim ki; Nuaym'ın getirmiş olduğu haber doğru imiş! Allah düşmanları hainlik ettiler! " dedi. 319
İkrime rehine meselesi hakkında Benî Kurayza Yahudileriyle konuştuklarını da Ebu Süfyan'a haber verince, Ebu Süfyan, Huyey b. Ahtab'a:
" Ey Yahudi! Biz sana şöyle şöyle söylemedik mi?" dedi.
Huyey b. Ahtab:
" Hayır! Vallahi böyle söylemedin! " dedi.
Ebu Süfyan:
" Evet! Bu, Huyey'den görülen bir Vefâsızlık ve hainliktir! " dedi.
Huyey b. Ahtab, Ebu Süfyan'ın kendisinin dediği gibi söylemiş olduğuna, Tevrat üzerine yemin etti. 320
-------------------------------------
313. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 483.
314. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 241, 242, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 483.
315. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242.
316. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 483.
317. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 485, 486.
318. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242.
319. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 483.
320. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 486.
Mes'ud b. Ruhayle ve Arkadaşlarının Benî Kurayzalara Gönderilişi
Gatafanlarda, Ebu Süfyan'ın gönderdiği gibi, içlerinden bazı adamlarla birlikte Mes'ud b. Ruhayle'yi Benî Kurayza Yahudilerine gönderdiler.
Benî Kurayza Yahudileri, onlara da Ebu Süfyan'a verdikleri cevap gibi cevap verdiler.
Gatafanlar da, kendi kendilerine:
" Allah'a yemin ederiz ki; Nuaym'ın bize vermiş olduğu haber doğru imiş! " dediler.
Kureyşîlerin daha fazla duramayacaklarını, dönüp gideceklerini anlayınca da, elleri yanlarına düştü.
Ebu Süfyan onları harekete geçirebilmek için uğraştı durdu. 321
-------------------------------------
321. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 484.
Kureyşîlerin Karar ve İsteklerini Benî Kurayzalara Bildirmeleri
Kureyşîler, Benî Kurayza Yahudilerine:
" Biz, vallahi size rehine olarak adamlarımızdan birtekkişi bile vermeyiz. Siz kendiliğinizden çarpışmak isterseniz, çıkın, çarpışın! 322
Bizim yanımızda çarpışmaya gelirseniz, ne âlâ! Aksi takdirde, aramızdaki antlaşma hükümsüzdür! " diyerek haber gönderdiler. 323
Benî Kurayza Yahudileri, birbirlerine:
" Demek Nuaym b. Mes'ud'un söylemiş olduğu şey doğru imiş! Kureyş ve Gatafan kavimleri Muhammed'le çarpışacaklar. Eğer onu yenmek imkân ve fırsatını bulabilirlerse, yenip ganimet alacaklar. Bunun aksi olursa, acele memleketlerine dönüp gidecekler, yurdumuzda bizi o adamla başbaşa bırakacaklar! " dediler ve Kureyşîlerle Gatafanlara:
" Siz bize kendi adamlarınızdan rehineler vermedikçe, biz de vallahi sizin yanınızda Muhammed'le çarpışmayız! " diyerek haber gönderdiler. 324
-------------------------------------
322. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242.
323. İbn Sey\id, c. 2, s. 65.
324. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242.
Müşriklerle Yahudilerin Birbirlerinden Yardım Görme Umutlarını Kesmeleri
Yahudiler de, Kureyşîler de, Gatafanlar da:
" Nuaym'ın dediği çıktı! " diyorlardı.
Bunlar onlardan, onlar da bunlardan yardım görme umutlarını kestiler. İşleri karıştı. Aralarında anlaşmazlığa düştüler. 325
Ebu Süfyan, ayağa kalkarak, bütün arkadaşlarına şöyle seslendi:
" Ey Kureyş cemaati ve burada bulunan kişiler! Ben maymun ve domuzların kardeşleri olan Yahudilerden yardım beklemeyi uygun görmüyorum!
Ey Tanrı! Ben Kurayza oğullarının andlarından uzağım! "
Bunları söyledikten sonra da:
" Yarın sabah, hep birden, Muhammed'in üzerine saldırmaya hazırlanınız!
Hendekten geçmek imkân ve fırsatını elde edinceye kadar, bütün güçlük ve çetinlikleri yenmeye çalışacaksınız! " dedi. 326
-------------------------------------
325. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 484.
326. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 296.
Ebu Süfyan'ın Huyey b. Ahtab'a Çatması
Benî Kurayza Yahudileri İkrime b. Ebu Cehil'e söyleyeceklerini söyledikten sonra, Ebu Süfyan, Huyey b. Ahtab'a:
" Kavminin, bize va'd etmiş olduğun yardımı nerede kaldı?!
Bak, şimdi onlar bize karşı ahdlerini yerine getirmemek, hainlik etmek maksadıyla bizden ayrılmış bulunuyorlar! ?" dedi.
Huyey b. Ahtab:
" Hâşâ! Tevrat'a andolsun ki; böyle birşey yoktur. Fakat, Sebt günü boş durma ve oturma günüdür. Biz Sebt yasağına saygısızlık etmeyiz. Sebt hükmünü çiğneyerek Muhammed'e karşı yaptığınız savaşta size nasıl yardım edebilirdik?
Pazar günü olunca, Muhammed ile ashabının üzerlerine yürüyüp ateş yakar gibi onların canlarını yakacağız! " dedi.
Huyey b. Ahtab'ın Benî Kurayza Yahudilerini Kandırmaya Çalışması
Huyey b. Ahtab, Ebu Süfyan'la konuştuktan sonra Benî Kurayza Yahudilerinin yanına gitti. Onlara:
" Babam, anam sizlere feda olsun!
Kureyşîler sizi ahde Vefâsızlık ve hainlikle suçladılar. Beni de sizinle birlikte suçladılar.
Düşmanımızla bir işiniz çıktığı zaman, sizin için Sebt yasağı yoktur, ona riayetsizlik etseniz de! " dedi.
Ka'b b. Esed kızdı ve:
" Muhammed onları tek kişi bırakmayıncaya kadar öldürse bile, biz Sebt yasağını bozmayız! " dedi.
Huyey b. Ahtab, Ebu Süfyan'ın yanına döndü.
Ebu Süfyan:
" Ey Yahudi! Kavminin ahde Vefâsızlık ve hainlik etmek istediklerini sen de öğrendin mi?" dedi.
Huyey b. Ahtab:
" Hayır! Vallahi onlar ahde Vefâsızlık yapmak istemiyor, belki Pazar günü çarpışmaya çıkmak istiyorlar" dedi.
Ebu Süfyan:
" Sebt ne demektir?" diye sordu.
H uyey:
" Yahudilerin içinde çarpışma yapmalarının ağır günah sayıldığı, günlerden bir gündür.
Biz Yahudi oğullarından bazıları, Sebt günü balık avlayıp yediler.
Allah da, onları maymunlara ve domuzlara çevirdi! " dedi.
Ebu Süfyan:
" Öyleyse, ben maymunların, domuzların kardeşleri olanların yardımını istemeyi uygun görmüyorum!
Ben İkrime ile arkadaşlarını onlara göndermiştim.
Onlar:
'Bize eşrafınızdan rehineler göndermedikçe çarpışmayız! ' dediler.
Bundan önce de, Gazzal b. Semev'el onların elçisi olarak bize gelmişti.
Lâfa yemin ederim ki; sizin bu tutumunuz Vefâsızlık ve hainlikten başka birşey değildir!
Ben senin de o Yahudi cemaatinin Vefâsızlık ve hainliklerine dahil bulunduğunu sanıyorum! " dedi.
Huyey b. Ahtab:
" Tûr-u Sînâ'da Musa'ya indirilen Tevrat'a yemin ederim ki; ben Vefâsızlık ve hainlik etmedim!
Ben onların yanından ayrılıp senin yanına geldiğim zaman, onlar halkın Muhammed'e en çok düşmanı olanı ve onunla çarpışmaya da en isteklisi idiler.
Fakat Pazar gününe kadar burada bulunmayacaklar ve seninle birlikte çarpışmaya katılmayacaklar! " dedi.
Ebu Süfyan:
" Hayır! Vallahi, sizin Vefâsızlığınızı ve hainliğinizi beklemek için, halkı artık bir saat bile durdurmam! " dedi.
Huyey b. Ahtab, Ebu Süfyan'ın bu sert çıkışından, hayatı hakkında endişeye düştü. 327
-------------------------------------
327. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 484, 485.
Medine'yi Kuşatan Düşmanların Aralarında Tefrikaya ve Anlaşmazlığa Düşmeleri
Medine'yi kuşatan düşman kabileler, a rai arında tefrikaya ve ihtilafa düştüler. 328 Herkes birbirinden çekiniyor, sakınıyordu. 329
Gatafanlar, Süleymler
" Vallahi, Muhammed bize Yahudilerden daha sevgilidir ve bizce daha öncelik taşır! " demeye başladılar. 330
Kıtlık etrafı sarmıştı. Kureyşîler de hendekte oturup durmaktan bıkmışlar, iyice sıkılmaya başlamışlardı.
Ebu Süfyan, ise, hep Medine'ye baskın yapmak umut ve arzusunu taşımakta idi.
-------------------------------------
328. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 147.
329. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 69.
330. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 345.
Ebu Süfyan'ın Gönderdiği Ültimatom Yazısını Peygamberimiz aleyhisselamın Cevaplayışı
Müşrik ordularının başkumandanı Ebu Süfyan b. Harb, emri altındaki o kadar güçlü ordularla haftalarca çabaladığı halde hendeği geçip Müslümanlarla meydan savaşı yapmadığına ve Müslümanları ortadan kaldıramadığına son derecede sinirlenmekte idi.
O, bu kızgınlıkla Peygamberimiz aleyhisselama bir yazı yazmış ve yazısında şöyle demişti:
" Ey Allah! Senin isminle başlarım!
Ben Lâfa, Uzzâ'ya* yemin ederim ki; senin kökünü kazıyalım da, bir daha seninle uğraşmayalım diye bütün topluluğumuzun, ordularımızın başında senin üzerine yürümüş, gelmiştim! 331
İyi bilirsin ki, ben Kureyşîlere aitbirticaret kervanı üzerinde, Rabığ'da, Ahyâ suyunun başında senin ashabınla karşılaşmıştım.
Ashabın, çarpışmak için, bizi kuşatmışlardı.
Yaptığımız savunma karşısında, oradan geçip gitmemize ister istemez razı olmuşlar, ben de Kureyş kervanının üzerinde kavmime varmış, kavuşmuştum.
Ashabın bize yetişememiş, kavuşamamışlardı.
Kavmimi yenilgiye uğrattığın vak'ada [Bedir'de] ben bulunamadım. Sonra, yurdunuzun ortasındaki Sevık'ta sizinle cenk etmeye gittim. Adamlar öldürdüm, bir hurmalığı, ekini ve iki evi yaktım*
Ondan sonra, Uhud günü, bütün topluluğumuzun, ordumuzun başında seninle cenk ettim. Sizin bizi Bedir'de yendiğiniz gibi, biz de orada sizi yenmiştik.
En sonra, bütün topluluğumuzun ve ordumuzun başında, üzerinize yürüdük. Hendek günlerinde topluca karşımıza kim çıktı?!
Siz hep kalelerde korunmak, hendeklerin ardında siperlenmek yolunu tuttunuz! 332
Senin bizimle karşılaşmak istemediğini, dar yerlere ve hendeklere sığındığını, 333 Arapların bilmedikleri tedbirlere başvurduğunu görıdüm! 334
Ne olurdu, bunu sana kimin öğrettiğini de bir bilseydim?335
Arapların sığınak olarak bildikleri şey, ancak mızraklarının gölgesi ve kılıçlarının ağzıdır!
Senin bu tutum ve davranışın, kılıçlarımızdan ve bizimle karşılaşmaktan kaçmak yolunu tutmaktan başka birşey değildir. 336
Eğer size tekrar döner gelirsek, tarafımızdan size Uhud günü gibi acı bir gün daha hazırlanmış olduğunu ve o günde kadınların açıldığını, serbest kılındığını göreceksiniz! "
Ebu Süfyan, bu yazıyı Ebu Üsâmetü'l-Cüşemî ile göndermişti.
Yazı getirilince, Peygamberimiz aleyhisselam ashabdan Übeyy b. Ka'b'ı çağırdı. Onunla birlikte çadırına girdi.
Übeyy b. Ka'b, Ebu Süfyan'ın yazısını Peygamberimiz aleyhisselam okudu.
Peygamberimiz aleyhisselam Ebu Süfyan'ın yazısına şöyle cevap verdi:
" Muhammed Resûlullah'tan Ebu Süfyan b. Harb'e!
Emmâ bâd*
Yazdığın yazı bize geldi. 337
Seni nefsin eskiden beri Allah'a karşı hep aldatıp duruyor. 338
Ey Galib oğullarının ahmağı ve onların beyinsizi! 339
Sen bütün topluluğunuzun ve ordunuzun başında bize geldiğini ve kökümüzü kazımadıkça da dönmek istemediğini hatirlatıyorsun! 340
Bu öyle bir iştir ki, Allah senin ile yapmak istediğin o iş arasına geriliyor ve bize de bir daha Lât ve Uzzâ adını ağzına alamayacağın kadar güzel bir akıbet ve sonuç hazırlıyor.
Yapmış olduğumuz hendek hakkındaki 'Bunu sana kim öğretti?' sözüne gelince; hiç şüphesiz, seni ve senin arkadaşlarını kızdırmak için, onu bana Yüce Allah ilham etti!
Elbette ve elbette, sana öyle bir gün gelecektir ki, o gün bana karşı savunmak, korunmak, bir tarafa savuşup gitmek imkân ve fırsatını bulamayacaksın. 341
Elbette ve elbette, sana öyle bir gün gelecektir ki, o günde Lât'ı, Uzzâ'yı, İsafı, Nâile'yi, Hübel'i kıracağım ! 342
Ve o gün, ben bunları sana hatırlatacağım ! 343 Ey Galib oğullarının akılsız ve beyinsizi! " 344
-------------------------------------
* Lât'a, Uzzâ'ya, İsafe, Naile veHübel'e (Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 344, Makrizî, en-Nizâ ve'ttahâsum, s. 15, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 657).
331. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 492.
* Hadisenin mahiyetini anlamak için eserimizin 4. cildine bakınız.
332. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 493.
333. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 492, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 344, Makrizî, en-Nizâ vettahâsum , s. 15, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 657.
334. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 657.
335. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 492.
336. Halebî, İnsânu
* Yani, Besmeleden sonra (Halebî, İnşân, c. 2, s. 657..
337. Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 344, Makrizî, s. 15, 16, Halebî, c. 2, s. 657.
338. Vâkıdî, c. 2, s. 492, Belâzurî, c. 1, s. 344, Makrizî, s. 16.
339. Belâzurî, c. 1, s. 344, Makrizî, s. 16.
340. Vâkıdî, c. 2, s. 492, 493, Halebî, c. 2, s. 657.
341. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 493.
342. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 493, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 344, Makrizî, en-Nizâ velttahâsum, s. 16.
343. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 493, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 657.
344. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 344, Makrizî, en-Nizâ vet-tahâsum, s. 16, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 657. ,
Dehşetli Bir Rüzgârın Esmeye Başlayıp Müşrikleri Tedirgin ve Perişan Edişi
Cebrail aleyhisselamın Allah tarafından müşriklerin üzerine salınacağını ve onları perişan edeceğini Peygamberimiz aleyhisselama önceden haber vermiş olduğu rüzgâr, kasırga, 345 Sebt (Cumartesi) gecesi gürlemeye başladı. 346
Bu, en soğuk kış gecelerinde esen soğuk, dondurucu bir rüzgârdı. 347
Peygamberimiz aleyhisselam, bu rüzgâr hakkında:
" Ben, Allah tarafından, Sabâ, yani gündoğusu yeli ile yardım olundum!
Âd kavmi ise batı yeli ile helak oldular! " buyurmuştur. 348
Bu rüzgâr, tozları, toprakları müşriklerin gözlerine dolduruyordu.
Onları kendi başlarının derdine düşürmüş, ordugâhlarına çekilmek, sinmek zorunda bırakmıştı. 349
Rüzgâr çadırların bezlerini, derilerini yırtıyor, direklerini söküyor, koparıyor, sergileri kumlara gömüyor, hiç kimse hiç kimsenin yanına gidemiyordu. 350
Yakılan ateşler, ışıklar sönüyor; develer, atlar birbirlerine karışıyordu. 351
Müşrikler ordugâhlarında tekbir ve silah sesleri de işitiyorlardı. 352
Müşriklerin kalblerine büyük bir korku düşmüştü. 353
Bu husus, Kur'ân-ı Kerîm'de şöyle hatırlatılır ve açıklanır:
" Ey mü'minler! Allah'ın üzerinizdeki nimetini hatırlayınız ki, o zaman size ondular saldırmışlardı da, Biz onlara karşı bir rüzgâr ve sizin görmediğiniz ordular (melekler) salmıştık. Allah ne işlerseniz hepsini hakkıyla görendir." 354
Peygamberimiz aleyhisselam Sel' dağındaki Feth Mescidinin yerinde bulunuyordu. 355
Gecenin üçte biri geçince, namaz kılmaya kalktı.
Peygamberimiz aleyhisselam, bir sıkıntı ve üzüntüye uğradığı zaman, namaz kılmayı arttırırdı. 356
Huzeyfe b. Yeman der ki:
" Ahzab gecesi, halk Resûlullah aleyhisselamın başından dağıldılar, yanında oniki kişiden başka kimse kalmadı. 357
Biz saf halinde oturmuştuk.
Ebu Süfyan ve onunla birlikte bulunan kuvvetler üst tarafımızda, Benî Kurayza Yahudileri aşağımızda idi. Çoluk çocukların üzerine baskın yapıverecekler diye korkup duruyorduk.
Bize öyle bir gece gelip çatmıştı ki, ondan daha karanlık bir gece görmemiştik.
Gökgürültülerini andıran gürültülerle, korkunç bir rüzgâr da gelip çatmıştı bize!
Öyle bir karanlık çökmüştü ki, hiçbirimiz uzattığı parmağını göremiyondu. 358
Resûlullah aleyhisselam müşriklerin aralarında anlaşmazlığa düştüklerini ve Allah'ın onların topluluklarını dağıttığını haber almıştı. 359
Resûlullah aleyhisselam, gecenin bir kısmını namaz kılarak geçindikten sonra, bize doğru yöneldi ve:
'Bizim için şu kavmin ne yaptığını gördükten sonra benim yanıma dönecek bir kimse var mı ki, ben onun Cennette bana arkadaş olmasını Yüce Allahtan dileyeyim?' buyurdu.
Orada bulunanlardan hiçbiri, duydukları şiddetli korku ve karşılaştıkları şiddetli açlık ve şiddetli soğuk yüzünden, ayağa kalkamadı. 360
Resûlullah aleyhisselam:
'Bana şu kavmin haberini getirecek bir adam yok mu ki, Allah onu Kıyamet günü benimle haşrede?' buyurdu.
Biz sustuk. Kendisine bizden hiçbir kimse cevap veremedi.
Sonra, tekrar:
'Bize şu kavmin haberini getirecek bir adam yok mu ki, Allah onu Kıyamet günü benimle birlikte haşrede?' buyurdu.
Biz yine sustuk. Kendisine bizden hiç kimse cevap veremedi.
Üçüncü kez:
'Bize şu kavmin haberini getirecek bir adam yok mu ki, Allah onu Kıyamet gününde benimle birlikte haşrede?' buyurdu.
Biz yine sustuk. Kendisine bizden hiç kimse cevap veremedi. 361
Bunun üzerine, Resûlullah aleyhisselam benim yanıma geldi.
Üzerimde, ne düşmandan korunabileceğim kalkanım, ne de soğuktan korunabileceğim elbisem vardı.
Zevcemin entari üzerinden giydiği, boyu dizlerimi geçmeyen kısa bir ceketten başka bir şeyim yoktu.
Resûlullah aleyhisselam yanıma gelince, dizlerimin üzerine çöküp büzüldüm. Benim için:
'Kim bu?' diye sordu.
'Huzeyfe! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Huzeyfe hâ?' buyurdu.
'Evet yâ Rasûlallah! Huzeyfe'yim! ' dedim. 362
Resûlullah aleyhisselam:
'Sen geceden beri benim sesimi işitmedin mi? Ne için ayağa kalkmadın?' diye sordu.
'Seni hak din ile peygamber gönderen Allah'a yemin ederim ki; ben kendimdeki açlıktan ve karşılaştığım soğuktan dolayı davetine icabet edemedim! ' dedim. 363
Ben oradaki halkın en çok korkanı, en çok da soğuktan üşüyeni idim. 364
Resûlullah aleyhisselam:
'Git de, bana şu kavmin haberini getir!
Git, şu kavim ne yapıyor bir bak! Yanıma dönüp gelinceye kadar da, onlara ne ok, ne taş atacak, ne mızrak saplayacak, ne de kılıç vuracaksın! ' buyurdu. 365
'Yâ Rasûlallah! Onlar beni öldürürier diye korkmuyorum. Fakat, beni esir edip keserler, biçerler diye korkuyorum! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Sen benim yanıma dönüp gelinceye kadar ne sıcaktan, ne de soğuktan zarar görmeyeceksin! 366
Senin için esir edilmek, kesilip biçilmek sakıncası da mevcut değildir' buyurdu.
Resûlullah aleyhisselamın 'Senin için bir sakınca yoktur! ' buyurmasından ilk anladığım şey, bana bir zarar gelmeyeceği oldu.
Resûlullah aleyhisselam:
'Git, şu kavmin içine gir! Ne söylüyorlar bir bak! 367 Bana şu kavmin haberini getir, ama onları aleyhime kaldıracak birşeyi yapmaktan sakın! ' buyurdu. 368
'Allah'ım! Onu önünden, ardından, sağından, solundan, üstünden, altından koru! ' diyerek dua etti. 369
Kılıcımı, yayımı aldım. Üzerimdeki ötemi berimi sıkıladım.
Müşriklere doğru yürüyüp gitmeye başladım. 370 Sanki hamamda yürüyor gibi idim! 371 Vallahi, içimde ne bir korku, ne de bir üşüme kalmış, hepsi içimden çekilip gitmişti! İçimde bunlardan hiçbir şey duymuyordum artık! 372
Nihayet, müşriklerin ordugâhının yanına vardım.
Ebu Süfyan'ı yanmış bir ateşin başında ve birtakım adamların içinde buldum. 373
Ebu Süfyan, kara, iri yan bir adamdı. İki elini ateşe tutup koltuklarına sürüyor ve:
'Göçüp gitmek gerek! Göçüp gitmek gerek! ' diyordu.
Kendisini bundan önce hiç görmemiştim, tanımıyordum. 374
Ebu Süfyan sırtını ateşe tutup ısıtmaya başladığı sırada idi ki, 375 kendi kendime:
'Ben daha ne bekliyorum? Allah düşmanının yerini görmüş bulunuyorum! ' dedim. 376
Ok çantamdan bir ok çıkarıp, yayımın ortasına yerleştirdim. Ateşin ışığından yararlanarak onu atıp vurmak istedim.
Hemen, Resûlullah aleyhisselamın:
'Benim yanıma dönüp gelinceye kadar bir hadise çıkarmayacaksın! ' buyruğunu hatırlayınca geri durdum, okumu çantama koydum. Kendimde bir cesaret buldum. 377 Onların içlerine girdim.
Rüzgâr ve Allah'ın gözle görülmeyen ordusu onlara yapacağını yapıyor; onların tencere ve tavalarını deviriyor, ateş ve ışıklarını söndürüyor, çadırlarını başlarına yıkıyordu! 378
O sırada, ateşin başına kadar varmış, müşriklerin yanlarına oturmuştum.
Ebu Süfyan, ayağa kalkıp:
'İçinizde casuslar, gözcüler bulunmasından sakınınız! Her adam yanında bulunanın kim olduğuna baksın. 379 Sizden her biriniz, yanında oturanın elini tutsun! 380 Kim olduğunu tanısın! '* dedi. 381
Hemen sağ elimi uzatıp yanımda oturan kimsenin elini tuttum382 ve ona:
'Sen kimsin?' dedim. 383
'Amr b. Âs! ' dedi. 384
Hemen sol elimi de uzatıp sol yanımda oturan kimsenin elini tutarak385 kendisine:
'Sen kimsin?' dedim. 386
Huzeyfe b. Yeman'ın Beyaz Sarıklı Süvarilere Rastlayışı
'Muaviye b. Ebu Süfyan! ' dedi. 387
Ben tanınırım diye korkumdan böyle yaptım. 388
Bundan sonra, Ebu Süfyan:
'Ey Kureyş cemaati! Vallahi, siz durulacak bir yerde durup sabahlamadınız! 389 Vallahi, siz durulacak gibi bir yerde değilsiniz! 390
Atlar, develer ölmeye başladı. 391 Kıtlık her tarafı sardı. 392 Benî Kurayza Yahudileri de bize karşı aksilik etmeye başladılar. Onlardan, hoşumuza gitmeyecek haberler aldık.
Rüzgârlardan başımızı gelenleri görüyorsunuz! Ne tencerelerimizi, ne ateşimizi, ne de barınacağımız çadırlarımızı yerinde bırakıyor!
Hemen göç edip gidiniz! İşte, ben göç edip gidiyorum! ' dedi.
Sonra da, devesine doğru vardı. Devenin bir dizi bağlı idi, üzerine oturdu, yürütmek için ona vurdu. Deve üç ayağı üzerine sıçrayıp kalktı. Vallahi, devenin ayak bağı ayakta iken çözüldü!
Eğer Resûlullah aleyhisselamın:
'Bana dönüp gelinceye kadar bir hadise çıkarmayacaksın! ' buyruğu olmasaydı ve isteseydim, onu okla vurup öldürmüş gitmiştim. 393
Halkın en yakınında bulunanı, Âmir oğulları idiler.
Onlarda:
'Ey Âmir oğulları hanedanı! Buradan göç edip gidiniz! Buradan göç edip gidiniz! Burası sizin için durulacak gibi bir yer değildir! ' diyorlardı.
Rüzgâr ordugâhlarını altüst ederken, onlar ordugâhlarından bir karış bile ileri geçecek durumda değillerdi.
Vallahi, onların büyük halıları ve döşekleri üzerine rüzgârın yağdırdığı taşların çıkardıkları sesleri işitiyordum. 394
İkrime b. Ebu Cehil, Ebu Süfyan'a:
'Sen kavmin lideri ve orduların başkumandanı olduğun halde, halkı nasıl geride bırakıp gidiyorsun?! ' deyince, Ebu Süfyan utandı.
Hemen devesini ıhdırdı ve yularını eliyle çekip durdu ve halka:
'Haydi, göç ediniz! ' dedi.
Ebu Süfyan dikilip dururken, halk göç etmeye başladılar.
Ebu Süfyan, askerinin takip edilmesinden korkarak Amr b. Âs'a:
'Ebu Abdullah! Benim ve senin burada kalmamız gerekleşmiştir. Muhammed'le ashabının takiplerinden gafil ve süvarilerimizin de himayesinden uzak bulunuyoruz. Askerimiz çekilip gidinceye kadar takip edilmeyeceğimizden de emin değiliz! ' dedi.
Amr b. Âs:
'Peki, ben geride kalayım' dedi.
Ebu Süfyan, Halid b. Velid'e de:
'Ebu Süleyman! Sen ne dersin?' diye sordu.
Halid b. Velid:
'Ben de onun gibi geride kalayım' dedi. 395
Böylece, takip edilmekten korktukları için, Amr b. Âs ile Halid b. Velid ardcı olarak ikiyüz atlı ile geride kaldılar." 396
Bunlar, seher vaktine kadar ordugâhta beklediler. 397
Kureyşîlerin orduları böylece Medine'den ayrılıp gittiler.
Medine'ye kuşatan diğer müşrik ordularına gelince, Tulayha b. Huveylid:
" Muhammed size kötülük etmeye, sizi büyülemeye başladı! Hemen buradan savuşup kurtulmaktan başka çare yok! Hemen buradan savuşup kurtulmaktan başka çare yok! ' diyerek kavmine sesleniyordu.
Her kabilenin lideri, kavmine:
" Ey filan oğulları! Yanıma geliniz! " diyerek sesleniyor ve kabileleri yanlarında toplandıkları zaman da:
" Hemen buradan savuşup kurtulmaktan, hemen buradan savuşup kurtulmaktan başka çare yok! " diyorlardı. 398
Kureyşîlerin çekilip gittiklerini işitince, Fezâre ve Gatafanlar da yurtlarına döndüler. 399
Huzeyfe b. Yeman, Gatafanların ordugâhlarına gittiği zaman, onları göçüp gitmiş, ordugâhlarını boşalmış buldu.
Gatafanlar göç edinceye kadar, Mes'ud b. Ruhayle ile süvari arkadaşları, Benî Süleymlerden de bazı kimseler, ardcı olarak geride kalmışlardı. 400
-------------------------------------
345. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 71.
346. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 488, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 69.
347. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242.
348. Vâkidî, c. 2, s. 476, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 324, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 22, Müslim, Sahih, c. 2, s. 617, Beyhakî, Sünen, c. 3, s. 364.
349. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 35.
350. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 71.
351. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 491.
352. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 148.
353. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 491.
354. Ahzâb: 9, İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 257, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 71.
355. Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 3, s. 835.
356. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 488.
357. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31, İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c. 4, s. 226.
358. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 451 , 452.
359. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 242.
360. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 243, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 392.
361. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1414, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 449.
362. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 114.
363. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489.
364. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 114.
365. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489.
366. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 451, Zehebî, Megâzî, s. 249.
367. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489.
368. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1414.
369. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 501, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 65, 66, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 114, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1. s. 491, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 652.
370. Ebu Nuaym, Delâil, c. 2, s. 501, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 491.
371. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1414.
372. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 114, 115.
373. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31.
374. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
375. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1414.
376. İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c. 4, s. 228.
377. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
378. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 243, Vâkıdî, c. 2, s. 489, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 392.
379. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489.
380. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 136.
* Ebu Süfyan, aralarına bir yabancının sızdığını sezmişti (İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c. 4, s. 226).
381. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 652.
382. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 136.
383. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 243.
384. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489.
385. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 136.
386. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 243.
387. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 489.
388. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 66, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 652.
389. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 243.
390. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 69.
391. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490.
392. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 69.
393. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 243, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 392.
394. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
395. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490.
396. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 69.
397. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490.
398. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 653, 654.
399. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244.
400. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 490.
Benî Kurayza Yahudilerinden Nebbaş b. Kays'ın Karısının Rüyası ve Benî Kurayza Yahudilerinin Akıbetlerinden Korkmaya Başlamaları
Huzeyfe b. Yeman der ki:
" Müşriklerin ordugâhından döndüğüm zamanda da, yine, hamamda yürüyor gibi idim! 401
Resûlullah aleyhisselama doğru giderken, yolu yarıladığım veya yarıya yakın yol aldığım sırada gördüğüm yirmi kadar beyaz sarıklı süvari, bana:
'Sahibine haber ver Allah, düşman askerlerine karşı ona kâfi gelmiştir! ' dediler. 402
Resûlullah aleyhisselamın yanına döndüğüm zaman, kendisi zevcelerinden birisine ait Yemen işi bir kilim üzerinde namaz kılıyordu. 403
Vallahi, döner dönmez, bütün üşümelerim gerisin geri bana gelmişti; tirtir titriyordum. 404
Resûlullah aleyhisselam yaklaşmamı eliyle işaret edince, yanına yaklaştım.
Yaklaşınca, kilimin bir ucunu benim üzerime sarkıtıp saldı. 405
Namazını bitirince:
'Yeman'ın oğlu! Otur! Müşrikler hakkında ne haberin var?' diye sordu.
'Yâ Rasûlallah! Halk Ebu Süfyan'ın başından dağılmış, başında ancak bir cemaat kalmış! Ateş yakmışlar. Allah, bizim üzerimize boşalttığı soğuk gibi, onların üzerine de soğuk boşaltmaktadır!
Fakat, biz buna karşılık Allah'tan onların dilemedikleri ecri dileriz! ' dedim. 406
Kendisine müşriklerin bütün haberlerini verdim ve onları göçüp giderlerken geride bıraktığımı söyledi m407
Peygamber aleyhisselam, azı dişleri görününceye kadar güldü. 408
Resûlullah aleyhisselam beni iki ayağı arasına, ayak ucuna yatırdı. Örtünün bir ucunu üzerime bıraktı. 409 Örtünün içinde sabaha (sabah namazı vaktine) kadar uyumaktan ayrılamadım. Sabaha eriştiğim zaman, Resûlullah aleyhisselam:
Kalk artık ey uykucu! ' buyurdu." 410
Peygamberimiz aleyhisselam sabaha çıktığı zaman, oradaki düşman ordugâhlarında bir tek kişi bile geride kalmamıştı. 411 Müşriklergötüremedikleri bazı meta'larını da bırakıp gitmişlerdi. 412
Müşrikler öğleye doğru Melel'e, ertesi gün de Seyyâle'ye vardılar. 413
Ebu Süfyan'ın Kureyş ordularıyla Tihâme bölgesine kavuştuğu sırada, Uyeyne b. Hısn ile yanındaki Necdliler, Ebu Süfyan'ın arkasından yetiştiler.
Benî Kurayza Yahudileri de, dönüp kalelerine sığındılar. 414
Benî Nadîr Yahudilerinin başkanı Huyey b. Ahtab ise, Ebu Süfyan'la birlikte Revhâ'ya kadar korka korka gittikten sonra, Ka'b b. Esed'e vermiş olduğu sözü yerine getirmiş olmak için oradan ayrılarak, geceleyin Benî Kurayza Yahudileriyle birlikte kalelerine girdi. 415
-------------------------------------
401. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1414.
402. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1 , s. 492.
403. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244.
404. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
405. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31.
406. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 31, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 451.
407. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
408. Beyhakî, Delâilü’n-nübüvve, c. 3, s. 455, Diyarbekrî, T ârfViu'l -Hamîs, c. 1, s. 492.
409. İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 184.
410. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1414, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 149.
411. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 491, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 69, 70.
412. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 148.
413. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 485.
414. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 422.
415. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 485.
Benî Kurayza Yahudilerinden Nebbaş b. Kays'ın Karısının Rüyası ve Benî Kurayza Yahudilerinin Akıbetlerinden Korkmaya Başlamaları
Müslümanların hendekte müşrikler tarafından kuşatıldıkları sırada, Benî Kurayza Yahudilerinden Nebbaş b. Kays'ın karısı, hendeğin boşaldığını, hendekte hiç kimsenin kalmadığını ve Müslümanların Benî Kurayza Yahudilerini kalelerinde kuşatarak davar boğazlar gibi boğazladıklarını rüyasında görmüş; bu, Yahudi bilginlerinden Zebir b. Bata'ya anlatılınca, Zebir b. Bata:
" Onun güzleri bunu görmek için mi uyumuş?! Uyumaz olasıca!
Kureyşîler dönüp gidecekler, Muhammed de gelip bizi kuşatacak!
Tevrat'a yemin ederim ki; kuşatmadan sonraki şeyler, ondan daha şiddetli, daha ağır olacaktır! " diye yorumlamıştı. 416
Benî Kurayza Yahudileri, Kureyş müşrikleri çekilip gittikten sonra:
" Muhammed üzerimize yürüyecektir! " dediler, son derecede korkmaya başladılar. 417
-------------------------------------
416. Vâkıdı, Megâzı, c. 2, s. 496, 497.
417. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 266.
Kur'ân-ı Kerîm'in ve Peygamberimiz aleyhisselamın Dağılan Müşrik Orduları Hakkındaki Açıklamaları
Peygamberimiz aleyhisselamla ashabının köklerini kazımak maksadıyla toplanıp Medine'yi kuşatan müşrik orduları, hiçbir şey yapamadan, olanca öfkeleriyle dönüp gitmek zorunda kalmışlardı. 418
Bu vakıa, Kufârvı Kerîm'de şöyle açıklanır:
" Allah, o kâfirleri (inkarcıları) hiçbir hayra eremedikleri halde, olanca öfkeleriyle red ve yüzgeri etti.
Allah, muharebe hususunda mü'minlere kâfi geldi.
Allah, Kavî'dir; herşeye galib ve üstündür." 419
Peygamberimiz aleyhisselam da, hendekten dönecekleri sırada:
" Artık Kureyşîler bu yılınızdan sonra gelip sizinle çarpışamayacaklar, fakat siz onlarla çarpışacak-sınız! 420
Artık bundan böyle müşriklerin üzerine biz yürüyüp onlarla çarpışacağız! Fakat onlar gelip bizimle çalışamayacaklardır" buyurdu. 421
-------------------------------------
418. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 260, 261, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 467, 468, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1 , s. 345, Taberî, Tefsir, c. 21, s. 148, 149, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
419. Ahzâb: 25.
420. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 266.
421. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 262 Buhârî, Sahih, c. 5, s. 48, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 457, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 184, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 66, Zehebî, Megâzî, s. 251, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 115.
Hendek Şehidleri
1. Sa'd b. Muaz (Hendekte yaralanmış, kısa bir müddet sonra, yarası deşilerek Vefât etmiştir. )
2. Enes b. Evs b. Atık,
3. Abdullah b. Seni,
4. Tufeyl b. Numan,
5. Salebe b. Ganeme,
6. Ka'b b. Zeyd. 422
Yüce Allah hepsinden razı olsun!
Peygamberimiz aleyhisselam, hendekten Medine'ye dönünce, Mescidde Sa'd b. Muaz'ın üzerine bir çadır kurulmasını emir buyurdu. 423
Hemen bir çadır kurulup Rüfeyde Hatun tarafından tedavisine başlandı. 424 Hendek kuşatması ve savunması 23 gün sürmüştür. 425
-------------------------------------
422. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 264.
423. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 422, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 13.
424. İbn İshak, İbn Hişam. Sîre, c. 3, s. 250, İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 427, 428, Buhârî, Edebü'l-mütred, s. 289, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 7, s. 110, 111, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 302, 303.
425. M. Apaydın, Resûlullah'ın Günlüğü, s. 122.
Benî Kurayza Gazası
Benî Kurayza Gazası Niçin ve Nasıl Yapıldı?
1. Peygamberimiz aleyhisselam Medine'ye geldiği zaman, Müslümanlar ile Müslüman olmayanlar arasında umumî bir muahede ve mukavele yapmıştı.
Bu muahede hükümleri arasında: Yahudilerin de mü'minlerie bir topluluk teşkil ettikleri kabul olunmakta; Peygamberimiz aleyhisselamın izin ve müsaadesi olmadıkça kendilerinin herhangi bir askerî harekâtta bulunamayacakları, ne Kureyşîleri, ne de onlara yardım edenleri hiçbir suretle korumayacakları, Medine'ye bir taarruz vukuunda da elbirliğiyle müdafaada bulunacakları hükmü yer almakta idi. 1
2. Benî Nadîr Yahudileri, öteden beri, kendilerini Benî Kurayza Yahudilerinden üstün tutarlardı. Benî Kurayza Yahudilerinden biri Benî Nadîr Yahudilerinden birini öldürdüğü zaman, katil kısas olarak öldürülürdü.
Fakat, Benî Nadîr Yahudilerinden biri Benî Kurayza Yahudilerinden birini öldürecek olursa, yüz vesk (deve yükü) hurma öderdi.
Peygamberimiz aleyhisselam, nihâî merci sıfatıyla, aynı soydan gelen her iki cemaati eşit muameleye tâbi tutmak suretiyle aradaki imtiyazı kaldırmış, Benî Kurayza Yahudilerini Benî Nadîr Yahudilerinin seviyesine yükseltmişti. 2 Benî Kurayza Yahudileri, bu iyiliğe karşı nankörlük ettiler.
3. Benî Nadîr Yahudileri sözü geçen muahede ve mukaveleyi bozarak Peygamberimiz aleyhisselama karşı harbe kalkıştıkları zaman, Benî Kurayza Yahudileri de Benî Nadîr Yahudilerine katıldılar.
Peygamberimiz aleyhisselam; Benî Nadîr Yahudilerini muhasara ederek yurtlarından sürüp çıkardığı halde, Benî Kurayza Yahudilerini affetti ve yeni bir muahede ile onları yerlerinde bıraktı. 3
Peygamberimiz aleyhisselam, Benî Kurayza Yahudileriyle de, onların muahede yapmaya yetkili adamları olan Ka'b b. Esed'le de muahede yapmış bulunuyordu. 4
4. Huyey b. Ahtab'ın Kureyş müşriklerine söylediğine göre; Benî Kurayza Yahudileri Peygamberimiz aleyhisselama karşı fırsat kollamak ve Kureyş müşriki eriyle işbirliği yapmak üzere Medine'de oturmakta idiler. 5
5. Müşrik orduları gelip Müslümanları kuşattıkları zaman, Benî Kurayza Yahudileri, müşterek vatanlarını koruyacakları, Müslümanlara yardım edecekleri yerde, aradaki muahedeyi bozmuşlar, 6 muahede yazısını yırtmışlar, 7 Amr b. Su'dâ gibi bazı insaflı kimselerin " Eğer ona yardım etmeyecekseniz, bari kendisini düşmanlarıyla başbaşa bırakınız! " yollu öğütlerini de dinlememişlerdi. 8
6. Peygamberimiz aleyhisselamın göndermiş olduğu tahkik ve sulh heyeti, onları işitmiş olduklarından daha kötü ve azgın bir tutumda buldular. 9 İşler kızışıp harbe dönüşmeden önceki hallerine dönmeleri ve Huyey b. Ahtab'ın sözünü dinlememeleri için onlara and verdiler.
Ka'bb. Esed:
" Hiçbirzaman o barışıklık haline dönmeyeceğiz! Ben o barışıklığı şu ayağımdaki sandalın orta parmağıyla yanındaki parmak arasına geçen tasması gibi kopanp atmış bulunuyorum! " dedi. 10
Benî Kurayza Yahudileri de:
" Resûlullah da kim oluyormuş?! Muhammed'le aramızda ne ahid vardır, ne de akid! " dediler. 11
Peygamberimiz aleyhisselama sövdüler:
" Muhammed, kendisine diş bileyenler birleşip çevresinde halkalandıkları zaman, bize adamlar salıp sulh ve muahede istiyor!
Hayır! Hayır!
Onun üzerine hep birden saldırıp kendisini avlamak için and içilmiştir!
Biz de, o kardeşlerimize muhakkak arka ve yardımcı olacağız! " dediler. 12
Bu, Benî Kurayza Yahudilerinin muahedeyi ikinci bozuşları idi.
Onlar, muahedeyi bozmakla, Peygamberimiz aleyhisselamı ve Müslümanları en nâzik ve tehlikeli bir sırada, ölüm kalım savaşlarında yardımsız ve yalnız bırakmış; müşterek vatanın düşmanların eline düşüp talan edilmesine rıza göstermiş oluyorlardı.
7. Benî Kurayza Yahudileri, bu kadarla da kalmadılar.
Medine'yi yağmalamak ve başta Peygamberimiz aleyhisselam olmak üzere Müslümanları ve Müslümanlığı ortadan kaldırmak için Medine'ye gelen düşmanlarla anlaşma yaptılar. Onlara yardım ettiler. Müslümanları birtaraftan da onlarkuşattılar. 13
8. Mekke müşriklerine; Ebu Süfyan'a ve Uyeyne b. Hısn'a:
" Siz sebat ediniz! Biz Müslümanları şehirlerinde arkalarından vuracağız! " diyerek haber saldılar. 14
9. Huyey b. Ahtab'ı müşriklere göndererek, Medine'ye geceleyin baskın yapmak üzere, Kureyşîler ile Gatafanlardan biner kişi istediler. 15
10. Medine'ye, geceleri baskın yapmak üzere, keşif birlikleri göndermekten geri durmadılar. 16
Benî Kurayza Yahudilerinin müşriklere yardım ettikleri Kur'ân-ı Kerîm'de de açıklanmış bulunmaktadır. 17
Müslümanlar Hendekten dönüp Medine'ye, evlerine gelince, silahlarını çıkardılar. 18
Peygamberimiz aleyhisselam da, Hendekten Medine'ye döndüğü zaman Hazret-i Âişe'nin evine geldi. 19 Üzerinden silahını çıkarıp yere koydu. 20 Vakit öğle vakti idi. 21 Yıkanmak üzere, gusulhâneye girmişti. 22 Başını yi kadı. 23 Gusletti. Buhurlanmak için, buhurdanlığını getirtti. 24
O sırada, başına beyaz bir sarık sarmış, eğerinin üzeri atlas örtülü bir katıra binmiş olduğu halde, Cebrail aleyhisselam geldi. 25
Cebrail aleyhisselamın sarığının taylasanı iki omuzunun arasına salınmıştı. Sırtında da zırh gömlek vardı. 26
Cebrail aleyhisselam Mescidin kapısında, cenazelerin konulduğu yerin yanında durdu. 27 Başından tozlan silkti28 ve:
" A! Ey Allah'ın Resûlü! Sen silahını çıkardın mı?! dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Evet! " buyurdu. 29
Cebrail aleyhisselam:
" Vallahi, biz daha silahlarımızı çıkarınadık! 30
Düşman senin üzerine geleliden beri, 31 melekler silahlarını çıkarmadılar ve müşrikleri takip etmedikçe de dönmediler! 32
Kalk, silahını kuşan! 33 Onların üzerine yürü! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Nereye? Kimlerin üzerine?" diye sordu.
Cebrail aleyhisselam:
" İşte, oraya! " dedi ve eliyle de Benî Kurayzalara doğru işaret etti. 34
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ashabım çok yorulmuşlardır! Birkaç gün onların dinlenmelerini beklesen olmaz mı?" dedi. 35
Cebrail aleyhisselam:
" Yâ Muhammed! Yüce Allah, Benî Kurayza üzerine hemen yürümeni sana emrediyor! Şimdi ben yanımdaki meleklerle onların kalelerine gidiyorum! 36 Allah onları düz ve sert taş üzerine yumurtayı çarpar gibi çarpacaktır! 37
Ben binitimi onların kalelerinde üzerlerine sürüp kendilerini perişan ve darmadağın edeceğim! " diyerek dönüp gitti. 38
Enes b. Malik der ki:
" Cebrail aleyhisselamın kumandası altındaki melek süvarileri Ensardan Ganm oğullarının sokaklarından geçip giderlerken yerden kalkan tozlan şimdi bile görür gibiyimdir! " 39
-------------------------------------
1. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 147, 150, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emval, s. 290, 294.
2. Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 168.
3. Zührî, Megâzî, s. 73, Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 360, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 22, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1388, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 157, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 232, 233, Vâhidî, Esbâbü'n-nüzûl, s. 279.
4. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231.
5. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 290.
6. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 231, 232.
7. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 457, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 103.
8. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 103.
9. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 232.
10. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 458.
11. İbn İshak, İbn, Hişam, Sîre, c. 3, s. 232.
12. Vâkıdî, Megâzî, 1367 /1948 Kahire baskısı, s. 295.
13. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 230, 231, 257, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 494, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 71 , Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 344, Taberî, Tefsîr, c. 21, s. 150, İbn Hazm , Cevâmiu's-Sîre, s. 118.
14. İmam Zührî, Megâzî, s. 80.
15. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 460.
16. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 239, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 462.
17. Ahzâb: 21, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 495, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 71.
18. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244.
19. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 74, 75.
20. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 56, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 49.
21. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244.
22. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 280, Belâzurî, Fütühu'l-büldân, c. 1, s. 23.
23. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 75.
24. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497.
25. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244.
26. Halebî, İnsânu'l-uyÜn, c. 2, s. 657.
27. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 74, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 118.
28. Buhârî, Sahih, c. 5, s. 51 , Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 347, 348.
29. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244.
30. Buhârî, Sahih, c. 5, s. 49.
31. İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 68.
32. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497.
33. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 68.
34. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 56, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 49.
35. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 77.
36. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 244, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497.
37. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 297, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 68.
38. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 77.
39. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 76, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 50.
Peygamberimiz Aleyhselamın Müslümanlara Benî Kurayza Yurduna Hemen Hareket Etmelerini Emredişi ve Kendisinin de Onlarla Birlikte Yola Çıkışı
Cebrail aleyhisselam gider gitmez, Peygamberimiz aleyhisselam sıçrayıp ayağa kalktı40 ve halka şöyle seslenmesini Bilal'e emir buyurdu: 41
" İşiten ve itaat eden kişi, ikindi namazını Benî Kurayza yurdundan başka yerde kılmasın! 42 Ey Allah süvarileri! Siz de atlarınıza bininiz! " 43
Peygamberimiz aleyhisselam takyesini, miğferini, zırhını getirtti. Takyesini ve miğferini başına geçirdi. Zırhını sirtona giydi. Kılıcını beline bağladı. Kalkanını arkasına çevirdi. Mızrağını eline aldı. Atına bindi.
Kendisinin yanında iki, üç atı bulunuyordu. Bindiği, Lahf veya Lühayf isimli atı idi. 44
Hazret-i Ali'yi çağırdı.
Sancağı ona verdi ve önden onu yola çıkardı. 45
Abdullah b. Ümmi Mektum'u Medine'de yerine vekil bıraktı. 46
-------------------------------------
40. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 117, Heysemî, Mecmau’z-zevâid, c. 6, s. 140.
41. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 74.
42. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 244, 245, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497.
43. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 68, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 149.
44. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497, 498.
45. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
46. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 496, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 74.
İslâm Mücahidlerinin Sayıları ve Yola Çıkışları
İslâm mücahidlerinin sayısı 3000 idi. 36 süvarileri vardı. 47
İslâm mücahidlerinin Benî Kurayza gazası sırasındaki yiyeceklerini de, Sa'd b. Ubâde, develere yüklediği hurmalarla karşıladı. 43
Müslümanlar hemen silahlandılar, süvariler de atlarına bindiler.
Süvariler ve piyadeler, Peygamberimiz aleyhisselamı aralarına aldılar. 49
Peygamberimiz aleyhisselam, Cebrail aleyhisselamin izi sıra yola çıktı. 50
Peygamberimiz aleyhisselam Benî Kurayza yurduna erişmeden önce Benî Kurayzaların yurdu üzerinde bulunan Savreyn'de ashabından bazı kişilere rastlamıştı. 51
Mescidin komşusu Ganm oğulları idi. 52 Harise b. Numan da onların içinde bulunuyordu. Hepsi silahlanmış ve dizilmişlerdi. 53
Peygamberimiz aleyhisselam, onlara:
" Yanınızdan bir kimse geçip gitti mi?" diye sordu.
" Evet yâ Rasûlallah! Eğerinin üstüne atlas kadife örtülmüş ak bir katır üzerinde Dıhyetü'l-Kelbî yanımızdan geçip gitti. 54 Silahlanmamızı bize emretti. Silahlarımızı yanımıza aldırdı. Bizi de saf yaptı ve:
'Şimdi size Resûlullah aleyhisselam gelecektir! ' dedi" dediler. 55
Peygamberimiz aleyhisselam:
" O, Cebrail aleyhisselam idi!
Kalelerini sarsmak, kalblerine korku salmak için Benî Kurayzalara gönderilmişti" buyurdu. 56
Bundan sonra, asıl Dıhyetü'l-Kelbî gelip onların yanlarından geçti. 57
Dıhyetü'l-Kelbî suretinde görülen Cebrail aleyhisselamın yüzü ve sakalı tamamıyla Dıhyetü'l-Kelbî'nin yüzüne ve sakalına benziyordu. 58
Harise b. Numan:
" Hayatım boyunca Cebrail aleyhisselamı iki kere görmüşümdür.
Biri Savreyn gününde, diğeri de Huneyn'den dönüşümüz gününde, cenazelerin konulduğu yerde idi" derdi. 59
-------------------------------------
47. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 74.
48. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 500.
49. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 497.
50. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 119.
51. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
52. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 137.
53. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 498.
54. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 498, 499.
55. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 499.
56. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
57. İbn Hazm, Cevâm iu's-Sîre, s. 191.
58. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 422, Taberî, Târih, c. 3, s. 53, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 137.
59. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 499.
Hazret-i Ali'nin Sancağını Benî Kurayza Yahudilerinin Kalelerinin Dibine Dikişi, Yahudilerin Peygamberimiz aleyhisselama ve Mü'minlere Sövüşü
Hazret-i Ali, Benî Kurayza Yahudilerinin kalelerine yaklaştı. 60 Sancağını kalenin dibine dikti. 61
Benî Kurayza Yahudileri, kalenin üzerinden, Peygamberimiz aleyhisselama ve mü'minlene sövmeye başladılar. 62 Mü'minlene yalancılık ve sihirbazlık isnad ettiler. Peygamberimiz aleyhisselama ve Peygamberimiz aleyhisselamın zevcelerine dil uzattılar. 63
Ebu Katâde der ki:
" Biz onlara karşılık vermeyip sustuk.
'Onlarla aramızdakini kılıç halledecektir! ' dedik.
Ali b. Ebu Talib, sancağı beklememi bana emretti." 64
Hazret-i Ali, Benî Kurayza Yahudilerinin Peygamberimiz aleyhisselama ve zevcelerine çirkin sözler söylediklerini işitince, 65 hemen geri dönüp:
" Yâ Rasûlallan! Şu pislerin, kötülerin yakınlarına kadar senin varman gerekmez! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ne için gerekmez?" diye sordu. 66
Hazret-i Ali Yahudilerden işittiği çirkin sözleri tekrarlamaya utandı, sustu. 67
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sanırım ki; sen onlardan beni üzecek birtakım laflar işitmişsindir?" buyurdu.
Hazret-i Ali:
" Evet yâ Rasûlallah! " dedi. 68
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Musa Peygamber bundan daha ağın ile karşılaşmış, daha çok üzülmüştü.
Git! O Allah düşmanları69 beni görecek olurlarsa, söylemiş oldukları kötü şeylerden hiçbirini söyleyemeyeceklerdir! " buyurdu.
Benî Kurayza Yahudilerinin mallarının bulunduğu nahiyedeki kuyularından Üna veya Enna veya Enni diye anılan kuyunun başına indi.
Benî Kurayza Yahudilerinin kalelerine yaklaştı. 70
-------------------------------------
60. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
61. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 499.
62. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 499, İbn Hazm , Cevâmiu's-Sîre, s. 192, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 493, 494.
63. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 297.
64. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 499.
65. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 119, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 494.
66. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
67. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 119.
68. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
69. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 77.
70. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
Useyd b. Hudayr'ın Benî Kurayza Yahudilerine Çıkışması
Useyd b. Hudayr, Peygamberimiz aleyhisselamdan önce davranıp:
" Ey Allah düşmanları! Sizler açlıktan ölünceye kadar, kalenizi kuşatmaktan ayrılmayacağız! Sizler ancak yuvalarına tıkılmış tilki hükmündesiniz! " dedi. Benî Kurayza Yahudileri:
" Ey Hudayr'ın oğlu! Biz Hazrecîlerin değil, sizin müttefikiniz bulunuyoruz! " dediler ve korktular. Useyd b. Hudayr " Artık sizinle aramızda ne ahid, ne de antlaşma vardır! " dedi. 71
-------------------------------------
71. Vâkıdî, Megâzî. c. 2. , s. 499.
Peygamberimiz aleyhisselamın Benî Kurayza Yahudilerinin İleri Gelenlerine Seslenişi ve Karşılıklı Konuşmalar Yapılışı
Peygamberimiz aleyhisselam, kale dibine kadar vardı. Sahabiler, Peygamberimiz aleyhisselamı kalkanı arıyla korumakta idiler.
Peygamberimiz aleyhisselam, kaledeki Yahudilerin ileri gelenlerinden bazı lan na-isimlerini anarak-seslendi. İsimleri anılan Yahudi eşrafı, kalenin burcuna çıkarak:
" Ey Ebu'l-Kasım! Ne var? Ne istiyorsun?" dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey maymunların kardeşleri! Allah sizi rahmetinden uzak kılsın! 72
Nihayet Allah sizi hor, hakîr kıldı mı? Belâsını, azabını üzerinize indirdi mi?73
Demek, siz bana sövüyorsunuz ha?! " buyurdu. 74
Yahudiler
" Musa'ya indirilmiş olan Tevrat üzerine yemin ederiz ki, biz sana böyle birşey yapmadık! " diye karşılık verdiler. 75
Birbirlerine de:
" Bu, Ebul-Kasım. O bize şimdiye kadar böyle ağır kelimelerle konuşmamıştı! " dediler. 76
Peygamberimiz aleyhisselama da:
" Ey Ebu'l-Kasım! Sen sözünü bilmezlerden değildin! 77 Sen bundan önce hiç ağır kelime kullanmazdın! " dediler. 78
Peygamberimiz aleyhisselam, Yahudilerden bu sözleri işitince, onlara o kadarcık söylemiş olduğundan bile utandı. Asası elinden, ridası omuzundan düştü. 79 Bunun, kendisinin aleyhinde söylemiş oldukları çirkin ve üzücü sözlerinden ileri geldiğini onlara hatırlattı. 80 Kendilerini Müslümanlığa davet etti. Onlar yanaşmadılar. 81
" Öyleyse, Allah'ın ve Resûlünün emrine boyun eğerek kaleden ininiz! Teslim olunuz! " buyurdu.
" Hayır ey Ebu'l-Kasım! " dediler. Bu teklifi de reddetti I er. 82
Bunun üzerine, çarpışma başladı. 83
Peygamberimiz aleyhisselam, sabahleyin okçuların yanına vardı. Onları savaş düzenine koydu. Okçular Benî Kurayza Yahudilerinin kalelerini sardılar. Mücahidler oklarını Yahudilere yetiştirebilecekleri yerde durarak ok ve taş yağdırmaya başladılar.
Benî Kurayza Yahudileri de, kalelerinden, mücahidlere en şiddetli şekilde ok ve taş yağdırdılar.
Münafıklar, Benî Kurayza Yahudilerine:
" Siz teslim olmayınız!
Medine'den çıkıp gitmenizi isterlerse, çıkıp gitmeyiniz!
Müslümanların isteklerine yanaşmayacak ve çarpışmakta devam edecek olursanız, biz size canımızla, silahlarımızla yardım ederiz!
Sizin yanınızda bulunur, malımızı ve canımızı sizden esirgemeyiz!
Size, hiçbirimiz, hiçbir zaman aykırı davranmayız.
Eğer Medine'den çıkarılacak olursanız, sizden sonra Medine'de biz de kalmayız. Kısa bir müddet sonra, gelir, size kavuşuruz! " diyerek gizlice haber saldılar. 84
Benî Kurayza Yahudileri, kalelerinde 15 gün85 veya 25 gece kuşatıldı. 86
Kendilerini kalelerinde olanca sıkıntı ve üzüntü tuttu. 87
Muhammed b. Mesleme der ki:
" Benî Kurayza Yahudilerini en sıkı bir şekilde kuşattık, kuş uçurmadık!
Bir gün, fecirden önce kalelerinin dibine kadar sokulup, akşama kadar hiç aynlmadan, onlara oklar yağdırdık.
Resûlullah aleyhisselam, bizi cihada ve güçlüklere katlanmaya teşvik etti durdu.
Geceyi bulunduğumuz yerde geçirdik. Bizimle çarpışmayı bırakmadıkça Benî Kurayza Yahudilerinden el çekmedik ve karargâhımıza dönmedik.
Benî Kurayza Yahudileri yok edileceklerine kanaat getirdiler. 88 Münafıkların va'd ettikleri yardımdan da umutlarını kestiler. 89
Kuşatmanın uzaması, şiddetlendihlmesi onları iyice sıkmaya başladı. Allah da, kalblerine korku düşürdü." 90
-------------------------------------
72. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskıa, s. 298.
73. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 245.
74. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 2, s. 587, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 500.
75. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 500.
76. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 77.
77. İbn İbn İshak, İbn Hişam. Sîre, c. 3, s. 245.
78. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskıa, s. 298.
79. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 494.
80. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskı a, s. 298.
81. Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 216, 370.
82. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 2, s. 587.
83. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 baskıa, s. 298, Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 216, 370.
84. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskıa, s. 298.
85. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 496, İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s. 113, Belâzurî, Fütûhu'l-büldân, c. 1, s. 23, Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 251.
86. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 246, Taberî, Târîh, c. 3, s. 53, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 185, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 69, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 130, İbn Haldun, c. 2, ks, 2, s. 31, Ebul-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 251.
87. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 77.
88. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 501.
89. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskıa, s. 298.
90. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 246.
Benî Kurayza Yahudilerinin Barış İstemeleri
Benî Kurayza Yahudileri, çaresiz kalınca:
" Konuşalım! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Olur! " buyurdu.
Bunun üzerine, Benî Kurayza Yahudileri, Peygamberimiz aleyhisselamla konuşmak üzere, Nebbaş b. Kays'ı kalelerinden aşağı indirdiler.
Nebbaş:
" Yâ Muhammedi Benî Nadîr Yahudilerinin teslim oldukları veçhile, mallar ve silahlar senin olsun!
Kanımızı dökme, esirge!
Kadınlarımız ve çocuklarımızla birlikte memleketinden çıkıp gidelim.
Her çeşit silah hariç olmak üzere, her aile için, bir devenin taşıyabileceği gerekli şeyleri götürmemize müsaade et! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, Nebbaş'ın bu teklifini kabul etmedi.
Nebbaş:
" Öyleyse, kanlarımızı esirge, dökme!
Kadınlarımızla çocuklarımızı bize teslim et.
Develere mal yükleyip götürmek de bize gerekmez" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Hayır! Kayıtsız şartsız hükmüme boyun eğmekten, teslim olmaktan başka çareniz yok! " buyurdu.
Nebbaş, Peygamberimiz Aleyhisselarından aldığı cevapla adamlarının yanına döndü. 91
-------------------------------------
91. VâkıdîıMegâzîıc. 2ıs. 501.
Benî Kurayza Lideri Ka'b b. Esed'in İtirafları ve Benî Kurayza Yahudilerine Teklifleri
Benî Kurayza Yahudilerinin liderlerinden Ka'b b. Esed:
" Ey Yahudi topluluğu! Şu gördüğünüz felâket başımıza gelip çatmış bulunuyor!
Ben size üç şey öneriyorum: Onlardan hangisini isterseniz, onu yapınız! " dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Nedir onlar?" diye sordular.
Ka'b b. Esed:
" Üç önerimden birisi; şu adama [Peygamberimiz aleyhisselam kasd ediliyor] tâbi olur, kendisinin peygamberliğini doğrularız.
Vallahi, belli olmuştur ki; o, sizin için gönderilmiş bir peygamberdir ve elbette Kitabınızda vasfını yazılı bulduğunuz zâttır.
Kendisine iman edecek olursanız, kanlarınızın, mallarınızın, çocuklarınızın, kadınlarınızın güvenliğini sağlamış olursunuz! 92
Bizi ona tâbi olmaktan alıkoyan, ancak Araplara karşı duyduğumuz kıskançlıktır ve onun İsrail oğullarından gelen bir peygamber olmayışındandır.
Halbuki, bu, Allah'a ait bir iştir.
Ben onunla olan muahedeyi de istemeyerek bozdum.
Gerek bizim başımıza, gerek kendi kavminin başına gelen bütün belâlar, felâketler, ancak şu oturan adamın [Huyey b. Ahtab'ın demek istiyor] yüzündendir!
Onun kavmi, bizden de düzgündü.
Muhammed, onlardan, kendisine tâbi olanlardan tek kişi bile bırakmadı, hepsini sürgün etti.
İbn Hıraş'ın yanınıza geldiği zaman size söylediği şeyler hatırınızda değil midir? O:
'Ben Şam gibi her türlü yiyeceği, içeceği getir diye istenilebilen bolluk bir yeri bırakıp su kırbasından, hurma ve arpadan başka birşeyi bulunmayan bir yere geldim! ' demişti.
Kendisine 'Bununla ne demek istiyorsun?' diye sorulunca, o:
'Şu kariyyeden (Mekke'den) bir peygamber çıkacaktır!
Eğer ben sağ iken çıkarsa, ona tâbi olur, yardım ederim.
Eğer benden sonra çıkarsa, siz ona karşı hile ve aldatma yoluna gitmekten sakınınız! Ona tâbi olunuz!
Onun yardımcıları ve dostları olunuz!
Böylece, her iki Kitaba, hem önceki, hem sonraki Kelamlara iman etmiş olursunuz! ' dememiş mi idi?
Gelin, ona tâbi olalım. Getirip tebliğ ettiği şeyleri doğrulayalım da, kanlarımızı, çocuklarımızı, kadınlarımızı ve mallarımızı güvenliğe ve selâmete çıkaralım. Onun yanında, sahabileri mevkiinde bulunalım" dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Biz, bizden başkasına tâbi olmayız!
Biz, Kitab ve peygamber sahibi bir topluluğuz.
Biz, bizden başkasına tâbi olmayız! 93
Biz hiçbir zaman ne Tevrat'ın hükmünden ayrılırız, ne de onu başka birkitabla değiştiririz! " dediler.
Ka'b b. Esed:
" Madem benim bu önerimi kabul etmiyorsunuz, geliniz, çocuklarımızı ve kadınlarımızı öldürelim, arkamızda bir ağırlık bırakmayalım, sonra da kılıçlarımızı sıyırıp Muhammed ile ashabının üzerine yürüyelim. Allah aramızda hükmünü verinceye kadar Muhammed'le çarpışalım!
Ölürsek, arkamızda korkacağımız bir nesil bırakmamış olarak ölmüş oluruz.
Eğer galip olursak, vallahi, yeniden kadınlar edinebilir, evlatlar yetiştirebiliriz" dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Şu zavallıları ellerimizle öldüreceğiz ha?!
Onları öldürdükten sonra, bizim için, yaşamanın ne hayn, ne kıymeti kalır?" dediler. 94
Huyey b. Ahtab, Ka'b b. Esed'in bu husustaki teklifine güldü ve:
" Şu zavallıların günahı nedir (ki öldürülecekler)! ?" dedi. 95
Ka'b b. Esed:
" Eğer bu öneriyi de kabul etmiyorsanız, bu gece Cumartesi gecesidir!
Bu gecede, Muhammed ile ashabı herhangi bir harekette bulunmayacağımızdan emin ve gafil, hazırlıksız bulundukları bir sırada, ansızın kaleden aşağı inerek Muhammed ile ashabı hakkındaki matlubumuza nail olabiliriz! " dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Biz demek bu gece birşeyler yapacağız, Cumartesi çalışma yasağımızı bozacağız ha?!
Sen de bilirsin ki: Bizden önce kim böyle birşey yaptıysa, muhakkak mesh [hayvana çevrilme] felâketine uğramıştır! " dediler.
Bunun üzerine, Ka'b b. Esed:
" İçinizden hiçbir adam, anasından doğalı beri, zaman boyunca, bir gece bile gecelemem iştir! " dedi. 96
Huyey b. Ahtab:
" Ben seni buna, Kureyşîlerve Gatafanlarla birlikte çarpışmada bulunmak üzere davet etmiştim de, Cumartesi gününün yasaklığını bozmuş olmayı ileri sürerek yanaşmamıştın! ? Eğer sen benim sözümü dinleseydin, Yahudiler de dinlerler ve bu işi yaparlardı" dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Biz Sebt gününün yasaklığını bozam ayız! " diyerek bağırıştılar.
Nebbaş b. Kays:
" Onları ansızın nasıl baskın yapıp öldürürüz? Sen onların her gün işlerinin şiddetlendiğini görmüyor musun? Onlar önceleri ancak çarpışmak için gündüzleri bizi kuşatıyor, geceleri dönüp karargâhlarına gidiyorlardı. O zaman, sen, 'Onlar bizi geceleri de kuşatacak olurlarsa, halimiz nice olur?! ' diye bir söz söylemiştin.
İşte, şimdi onlar gece ve gündüz bizden ayrılmıyorlar!
Nasıl ve ne gibi bir baskınla onları öldürebileceğiz?!
Bu, doğrusu, büyük ve çetin bir öldürülme hadisesidir! Bir belâ ve ibtilâdır ki, bize takdir ve hükmedilmiştir! " dedi.
Birbirlerine ileri geri sözler söylemeye başladılar. Elleri yanlarına düştü. Yaptıklarına son derecede pişman oldular.
-------------------------------------
92. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 246.
93. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 501, 502.
94. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 246.
95. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 502.
96. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 246, 247.
Sa'ye Oğullarının Benî Kurayza Yahudilerini Öğütlemeleri
Sa'ye'nin oğulları Salebe ve Esîd ile bunların amcalarının oğlu Eseci b. Ubeyd:
" Ey Benî Kurayza cemaati! Vallahi, siz iyi bilirsiniz ki; o, Resûlullahtır. Kendisinin sıfatları da bizce malumdur.
O sıfatları bize hem kendi bilginlerimiz, hem Benî Nadîr bilginleri söylemişlerdir.
O bilginlerin ilki de, şu Huyey b. Ahtab ile bizim katımızda halkın en doğru sözlüsü olan İbn Heyyeban'dır.
O, öleceği sırada, bu peygamberin sıfatlarını bize haber vermişti" dedi. 97
Benî Kurayza Yahudileri:
" Bu, o gelecek peygamber değildir! " dediler.
Sa'ye oğulları:
" Evet! Vallahi, bu, o gelecek olan peygamberin sıfatlarındadır! 98 Allah'tan korkunuz! Ona iman ediniz! " dediler. 99
Benî Kurayza Yahudileri:
" Biz Tevrat'tan ayrılmayız! " dediler. 100
-------------------------------------
97. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 503.
98. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 228.
99. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 1, s. 33.
100. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 503.
Sa'lebe ve Esid'in Müslüman Olmaları
Asım b. Ömer b. Katâde der ki:
" Bana Benî Kurayza halkının yaşlılarından bir adam:
'Sen Benî Kurayzaların kardeşi Benî Hedl'den Salebe b. Sa'ye, Esîd b. Sa'ye ve Esed b. Ubeyd'in nasıl Müslüman olduğunu biliyor musun?' diye sordu.
Ben:
'Hayır! Vallahi bilmiyorum! ' dedim.
Benî Kurayzanın yaşlılarından olan zât dedi ki:
'Şamlı bir Yahudi vardı. Ona İbn Heyyeban denirdi.
İslâmiyetten iki yıl önce, bu zât bizim yanımıza geldi. Aramıza girdi, hepimizin üstünü oldu.
Hayır! Vallahi, beş vakit namaz kılmayanlar arasında, hiçbir zaman, ondan daha faziletli ve daha üstün bir adam görmedik!
O, yanımızda oturdu, kaldı.
Yağmursuzluktan kıtlığa uğradığımız zaman, ona:
'Ey İbn Heyyeban! Bizim için yağmur duasına çık! ' derdik.
O da:
'Hayır! Vallahi, zekât ve sadakanızı getirip önüme koymadıkça, olmaz! ' derdi.
Kendisine:
'Zekât ve sadaka ne kadardır?' diye sorardık.
O da:
'Hurmadan bir sa', yahut arpadan iki müd! ' derdi.
Bunu kendisine götürürdük.
O da, kayalığımızın üstüne çıkar, Allah'tan bizim için yağmur dilerdi.
Vallahi, bulunduğumuz yerden daha ayrılmadan, yağmura tutulur ve sulanırdık.
Bunu iki veya üç kere değil, defalarca yapmıştı.
Sonra, aramızda, o ölüm döşeğine düştü.
Öleceğini anlayınca:
'Ey Yahudi cemaati! Yemesi içmesi bol bir yerden, beni bu yoksulluk ve açlık yurduna getirenin ne olduğunu sanırsınız?' diye sordu.
'Sen daha iyi bilirsin! ' dedik.
'Ben bu memlekete, ancak, gelme zamanı çok yaklaşmış bulunan ve buraya hicret edecek olan O Peygamberi gözlemek üzere geldim!
Onun yakında peygamber olarak gönderilmesini ve benim de ona tâbi olmamı umuyorum,
Onun gelme zamanı size çok yakındır.
Ey Yahudi cemaati! Ona tâbi olmakta sizi kimse geçmesin!
Çünkü, o, kendisine aykın hareket edenlerin kanlarını dökmek, çocuklarını ve kadınlarını esir etmek yetkisiyle gönderilecektir!
Siz bu hususta ondan korunamazsınız! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam peygamber olarak gönderildiği ve Benî Kurayza Yahudilerini kuşattığı zaman, yetişmiş, delikanlılık çağında bulunan bu gençler'Ey Kurayza oğulları! Evet! Vallahi, bu, gelecek olan O Peygamberin sıfatındadır! ' dediler, geceleyin kaleden inip Müslüman oldular, kanlarını, mallarını, çoluk çocuklarını kurtardılar. '" 101
Bunlar, ne Kurayza, ne de Nadîr oğulları soyundandı.
Fakat, yukarı kuşaklarda, onların amcaoğulları soyundan gelmiş oluyorlardı. 102
Bunlar da, Abdullah b. Selam gibi, Peygamberimiz aleyhisselamın peygamberliğine inanan ve Yahudileri İslâmiyete teşvik eden Yahudi bilginlerinden idiler. 103
-------------------------------------
101. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 227, 228, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1. S. 160, 161, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 114.
102. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 249, Beyhakî, Sünen, c. 9, s. 114.
103. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 206.
Amr b. Su'dâ'nın Benî Kurayzaları Kınadıktan ve Öğütledikten Sonra Kaleden Ayrılışı
Amr b. Su'dâ, Benî Kurayza Yahudilerine:
" Ey Yahudi cemaati! Muhammed'in size vermiş olduğu söze karşı, siz de, onun düşmanlarından hiçbir kimseye yardım etmemek, kendisini ansızın gelip bastıracak ve kuşatacak olanlara karşı ona yardımda bulunmak üzere söz vermiştiniz!
Siz aranızdaki bu muahedeyi bozdunuz!
Ben sizin bu hainliğinize girmedim ve katılmadım.
Eğer onun dinine girmekten kaçınıyorsanız, Yahudilikte kalınız, ona cizye, haraç veriniz.
Fakat, o bunu kabul eder mi, yoksa etmez mi, orasını pek bilemem! " dedi.
Benî Kurayza Yahudileri:
" Biz Araplara haraç verme zilletini yüklenmeyiz, kabul etmeyiz. Ölmek, bize bundan daha hayırlıdır! " dediler.
Amr b. Su'dâ:
" Ben sizden, sizin tutum ve davranışınızdan uzağım! " dedi ve o gece Sa'ye oğulları ile birlikte kaleden indi. 104
Kaleden indiği zaman, Muhammed b. Mesleme'nin kumandası altındaki devriye koluna rastladı. Muhammed b. Mesleme, onun karaltısını görünce:
" Kim o?" diye sordu.
Amr b. Su'dâ:
" Ben Amrb. Su'dâyım! " dedi.
Muhammed b. Mesleme:
" Ey Allah'ım! Beni kerîm olan kişilerin hatalarını gidermekten mahrum bırakma! " diyerek onun yolunu açtı, kendisini istediği yere gitmekte serbest bıraktı.
Amr b. Su'dâ da, o gece Medine'ye doğru yönelip gitti. Resûlullah aleyhisselamın Mescidinin kapısına kadar geldi. 105
Geceyi Mescidde geçirdi. 106 Sabaha çıkınca kendisinin yeryüzünden nereye yönelip gittiği, bugüne kadar bilinemedi.
Amr b. Su'dâ'nın hali Peygamberimiz aleyhisselama anlatılınca, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ahde Vefâkârlığından dolayı Allah'ın kurtardığı bir adamdır o! " buyurdu. 107
-------------------------------------
104. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 503, 504.
105. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 249, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 504.
106. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 504, Taberî, Târih, c. 3, s. 55.
107. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 249, Vâkıdî. Megâzî, c. 2, s. 504.
Benî Kurayza Yahudilerinin Konuşmak ve İşlerini Danışmak Üzere Ebu Lübâbe'yi İstemeleri
Kuşatma, son derecede şiddetlendirilmişti. 108
Benî Kurayza Yahudileri:
" İşimizi konuşmak ve danışmak üzere, Amrb. Avf'ın kardeşi Ebu Lübâbe b. Abdulmünzir'i bize gönder! " diyerek Peygamberimiz aleyhisselama haber saldılar. 109
Ebu Lübâbe'nin malları, ailesi ve çocukları, Benî Kurayzaların yurdunda bulunuyordu. 110
Ebu Uübâbe der ki:
" Resûlullah aleyhisselam beni çağırdı.
'Müttefiklerinin yanına git! Onlar, Evsîler arasında seni istediler' buyurdu.
Kuşatma şiddetlendirildiği sırada, onların yanlarına vardım. 111
Benî Kurayzanın erkekleri, beni görünce, kalkıp karşıladılar. Kadınlar ve çocuklar, ağlayarak benden yardım umdular.
'Ebu Lübâbe! Biz, bütün halka karşı senin müttefikin bulunuyoruz! ' dediler.
Ka'b b. Esed:
'Ebu Beşîr! Hadâikve Buas günlerinde senden ve kavminden dolayı bize neler yapıldığını biliyorsun.
Siz her çarpışmada orada idiniz.
Kuşatma bize şiddetlendirildikçe şiddetlendirildi, mahvolduk!
Biz kendisinin hüküm ve emrine uyarak teslim olmadıkça, Muhammed kalemizden ayrılmamıza yanaşmayacaktır!
Ne olur, üzerimizden ayrılsa da, Şam'a veya Hayber'e çıkıp gitsek, yahut kendisinin toprağında bulunmasak ve kendisine karşı hiçbir zaman toplantı ve yığınak yapmasak olmaz mı?' dedi.
Huyey b. Ahtab'a işaret ederek:
'Bu sizin yanınızda bulundukça, helâket ve felâket sizi bırakmayacaktır! ' dedim.
Ka'b b. Esed:
'Vallahi, o bana getireceğini getirdi, sonra da onu benden geri çevirmedi' dedi.
Huyey b. Ahtab:
'Ben ne yaptım? Nihayet, seni bu işe karışmaya isteklendirdim.
Seni kendim yanılttığım ve üzüntüye soktuğum için de, senin başına gelecek felâket benim başıma da gelecektir! ' dedi."
Benî Kurayza Yahudileri:
" Ey Ebu Lübâbe! Senin görüşün nedir? Sen ne yapmamızı emredersin?
Bizde çarpışmaya takat ve güç yok!
Ey Ebu Lübâbe! Muhammed'in emrine, hükmüne boyun eğerek teslim olmamızı sen uygun görür müsün?" dediler.
Ebu Lübâbe:
" Evet! " dedi ve eliyle de boğazına işaret etti ve " Bu, boğazlanmaktır! " dedi. 112
" Muhammed aleyhisselamın hükmüne göre teslim olursanız, sizi boğazlar! " demek istedi. 113
Ebu Lübâbe der ki:
" Vallahi, onların yurdundan daha ayaklanm ayrılmamıştı ki, bu hareketimle Allah'a ve Allah'ın Resûlüne karşı hainlik etmiş olduğumu anladım! 114 Çok nadim ve pişman oldum. 'İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn! ' dedim.
Ka'b b. Esed, bana:
'Ey Ebu Lübâbe! Sana ne oldu?' dedi.
'Allah'a ve Allah'ın Resûlüne hainlik ettim! ' dedim.
Gözlerimden akan yaşlar sakalımı ıslattı.
Kaleden aşağı indim.
Halk benim dönüşümü bekliyorlardı.
Ben kalenin arkasından başka bir yol tutup, Mescide kadar gittim. Mesciddeki direğe kendimi bağlattım ! 115
'Allah kalbimi biliyor! ' dedim.
'Allah bana nasuh birtevbe ihsan edinceye kadar, vallahi ben Resûlullah aleyhisselamın yüzüne de bakamam! 116
Allah işlediğim günahtan tevbemi kabul etmedikçe, bu yerimden ayrılmayacağım!
Artık ben bir daha ne Benî Kurayzalara yaklaşırım, ne de içinde Allah'a ve Allah'ın Resûlüne hainlik ettiğim bir memleketi görmek isterim! ' dedim."
Yüce Allah, bu hususta indirdiği âyette şöyle buyurdu:
" Ey iman edenler! Allah'a ve Allah'ın Resûlüne hainlik etmeyiniz! Siz kendi emanetlerinize bile bile hainlik eder misiniz?! " 117
Ebu Lübâbe'nin kendisini bağlattığı direk, Peygamberimiz aleyhisselamın zevcesi Hazret-i Ümmü Seleme'nin kapısının önünde idi.
Hava çok sıcaktı.
Ebu Lübâbe, geceli gündüzlü bir hafta, üzüntüsünden hiçbir şey yemedi ve içmedi.
Nihayet, kendisinin kulakları işitmez oldu. 118
Benî Kurayza Yahudilerinin kalesinden karargâha dönmesi gecikince, Ebu Lübâbe'nin işini Peygamberimiz aleyhisselama anlattılar.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Eğer o doğruca benim yanıma gelmiş olsaydı, kendisinin yarlıganmasını Allahtan dilerdim.
Madem ki o yapacağını yapmış, kendisini bağlatmış bulunmaktadır.
Artık, Allah tevbesini kabul edinceye kadar, ben onu bulunduğu yerden salıveremem! " buyurdu.
Ebu Lübâbe, altı gece, Mescidin hurma gövdesinden dikilmiş direğinde bağlı kaldı.
Her namaz vaktinde, zevcesi gelerek namaz için onun bağını çözer, namaz kıldıktan sonra da onu tekrar direğe bağlardı.
Peygamberimiz aleyhisselamın Hazret-i Ümmü Seleme'nin evinde bulunduğu sırada, Ebu Lübâbe'nin tevbesinin kabul olunduğu hakkında âyet indi.
İnen âyette şöyle buyuruldu:
" Onlardan diğer bir kısmı da, günahlarını itiraf ettiler.
Onlar iyi bir ameli başka bir kötü ile karıştırmışlardır.
Ola ki, Allah onların tevbelerini kabul eder.
Çünkü, Allah çokyarlıgayıcıdır, çok esirgeyicidir." 119
Hazret-i Ümmü Seleme derki:
" Seher vakti, Resûlullah aleyhisselamın güldüğünü işittim.
'Yâ Rasûlallah! Ne için gülüyorsun? Allah senin dişlerini güldürsün! ' dedim.
'Ebu Lübâbe'nin tevbesi kabul olundu! ' buyurdu.
'Yâ Rasûlallah! Müjdeleyeyim mi?' diye sordum.
'Olur! Müjdelemek istiyorsan, müjdele! ' buyurdu."
Bunun üzerine, Hazret-i Ümmü Seleme, odasının kapısına dikilerek:
" Ey Ebu Lübâbe! Seni müjdelerim: Allah senin tevbeni kabul buyurdu! " dedi.
Halk, Ebu Lübâbe'yi bağlı bulunduğu direkten çözüp salıvermek için, ona doğru koşuştular.
Ebu Lübâbe:
" Hayır! Vallahi, beni Resûlullah aleyhisselam salıvemnedikçe, bağlandığım direkten ayrılmam! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, sabah namazına giderken, yanına uğrayıp onu salıverdi. 120
Ebu Lübâbe direğe kıldan iple bağlandığı için, ip onun iki kolunu kertmiş, kesmişti. Uzun müddet bunun tedavisiyle uğraşıldığı halde, ipin kertikleri geçmemiş, kollarında onun izi kalmıştı. 121
-------------------------------------
108. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 505.
109. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 247.
110. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 495, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 663.
111. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 506.
112. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 247.
113. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 151.
114. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 247.
115. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 506, 507.
116. Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 119.
117. Enfâl: 27, İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 3, s. 247, Taberî, Tefsîr, c. 9, s. 221.
118. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 507.
119. Tevbe: 102.
120. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 248, 249.
121. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 508.
Ebu Lübâbe'nin Malının Üçte Birini Keffaret Olarak Tasadduk Edişi
Ebu Lübâbe, Peygatn berim iz aleyhisselamın yanına gelip:
" Ben o günahı içinde işlemek musibetine uğradığım kavmimin yurduna göçeceğim. 122 Halbuki 'İçinde Allah'a ve Allah'ın Resûlüne hainlik ettiğim bir memleketi hiçbirzaman görmek istemem! ' diye de, Allah'a söz vermiş bulunuyorum. 123 Kefaret olarak malımdan ne kadar çıkarılmak gerekiyorsa çıkarılsın! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Üçte birini çıkarmak senin keffaretine yeter! " buyurdu.
Bunun üzerine, Ebu Lübâbe, malının üçte birini çıkarıp tasadduk etti ve kavminin yurduna göçtü, gitti.
Dünyadan ayrılıncaya kadar, kendisinden, hayırdan başka birşey görülmedi. 124
-------------------------------------
122. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 509.
123. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 247.
124. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 509.
Hazret-i Ali'nin Benî Kurayza Yahudilerinin Kalelerini Fetih İçin Yemin Edişi
Hazret-i Ali, bir gün:
" Ey imanlılar ordusu! " diyerek Müslümanlara seslendikten sonra, Zübeyr b. Avvam'la birlikte ileri atıldı:
" Vallahi, ya ağzıma bir tane tadacak şey koyup tatmayacağım, ya da onların kalelerini fethedeceğim! " diye yemin etti. 125
Bunun üzerine, Benî Kurayza Yahudileri, teslim olmaktan başka çare kalmadığını anladılar. 126
Kendileri hakkında hüküm vermek ve onun vereceği hükme göre teslim olmak üzere, bir hakem tayinini istediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ashabımdan, istediğiniz kimseyi hakem seçiniz! " buyurdu.
Benî Kurayza Yahudileri, Sa'd b. Muaz'ı hakem seçtiler127 ve:
" Yâ Muhammedi Biz, Sa'd b. Muaz'ın hükmüne göre ineceğiz ve teslim olacağız! " dediler. 128
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Peki! Onun hükmüne göre ininiz, teslim olunuz" buyurdu. 129
Kendisine ait bir yetkiyi, Sa'd b. Muaz'a bıraktı. 130
-------------------------------------
125. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 251.
126. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 151, Semhûdî, Vefâu'l-vefa, c. 1, s. 307.
127. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 138.
128. Taberî, Târîh, c. 3, s. 53, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 122.
129. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 422.
130. İbn Sa'd, Tabakâtül-kübrâ, c. 3, s. 426, Heysemî, M eon au'i-ievâi d, c. 6, s. 139.
Benî Kurayza Yahudilerinin, Bağışlanmaları çin Evsîlerin Yardımını Dilemeleri
Benî Kurayza Yahudileri, Evsîlere:
" Hazrecîlerin müttefik kardeşleri olan Kaynuka oğullarını tutup kurtardıkları gibi, siz de, müttefik kardeşleriniz olan bizleri tutmaz, kurtarmaz mısınız?" diyerek haber saldılar. 131
Peygamberimiz aleyhisselamın bir tarafa çekilip oturduğu sırada, Evsîler Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldiler ve Benî Kurayza Yahudileri hakkında:
" Yâ Rasûlallah! Bunlar, Hazrecîlerin değil, bizim müttefiklerimizdir.
Abdullah b. Übeyy b. Selûl'ün müttefiki olan Benî Kaynuka Yahudileri hakkında bir akşam yaptığın muameleyi biliyorsun:
Onların 400 zırhlı, 300 de silahsız savaş erlerini, Abdullah b. Übeyy'e bağışlamıştın*
Bu müttefiklerimiz, muahedelerini bozmak suretiyle yapmış oldukları şeylere pişman olmuşlardır.
Onları bize bağışlayıver! " dediler. 132
Peygamberimiz aleyhisselam susuyor, konuşmuyordu.
Evsîler bu husustaki isteklerini ısrar derecesine vardırdılar ve hepsi birden konuşmaya başladılar.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey Evs topluluğu! İçinizden birisinin onlar hakkında hakem olup hüküm vermesine razı mısınız?" diye sordu.
Evsîler:
" Evet! Razıyız! " dediler. 133
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bu iş, Benî Kurayzaların istekleri üzerine, Sa'd b. Muaz'a havale edilmiş bulunmaktadır" buyurdu. 134
-------------------------------------
131. VâkıdP, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 299.
* Peygamberimiz aleyhisselam, Abdullah b. Übeyy'in hatırı için değil, onun bıktırıcı ve kızdırıcı ısrarı üzerine, kendilerinin yurtlarından çıkıp gitmelerine, istemeyerek 'evet' demişti. (İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 51, 52).
132. Vâkıdı, Megâzî, c. 2, s. 510.
133. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 250, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 510.
134. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 510, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 138, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 307.
Sa'd b. Muaz'ın Benî Kurayza Yahudileri Hakkında Hüküm Vermek Üzere Getirilişi
Peygamberimiz aleyhisselam, Müslüman kadınlarından Rüfeyde (Küaybe) Hatun için Mescidde bir çadır kurdurmuştiu.
Bu faziletli hatun, Yüce Allah'ın rızasını kazanmak için, orada, kimsesiz, yaralı Müslümanların bakım ve tedavileri ile uğraşmakta idi.
Sa'd b. Muaz da Hendekte yaralandığı zaman, Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Muaz'ın kavmine:
" Onu Rüfeyde'nin çadırında bulundurunuz ki, yakından, sık sık ziyaret edebileyim" buyurmuştu.
Sa'd b. Muaz Benî Kurayza Yahudileri hakkında hüküm vermek üzere seçilince, kavmi onun yanına vardılar.
Merkebin üzerine deriden yatak serdikten sonra, onu merkebe bindirdiler. 135 Kendileri de, onun çevresinde yürüyerek, Peygamberimiz aleyhisselamın karargâhına doğru yollandılar. 136
Evsîler, yolda Sa'd b. Muaz'a:
" Ey Ebu Amr! Müttefiklerin hakkında iyi davran!
Zaten, Resûlullah aleyhisselam da seni bu işe onlar hakkında iyi davranasın diye memur etmiştir! 137
Abdullah b. Übeyy'in müttefiklerine nasıl iyilik ettiğini gördün! " diyorlardı.
Dahhâkb. Halife:
" Ey Ebu Amr! Onlar senin müttefiklerindir. Onlar seni her yerde korumuşlardır. Onlar seni hakemlikte başkalarına tercih etmekle sana sığınmışlar, senin affını ummuşlardır.
Onlarda senin için hazırlanmış [rüşvet] develer vardır! 138
Sen onları arzulamalısın, onların sağ kalmalarını ummalısın!
Onlarda senin için hazırlanmış [rüşvet] develer var! " diyor ve sözlerini tekrarlamaktan ve:
" Sen bana bu hususta bir cevap vermeyecek misin?" diyerek sıkıştırmaktan geri durmuyordu. 139
Seleme b. Selâme b. Vakş da:
" Ey Ebu Amr! Müttefiklerine ve dostlarına karşı iyi davran!
Şüphe yok ki, Resûlullah aleyhisselam, temelli kalacak olan hayn ve iyiliği sever.
Onlar sana Buas ve Hadâik günlerinde ve daha birçok yerlerde yardım etmişlerdir.
Kötülük yönünden, İbn Übeyy gibi olma! " diyordu. 140
Sa'd b. Muaz, kavminin baskılarını arttırdığı zaman, kendi kendine:
" Vallahi, Sa'd'ın Allah yolunda hiçbir kınayıcının kınamasına aldırış etmeyeceği an gelmiştir! " dedi. 141
Dahhâkb. Halife:
" Vâh o kavmin başına geleceklere! " dedi ve Evsîlerin yanına dönüp, onlara Benî Kurayza Yahudilerinin ölüm haberlerini verdi.
Muattib b. Kuşeyr:
" Fena bir felâket haberi verdi! " dedi.
Hâtıb b. Ümeyyetü'z-Zaferî de:
" Kavmim, temelli gitti! " dedi. 142
Sa'd b. Muaz Peygamberimiz aleyhisselam ile ashabının yanına gelirken:
" Kalkınız, büyüğünüzü karşılayınız! 143 İndiriniz onu! " buyurdu. 144
Sa'd b. Muaz gelince, Peygamberimiz aleyhisselam, ona:
" Şunlar (Benî Kurayza Yahudileri) senin hükmüne göre teslim olmayı kabul ettiler. 1-45
Haydi, onlar hakkındaki hükmünü açıkla! " buyurdu.
Sa'd b. Muaz:
" Ben iyi biliyorum ki; Allah sana onlar hakkında bir emir vermiştir. Sen Allah'ın emrettiğini işle! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Evet! Öyledir!
Fakat, sen de onlar hakkındaki hükmünü bana açıkla! " buyurdu. 146
Sa'd b. Muaz:
" Hüküm vermeye Allah ve Allah'ın Resûlü daha I ayıktır! 147
Yâ Rasûlallah! Onlar hakkında, Allah'ın hükmüne uygun hüküm verememekten korkuyorum! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sen onlar hakkında hükmünü ver! " buyurdu. 148
Bunun üzerine, Sa'd b. Muaz, Evsîlere:
" Onlar (Benî Kurayza Yahudileri) hakkında bir hüküm verdiğimde onu kabul edeceğinize dair, bu yolda Allah'ın ahd ve mîsakıyla bana söz veriyor musunuz?149
Benî Kurayza Yahudileri hakkında vereceğim hükme razı mısınız?" diye sordu.
Evsîler:
" Evet! Razıyız. Zaten, sen burada yok iken, senin hükmüne razı olduk.
Senden başkasının Benî Kaynukadan olan müttefiklerine yaptığı gibi iyilik yapacağın umularak aramızdan sen seçildin!
Sen yapacağın ikramı bize yapacaksın!
Biz sana bugün muhtaç olduğumuz kadar muhtaç olmadık! " dediler.
Sa'd b. Muaz:
" Siz, zahmet ve meşakkat vermekte acele etmeyiniz! " dedi.
Evsîler, Sa'd b. Muaz'a:
" Sen bu sözünle ne demek istiyorsun?" diye sordular.
Sa'd b. Muaz:
" Onlar (Benî Kurayza Yahudileri) hakkında bir hüküm verdiğimde, o hükmü kabul edeceğiniz hakkında bana Allah'ın ahd ve mîsakıyla söz veriyor musunuz?" diye tekrar sordu.
Evsîler:
" Evet! Söz veriyoruz! " dediler.
O sırada, Peygamberimiz aleyhisselam, oraya yakın bir yerde, bazı sahabileriyle birlikte oturuyordu.
Sa'd b. Muaz, Peygamberimiz aleyhisselama olan derin saygısından dolayı, yüzünü başka tarafa çevirerek:
" Şurada bulunan zât da, bu yolda vereceğim hükmü kabul buyuracağına dair, bana Allah'ın ahd ve mîsakıyla, sizin gibi, söz veriyor mu?" diye gaib sîgasıyla sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam da, yanındakilerle birlikte:
" Evet! " buyurdu. 150
Sa'd b. Muaz vereceği hükme razı olacakları hakkında her iki taraftan da böylece kesin söz aldıktan sonra, Benî Kurayza Yahudilerinin kalelerinden inip teslim olmalarını ve silahlarını bırakmalarını emretti.
Benî Kurayza Yahudileri emri yerine getirdiler. 151
-------------------------------------
135. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 250.
136. İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 194.
137. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 250, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 511.
138. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 511.
139. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 139.
140. yâk;cif, Megâzî, c. 2, s. 511.
141. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 250, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 511, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 423, İbn Hazm, C evâm iu' s-Sîre, s. 194, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 186, İbn S eyyid, Uyûnu’l-eser, c. 2, s. 72, Zehebî, Megâzî, s. 260, Ebu’l-Fidâ el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 121, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1 , s. 307.
142. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 511.
143. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 250, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 142.
144. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 423.
145. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 71, Buhârî, Sahih, c. 7, s. 135.
146. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 425.
147. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 152, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 666.
148. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 424.
149. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 250, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 512.
150. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 250, 251, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 512, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 497.
151. Vâkıdî, Megâzî, 1367/1948 Kahire baskısı, s. 299.
Benî Kurayza Yahudileri Hakkında Sa'd b. Muaz Tarafından Verilen Hüküm
Sa'd b. Muaz:
" Ben, onlar (Benî Kurayza Yahudileri) hakkında:
1. (Ustura tutunan, ergenlik çağına enen) erkekler öldürülsün!
2. Mallan (Müslümanlar arasında) bölüştürülsün!
3. Çocuklar ile kadınlar esir edilsinler, diye hükmettim! " dedi. 152
Sa'd b. Muaz Benî Kurayla Yahudileri hakkında bu hükmü verince, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sen Yüce Allah'ın yedi kat gökler üstündeki (Levh-i Mahfuzdaki) hükmüne uygun hüküm verdin!
Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; onlar hakkında bana açıkladığın hükmü, Allah bana emretmişti. 153
Sen onlar hakkında Yüce Allah'ın ve Resûlünün hükmüne göre hüküm verdin! " buyurdu. 154
Sa'd b. Muaz'ın Benî Kurayza Yahudileri hakkında verdiği hüküm, Musa aleyhisselamın şeriatında yer alan hükme uygun bulunuyordu.
Yahudilerin kutsal kitabı olan Tevratta böyle azgınlık eden bir kavim hakkında uygulanacak ceza şöyle açıklanmaktadır:
" Bir şehre cenk içün yaklaştığında, anı, sulha davet edesün ve eğer sana sulh cevabını verüb sana kapularını açar ise, içinde bulunan kavmin kâffesi sana haracgüzar olup hizmet etsünler.
Lâkin, eğer, senün ile musaleha etmeyüp cenk eder ise, anı, muhasara edesün. Ve Allah'ın Rab, anı, senün elüne teslim ettikte, erkeklerinin cümlesini kılıçtan geçüresün!
Amma nisvan ile çocukları ve hayvanları ve bütün ganimetü, yani ol şehirde bulunanun kâffesünü yağma edüp Allah'ın Rabbın sana verdüğü düşmanların ganimetünü yiyesün.
Bu taifelerin şehirlerinden olmayıp senden pek uzak olan şehirlerin cümlesüne böyle yapasın!
Amma Allah'ın Rabbın sana mîras olmak üzere verdüğü bu kavmların şehirlerinden hiçbir can sağ bira km ayasın! " 155
Tevrat'tan, Tevrat'ın hükmünden hiçbir zam an ayrılmayacaklarını söyleyen Benî Kurayza Yahudileri, Sa'd b. Muaz'ın haklarında vermiş olduğu hükme itiraz edemediler.
Bu ceza ve akıbetin onlar için mukadder bulunduğunu söylemelerinde de, onu hakettiklerini zımnen itiraf vardı. 156
-------------------------------------
152. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 251 , Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 512, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 426, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 56, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 51, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1389, Taberî, Târih, c. 3, s. 56, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 195, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 186, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 72, Zehebî, Megâzî, s. 259, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 121 , İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 31 , Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 138.
153. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 425, Zehebî, S iyem a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 209.
154. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 56, 141.
155. Tevrat, Tesniye: B âb 20: 10-16.
156. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, Sine c. 3 s. 253. Vakidi, Megazi, c. 2, s. 503, 506, 514.
Benî Kurayza Yahudileri ve Malları Hakkında Yapılan İşlemler
1. Kalelerinden indirilen Benî Kurayza Yahudilerinin erkekleri, elleri boyunlarına bağlanarak, götürülecekleri yere götürüldüler.
2. Kadınlarla çocuklar, aynı bir yerde toplandılar.
3. Kalelerde 1500 kılıç, 300 zırh gömlek, 2000 mızrak, 1500 kalkan bulundu.
4. Ayrıca, pek çok ev eşyası, kap kaçak,
5. Erzak,
6. Mal, koyun, sığır ve saka develeri de bulunup biraraya toplandı.
Küplerde, kaplarda bulunan bütün içkiler döküldü ve kapları kırıldı. 157 Alınan ganimet malları Remle binti Hâris'in evine taşındı.
Deve ve davarlar da, orada yayılmaya bırakıldı. 158
-------------------------------------
157. Vâkıdı, Megâzı, c. 2, s. 509, 510.
158. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 513.
Tutuklanan Erkeklerin Sayısı
Benî Kurayra Yahudilerinden elleri boyunlarına bağlananların sayısı 600 veya 700'dü. 159 Cabir b. Abdullah'ın bildirdiğine göre, 400 kişi idiler. 160
-------------------------------------
159. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 252, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 518.
160. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 350, Tirmizî, Sünen, c. 4, s. 145, Dârimî, Sünen, c. 2, s. 156.
Benî Kurayza Erkekleriyle Kadın ve Çocuklarının Kaldıkları Yerler ve Kendilerine Yiyecek Dağıtılışı
Benî Kurayza Yahudilerinin erkekleri Üsâme b. Zeyd'in konağına, kadınları ve çocukları da Remle binti Hâris'in konağına gütürüldüler. 161
Peygamberimiz aleyhisselamin emriyle-yemeleri için de-kendilerine yüklerle hurma dağıtıldı. 162
Peygamberimiz aleyhisselam, öldürülecek olanlara bile iyi ve güzel muamele edilmesini; kendilerine öğle vaktinde süt içirilmesini, su içirilmesini, onların üzerinde güneşin sıcaklığıyla kılıcın sıcaklığının birleştiriliri ermesini emir buyurdu.
Öğle vaktinde onlara süt içirtti, su içirtti ve yemek yedirtti. 163
-------------------------------------
161. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 512, 513.
162. İmam Muhammed, Siyeru'l-kebîr, c. 3, s. 1029, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 512, 513.
163. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 514.
Huyey b. Ahtab'ın Boynu Vurulmak Üzere Getirilişi
Huyey b. Ahtab, elleri boynuna bağlı olarak, boynu vurulmaya getirildi.
Kendisinin üzerinde, kırmızı erişli, süslü bir elbise vardı.
Fakat, soykası hiç kimsenin işine yaramasın diye, onu her yanından didik didik etmişti. 164
Huyey b. Ahtab, orada bulunan Peygamberimiz aleyhisselama baktı. 165
Huyey b. Ahtab'ın oğlu da birlikte getirilmişti.
Huyey b. Ahtab, evvelce Peygamberimiz aleyhisselamla yapmış olduğu muahedede Peygamberimiz aleyhisselamın düşmanlarından hiçbirine yardım etmemeyi taahhüt etmiş ve bu sözüne Allah'ı da şahit tutmuş bulunuyordu.
Bunun için, Peygamberimiz aleyhisselam, ona:
" Senin kefil ve şahit tuttuğun Allah, ahdini yerine getirdin 66
Ey Allah düşmanı! Nasıl, Allah bana seni yenmek, ele geçirmek imkân ve fi rsatinı vermez mi imiş?! " buyurdu.
Huyey b. Ahtab:
" Evet, verdül67 Vallahi, sana karşı duyduğum düşmanlıkta kendimi asla kınamıyor, kusurlu bulmuyorum! 168
Ben kendisinde kuvvet ve kudret bulunduğunu sandığım, umduğum her yere başvurdum.
Her yeri dolaşıp, her hareket edebilecek olanı hareket ettirdim ve ayaklandırdım! 169
Fakat Allah kabul etmedi. Beni yenmek ve ele geçirmek imkân ve fırsatını ancak sana verdi! 170
Allah'ın düşürdüğü, muhakkak düşer! " dedikten sonra, oradaki halka yönelerek.
" Ey insanlar! Allah'ın emrinde mahzur ve zarar yoktur!
Bu, bir yazgıdır, kaderdir. Büyük ve çetin bir öldürülme hadisesidir ki, Allah onu İsrail oğullarına yazmıştır! " dedi.
Oturunca, kendisinin boynu vuruldu. 171
Huyey b. Ahtab'dan sonra, oğlunun da boynu vuruldu. 172
-------------------------------------
164. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 252, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 513.
165. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 252.
166. Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s. 243, Belâzurî, Fütûhu'l-buldan, c. 1, s. 23, 24.
167. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 513, 514.
168. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 252, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 514.
169. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 514, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 6, s. 337.
170. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 514.
171. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 252, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 514.
172. Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s. 243, Belâzurî, Fütûhu'l-buldan, c. 1, s. 24.
Zebir b. Bata ile Aile Efradının Bağışlanışı
Ensardan Sabit b. Kays'a, Cahiliye devrinde, Buas günü, Zebir b. Bata'nın iyiliği dokunmuştu.
O zaman, Sabit b. Kays, yakalanıp alnının saçı kesildikten sonra serbest bırakılmıştı.
Zebir b. Bata, elleri boynuna bağlanan Benî Kurayza Yahudileri arasında bulunuyordu.
Kendisi çok yaşlı idi. 173 Hem de kördü. 174
Sabit b. Kays, yanına vararak, ona:
" Ey Ebu Abdurrahman! Beni tanıdın mı?" diye sordu.
Zebir b. Bata:
" Benim gibi bir adam senin gibi bir adamı tanımaz olur mu?175 Sen Sabit'sin! " dedi. 176
Sabit b. Kays:
" Ben senin vaktiyle bana uzatmış olduğun yardım eline şimdi mukabele etmek istiyorum" dedi.
Zebir b. Bata:
" Hiç şüphesiz, iyiler iyilere iyilikle mukabele ederler. 177 Ben bugün sendeki o iyiliğe son derecede muhtaç bulunuyorum" dedi. 178
Bunun üzerine, Sabit b. Kays Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldi ve:
" Yâ Rasûlallah! Zebir b. Bata'nın bana iyiliği dokunmuştur. 179 Buas günü esir olunca, alnımın saçını kesip beni salıvermişti.
O, bana, 'Senin üzerindeki bu iyiliği hatırla! ' diyerek bunu bana hatırlattı. 180
Ben onun minneti altında bulunduğum iyiliğine bugün mukabele etmek istiyorum.
Onun kanını bana bağışlayıver?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" O, sana bağışlanmıştır! " buyurdu.
Sabit b. Kays, Zebir b. Bata'nın yanına geldi ve:
" Resûlullah aleyhisselam, 'O, sana bağışlanmıştır! ' buyurarak senin kanını bana bağışladı! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Çokyaşlanmış bir ihtiyar, ailesiz, evlatsız, Yesrib (Medine)'de yaşayıp da ne yapacak?! " dedi.
Sabit b. Kays, dönüp Peygamberimiz aleyhisselama geldi ve:
" Babam, anam sana fieda olsun yâ Rasûlallah! Bana onun karısını ve oğlunu da bağışlayıver?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Onlar da sana bağışlanmıştır" buyurdu.
Sabit b. Kays, Zebir b. Bata'nın yanına geldi ve:
" Resûlullah aleyhisselam 'Onlar da sana bağışlanmıştır! ' buyurarak aileni, oğlunu da sana bağışladı" dedi.
Zebir b. Bata:
" Malsız mülksüz bir ev halkı H icaz'da bu hali ile kalabilir, yaşayabilir mi?" dedi.
Sabit b. Kays, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına tekrar geldi ve:
" Yâ Rasûlallah! Onun malını da, benim için, bağışlayıver?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" O da senin için bağışlanmıştır! " buyurdu.
Sabit b. Kays, Zebir b. Bata'nın yanına vardı ve:
" Resûlullah aleyhisselam 'O da senin için bağışlanmıştır' buyurarak, malını da sana bağışladı! " dedi. 181
Zebir b. Bata:
" Ey Sabit! Çin aynasını andıran parlakyüzüne bakan kızların yüzünde kendilerini gördükleri Ka'b b. Esed'e ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" O, öldürüldü! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Şehirliler ve kırlılar ulusu, 182 her iki kabilenin [Benî Nadîr ile Benî Kurayzanın] ulusu, harpte onları hücuma kaldıran, kıtlıklarda doyuranı 83 H uyey b. Ahtab'a ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" O da öldürüldü! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Hücuma geçişimiz zamanında öncümüz, kaçış zamanımızda ardamız ve koruyucu olan Gazzal b. Semev'el'e ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" O da öldürüldü! " dedi. 184
Zebir b. Bata:
" Önüne düşmediği cemaatler dağılan, onsuz bağlanan düğümler çözülen yönetici, evirip çevirici Nebbaş b. Kays'a ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" O da öldürüldü! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Harplerde Yahudilerin sancaktarı Vehb b. Zeyd'e ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" O da öldürüldü! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Tevrat okumaktan geri durmayan Amfi ara ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" Onlar da öldürüldüler! " dedi. 185
Zebir b. Bata:
" Çifte Meclislere [Ka'b b. Kurayza ve Amr b. Kurayza oğullarına] ne yapıldı?" diye sordu.
Sabit b. Kays:
" Onlar da gittiler, öldürüldüler! " dedi. 186
Zebir b. Bata Benî Kurayza kavminin ileri gelenlerini vasıflarıyla anarak " Filana ne yapıldı? diye sormaya, Sabit b. Kays da " Öldürüldü! " diye cevap vermeye devam etti. 187
Zebir b. Bata:
" Ey Sabit! Bunlardan sonra, yaşamakta hayır yoktur!
Ben onların içinde yaşamış oldukları yurda onlardan sonra kalmak üzere mi döneceğim?! Böyle olmak bana gerekmez! 188
Ey Sabit! Senin üzerinde bulunan iyiliğim hakkı için, beni o kavme hemen kavuşturmanı dilerim!
Vallahi, onlardan sonra, yaşamakta hayır yoktur!
Allah'a yemin ederim ki; sevdiklerime kavuşuncaya kadar, kuyuya kova salınıp su çıkarılmasını beklemeye bile benim sabrım yoktur! 189 And vererek senden dilerim: Benî Kurayza esirlerini öldüren şu öldürücüler arasından, yanıma doğru gel!
Sonra da, beni kavmimin boyunlarının vurulduğu yere götür!
Benim keskin kılıcımı bulup eline al! Onunla hızlı bir darbe indirip beni öldür! Ey Sabit! Artık, ben sevdiklerime kavuşuncaya kadar, kuyuya salınan kovanın suyunu boşaltmasını beklemeye bile sabre-demeyeceğim! " dedi. 190
Hazret-i Ebu Bekir, Zebir b. Bata'nın:
" Sevdiklerime kavuşuncaya kadar..." sözünü işitince:
" Vallahi, onlar Cehennem ateşine atılmışlardır ve orada temelli kalıcıdıriarM 91
Yazıklar olsun sana ey Bata'nın oğlu! O, kovanın su boşaltması değildir. Fakat, temelli azabdır! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Ey Sabit! Tez yanıma gel, öldür beni! " dedi.
Sabit b. Kays:
" Ben seni öldürmeyeceğim! " dedi.
Zebir b. Bata:
" Beni sen öldürmeyeceksin de, ya kim öldürecek?
Fakat ey Sabit! Karımı ve çocuğumu sen gör, gözet! Onlar ölümden korkuyorlar.
Arkadaşından [Peygamber aleyhisselamdan demek istiyor] onları azadlamasını, mallarının mülklerinin başına çevirmesini dile! " dedi.
Bunun üzerine, Sabit b. Kays Zebir b. Bata'yı Zübeyrb. Avvam'ın yanına götürdü. Zübeyr b. Avvam da, onun boynunu vurdu.
Sabit b. Kays, Zebir b. Bata'nın karısını, malını ve oğlunu Peygamberimiz aleyhisselamdan istedi.
Peygamberimiz aleyhisselam da, onun karısını ve oğlunu esirler arasından çıkardı.
Onlara, silahlar hariç olmak üzere, hurmalıklarını, deve, davar ve sığır gibi hayvanlarıyla bütün eşya ve emtialarını geri verdi.
Zebir b. Bata ailesi, Sabit b. Kays hanedanıyla birlikte bulundular. 192
-------------------------------------
173. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253.
174. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 141.
175. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253.
176. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 141.
177. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 518.
178. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 518.
179. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253.
180. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519.
181. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253, 254.
182. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 254, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519.
183. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519.
184. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 254, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519.
185. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519.
186. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 254.
187. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 498.
188. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519.
189. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 254.
190. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 519, 520.
191. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 254.
192. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 520.
Benî Kurayza Yahudileri Kadınlarından Nübâte'nin Boynunun Vuruluşu
Hazret-i Aişe der ki:
" Benî Kurayza kadınlarından ancak bir tek kadın öldürülmüştür.
Resûlullah aleyhisselam çarşıda onların erkeklerinin boyunlarını vurdururken, vallahi, o kadın [Nübâte] yanımda bulunuyor, benimle konuşuyor, dışından ve içinden gülüp duruyor, 193 'Benî Kurayza esirleri öldürülüyor! ' diyordu.
Bir çağırıcı:
'Ey Nübâte! 194 Filanca kadın nerede?' diyerek seslenince, 195 kadın:
'Vallahi, ben çağrılıyorum! ' dedi. 196
Ona:
'Yazıklar olsun sana! Senin neyin var? Seni ne için çağırıyorlar?' diye sordum.
Kadın:
'Öldürülmek için! Kocam beni öldürdü! ' dedi.
Kadın tatlı dilli bir kadındı.
Kendisine:
'Kocan seni nasıl öldürdü?' diye sordum.
Kadın:
'Zebir b. Bata'nın hisarında idim. Kocam bana emretti, ben de Muhammed'in ashabının üzerine değirmen taşını bıraktım. Onlardan birisinin başı parçalandı ve kendisi hemen öldü!
Ben onun için öldürüleceğim! ' dedi, kalkıp gitti.
Hallad b. Süveyd'e karşı, kadının boynu vuruldu. 197
Vallahi, öldürüleceğini bildiği halde onda gördüğüm kaygısızlığa, bol bol gülüşe, hâlâ şaşmakta ve onu unutamam aktayım! " 198
-------------------------------------
193. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 252, 253.
194. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 517.
195. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253.
196. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 517.
197. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 517.
198. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 253, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 517.
Benî Kurayza Yahudilerinden Alınan Ganimetlerin Bölüştürülüşü ve Ganimetten, Savaşacak Müslümanlar İçin Silahlar ve Atlar Satın Alınışı
Benî Kurayza savaşına katılan Müslümanların sayısı 3000 idi. 36 da at vardı.
Ganimet mallarının ilk önce beşte biri Allah yolundaki harcamalar için çıkarıldıktan sonra; kalan beşte dördü, 3072 hisseye bölünüp, atlıya ikişer, yayaya birer hisse verilmek suretiyle, Müslümanlara bölüştürüldü. 199 Ganimetten, savaşacak erler için silahlar ve atlarda satın alındı. 200
-------------------------------------
199. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 522, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 74-75.
200. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 256.
Reyhâne Hatunun Peygamberimiz aleyhisselamın Zevceliğine Nâil Oluşu
Reyhâne Hatun der ki:
" Esir kadın ve çocuklar Müslümanlara bölüştürüldükten sonra, Resûlullah aleyhisselam yanıma geldi.
Kendisinden utandım.
Beni çağırıp önüne oturttu ve:
'Eğer sen Allah'ı ve Resûlünü tercih edersen, Resûlullah seni kendisine zevce olarak alacaktır! 'buyurdu.
Kendisine:
'Ben Allah'ı ve Resûlünü tercih ediyorum! ' dedim.
Müslüman olduğum zaman, Resûlullah aleyhisselam beni azad edip zevceliğe kabul buyurdu ve, öteki kadınlarında olduğu gibi, bana da 12 ukıyye 1 neşş mehir verdi.
Ümmü'l-Münzir'in evinde benimle evlendi.
Öteki zevcelerinde olduğu gibi, bana da, yanıma gelme günü ayrıldı.
Ben de perde arkasına alındım." 201
-------------------------------------
201. İbn Sa'd. Tabakâtü'l-kübrâ. c. 8. s. 129. 130.
Benî Kurayza Yahudilerinin Başlarına Gelenlerin Medine'yi Kuşatan Müşriklere Yardımda Bulunmalarından İleri Geldiğinin Kur'ân-ı Kerîm'de Açıklanışı ve Mü'minlere Yeni Bir Fethin de Müjdelenişi
Yüce Allah, Kur'ân-ı Kerîm'inde şöyle buyurur:
" Allah, kendilerine Kitab verilmiş olanlardan (Benî Kurayza Yahudilerinden) onlara (Medine'yi kuşatan müşriklere) yardımda bulunanları da, yüreklerine korku düşürerek kalelerinden indirdi.
Siz onlardan bir kısmını (çarpışan erkeklerini) öldürüyordunuz, bir kısmını da (kadın ve çocuklarını da) esir ediyordunuz.
Onların yerlerine, yurtlarına, mallarına ve henüz ayak basmadığınız başka bir yere (Hayber'e) de sizi vâris kıldı.
Allah herşeye hakkıyla kâdirdir." 202
-------------------------------------
202. Ahzâb: 26-27, İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 261, 262.
Sa'd b. Muaz'ın Yarası Birdenbire Deşilip Vefât Edişi
Sa'd b. Muaz Benî Kurayza Yahudileri hakkındaki hükmünü verdikten kısa bir müddet sonra, Hendekte aldığı yara deşiliverdi. 203
Hazret-i Âişe der ki:
" Mescidde Sa'd b. Muaz'ın bulunduğu çadırın yanıbaşında, Gıfâr oğullarından bazı kişilere ait bir çadır daha vardı.
Onlar kendi hallerinde oturup dururlarken, birde bakmışlar ki, kendilerine doğru bir kan akıp geliyor!
'Sizin tarafınızdan bize doğru akıp gelen bu kan nedir?! ' dediler.
Meğer Sa'd'ın yarası deşilmiş, kan akıp duruyormuş! 204
Peygamberimiz aleyhisselam, bunu haber alınca, hemen onun yanına vardı, başını tutup dizinin üzerine koydu. Üzerine beyaz bir örtü örttürdü, ayakları açıkta kaldı.
Peygamberimiz aleyhisselam:
'Ey Allah'ım! Sa'd, Senin Resûlünü tasdik ve Senin yolunda cihad etti, bu yolda vazifesini yaptı.
Ruhlarını kolayca alıp manevî huzuruna kabul buyurduğun kulların arasında, onun da ruhunu kolayca al ve huzuruna kabul buyur! ' diyerek dua etti.
Sa'd b. Muaz, Peygamberimiz aleyhisselamın sözlerini işitince, gözlerini açti ve:
'Selam sana yâ Rasûlallah! Ben senin Resûlullah olduğuna şehadet ediyorum! ' deyip gözlerini kapadı! "
Sa'd b. Muaz'ın ev halkı, Peygamberimiz aleyhisselamın böyle Sa'd b. Muaz'ın başını dizine aldığını ve onun konuştuğunu görünce, korktular. 205
Sa'd b. Muaz geceleyin ruhunu teslim ettiği zaman, Cebrail aleyhisselam başına ak atlastan bir sank sarmış olduğu halde Peygamberimiz aleyhisselamın yanına gelerek:
" Yâ Muhammedi Kimdir bu ölü ki, kendisi için gök kapıları açıldı ve Allanın Arş'ı titredi! " dedi. 206
" Arş-ı Rahman'ın titremesi, Sa'd b. Muaz'ın Vefâtına sevincinden ve ona kavuşmaktan ileri geliyordu" denilmiştir. 207
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Geceleyin, Sa'd'dan daha ağır bir hasta bulunduğunu bilmiyorum. Acaba Sa'd ne yapıyor, nasıldır?" buyurunca, ashab:
" Yâ Rasûlallah! Herhalde, onun ruhu kabzolunmustur! Kavmi gelip onu evlerine götürmüşler" dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam sabah namazını kıldıktan sonra Müslümanlarla birlikte hızla yürüyüp gittiler. 208
Mahmud b. Lebid der ki:
" Resûlullah aleyhisselamla birlikte biz de gittik.
Resûlullah aleyhisselam o kadar hızla yürüyordu ki, nihayet, ayakkabılarımızın tasmaları koptu, ridalarımız boyunlarımızdan düştü.
Ashabdan bazıları:
'Yâ Rasûlallah! Hızla yürümekten yorulduk artık! ' diyerek şikâyetlendiler. 209
Peygamberimiz aleyhisselam:
'Hanzale'yi yıkamada olduğu gibi, meleklerin yine bizi geçip Sa'd'ı yikayıvereceklerinden korktum! " buyurdu. 210
Resûlullah aleyhisselam eve eriştiği zaman, Sa'd yıkanıyor, annesi de:
'Vay Sa'd'ın annesinin başına gelenlere! ' diye başlayan ağıtını yakıyor; ağlıyordu.
Resûlullah aleyhisselam:
'Ölü üzerine ağlayan her kadın, olmadık iyilikler sayarak yalan söyler! Fakat, Sa'd b. Muaz'ın annesi bundan müstesnadır ki, o onun hakkında ne söylerse yalan söylemiş olmaz! ' buyurdu."
Seleme de:
" Biz kapının önünde idik. Resûlullah aleyhisselamın arkasından eve girmek istiyorduk.
Resûlullah aleyhisselam içeri girdi.
Evde, üzerine kilim örtülmüş olan Sa'd'dan başka kimse yoktu.
Resûlullah aleyhisselamın yaklaştığını görünce, durdum. Kendisi bana 'Dur! ' diye işaret edince, geri döndüm.
İçeride birmüddet kaldıktan sonra, çıktı.
'Yâ Rasûlallah! Ben içeride kimse görmedim! Halbuki, senin yavaşladığını gördüm! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Oturmaya kadir olamadım. Ancak meleklerden birisi kanatlarını benim için toplayıp bükünce otura-bildim! ' buyurdu ve Sa'd b. Muaz için de:
'Bu, sana ihsandır ey Ebu Amr!
Bu, sana ihsandır ey Ebu Amr!
Bu, sana ihsandır ey Ebu Amr! ' buyurdu. 211
Sa'd'ın annesine de:
'Artık gözyaşın akmayıp dinse ve üzüntün gitse olmaz mı?
Çünkü, senin oğluna ilk gülen Allah ve ilk titreyen de Arş olmuştur! 212 Sa'd b. Muaz Rabbine kavuşmayı dünyadan ayrılıncaya kadar dilemiş, özlemiş durmuştur! ' buyurdu." 213
-------------------------------------
203. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 262.
204. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 426, Buhârî, Sahih, c. 1, s. 119.
205. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 327.
206. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 262, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 526.
207. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 434 Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 206.
208. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 423, 424.
209. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 526, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 427, 428.
210. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 528, İbn Sa'd, c. 3, s. 428.
211. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 526, 527, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 428, 429.
212. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 434, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 206.
213. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 216.
Sa'd b. Muaz'ın Yıkanışı ve Kefenlenişi, Cenazesinin Taşınışı, Cenaze Namazının Kılınışı
Sa'd b. Muaz yıkanırken, Peygamberimiz aleyhisselam onun yanında bulunuyor, Haris b. Evs b. Muaz ile Useyd b. Hudayrve Seleme b. Selâme su döküyordu.
Önce su ile, sonra su ve sidr ile, üçüncüsünde su ve kâfurla yıkandı. Yıkandıktan sonra, kızıl boz, üzeri yollu üç parça beze sarıldı.
Sonra, üzerinde cenaze taşınan şerir getirilerek, Sa'd b. Muaz onun üzerine konulup evden dışarı çıkarıldı. 214
Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Muaz'ın cenazesini, evinden dışarı çıkarıncaya kadar, otuz arşın taşıdıktan sonra, cenazenin önünde yürüdü. 217
Sa'd b. Muaz iri gövdeli bir zât olduğu halde, halk, onu taşırken çok hafif buldular.
Hatta, münafıklardan bazıları da:
" Vücutlu olduğu halde, bundan daha hafif bir cenaze taşımadık! 218 Biz bundan daha hafif bir cenaze görmedik! " diyerek, birbirlerine:
" Bunun neden ileri geldiğini biliyor musunuz?" diye sordularve:
" Herhalde, Benî Kurayza Yahudileri hakkında verdiği hükümden dolayı olsa gerek! " dediler. 219
Bu konuşulanlar Peygamberimiz aleyhisselama bildirilince, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Hayır! Öyle değildir. 220 Onu taşıyan, sizden başkalarıdır!
Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; melekler Sa'd'ın ruhuyla sevindiler ve Arş da onun için titredi! " buyurdu. 221
Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Muaz'ın cenaze namazını kıldırdı. 222
-------------------------------------
214. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 527, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 432.
215. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 429, 430, Zehebî, c. 1, s. 213, 214.
216. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 263, 264.
217. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 431.
218. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 263.
219. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 528, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 430.
220. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 207.
221. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 263.
222. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 433, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 360.
Sa'd b. Muaz'ın Kabrinin Kazılışı ve Gömülüşü
Ebu Saîd el-Hudrî der ki:
" Bakiyy kabristanında Sa'd b. Muaz'ın kabrini kazanlar arasında ben de bulunuyordum.
Kabri kazdığımız müddetçe, toprağın her damlasından, üzerimize misk püskürülüyordu! 223
Resûlullah aleyhisselam da, başucumuzda bulunuyordu.
Kazı işinden boşalınca, kabrin yanına su ve kerpiç hazırladık.
Kabri, Akıl b. Ebu Talib'in evinin yanında kazdık.
Bakiyy kabristanının halk ile dolduğunu gördüm." 224
Cabir b. Abdullah'ın bildirdiğine göre; kabrin içine Haris b. Evs b. Muaz ile Useyd b. Hudayr, Ebu Naile Silkân b. Selâme ve Seleme b. Selâme indi.
Peygamberimiz aleyhisselam, ayakta dikilmekte idi.
Sa'd b. Muaz kabre konulunca, Peygamberimiz aleyhisselamın benzi değişti ve üç kere " Sübhânallah! " dedi.
Müslümanlar da üç kere " Sübhânallah! " dediler.
Bakiyy kabristanı teşbih sesleriyle sarsıldı.
Bundan sonra, Resûlullah aleyhisselam üç kere tekbir getirdi.
Ashab da üç kere tekbir getirdiler.
Bakiyy kabristanı, getirilen tekbirlerle sarsıldı.
" Yâ Rasûlallah! Yüzünüzün değiştiğini ve üç kere 'Sübhânallah! ' dediğinizi gördük. Bunun sebebi nedir?" diye soruldu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Arkadaşınıza kabri darlaşmış, onu öyle bir sıkışla sıkmıştı ki, eğer bundan bir kimse kurtulabilsey-di, elbette Sa'd kurtulurdu!
Nihayet, Allah onu bundan kurtardı" buyurdu. 225
Bu hadiseyi İbn İshak'la Ahmed b. Hanbel'in de, biraz daha kısa olarak, kitaplarına kaydettikleri görülür. 226
Abdullah b. Ömer'in bildirdiğine göre; Peygamberimiz aleyhisselam o gün kabrin içine de inip kabrin genişlemesi için Allah'a dua etmişti. 227 Sa'd b. Muaz kabre konulurken, oraya gelen annesinin oğluna bakmasına engel olunmak istenilmişti.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bırakınız onu! " buyurdu.
Anne hatun, kabre kerpiç örülüp üzerine toprak örtülünceye kadar baktı, durdu da:
" Allah katında ondan dolayı ecir dilerim! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, orada ona taziyede bulundu.
Müslümanlar kabrin üzerine toprak ittiler, toprağı düzelttiler ve sonra su serptiler.
Peygamberimiz aleyhisselam, kabrin üzerinde durup dua ettikten sonra, oradan ayrıldı. 228
Hazret-i Âişe:
" Resûlullah aleyhisselam ile iki arkadaşından [Ebu Bekir ile Ömer'den] sonra, Vefâtı Müslümanlara Sa'd b. Muaz'ınkinden daha ağır gelen bir kimse yoktur! 229
Ebu Bekir ile Ömer'in ona ağladıklarını odamdan işittim! " demiştir. 230
Yüce Allah ondan razı olsun!
-------------------------------------
223. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 528, İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 431, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 209, 214.
224. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 528, İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 431, 432.
225. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 529, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 431 , 432.
226. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 263, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 360.
227. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 433, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 206.
228. Vâkıdı, Megâzî, c. 2, s. 529, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 432, 433.
229. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 433, Zehebî, c. 1, s. 214.
230. İbn Esîr. Kâmil. c. 2. s. 187.
Hayber Yahudilerinin Telaşlanmaları ve Peygamberimiz aleyhisselamla Çarpışmak İçin Hazırlanmaları
Benî Kurayza Yahudilerinin erkekleri öldürüldükleri zaman, Huseyl b. Nüveyretü'l-Eşcâî, iki günde Hayber'e varmıştı.
Benî Nadîr Yahudilerinden Sellâm b. Mişkem ve Kinane b. Rebi' b. Ebi'l-Hukayk ile Hayber Yahudileri toplanıp oturmuşlar, Benî Kurayza Yahudileri hakkında bir haber almak istiyorlardı.
Çünkü, Peygamberimiz aleyhisselamın Benî Kurayza Yahudilerini kalelerinde kuşattığını haber almışlardı, fakat sonucunun ne olduğunu bilmiyorlardı.
Huseyl'i görünce, ona:
" Arkanda bıraktıklarından ne haber getirdin?" diye sordular.
Huseyl:
" Şer getirdim. Benî Kurayzaların çarpışan bütün askerleri, esir edildikten sonra, kılıçla öldürüldüler! " dedi.
Kinane b. Rebi':
" Huyey'e ne oldu?" diye sordu.
Huseyl:
" Esir edildikten sonra, boynu vuruldu! " dedi ve esir edilenlerden:
o Ka'b b. Esed'in,
o Gazzal b. Semev'el'in,
o Nebbaş b. Kays'ın ve sairlerinin getirilip Peygamberimiz aleyhisselamın önünde öldürüldüklerini haber verdi.
Sellâm b. Mişkem:
" Bunların hepsi Huyey b. Ahtab'ın işidir ve onun yüzündendir!
Onun bize ilk uğursuzluğu, görüşümüze aykırı davranışlarıyla başladı, bizi mallarımızdan ve şerefimizden mahrum etti.
Demek kardeşlerimiz öldürüldüler ha!
Çoluk çocukların esir edilmeleri ise, öldürülmekten de ağır ve çetindir!
Artık Yahudilik Hicaz'da hiçbir zaman tutunamaz!
Yahudilerin ne işe yarar azimleri, ne de görüşleri vardır! " dedi.
Hayber kadınları, Benî Kurayzaların haberini alınca, çığlıklar kopardılar, yakalarını yırttılar, saçlarını yoldular, yaslar tuttular.
Müşrik Arap kadınları da, haber sormak ve teselli vermek için onlara geldiler gittiler.
Hayber Yahudileri korktular. Sellâm b. Mişkem'e gidip, ona:
" Ey Ebu Amr! Ey Ebu'l-Hakem! Sen ne düşünüyorsun? Senin bu yoldaki görüşün nedir?" diye sordular.
Sellâm b. Mişkem:
" Siz ne görüşü tamamıyla yerine getirirsiniz, ne de ondan bir harf alırsınız" dedi.
Kinane b. Rebi':
" Şimdi, azarlama, kınama zamanı değildir! Başa gelip çatan iş hakkındaki görüşün ne ise, sen onu söyle! " dedi.
Sellâm b. Mişkem:
" Muhammed, Yesrib (Medine) Yahudilerinden boşalınca, sizin üzerinize yürüyüp meydanınıza konacak, Benî Kurayzalara yaptığını size de yapacaktır! " dedi.
Hayber Yahudileri, ona:
" Pekâlâ! Sen bu yolda ne yapmamızı uygun görüyorsun?" diye sordular.
Sellâm b. Mişkem:
" O bizim üzerimize yürümeden, biz Hayber Yahudileriyle birlikte onun üzerine yürüyelim!
Onlar her ne kadar sayıca bizden çok iseler de, biz de Teymâ, Fedek ve Vâdi'l-kurâ Yahudilerini çekip yanımıza alalım, Araplardan hiç kimsenin yardımını istemeyelim.
Çünkü, Arapların size neler yaptıklarını; Hendek savaşında Hayber'in hurma mahsulünü almayı şart koştuktan sonra, bu yoldaki ahidlerini nasıl bozup sizi bıraktıklarını görmüş bulunuyorsunuz!
Onlar, ahidlerinden dönmek için, Evsî ve Hazrecîlerin bir kısım hurma mahsulünü de Muhammed'den istediler.
Bununla beraber, Nuaym b. Mes'ud da, hepsince belli bir kimse olduğu halde, Muhammed hesabına, onların hepsine hile etmiştir.
Biz, Muhammed'in üzerine yürüyüp, yurdunun ortasında, onunla eski yeni bütün hıncımızla çarpışalım! " dedi.
Hayber Yahudileri:
" İşte, yerinde görüş budur! " dediler.
Kinane b. Rebi':
" Benim haber aldığıma göre; Araplar da ona son derecede kızgın ve hınçlı imişler!
Orada (Medine) bizim bu kalelerimiz gibi kaleler yoktur.
Muhammed bizi ve kalelerimizi iyice bilmediği için, hiçbir zaman üzerimize yürüyemez! " dedi.
Sellâm b. Mişkem:
" O, kendisine boyun eğilmedikçe, bilinemeyen bir adamdır! " dedi. 231
-------------------------------------
231. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 530, 531.
Benî Kurayza'dan Sonra
Mugîre b. Şûbe'nin Müslüman Oluşu
Muğîre b. Şube, Sakîf kabilesindendir. Ebu İsa künyesini taşırdı. 1
Kendisi, Arap dahilerinden sayılırdı. 2 En sıkışık durumlarda, bir çıkar yol bulurdu. 3
Muğîre b. Şube, Hendek savaşı yılında Müslüman oldu. 4
Muğîre b. Şube der ki:
" Biz, Araplar içinde, dinine son derecede bağlı ve Lât putunun bakıcısı bir kavim idik.
Kavmimizin Müslüman olduğunu görecek olsam bile, onlara tâbi olmayacağımı sanırdım.
Malik oğullarından bir heyet, Kral Mukavkıs'a gitmek ve hediye sunmak üzere derlenip toplanmışlardı.
Onlarla birlikte ben de gitmek üzere derlenmiştim.
Amcam Urve b. Mes'ud'a danıştım. Gitmekten beni men etti ve:
" Babanın oğullarından hiç kimse senin yanında değil! " dedi.
Ben onun sözünü dinlemedim, " İlle gideceğim! " dedim. Onlarla birlikte yola çıktım.
Malik oğullarının müttefiklerinden, yanlarında, benden başka kimse yoktu.
Nihayet, İskenderiye şehrine vardık.
O sırada, Mukavkıs deniz üzerinde bulunuyormuş.
Küçük bir vapura binip, oturduğu yerin hizasına kadar vardım.
Mukavkıs bana baktı ve birisine emretti ki; ben kimim ve ne istiyorum, öğrenilsin.
Memur benden sordu. İşimizi ve kendisini görmeye geldiğimizi haber verdim.
Kiliseye indirilmemizi ve orada ağırlanmamızı emretti. Ağırlandık.
Sonra, bizi çağırdı, huzuruna girdik.
Mukavkıs, Malik oğullarının liderine baktı, onu yakınına getirtti.
Birlikte oturdular.
Sonra, ona:
'Bütün bunlar, Malik oğullarından mıdırlar?' diye sordu.
O da:
'Evet! Ancak bir tek kişi müttefiklerdendir' dedi ve beni ona tanıttı.
Oradaki cemaatin Mukavkıs'a en önemsiz olanı, bendim.
Malik oğulları hediyelerini Mukavkıs'ın önüne koydular.
Mukavkıs sevindi ve onların alınmasını ve kendilerine bahşişlerinin de verilmesini emretti.
Bahşiş verilirken, onların bazısını bazısına üstün tuttular.
Bana gelince; anmaya değmez, az ve önemsiz birşey verdiler.
Mukavkıs'ın huzurundan çıktık.
Malik oğulları ailelerine hediyeler satın aldılar, sevinçli idiler.
Onlardan hiç kimse de, bana hiçbir fedâkârlıkta bulunmadılar.
Yola çıktılar ve yanlarına da içki aldılar, içki içmeye başladılar. Ben de onlarla birlikte içiyordum.
Ben içmeyi bıraktım.
'Taife dönünce, kavmime Mukavkıs'ın beni hor, hakîr gördüğünü haber verecekler! ' diye, onları öldürmeyi tasarladım!
Irakta, Bassak nehri yanında bulunduğumuz sırada, yalandan hastalandım ve başımı bağladım.
Bana:
'Neyin var?' diye sordular.
Onlara:
'Başım ağnyor! ' dedim.
İçkilerini ortaya koydular ve beni çağırdılar.
Onlara:
'Başım ağnyor, ben içemeyeceğim. Fakat sizinle oturur, size içirebilirim! ' dedim.
Bana hiç itiraz etmediler.
Oturup onlara içki içirmeye başladım. Kadehten sonra kadeh içildi. Kadehler ardanda yetiştirilince, iştihalandılar. Kendilerine geri çevirdiğim boş kadehlerin bile farkına varamaz, düşünemez hale gelip sızakaldılar!
O zaman, ben de onların üzerlerine çöküp hepsini öldürdüm!
Yanlarında bulunan bütün malları alıp Peygamber aleyhisselamın yanına geldim.
Kendisini, Mescidde ashabıyla birlikte otururken buldum.
Üzerimde yolcu elbisesi vardı.
Kendisine İslâm selamıyla selam verdim.
Ebu Bekir b. Ebi Kuhâfe, bakınca beni tanıdı ve:
'Sen Urve'nin kardeşinin oğlusun galiba?' dedi.
'Evet! Allahtan başka ilah olmadığına ve Muhammed'in Resûlullah olduğuna şehadet ediyorum! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Allah'a hamd olsun ki, seni İslâmiyete hidayet etti' buyurdu.
Ebu Bekir, bana:
'İskenderiye şehrine emniyet ve selametle vardınız mı?' diye sordu.
'Evet! ' dedim.
'Seninle birlikte bulunan Malikîlere ne oldu? Onlar nasıllar?' diye sordu.
'Onlarla bizim aramızda olan, bazı Araplar arasında olan şeydir. Biz şirk dinindeyizdir, onları öldürdüm! Elbiselerini soyup Resûlullaha getirdim. Beşte birini çıkarsın! Yahut onlar hakkında ne yapmayı uygun görürse, öyle yapsın! O, müşriklerden bir ganimettir! Ben Muhammed aleyhisselamı tasdik eden bir Müslümanım! ' dedi.
Resûlullah aleyhisselam:
'Senin Müslümanlığını kabul ettim. Fakat, onların mallarından, ben ne birşey, ne de beşte bir alırım! Çünkü, o bir gadrdir, gadrde ise hayır yoktur! ' buyurunca, sanki yakında uzakta ne varsa, hepsi beni tuttu, tutula kaldım!
'Yâ Rasûlallah! Ben ancak kavmimin dininde bulunduğum sırada onları öldürmüş, sonra da Müslüman olup huzuruna gelmiş bulunuyorum! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'İslâmiyet, kendisinden önce olup bitenleri düşürür, siler! ' buyurdu. 5
Maliklerden öldürülenler 13 kişi olup, öldürüldükleri haberi Taifte Sakîflere erişince, iki taraf çarpışmak için çağnştılar.
Urve b. Mes'ud benim tarafımdan 13 diyet ödemeyi yüklenince, barıştılar. Peygamber aleyhisselamın yanında Hudeybiye umresine kadar kaldım." 6
-------------------------------------
1. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 284, 285, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1445, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 5, s. 247.
2. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1445, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 5, s. 248.
3. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 285.
4. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1445.
5. İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 4, s. 285, 286.
6. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 3, s. 17.
Kays b. Nüşbe'nin Müslüman Oluşu
Peygamberimiz aleyhisselamı ve Müslümanları Hendekte kuşatan müşrik orduları yurtlarına dönüp gittikten sonra, Süleym oğulları kabilesinden Kaysb. Nüşbe, Medine'ye, Peygamberimiz aleyhisselamin yanına gelmişti. 7
Kendisi, Cahiliye devrinde Allah'ı arayan, kitaplar okuyan bir adamdı.
Peygamberimiz aleyhisselamın zuhurunu haber alınca, onunla görüşmeye can attı.
Medine'ye geldiği zaman, Peygamberimiz aleyhisselama:
" Sen Allah'ın Resûlü müsün?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Evet! " buyurdu ve soyunu da ona haber verdi.
Kays:
" Demek, sen kavminin içinde şerefli bir mevkiye sahip ve peygamber ailesine mensupsun?! " dedikten sonra:
" Senin kabule davet ettiğin şeyler nelerdir?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam ona İslâmiyeti açıkladı ve İslâmiyetin yapılmasını emrettiği veya yasakladığı şeyleri de anlattı.
Kays:
" Demek, sen ancak iyilikleri buyuruyor, kötülüklerden de sakındırıyorsun!
Ben gerimdeki kavmimin elçisiyim!
Onlar bana itaat ederler.
Ben sana bazı sorular soracağım ki; onları kendisine vahiy gelenden başkası bilemez!
Haydi, sen bana Kâh'ın ne olduğunu haber ver?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Semâdır! " buyurdu.
Kays:
" Sen bana Mahal'in ne olduğunu haber ver?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Arzdır! " buyurdu.
Kays:
" Bunlar kimindir?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah'ındır! " buyurdu.
Kays yedi kat göklerden ve onlarda bulunanlardan, onların yedikleri, içtikleri şeylerden sordu. 8
Peygamberimiz aleyhisselam da ona yedi kat gökleri, melekleri, onların Allah'a nasıl ibadet ettiklerini , yeri ve yerdekileri anlattı. 9
Kays Peygamberimiz aleyhisselamın anlattıklarını can kulağı ile dinledi ve benimsedi.
Peygamberimiz aleyhisselam onu İslâmiyete davet etti. 10
Kays:
" Sen doğrusun! Ben senin Resûlullah olduğuna şehadet ediyorum! " diyerekH Müslüman oldu.
Kavmi olan Süleym oğullarının yanına döndül 2 ve onlara:
" Ey Süleym oğulları! Ben Rumların ve Farsların tercemelerini, Arapların, kâhinlerin şiirlerini, Himyerîlerin tekerlemelerini dinlemiş, işitmisimdir.
Fakat, onların kelamlarından hiçbirisi, Muhammed'den işitmiş olduğum Kelama benzememekte-dir. 13
Siz bana Muhammed hakkında itaat edin! 14 Ondan nasibinizi alın! 15
Çünkü, sizler onun dayısı sayılırsınız!
Eğer o muvaffak ve muzaffer olursa, bundan sizler de yararlanır ve mes'ud olursunuzM 6
Ben taştan daha katı olan kalbimle onun yanına girmiştim; sözlerini bitirmedikçe, yanından aynla-madım! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam, Kays'a " Süleym oğullarının en bilgilisi" adını takmıştı.
Onu göremediği zaman:
" Ey Süleym oğulları! Sizin en bilgiliniz nerede?" diye sorardı. 17
Allah ondan razı olsun!
-------------------------------------
7. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 448.
8. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 260, 261.
9. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 448, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 260.
10. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1 , s. 307.
11. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 261.
12. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 448.
13. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1 , s. 307, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 448, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 260.
14. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 448, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 260.
15. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1 , s. 307.
16. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 448, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 260.
17. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 260.
Eşca' Kabilesinin Medine'ye Gelip Müslüman Olmaları ve Peygamberimiz aleyhisselamla Muahede Yapmaları
Benî Eşca'lar, Adnan'ın soyundan gelen Kahtan kabilelerinden olup babalarının adıyla Eşca' diye anılırlar, Medine çevresinde otururlardı. 18
Hendek yılında Eşca' kabilesinden 400 kişilik bir savaş birliği, Mes'ud b. Ruhayle'nin kumandası altında gelip Peygamberimiz aleyhisselama karşı Ebu Süfyan'ın ordusuna katılmıştı. 19
Benî Kurayza savaşından sonra, başlarında yine Mes'ud b. Ruhayle olduğu halde, 100, diğer rivayetlere göre 700 kişilik bir kafile, Medine'ye gelerek Sel' dağının vadisine kondular.
Peygamberimiz aleyhisselam onların yanlarına gitti. Onlar için hurma yükletilip getirilmesini ashabına emir buyurdu.
Eşca'lar:
" Ey Muhammedi Kavmimiz olan Araplar içinde yurtları sana bizden daha yakın, sayılan bizden daha az olan kimseler bulunduğunu bilmiyoruz.
Biz, seninle çarpışmaktan, senin kavminle çarpışmaktan sıkılıyoruz!
Bunun için, seninle anlaşma yapmaya geldik! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam onlarla anlaşma yaptı.
Benî Eşca'lar, muahede yaptıktan sonra, Müslüman oldular. 20
Allah onlardan razı olsun!
-------------------------------------
18. Kalkaşandî, Nihâyetü'l-ereb, s. 40.
19. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 443, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 66.
20. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1 , s. 306.
Kurata Seriyyesi
Kurataların Kimlikleri ve Yurtları
Kuratalar; Kurt, Karit, Kureyt oğulları, Abdullah b. Ebu Bekir b. Kilâb oğulları kabilesinden idiler. 21
Kuratalar; Şerebbe diye anılan ve kendilerine ait bulunan Darıyye nahiyesindeki Bekerat suyunun başına konarlardı. 22
Dariyye; Necd'de, Basra'dan Mekke'ye giden yol üzerinde olup, 23 Basra'ya 7 merhale uzaklık-tadır. 24
Medine'ye ise 7 geceliktir. 25
Kurata Seferi Ne Zaman, Niçin ve Nasıl Yapıldı?
Kurata seferine, Hicretin altıncı yılında26 Muharrem'in onuncu günü çıktıktan sonra çıkı İmi ştır. 27
Kırk kişilik İslâm irşad birliğini Bi'r-i Maûne'de kuşatarak şehit eden Âmirb. Tufeyl. 28 Benî Kilâbların Cafer b. Kilâb oğulları kulundandı. 29
Peygamberimiz aleyhisselam, Ensardan Muhammed b. Mesleme'nin kumandası altında, içlerinde Abbâd b. Bişr, Seleme b. Selâme b. Vakş ve Haris b. Hazeme'nin de bulunduğu 30 kişilik askerî bir birliği, Bekr b. Kilâb oğulları üzerine gönderdi. 30
Bu mücahidlerin hepsi binitli olup, 31 bir kısmı at, bir kısmı da deve üzerinde idiler. 32
Peygamberimiz aleyhisselam, mücahidlere, gündüzleri gizlenip geceleri ilerlemelerini ve düşmana birdenbire ve her yandan baskın yapmalarını emir ve tavsiye buyurdu. 33
Muhammed b. Mesleme ile arkadaşları, gündüzleri gizlenerek, geceleri ilerleyerek Şerebbe'ye ulaştılar. 34
Mücahidler Şerebbeye, Darıyye'ye eriştikleri sırada idi ki, üzerlerinde çoluk çocuk taşınan hevdeçli develere rastladılar.
Muhammed b. Mesleme, göç sahiplerinin kimler olduklarını sorup öğrenmek üzere arkadaşlarından birisini onların yanına gönderdi.
Elçi gidip geri döndü ve:
" Onlar Muharib kabilesinden bir cemaat imiş! " dedi. 35
Peygamberimiz aleyhisselam Hicretin 4. yılında Gatafan kabilelerinden Muharib ve Salebe oğullarının36 Müslümanlarla çarpışmak üzere yığınak yaptıklarını haber alınca üzerlerine yürümüş, 37 fakat onlar çarpışmaktan korkarak dağ başlarına kaçmışlardı. 38
Muharibler, bu sefer, Müslümanların yakınlarında konakladılar.
İslâm mücahidleri, onları, develerini salıp dinlendirinceye ve develerine çoluk çocuklarını bindirinc-eye kadar beklediler, sonra da onlara birdenbire baskın yaptılar.
Muhariblerden bazıları öldürüldü, sağ kalanları da kaçtılar. Kaçanlar takip edilmedi.
Mücahidler, Muhariblerin çoluk çocuklarına dokunmadılar. Ancak, deve ve davarlarını sürüp götürdüler.
Mücahidler, Benî Bekrlerin yurtlarına doğru ilerlediler.
Onların gözle görülebilecekleri birmevkie ulaştıkları zaman, Muhammed b. Mesleme, onların tutum ve davranışlarını öğrenmek üzere Abbâd b. Bişr'i ileri gönderdi.
Abbâd b. Bişr, Benî Bekrlerin bulundukları yere kadar sokuldu.
O sırada Benî Bekrler hayvanlarını dinlendirmekte, sağmakta, develerini sulayıp ıhdırmakta idiler.
Abbâd b. Bişr, geri dönüp, gördüklerini Muhammed b. Mesleme'ye bildirdi.
Muhammed b. Mesleme ile arkadaşları hemen hareket ettiler, Benî Bekrlere birden ve her yandan baskın yaptılar. Benî Bekrierden on kişi öldürdüler. İğtinam ettikleri davar ve develeri Medine'ye doğru sürdüler.
Bir-iki gece yol alarak Dariyye'de sabahladılar.
Sabahleyin Dariyye'den ayrılıp Nahl vadisine indiler.
Müşrikler tarafından takip edilmekten korktukları için, davarları Adâseye kadar develerle birlikte at sürüsü gibi hızla sürüp akıttılar. Davarlar Rebeze'de yoruldular, yürüyemez hale geldiler.
Muhammed b. Mesleme, davarları yavaş yavaş sürüp götürmeleri için, arkadaşlarından bazılarını geride bıraktı. 39
Nahl, Medine'ye iki merhalelik (konaklık) biryerdir. 40
Rebeze de, Hicaz yolu üzerinde ve Zât-i Irk'ın yakınında, Medine'ye üç günlük bir kariyyedir. 41
-------------------------------------
21. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 376.
22. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78.
23. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 457.
24. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 2.
25. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 457.
26. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78.
27. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 534, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78.
28. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 348, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 52, Buhârî, Sahih, c. 3, s. 240.
29. İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 1, s. 311.
30. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 534.
31. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78.
32. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 154.
33. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 534, İbn Sa'd, c. 2, s. 78.
34. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 534.
35. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 534.
36. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 214.
37. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 396, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 61 , Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 3, s. 371 Zehebî, Megâzî, s. 201, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 83.
38. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 396, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 61.
39. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 534, 535.
40. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 5, s. 276, 277.
41. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, C. 3, S. 24.
Ganimet Mallarının Bölüştürülüşü ve Medine'ye Dönülüşü
Muhariblerle Benî Sekilerden iğtinam edilen mallar; 150 deve ile 3000 davardı. Muhammed b. Mesleme, bunların beşte birini Peygamberimiz aleyhisselam için ayırıp, kalanlarını (beşte dördünü) arkadaşlarına bölüştürdü. B ir deve, on koyuna denk sayı İdi.
Mücahidlerden her biri, deve ve davarlardan hisselerine düşenleri aldılar. 42 Kurata seferi 19 gün sürdü. Muharrem'in son gecesinde Medine'ye dönüldü. 43
-------------------------------------
42. Vâkıdî, Megâzî. c. 2, s. 535, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 78.
43. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78, İbn 5eyyid, Uynu'l-eser, c. 2, s. 78.
Sümâme b. Üsal'in Yakalanışı ve Müslüman Oluşu
Sümâme b. Üsal'in Kimliği ve Geçmişi
BenîHanîfe kabilesinden Sümâme b. Üsal, Yemâme halkının seyyidi ve ulu kişisi idi. 44
Kendisi, daha önce, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına uğrayarak canına kasdetmiş, amcası bu cinayete engel olmuştu.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam Sümâme'nin kanının dökülmesini mubah saymış, 45 onu ele geçirme imkânını elde etmesi için de, Allah'a dua etmişti. 46
Sümâme'nin Yakalanışı
Hicretin 6. yılı başlarında idi ki, 47 umre haccı yapmak maksadıyla Mekke'ye giderken, İslâm süvarileri Sümâme'yi Medine yakınlarında yakalayıp Peygamberimiz aleyhisselamın huzuruna getirdiler. 48
Yakalayanlar, onun kim olduğunu bilmiyorlardı.
Peygamberimiz aleyhisselam, onlara:
" Siz kimi yakalamış olduğunuzu biliyor musunuz?
Bu, Sümâme b. Üsalü'l-Hanefî'dir! Ona iyi muamele yapınız! Kendisini hoş tutunuz, incitmeyiniz! " buy urdu. 49
Sümâme'yi Mescidin direklerinden bir direğe bağladılar. 50
Peygamberimiz aleyhisselam ev halkının yanına döndü ve onlara:
" Yanınızda bulunan yiyeceklerden toplayıp Sümâme'ye gönderiniz! " buyurdu.
Sağılan devenin sütünden sabah akşam içirilmesi için de emir verdi.
Sümâme'yi bağlı bulunduğu yerden ayırmadılar
Peygamberimiz aleyhisselamın Sümâme'ye İslamiyeti Teklif Edişi ve Gönlünden Ne Geçirdiğini Soruşu
Peygamberimiz aleyhisselam, Sümâme'nin yanına vardıkça;
" Ey Sümâme! Müslüman ol! " buyuruyor51 ve:
Ey Sümâme! Gönlünde ne var? İçinden ne geçiriyorsun?" diye soruyor, Sümâme de:
" Ey Muhammedi Gönlümde hayr var!
Eğer sen beni öldürecek olursan, kanlı bir katili öldürmüş olursun!
Eğer sen bana iyilik eder, beni bağışlarsan, iyiliğe şükreden, iyilik bilen bir kimseye iyilik etmiş olursun!
Eğer kurtuluş için benden mal istersen, dilediğin kadar iste, al! " diyordu.
Peygamberimiz aleyhisselam onu kendi haline bırakıyor, ertesi gün olunca, Peygamberimiz aleyhisselam Sümâmeye:
" Ey Sümâme! Gönlünde ne var? Neler düşünüyorsun?" diye soruyor, Sümâme de:
" Gönlümde, dün sana söylemiş olduğum şey var!
Eğer beni öldürecek olursan, kanlı bir katili öldürmüş olursun!
Eğer bana iyilik eder, beni bağışlarsan, iyiliğe şükreden, iyilik bilen bir kimseye iyilik etmiş olursun!
Eğer kurtuluş için benden mal istersen, dilediğin kadar iste, al! " diyordu.
Peygamberimiz aleyhisselam, yine onu kendi haline bırakıyor, ertesi gün Sümâmeye:
" Ey Sümâme! Gönlünde ne var? Sen neler düşünüyorsun?" diye soruyor, Sümâme de:
" Gönlümde, dün sana söylemiş olduğum şey var!
Eğer beni öldürecek olursan, kanlı bir katili öldürmüş olursun!
Eğer bana iyilik edersen, iyiliğe şükreden, iyilik bilen bir kimseye iyilik etmiş olursun!
Eğer benden kurtuluş mal istersen, istediğin kadar iste, al! " diyordu.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sümâme'yi salıveriniz! " buyurdu. 52
Sümâme'nin flffüsfüman Oluşu
Sümâme bağlı bulunduğu direkten salıverilip serbest bırakılınca, Yüce Allah onun kalbine İslâm sevgisini düşürdü. 53
" Şehadet ederim ki; Allahtan başka ilah yoktur ve yine şehadet ederim ki; Muhammed Allah'ın Resûlüdür! " dedi. 54
Peygamberimiz aleyhisselam, ona, Ebu Talha'nın bahçesine gidip gusletmesini emretti. 55
Sümâme hemen gidip güzelce guslettikten sonra, geldi. Peygamberimiz aleyhisselama İslâmiyet üzerine bey'at edip Müslüman oldu. Allah ondan razı olsun!
Akşamleyin yemeğini getirdiler.
Sümâme o yemekten ancak az bir miktarını yedi. Sağılan devenin sütünden de az bir miktarını içti.
Müslümanlar buna hayret ettiler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Siz gündüzün evvelinde kâfir midesiyle yiyen ve gündüzün sonunda Müslüman midesiyle yiyen bir adamdan mı hayrete düştünüz?56 Kâfiryedi mide ile yer, Müslüman ise bir tek mide ile yer! " buyurdu. 57
-------------------------------------
44. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 452, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1387, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1. S. 213.
45. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 5, s. 550.
46. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 1, s. 203.
47. Semhûdî, Vefâu'l-vela, c. 1, s. 310.
48. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübra, c. 5, s. 550.
49. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 287.
50. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 452, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 117.
51. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 287.
52. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 452, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 117, 118, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1386.
53. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 246.
54. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 452, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 117, 118, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1386.
55. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 483.
56. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 288.
57. İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 4, s. 288, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 145, Buhârî, Sahîh, c. 6, s. 200, 201, İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 1084, 1085, Dârimî, Sünen, c. 2, s. 25, 26, Heysemî, Mecmau’z-zevâid, c. 5, s. 31.
Sümâme'nin Kalbine İslâmiyet Sevgisinin Nasıl Düşürüldüğü
Sümâme b. Üsal demiştir ki:
" Ey Muhammed! Vallahi, akşamleyin yanına geldiğim zaman, yeryüzünde bana senin yüzünden daha sevimsiz gelen bir yüz yoktu!
Fakat, sabaha çıkınca, senin yüzün bana bütün yüzlerin en sevimlisi ve sevgilisi olmuştur!
Vallahi, akşamleyin yanına geldiğimde, bana senin dininden daha sevimsiz gelen bir din yoktu!
Fakat, sabaha çıkınca, senin dinin bana dinlerin en sevimlisi ve en sevgilisi olmuştur!
Vallahi, akşamleyin senin yanına geldiğimde, bana senin yurdundan daha sevimsiz gelen bir yurt yoktu!
Fakat, bu sabaha çıkınca, senin yurdun bana yurtların en sevimlisi ve sevgilisi olmuştur! " 58
-------------------------------------
58. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 288, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 246, 247, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 118, Müslim , Sahih, c. 3, s. 1386, İbn Abdilberr, İstiâb, c. l. s. 215, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1 , s. 294.
Sümâme b. Üsal'en Umre Yapmak Üzere Mekke'ye Gidişi
Sümâme b. Üsal:
" Yâ Rasûlallah! Ben umre yapmak istediğim sırada, senin süvarilerin beni yakalamışlardı.
Şimdi ne buyurursun? Ne yapayım?" dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam Sümâmeyi selametle müjdeledi ve niyetlenmiş olduğu umreyi yapmasını kendisine emretti. 59
Sümame:
" Lebbeyk! Allâhümme lebbeyk! İnnel hamde ve'n-nimete leke vel mülke lâ şerike lek! " diye telbiye ederek Mekke'ye girince, Kureyş müşrikleri onu yakaladılar ve:
" Demek sen bize karşı davranmaya kalkışıyorsun ha! " dediler.
Sümâme'nin boynunu vuracakları sırada, içlerinden birisi:
" Bırakınız onu! Siz yiyecekleriniz hususunda Yemâıme halkına muhtaçsınız! " dedi.
Bunun üzerine, Sümâme'yi serbest bıraktılar ve:
" Ey Sümâme! Demek sen dinden çıktın?! " dediler.
Sümâme:
" Hayır! Ben dinden çıkmadım. Fakat, ben dinin hayırlısı olan Muhammed'in dinine tâbi oldum. 60 Ben İslâmiyet! kabul, Muhammed'i tasdik ve ona iman ettim. 61
Vallahi, Allah'ın Resûlü olan Muhammed izin vermedikçe, size Yemâme'den bir buğday tanesi bile gelem eyecek! 62
Ben, şu Beyt'in (Kabe'nin) Rabbine and içmişimdir ki; son ferdinize kadar hepiniz Muhammed'e tâbi olmadıkça, size Yemâme'den yararlanacağınız hiçbir şey erişemeyecek! " dedi.
Kureyşîlerin her çeşit erzak ve menfaatleri hep Yemâme'den sağlanırdı. 63
Sümâme b. Üsal, umre yaptıktan sonra, Yemâmeye gitti. Yemâme halkını Mekkeye herhangi birşey yükleyip salmaktan men etti. 64
Sümâme b. Üsal Mekkelilere Yemâme'den hububat yüklenmesine engel olunca, Kureyş müşrikleri son derecede daraldılar. 65 Kıtlık yüzünden, deve yününü kanla yoğurup yemeye başladılar! 66
Peygamberimiz aleyhisselama biryazı yazıp:
" Sen hem akraba hukukunu gözetmeyi emretmektesin! Hem de, bizimle akrabalık bağlarını koparıp babaları kılıçtan geçirmekte, çocukları açlıktan öldürmektesin! ?67
Bak! Sümâme bizim yiyeceklerimizi kesti ve bizi zararlandırdı.
Eğer sen yiyeceklerimizle aramıza gerilmemesi için ona biryazı yazmayı uygun görürsen, yazıver emi" dediler. 68
Kureyş müşriklerinin lideri Ebu Süfyan da, kalkıp Medine'ye kadar geldi.
Peygamberimiz aleyhisselama:
" Âlemlere rahmet olarak gönderilmiş olduğunu söyleyen sen değil misin?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselam " Evet! " buyurunca, Ebu Süfyan:
" Fakat, sen babaları kılıçla, bebeleri de açlıktan öldürmektesin! " diyerek çıkıp gitti. 69
Peygamberimiz aleyhisselam, Mekkeli müşriklerin müracaatları ve ricaları üzerine, Yemâme'den Mekkelilere zahire satışına engel olmaması için Sümâmeye yazı yazdı. 70 Yazısında:
" Kavmimle yiyecekleri arasından çekil! Kendilerinin Yemâme'den erzak yüklemelerine engel olma! " buy urdu. 71
Sümâme de Peygamberimiz aleyhisselamın buyruğunu yerine getirdi. 72
-------------------------------------
59. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 452, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 118.
60. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 288.
61. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 295.
62. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 288, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 452, Buhârî Sahih, c. 5, s. 118, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1387.
63. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 214, 215.
64. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 288.
65. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 5, s. 550, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 215.
66. Halebî, İnsânu'l-uyün, c. 3, s. 172.
67. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 288.
68. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 215.
69. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 146.
70. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 288.
71. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 215.
72. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 295, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 3.
Behî Lihyan Seferi
Seferin Tarihi ve Sebepleri
Benî Lihyan seferi, Hicretin 6. yılında Rebiülevvel ayının başında vuku bulmuştur. 73
Cumâdelûlâ ayında vuku bulduğu da rivayet edilir. 74
Lihyan b. Hüzeyl b. Müdrike oğulları, Usfan nahiyesinde otururlardı. 75 Hicretin 4. yılında, Benî Lihyan, Rı'l, Zekvan ve Usayya kabileleri, Peygamberimiz aleyhisselamdan, kendileri için din adamları ve yardımcıları istemişler; gönderilince de, onları Bi'r-i Maûne'de şehit etmişlerdi. 76
Benî Lihyan kabilesi, ayrıca, Adal ve Kare kabilelerine yaşlı develer verip; buna karşılık, onlardan, Peygamberimiz aleyhisselamla görüşmelerini ve kendilerini İslâmiyete davet etmek üzere ashabından bazılarını göndermesini sağlamalarını istemişlerdi.
Onlar, bu suretle ashabdan ele geçirdiklerinden bir kısmını, öldürülmüş olan adamları Süfyan b. Halid el-Hüzelîye karşılık öldürecekler, geri kalanlarını da Mekke'ye götürüp Kureyş müşriklerine satacaklardı.
Çünkü, Kureyş müşriklerinin ashabdan bazılarını ele geçirip Bedir'de öldürülen adamlarına karşılık işkencelerle öldürmeleri kadar, özledikleri birşey yoktu.
Hicretin 4. yılında Adal ve Kare kabilelerinden yedi kişi gelip Müslüman olduklarını söylemişler ve:
" Aramızda İslâmiyet yayılmaya başladı. Ashabından bazılarını bizimle birlikte gönder de, onlar bize dini iyice anlatsınlar, Kur'ân okutsunlar ve İslâm şeriatını öğretsinler! " demişlerdi.
Peygamberimiz aleyhisselam da, zaten, Kureyş müşriklerinin askerî bir hazırlıkta bulunup bulunmadıklarından haberdar olmak ve ona göre tedbir almak üzere ashabından bazılarını görevlendirip Mekke'ye göndermeye hazırlanmış bulunuyordu. Bunun için, Adal ve Kare davetçilerinin isteğini müsait karşılamış, Asım b. Sabit ve Mersed b. Ebi Mersed'in kumandası altında yedi veya on kişilik bir birliği onlarla birlikte yollamıştı.
Reci' mevkiinde Benî Lihyan kabilesinden elleri kılıçlı 100 okçu tarafından bu İslâm irşad birliği kuşatılarak birçokları şehit edilmiş; birkaçı da esir edilip Kureyş müşriklerine satılmış, bir müddet sonra onlar da şehit edilmişlerdi. 77
Bi'r-i Maûne faciası haberinin Peygamberimiz aleyhisselama geldiği gece, Reci' faciası haberi de gelmişti. 78
Asım b. Sabitle arkadaşlarının başlarına gelenler, Peygamberimiz aleyhisselamı son derecede üzmekte idi. 79
Bunun için, Peygamberimiz aleyhisselam, Benî Unvanlara ansızın bir baskın yapmayı tasarladı. 80
Hemen sefere hazırlanmalarını ashabına emretti. 81
Benî Lihyan seferi, aynı zamanda Kureyş müşriklerini korkutacak askerî bir gösterildi. 82
-------------------------------------
73. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 535, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 78, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 83.
74. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 292, Taberî, Târîh, c. 3, s. 59, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 200, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 188, Zehebî, Megâzî, s. 275, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 32.
75. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 348.
76. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 53.
77. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 178, 193, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 354, 355, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 55, 56, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 94, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 40, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 1, s. 367.
78. Vâkıdî, Megâzî, d, s. 355, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 53.
79. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 535, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 78, 79.
80. İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 200, İbn Haldun, Târîh, c. 2, s. 32.
81. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 4, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 677.
82. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 392, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 79, Taberî, Târîh, c. 3, s. 59, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 83, Zehebî, Megâzî, s. 275, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 155.
Peygamberimiz aleyhisselamın İslâm Mücahidleriyle Birlikte Yola Çıkışı
Peygamberimiz aleyhisselam, Medine'de yerine İbn Üımımi Mektum'u vekil bırakarak, 200 kişilik bir kuvvetle yola çıktı. 83
Peygamberimiz aleyhisselam, Benî Lihyanlara gafil iken baskın yapmak için, Medine'den çıkışını, Şam'a doğru gitmek istiyormuş gibi gösterdi. 84
Gündüzün başlangıcında Medine'nin Cüruf tarafında bulunan Madnbu'l-kubbe mevkiine indi.
Güneş batıp hava serinledikten sonra, hareket edip85 Şam yolu üzerinde bulunan, Medine tarafına düşen Gurab dağı yolunu tuttu.
Sonra Mahisa, sonra Betra'ya vardı.
Sonra Zâtülyesar'a meyledip Medine yakınında bir vadi olan Bîn üzerine vardı.
Sonra, Suhayratül-Yemâme'ye vardı.
Sonra, Mekke yolundan geniş bir yol üzerine yönelip gidişlerini hızlandırdı.
Nihayet Guran'a vardı ve orada konakladı ki; Guran, Benî Unvanların menzillerinden olup, Emec'le Usfan arasında bulunan ve Sa'ye diye anılan beldeye kadar uzanan bir vadidir. 86
-------------------------------------
83. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 292, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 79, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 83, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 154.
84. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 292, Taberî, c. 3, s. 59, İbn Esir, Kâmil, c. 2, s. 188 İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 83, Zehebî, Megâzî, s. 275, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 149, Kastalânî, Mevâhib, c. 1, s. 154, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 3, 4, Halebî, İnsânu'l-uyün, c. 2, s. 677.
85. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536.
86. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 292, Taberî, c. 3, s. 59, Diyarbekrî, c. 2, s. 3, 4.
Peygamberimiz aleyhisselamın Reci' Şehitlerini Rahmet ve Mağfiretle Anışı
Asım b. Sabitle arkadaşları Guran vadisinde şehit edilmişlerdi.
Peygamberimiz aleyhisselam, onları rahmetle andı. 87 Kendilerinin yarlıganmaları için dua88 ve şehitliklerini tebrik etti. 89
-------------------------------------
87. Vâkıdî, c. 2, s. 536, İbn Sa'd, c. 2, s. 79, Kastalânî, c. 1, s. 155, Diyarbekrî, c. 2, s. 4, Halebî, c. 2, s. 677, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 147.
88. İbn Sa'd, c. 2, s. 79, Kastalânî, c. 1, s. 155, Diyarbekrî, c. 2, s. 4, Halebî, c. 2, s. 677, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 147.
89. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536.
Benî Lihyanların Kaçıp Dağ Başlarına Sığınmaları
Benî Lihyanlar, Peygamberimiz aleyhisselamın geldiğini işitince, 90 korktular, 91 dağ başlarına kaçtılar92 ve orada korundular. 93
Peygamberimiz aleyhisselam, orada birkaç gün oturup her tarafa birlikler gönderdi94 ise de, Benî Lihyanlardan hiç kimse ele geçirilemedi. 95
Peygamberimiz aleyhisselam:
" EğerUsfan'a inseydik, Mekke halkı bizim Mekke'ye geldiğimizi sanırdı" buyurup, ashabından 200 binekli kişi ile Usfan'a indikten sonra, iki atlı kişiyi Kurâu'l-gamîm'e gönderdi. Onlar oraya gidip geri döndüler. 96
Peygamberimiz aleyhisselamın Usfan'a kadar gidişi, Kureyş müşriklerini korkutmak içindi. 97 Hazret-i Ebu Bekir'e:
" Usfan'a gelişimin haberi Kureyş müşriklerine ulaşmış, onlar şimdi, üzerlerine yürüyeceğim diye korkuya düşmüşlerdir.
Sen de, hemen on süvariyle birlikte Gamîm'e kadar gidiver! " buyurdu.
Hazret-i Ebu Bekir de, on süvariyle birlikte Gamîm'e kadar gitti. Hiçbir kimseye rastlamadan, geri döndü.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Bu gelişimizi haber almaları, Kureyş müşriklerini çok korkutmuştur. Onlar, üzerlerine yürümemizden korkuyor! ardır" buyurdu. 98
-------------------------------------
90. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536, İbn Sa'd, c. 2, s. 79, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 348, Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 251, Kastalânî, c. 1, s. 155, Halebî, c. 2, s. 677, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 147.
91. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536.
92. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 79, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 188, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 83, Zehebî, Megâzî, s. 275, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 149, Ebul-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 251 , Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 155, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 4, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 677, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 147.
93. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 292, Taberî, Târih, c. 3, s. 59, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 201, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 188, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 83, Zehebî, Megâzî, s. 275, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 149, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 4.
94. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 79, Ebu’t-Tayyib, I k du's-sim fn, c. 1, s. 251, Kast alânf, Mevâhib, c. 1, s. 155, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 4, Halebî, c. 2, s. 677, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 147.
95. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 546, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 79.
96. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 292, 293, Taberî, c. 3, s. 59, 60, İbn Seyyid, c. 2, s. 83.
97. İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 188.
98. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 536.
Peygamberimiz aleyhisselamın Medine'ye Dönüşü
Peygamberimiz aleyhisselam, İslâm mücahitleriyle birlikte Medine'ye döndü ve dönerken de: " Biz, Allah'a dönücüleriz! İnşaallah, tevbe edicileriz. Rabbimize ibadet ve hamd edicileriz.
Seferin meşakkatlerinden, dönüşün üzüntüsünden, mal ve ev halkı hakkında da kötü görüntüden Allah'a sığınırım" diyerek Allah'a dua etti. 99 Benî Lihyan seferi ondört gece sürdü. 100
-------------------------------------
99. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 293, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 537, İbn Sa'd, c. 2, s. 779, İbn Seyyid, c. 2, s. 83, Diyarbekrî, c. 2, s. 4, Halebî, c. 2, 677, Zürkânı, c. 2, s. 147.
100. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 537, İbn Sa'd, c. 2, s. 79, Kastalânî, c. 1, s. 155, Diyarbekrî, c. 2, s. 4, Halebî, c. 2, s. 677, Zürkânı, c. 2, s. 148.
Gâbe (Zû Kared) Gazası
Gazanın Tarihi, İsmi ve Mevkii
Gâbe (Zû Kared) gazası, Hicretin 6. yılında, Rebiülâhir ayının dördünde vuku bulmuştur. 101 Rebiülevvel ayında vuku bulduğu da rivayet edilir. 102 Bu gazaya Gâbe gazası da, Zû Kared gazası da denir. 103
Gâbe; Şam yolu üzerinde, Medine yakınında, Medine'ye bir beridlik, yani oniki millik, 104 Sel' dağına sekiz millik uzaklıktadır. Sık ağaçlı bir yerdir. 105 Bol suludur. 106
Zû Kared de; Medine ile Hayber arasında, Medine'ye iki günlük uzaklıkta bir sudur. 107 Talha b. Ubeydullah, bu suyu satın alıp, yoldan gelip geçenlerin içmeleri için vakfetmiştir. 108
-------------------------------------
101. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 537.
102. İbn Sa'd, Tabakâtü’l -kübrâ, c. 2, s. 80, Belâzurî, Ensâbu 'l-eşrâf, c. 1, s. 349, Ebu’l -Ferec İ b nü'l-Cevzî, el -Vefâ, c. 2, s. 696, Ebul-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 252, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 155, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 5, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 148.
103. Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 348, 349, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 84, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 1, s. 311.
104. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 80.
105. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 182.
106. Semhüdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 4, s. 1276.
107. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 321.
108. Semhüdî. Vefâu'l-vefâ. c. 4. s. 1288.
Gâbe (Zû Kared) Gazası Niçin ve Nasıl Yapıldı?
Peygamberimiz aleyhisselamın sağmal 20 devesi vardı. 109 Bunlar, beşte bir ganimet malların-dandı. Beyzâ'da ve Beyzâ yakınında yayılıyorlardı.
O sırada Medine çevresinde kuraklık olduğundan, bu develer Gâbe ormanlığına kadar ilerlemişler, oralarda ılgın ve dikenli ağaçlarla, ekşili, acılı otlardan yayılmakta idiler.
Peygamberimiz aleyhisselam, bu develeri otlağa uşağı Rebah ile göndermişti.
Bu çoban, her akşam onları sağandı. 110 Sağılan sütler her gece iki büyük kırba ile Medine'ye getirilir, Peygamberimiz aleyhisselamın ev halkı onunla geçinirdi. 111
Ebu Zerri'l-Gıfârî, bu develerin yanına gitmek için, Peygamberimiz aleyhisselamdan izin istedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ben o taraflarda senin ansızın bir baskına uğramandan korkarım. Uyeyne b. Hısn ve adamlarına hiç güvenemeyiz. Orası, onun semtlerinden bir semttir" buyurdu.
Ebu Zerri'l-Gıfârî:
" Yâ Rasûlallah! Bana izin ver, oraya gideyim?" diyerek ısrar edince, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ben senin muhakkak oğlunun öldürüleceğini, kadınının yakalanıp götürüleceğini, senin de değneğine dayanarak yanıma dönüp geleceğini görür gibi oluyorum! " buyurdu. 112
Ebu Zerri'l-Gıfârî; kendisine yapılan bu kadar açık uyarmaya rağmen, kadınını, oğlunu, gelinini yanına alarak, develerin yayıldığı Gâbe'ye gitmişti. 113
Ebu Zerri'l-Gıfârî der ki:
" Resûlullah aleyhisselam 'Oraya gidersen, başına şöyle şöyle işler geleceğini görür gibi oluyorum! ' diyerek uyardığı halde benim 'İlle oraya gideyim! ' diye direnişim, doğrusu, şaşılacak şeydi!
Nihayet, vallahi, Resûlullah aleyhisselamın dediği oldu! Haber verdiği şey, başıma geldi! 114
Vallahi, biz yerlerimizde bulunuyorduk. Yatsılayın develer suvarılmış, ağıllarına alınmış, sağılmış, biz de uykuya dalmıştık ki; geceleyin, Uyeyne b. Hısn, kırk atlı ile gelip bizi kuşattı, başuçlarımızı dikilip bize seslendi.
Oğlum onların yanına varınca, onu öldürdüler.
Sağmal develerin diz bağlarını çözmeye uğraşırlarken, ben onların yanından bir köşeye sıvıştım.
Peygamber aleyhisselamın yanına gelip olan bitenleri kendisine haber verdim.
Peygamber aleyhisselam gülümsedi." 115
Ebu Zerri'l-Gıfârî'nin şehit edilen oğlu Zerr olup, develeri gütmekte idi. 116
Ebu Zerri'l-Gıfârî'nin baskıncılar tarafından yakalanıp götürülen kadınının ismi ise, Leylâ Hatundu. 117
Baskından üç kişi kurtul muştu. 118
Ebu Zerri'l-Gıfârî ile gelini (şehit edilen Zerr'in zevcesi) kurtulanlar arasında idi. 119
-------------------------------------
109. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 538, İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 492.
110. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 538.
111. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 494.
112. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539.
113. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 149.
114. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 538.
115. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539.
116. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 1, s. 481.
117. Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 149.
118. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 149.
119. Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 149.
Seleme b. Ekvâ'nın Baskını Medine Halkına Duyuruşu
Seleme b. Ekvâ der ki:
" Sabahleyin, Resûlullah aleyhisselamin develerinin sütlerini Resûlullah aleyhisselama getirmek üzere, Gâbe'ye doğru yola çıkmıştım. 120
Gâbe dağının yokuşuna vardığım zaman, Abdurrahman b. Avf'ın uşağı bana kavuştu. Çok heyecanlı idi.
Ona:
'Allah iyiliğini versin, ne oldu sana?' dedim.
'Peygamber aleyhisselamın sağmal develeri tutulup götürüldü! ' dedi.
Ona:
Kim tutup götürdü?' diye sordum.
'Gatafan ve Fezâreler! ' dedi." 121
Seleme b. Ekvâ, Abdurrahman b. Uyeyne b. Hısn ile yanındaki süvarilerin çobanı şehit ederek Peygamberimiz aleyhisselamın develerini sürüp götürdüklerini haber alınca, Peygamberimiz aleyhisselamın uşağına:
" Ey Rebah! Şu atı al! Hemen Talha b. Ubeydullah'a ulaştır! Resûlullah aleyhisselama da, otlaktaki develerinin baskına uğrayarak sürülüp götürülmüş olduklarını haber ver! " dedi. 122
Sonra da, Seniyyetü'l-vedâ'nın tepesine çıktı. Baskıncı müşriklerin atlılarına bakıp, bazılarını gördü. 123 Medine'ye yönelerek, üç kere:
" Yâ Sabâhâh! Baskına uğradık! Yetişiniz! Baskın var! Savaş var! " diyerek bağırdı. 124
Sesini Medine'nin iki kara taşlığı arasındaki halka duyurdu. 125
-------------------------------------
120. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539.
121. Buhârî , Sahih, c. 4, s. 27.
122. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 52, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1436.
123. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 294.
124. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 52, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1436.
125. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539, Buhârî, Sahih, c. 4, s. 27, c. 5, s. 71. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1432.
Seleme b. Ekvâ'nın Baskıncıları Tedirgin Edişi ve Develerden Bazısını Kurtarışı
Seleme b. Ekvâ'nın kılıcı ve yayı yanında bulunuyordu.
Baskıncı müşriklerin arkasından can alıcı, yırtıcı gibi koştu; onlara yetişti. Hemen yayına ok yerleştirip onlara ok yağdırmaya başladı. 126 Okları atarken de:
" Al bunu benden! Ben Ekvâ'nın oğluyum! Bugün, yaramazların öleceği gündür! " diyordu. 127
Seleme b. Ekvâ der ki:
" Onlardan, binitli bir adama yetişip:
'Al şunu benden! Ben Ekvâ'nın oğluyum! Bugün, yaramazların öleceği gündür! ' diyerek bir ok attım. Okun demiri adamın omuzuna değdi! Vallahi, onlara hiç durmadan ok atıyor, onları öldürüyordum!
Ağaçlık biryerde idim. Bir süvari dönüp bana doğru gelmeye başlayınca, bir ağacın dibine oturdum. Sonra da bir ok atıp onu öldürdüm. 128 Bana yönelip de kendisini öldürmediğim hiçbir atiı yoktu. 129
Dağ yolu darlaşıp müşrikler boğazın dar, ok yetişmez yerine girdikleri zaman, ben de dağın üzerine çıktım ve onlara taş atmaya başladım!
Allah'ın yarattığı mahluklardan olup Resûlullah aleyhisselama ait bulunan sağ develeri ellerinden kurtarıp gerime alıncaya kadar, onları oka ve taşa tutmaktan geri durmadım, arkalarını bırakmadım. Onlara ok, taş yağdırmaya devam ettim.
Baskıncı müşrikler hafifleyip kaçabilmek için otuzdan fazla mızraklarını ve otuzdan fazla kaftanlarını bırakmak zorunda kalmışlardı. Bıraktıkları her bir şeyi yol üzerinde toplayıp, Resûlullah aleyhisselam ve ashabı tanısınlar diye üzerlerine taşlardan işaretler koymakta idim.
Müşrikler dağ yolunun dar bir yerine erişmiş bulunuyorlardı." 130
-------------------------------------
126. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 52.
127. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 294, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 540, Buhârî, Sahih, c. 4, s. 27, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1436.
128. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 52, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1436.
129. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 52.
130. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 52-53, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1436, 1437.
Uyeyne b. Hısn'ın Baskıncı Müşriklere İmdada Gelişi
Kaba kuşluk vakti olmuştu ki, Uyeyne b. Hısn baskıncı müşriklere yardıma geldi. 131 Oturup, kuşluk yemeklerini yemeye başladılar. 132
Ben de, onların üst taraflarındaki küçük bir dağın tepesine çıkıp oturdum.
Uyeyne:
'Sizde görmüş olduğum şu hal perişanlığı nedir?' diye sordu.
Onlar:
'Şu adam canımıza tak dedirtti. Vallahi, seherden, sabahın karanlığından beri arkamızdan hiç ayrılmadı! Ellerimizdeki herşeyi bıraktırıncaya kadar, bize ok yağdırdı durdu! ' dediler. 133
Uyeyne:
'Onun gerisinde bıraktıklarınızı araştırmış olsaydınız, iyi olurdu. İçinizden birkaç kişi kalkıp ona doğru varsın! ' dedi.
Onlardan dört kişi, kalkıp bana yaklaşmak için dağa tırmandılar.
Sesimi, sözümü işitecekleri bir mesafeye yaklaştıkları zaman, onlara:
'Beni tanıyor musunuz?' diye sordum.
'Hayır! Tanıyamadık! Sen kimsin?' dediler.
Onlara:
'Ben Seleme b. Ekvâyım! Muhammed'in zâtını peygamberlikle şereflendiren Allah'a yemin ederim ki; ben sizden yakalamak istediğim kimseye muhakkak yetişirim! Sizden, beni yakalamak isteyen kimse ise, bana asla yetişemez! ' dedim.
İçlerinden birisi, onlara:
'Ben de bunun böyle olduğunu sanıyorum' deyince, dönüp geri gittiler. '" ! 34
-------------------------------------
131. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53.
132. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1437.
133. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 82, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1437.
134. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 82, 83, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1437.
Mücahidlerin Peygamberimiz aleyhisselamın Yanında Toplanmaları
Seleme b. Ekvâ'nın " Yâ Sabâhâh! " diyerek bağırdığı Peygamberimiz aleyhisselama haber* ince:
" Yetişiniz! Yetişiniz! 135
Ey Allah'ın süvarileri! Atlarınıza atlayınız! " denilerek seslenildi. 136
İslâm süvarileri, birbirleriyle yarışırcasına, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geln başladılar.
Savaş davetini işitir işitmez Peygamberimiz aleyhisselamın yanına koşa koşa gelen süvarilerir Mikdad b. Amr (Esved) idi. 137
Mikdad b. Amr’ın üzerinde zırh gömlek, başında da miğfer vardı, kılıcını sıyırmıştı.
Peygamberimiz aleyhisselam, mızrağına bir sancak bağlayarak, onun eline verdi. 138
-------------------------------------
135. İbn İshak. İbn Hişam, SiYe, c. 3, s. 294.
136. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 80, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 187.
137. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 294, Beyhakî, Delâil, c. 4, s. 187.
138. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539, 540.
Baskıncı Müşrikleri Yakalamak İçin Harekete Geçen Öncü Süvari Bölüğü
Baskıncı müşrikleri yakalamak için harekete geçen öncü süvari bölüğünde;
Muhacirlerden:
1. Mikdad b. Amr (Esved),
2. Muhriz b. Nadle,
3. Ükkâşe b. Mıhsan.
Ensardan:
4. Sa'd b. Zeyd,
5. Ebu Ayyaş Ubeyd b. Zeydü'z-Zürakî,
6. Abbâd b. Bişr,
7. Useyd b. Hudayr,
8. Ebu Katâde Haris b. Rib'î139 bulunuyordu.
Süvariler gelip toplandıkları zaman, Peygamberimiz aleyhisselam Sa'd b. Zeyd'i onlara kumandan tayin etti ve ona:
" Ben sana halk ile birlikte gelip kavuşuncaya kadar baskıncı müşriklerin arkalarından git! " buyurdu.
Ebu Ayyaş derki:
" Atımın üzerinde geldiğim zaman, Resûlullah aleyhisselam, bana:
Keşke, sen bu atı senden daha iyi binici bir kimseye versen de, o, baskıncı müşriklere yetişiverse! 'buyurdu.
'Yâ Rasûlallah! Ben halkın en iyi ata bineniyim! ' diyerek atımı koşturmaya başladım.
Vallahi, daha 50 zira bile gitmemiştim ki, at beni sırtından yere atıvermişti!
Resûlullah aleyhisselamın:
Keşke, sen bu atı senden daha iyi binene vermiş olsaydın! ' buyurmalarına karşı, benim:
'Ben halkın en iyi ata bineniyim! ' diye cevap verişime şaştım! 140
Attan düşünce, ayağım kırıldı.
Kendi kendime:
'Allah ve Allah'ın Resûlü, elbette doğru söyler! ' dedim.
Atıma amcamın oğlu Muaz b. Mâisüz-Zürakî bindi." 141
-------------------------------------
139. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 294, 295, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 541, 542.
140. İbn İshak İbn H işam, S îre, c. 3, s. 295, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 542, Taberî, Târih, c. 3, s. 62.
141. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 143, 144.
Ebu Katâde'nin Savaş Atında Gördüğü Şaşılacak Hal
Ebu Katâde, bir gün eteğine hurma yemi koyup atına götürünce, at başını kaldırdı, kulaklarını dikti!
Ebu Katâde:
" Allah'a yemin ederim ki; at, süvari atı kokusu almıştır! " dedi.
Annesi, ona:
" Vallahi, oğulcuğum! Biz Cahiliye devrinde bile kâhinlik etmez, gaibden yalan yanlış haber almaya ve vermeye kalkmazdık!
Muhammed aleyhisselam geldikten sonra, böyle şeylerle nasıl uğraşırız?! " dedi.
At tekrar başını kaldırıp kulaklarını dikti.
Ebu Katâde:
" Allah'a yemin ederim ki; at, süvari atı kokusu almıştır! " dedi. 142
Ebu Katâde der ki:
" Başımı, yıkıyordum. Başımın bir tarafını yıkadığım sırada idi ki, Cerve (Havze)'nin kişnediğini ve ayaklarını yere vurduğunu işittim.
'Bu, savaşa hazırlanma işaretidir! ' dedim.
Başımın kalan yansını yıkamaksızın kalktım, ata bindim.
Üzerimde kaftanım vardı.
O sırada, Resûlullah aleyhisselamın seslenicisi:
'Yetişiniz! Yetişiniz! ' diyerek seslenmekte idi. 143
Resûlullah aleyhisselam:
'Ey Ebu Katâde! Hemen hareket et! Allah yoldaşın olsun! ' buyurdu." 144
-------------------------------------
142. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 191 , Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 48, 49.
143. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 544, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 2, s. 321.
144. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 191 , Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. c. 2, s. 49.
Muhriz b. Nadle'nin Züllimme İsimli At Üzerinde Savaşa Çıkışı
Mahmud b. Mesleme'nin atı, bahçede bir hurma ağacına urganla bağlanıp bakılmakta idi.
Züllimme, süvari atlarının kişnediklerini işitince, kişnemeye ve ayaklarını yere vurmaya başladı.
Abduleşhel oğullarından bir kadın, atın böyle bağlı bulunduğu yerde ayaklarını yere vurup durduğunu görünce:
" Ey Kumeyr (ey Ahrem)! Şu ata binsen, Resûlullah aleyhisselam ve Müslümanlara katılsan da savaşsan olmaz mı?" dedi.
Muhriz b. Nadle:
" Olur! " deyince, kadın atı ona teslim etti. 145
Atın sahibi Mahmud b. Mesleme, o sırada Medine dışında bulunuyordu. 146
Muhriz b. Nadle, hiç durup dinlenmeksizin atı sürdü, baskıncı müşriklere yetişti, onların önlerini kesti ve:
" Durunuz ey yaramazların, kötülerin dölleri! " diyerek bağırdı.
Baskıncı müşriklere yetişen süvarilerin ilki, Muhriz b. Nadle idi. 147
Baskıncı müşrikleri tek başına oklar ve taşlarla takip eden Seleme b. Ekvâ der ki:
" Resûlullah aleyhisselamın imdada gelen süvarilerini görünceye kadar, bulunduğum yerden ayrılmadım.
Süvariler, ağaçların arasına girmeye başladılar. Onların ilki, Ahrem (Muhriz) idi. Onun arkasında, Resûlullah aleyhisselamın süvarisi Ebu Katâde, Ebu Katâde'nin arkasında da Mikdad b. Esved vardı.
Baskıncı müşrikler, süvarileri görünce, dönüp kaçtılar.
Ben de, dağdan inip Ahrem'in önünü kestim ve atının gemini tuttum ve:
'Ey Ahrem! Şu kavimden sakın! Resûlullah aleyhisselamla sahabileri gelip kavuşuncaya kadar, onların seni kalbinden vurup şehit etmeyeceklerinden emin değilim! ' dedim.
Ahrem:
'Ey Seleme! Eğer sen Allah'a ve ahiret gününe inanıyor, Cenneti hak ve gerçek, Cehennemi de hak ve gerçek tanıyorsan, benimle şehitlik arasına gerilme! ' deyince, atının gemini bıraktım.
Ahrem baskıncı müşriklere yetişince, Abdurrahman b. Uyeyne b. Hısn, döndü.
Birbirlerine mızraklarla saldırdılar.
Ahrem onu mızraklayıp yaraladı. Abdurrahman b. Uyeyne de, onu* mızraklayarak şehit etti. 148 Muhriz b. Nadle atından yere düştü. 149 Muhriz yere düşünce, atı şahlandı.
Benî Abduleşhellerin mahallesindeki ahırına gelip duraklayıncaya kadar, hiç kimse onun ne önüne geçebildi, ne de durdurup üzerine binebildin50
Ümmü Âmir binti Yezid b. Seken der ki:
" Resûlullah aleyhisselamın savaşına katılmak üzere Muhriz'i hazırlayanlar arasında bulunuyordum.
Vallahi, hisarımızdan Mahmud b. Mesleme'nin atı Züllimme'nintozu dumana katarak ahırına kadar gelip kavuştuğunu görünce:
'Vallahi, Muhriz şehit olmuştur! ' dedim." 151
Muhriz b. Nadle şehit olunca, Ebu Katâde Abdurrahman b. Uyeyne b. Hısn ile karşılaştı.
Birbirlerine mızraklarla saldırdılar.
Abdurrahman, Ebu Katâde'yi yaraladı. Ebu Katâde de, onu mızraklayıp öldürdü. 152
Abdurrahman'ın öldürülmesinde, Ebu Katâde'ye Mikdad b. Esved, yardımcı oldu. 153
Seleme b. Ekvâ der ki:
" Muhammed aleyhisselamı peygamberlikle şereflendiren Allah'a yemin ederim ki; baskıncı müşrikleri yaya olarak tekrar takibe başladım.
O kadar ilerledim ki, artık arkamda ne Peygamber aleyhisselamın ashabından, ne de onların yerden kaldırdıkları tozlardan hiçbir şey göremiyordum!
Güneş batmadan önce idi ki, baskıncı müşrikler Zû Kared denilen sulu bir vadiye saptılar. Çok susamışlardı. Su içmek istediler. Dönünce, benim arkalarında bulunduğumu gördüler.
Onları oradan da tedirgin ettim, uzaklaştırdım! Sudan bir damla bile tadamadılar!
Oradan ayrılarak Zî Bi'r tepesine hızla ilerlemeye başladılar.
Güneş batmıştı.
Onlardan birisinin arkasından yetişip:
'Al benden! Ben Ekvâ'nın oğluyum! Bugün, kötülerin öleceği gündür! ' diyerek bir ok attım.
Onu kürek kemiğinin oynak yerinden vurdum.
Bana:
'Ey anası ağlayasıca! Yoksa, bu sabahın erkeninden beri bize göz açtırmayan, bizi tedirgin eden Ekvâî sen mi idin?! ' dedi.
Ben de:
'Evet! Ey kendisinin düşmanı! Sabahın erkeninden beri sana ok yağdıran Ekvâî benim! ' dedim, hemen bir ok daha atıp onun ardına düştüm, kendisine iki ok yapıştırdım.
Baskıncı müşrikler, son derece yorup yürüyemez hale getirdikleri iki atı tepe üzerinde, arkalarında bırakarak gittiler." 154
-------------------------------------
145. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 295, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 542, Taberî, Târih, c. 3, s. 63.
146. İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 202.
147. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre. c. 3, s. 297, 298.
* Mes'ade b. Hakeme ve Evbar (Üsar)'ın yardımlarıyla (Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 151).
148. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 83, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1437.
149. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 368.
150. İbn İshak. İbn Hişam, SPre, c. 3, s. 296.
151. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 543.
152. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 83, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1438.
153. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 150.
154. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 83, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1437.
Mikdad b. Esved'in Mes'ade İle Çarpışması
Mikdad b. Esved'in anlattığına göne; kendisi, Yüce Allah'tan şehitlik dileyerek yola çıkmıştı.
Heyfâ mevkiinde, düşmanın hayvanları yorulup en arkada kalanlarına, sonra da Mes'adetü'l-FezârPye yetişti, onu ucunda bayrak bağlı mızrağıyla mızrakladı, mızrak kaydı.
Mes'ade de dönüp Mikdad'ı mızrakladı, pazusundan yaraladı, kaçti. Mikdad'ı kendisine yetişmekten âciz bıraktı.
Mikdad b. Esved, bayrağını, sancağını arkadaşları görsün diye oraya dikti. O sırada, Ebu Katâde de gelip kavuştu.
Ebu Katâde, kendi atinin üzerinde idi. Tanınmak için, başına san bir sarık sarmıştı.
Bir müddet, birlikte ilerlediler.
İkisi de, Mes'ade'nin arkasından bakıyorlardı. 155
Mikdad, Mes'ade'nin Muhriz b. Nadleyi şehit ettiğini Ebu Katâdeye haber verdi. 156
Ebu Katâde, Mikdad b. Esved'e:
" Ey Ebu Ma'bed! Ben ya öleceğim, ya da Muhriz'i öldüreni öldüreceğim! " diyerek Mikdad'ı geçti.
Ebu Katâde'nin atı, Mikdad'ınkinden daha iyi ve yürügendi, Mikdad'ı gerilerde bıraktı.
Artık Mikdad onu göremez olmuştu. 157
Ebu Katâde, Mes'ade ile nasıl karşılaştığını ve onu nasıl öldürdüğünü şöyle anlatır
" Baskıncı müşriklere yetişip saldırdığım zaman, alnımdan, bir okla vuruldum. Oku alnımdan çekip çıkardım.
Güçlü ve yavuz bir atlı üzerime geldi. Kendisinin miğferi yüzünü kapatmıştı.
Bana:
'Ey Ebu Katâde! Allah beni sana kavuşturdu! ' diyerek miğferini kaldırıp yüzünü açtı.
Meğer Mes'adetü'l-Fezârî imiş! *
Bana:
'Sen çarpışmak mı, yahut mızraklaşmak mı, yoksa güreşmek mi; hangisini istersin?' diye sordu.
Ona:
'Ben bunu sana bırakıyorum! ' dedim.
Bana:
'Öyleyse, güreş! ' dedi, hemen atından inip kılıcını bir ağaca astı.
Ben de atımdan inip kılıcımı bir ağaca astım.
Sonra, sıçraştık.
Allah onu yenmemi bana nasip etti. Yere yıkıp göğsünün üzerine oturdum.
O sırada, başıma birşey dokundu. Dokunan, Mes'ade'nin ağaçta asılı kılıcı imiş!
Hemen uzanıp kılıcı elime aldım ve sıyırdım.
Mes'ade, kılıcı elimde görünce, elime sarılıp:
'Ey Ebu Katâde! Beni sağ bırakmanı, öldürmemeni senden dilerim! ' dedi.
Ben:
'Hayır! Vallahi, seni sağ bırakmayacağım! ' dedim.
Mes'ade:
'Ya bizim küçükler kime kalacak?' dedi.
'Cehenneme! ' dedim, sonra da onu öldürdüm. Kendi kaftanımı çıkarıp üzerine örttüm, atına bindim. Çünkü, bizim çarpışmaya tutuştuğumuz sırada, atım kaçıp karargâha dönmüş, onu tanımışlar.
Sonra, ilerledim. Mes'ade'nin kardeşinin oğlunun üzerine geliverdim.
Kendisi, 17 kişilik bir süvari birliğinin içinde bulunuyordu.
Mızrağımı onun sırt omurgasına sapladım!
Yanındaki süvariler bozulup dağıldılar. '" ! 58
Mikdad b. Esved, Ebu Katâde'yi kaftansız görünce:
" Sen ne yaptın?" diye bağırdı.
Ebu Katâde:
" Hayır yaptım! Sana onun atla yaptığı gibi! " dedi. 159
Mikdad b. Esved de, Faraka (yahud Karafa) b. Malik b. Huzafe'yi öldürdü. 160
-------------------------------------
155. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 540.
156. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 2, s. 321.
157. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 540.
* Mes'ade, baskıncı müşriklerin başı ve kumandanı idi (İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 86).
158. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 192, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 49, Halebî, İnsanu'l-uyûn, c. 2, s. 683, 684.
159. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 540.
160. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 546, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 80, 81.
İslâm Süvarilerinin Baskıncı Müşrikleri Bozguna Uğratmaları
İslâm süvarileri, baskıncı müşriklere yetişerek onlarla en şiddetli şekilde çarpıştılar ve onları Allah'ın yardımıyla bozguna uğrattı I ar. 161
Müşriklerin önderleri öldürüldü, sağ kalanlarda mızraklarını, kaftanlarını atarak kaçıp gittiler. 162
-------------------------------------
161. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 86.
162. Ahmed Zeyni Dahlan, Sîre, c. 2, s. 70
Peygamberimiz aleyhisselamın Medine'den Hareket Edişi
Peygamberimiz aleyhisselam, Medine'de yerine İbn Üımımi Mektum'u vekil bıraktı.
Sa'd b. Ubâde'yi de, Hazrecîlerden 300 kişilik bir kuvvetle, Medine'yi beklemek üzere görevlendirdi.
Çarşamba günü, zırhını sırtına giydi, miğferini başına geçirdi, silahlandı. 500 veya 700 kişilik bir kuvvet]e yola çıktı. 163
Müslümanlar, yolda Ebu Katâde'nin öldürdüğü Mes'ade'nin üzerine örttüğü kaftanını görünce, tanıdılar.
" Ebu Katâde öldürülmüş! İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Hayır! Ebu Katâde öldürülmem iştir. Fakat, o ölü, onun öldürmüş olduğu bir müşriktir!
Ebu Katâde, onu kendisinin öldürdüğünü bilsinler diye kendisine ait kaftanı onun üzerine örtmüştür" buy urdu. 164
Hazret-i Ömer veya Hazret-i Ebu Bekir, koşarak gitti, ölünün üzerindeki örtüyü açıp Mes'ade'nin yüzü meydana çıkınca:
" Allahuekber! Allah ve Allah'ın Resûlü doğru söyler! " dedi. 165
-------------------------------------
163. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 539, 546, 547, İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 2, s. 80, 81, 83.
164. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 297, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 544, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 2, s. 322.
165. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 193, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 50.
Peygamberimiz aleyhisselamın Zû Kared'de Tepe Üzerinde Karargâhını Kuruşu
Peygamberimiz aleyhisselam, Zû Kareci'e gelip, tepe üzerinde karargâhını kurdu. 166 Savaş davetini işitir işitmez, Amr b. Avf oğullarının atlıları hemen yola çıktılar. Onların arkasından da, yayaları yollandılar.
Bir cemaat de, develer, merkepler üzerinde gelip, Zû Kared'de Peygamberimiz aleyhisselamin ordusuna katıldılar. 167
Zû Kared'de Müslümanların parolaları " Emit! Emit! " idi. 168
-------------------------------------
166. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 297.
167. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 542, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 81.
168. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 546.
Ebu Katâde'nin Alnındaki Yarasının İyileştirilişi
Peygamberimiz aleyhisselam, Ebu Katâde'ye:
" Mes'adeyi sen mi öldürdün?" diye sordu.
Ebu Katâde:
" Evet! " dedi. 169
Peygamberimiz Al eyhisselam:
" Yüzüne ne oldu?" diye sordu.
Ebu Katâde:
" Bir okla vuruldum yâ Rasûlallah! " dedi.
Peygamberimiz Al eyhisselam:
" Yanıma yaklaş! " buyurdu.
Ebu Katâde yaklaşınca, Peygamberimiz aleyhisselam onun yarasının üzerine püskürdü. Hiçbir ağrısı, sızısı kalmadı. 170
Ebu Katâde'nin öldürdüğü Mes'adeyi Sa'd b. Zeyd soymuştu.
Peygamberimiz Al eyhisselam:
" Hayır! Onu Ebu Katâde öldürmüştür. Onun elbisesini ve silahını da Ebu Katâde'ye teslim et! " buyurduktan sonra, Mes'ade'nin atını da Ebu Katâdeye verip:
" Allah sana bunlan mübarek kılsın! " diyerek dua etti. 171
-------------------------------------
169. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 480 İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1732.
170. Vâkıdî, Megâzı, c. 2, s. 55, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 480, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1731, 1732, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 250, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 2, s. 322.
171. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 544, 545.
Sa'd b. Ubâde'nin Peygamberimiz aleyhisselamın Duasına ve İltifatına Nail Oluşu
Sa'd b. Ubâde, İslâm mücahidlerine erzak olmak üzere, Peygamberimiz aleyhisselama on deve yükü hurma göndermişti. 172
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Allah'ım! Sa'd'ı ve Sa'd hanedanını rahmetinle esirge! " diyerek dua ettikten sonra:
" Sa'd b. Ubâde ne iyi adamdır! " buyurdu.
Haz reciler:
" Yâ Rasûlallah! O, bizim aramızda büyüğümüzdür, büyüğümüzün de oğludur!
Onlar kıtlık yıllarında halkın karınlarını doyururlar, yolda belde kalan aileleri taşırlar; misafirleri ağırlarlar; musibet ve ihtiyaç zamanlarında verirler; kabileleri yurtlarına göçürürlerdi! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" İslâmiyet devrinde halkın hayırlıları, Cahiliye çağında da insanların hayırlısı idiler! " buyurdu. 173
-------------------------------------
172. Vâkıdî, c. 2, s. 547, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 81, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 50, 51.
173. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 547.
Peygamberimiz aleyhisselamın Seleme ve Ebu Katâde Hakkındaki Takdir ve İltifatları
Seleme b. Ekvâ der ki:
" Baskıncı müşriklerin, yorup tepede bıraktıkları iki atı önüme katıp Resûlullah aleyhisselama getirirken, amcam Âmir de, bir tulum sulandırılmış süt ve birtulum da su ile bana yetişti.
Su ile abdest aldım, sütten de içtim. Sonra, Resûlullah aleyhisselamın yanına geldim.
Kendisi, baskıncı müşrikleri su içmekten men ettiğim suyun başında, Zû Kared'de idi. Yanında da 500 kişilik bir cemaat bulunuyordu.
Baskıncı müşriklerin elinden kurtarıp gerimde bıraktığım develer ile müşriklere bıraktırdığım herşeyi; bütün mızrakları, okları, kaftanları.. Resûlullah aleyhisselamın almış olduğunu, Bilal'in de benim düşmandan kurtardığım develerden bir dişi deveyi boğazlayıp, onun ciğerinden, hörgücünden, Resûlullah aleyhisselamın yemesi için kızartmakta olduğunu gördüm. 174
'Yâ Rasûlallah! Yanıma yüz kişi versen de, onları sıkboğaz edip senin sağmal develerinden onların ellerinde kalanları da kurtarsaydım! 175
Yâ Rasûlallah! Bana müsaade buyur da, şu yanındaki cemaatten yüz adam seçeyim ve düşmanı takip edeyim de, onlardan, tepelemediğim hiçbir haberci kalmasın' dedim.
Resûlullah aleyhisselam güldü, hatta gündüzün ışığında yan dişleri göründü ve:
'Yâ Seleme! Seni bıraksam, acaba birşey yapacağını sanır mısın?'176 buyurdu.
'Evet! ' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Şüphesiz ki, onlara şimdi Gatafan toprağında ziyafet verilmektedir!
Gücün yetti mi, yumuşak davran, bağışlayıcı ol, sertliği bırak! ' buyurdu. 177
O sırada, Gatafan'dan bir adam gelerek:
'Onlar için filan kişi bir deve boğazladı, amma derisini açtıkları, yüzdükleri zaman, uzaktan bir toz görüp; 'Müslüman cemaati sizi takip ederek geliyor! ' dediler, hemen oradan kaçıp gittiler! ' dedi. 178
Sabaha çıktığımız zaman, Resûlullah aleyhisselam:
'Bugün süvarilerimizin hayırlısı Ebu Katâde idi, yayalarımızın hayırlısı da Seleme olmuştur! ' buyurduktan sonra, bana biri süvari, birisi de yaya hissesi olmak üzere iki hisse verdi ve ikisini benim için birleştirdi." 179
Baskıncı müşriklerin sürüp götürdükleri yirmi deveden onu kurtarılmış, geri kalan onu ise kaçıp giden müşriklerin elinde kalmıştı.
Peygamberimiz aleyhisselam, etrafı araştırmak ve haber almak için, Zû Kared'de bir gün bir gece oturdu.
Mücahidlerden her yüz kişiye de, boğazlanıp yenmek üzere birer deve verdi ki, mücahidlerin sayısı 500 veya 700 idi. 180
-------------------------------------
174. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 83, 84, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1438, 1439.
175. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 297, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 541, Taberî, Târih, c. 3, s. 63, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 86, Zehebî, Megâzî, s. 277, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 151, 152, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 156, Semhûdî, Vefâu 'l-vefâ, c. 1, s. 311, Diyarbekrî, Târîh u'l-hamîs, c. 2, s. 7, Halebî, İnsânu’l-uyun, c. 2, s. 684.
176. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 84, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim , Sahih, c. 3, s. 1437, Taberî, Târih, c. 3, s. 61, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 191.
177. Vâkıdî, c. 2, s. 541, İbn Sa'd, c. 2, s. 81 , Buharî, Sahîh, c. 4, s. 28, c. 5, s. 71, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1433, İbn Esîr, Nihâye, c. 2, s. 242, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 152, Kastalânî, c. 1, s. 156, Diyarbekrî, c. 2, s. 7, Halebî, c. 2, s. 685.
178. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 84. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim, c. 3, s. 1439. Taberî, Târih, c. 3, s. 61, 62, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 191, Zehebî, Megâzî, s. 280, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 153.
179. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 84, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53, Müslim , Sahih, c. 3, s. 1439, Taberî, Târih, c. 3, s. 61, 62, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 191, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 88, Zehebî, Megâzî, s. 281, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 153, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 8.
180. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 542-546, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 81, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 87.
Talha b. Ubeydullah'ın Na'man Kuyusunu Satın Alıp Vakfetmesi
Peygamberimiz aleyhisselam, Zû Kared'de Beysan diye anılan bir suya uğramış ve suyun adını sormuştu.
" Yâ Rasûlallah! Onun adı Beysan'dırve o çok tuzlu ve acıdır! " denildi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Hayır! Onun adı Na'man'dır ve suyu da tatlıdır! " buyurdu. 181
Peygamberimiz aleyhisselam onun adını değiştirince, Yüce Allah tadını da değiştirdi, acılığını giderdi.
Talha b. Ubeydullah, bu kuyuyu da satın alarak vakfetti. 182
Aynı zamanda, bir deve boğazlayarak halka ziyafet verdi. 183
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam;
" Ey Talha! Sen Talhatü'l-Feyyaz'sın! " buyurdu.
Bundan sonra, o, Talhatü'l-Feyyaz diye anıldı. 184
-------------------------------------
181. Kadı Iyaz, eş-Şifâ, c. 1, s. 277, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 1, s. 527, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1153ı1159ıSuyûtîı Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 51, Diyarbekrî, c. 2, s. 9.
182. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 1, s. 527, Zübeyr b. Bekkâr'dan naklen Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 9.
183. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 18.
184. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 18, Diyarbekrî, Târîhu'l -hamîs, c. 2, s. 9, Semhûdî, Vefâu' l-vefâ, c. 4, s. 1159.
Medine'ye Dönülürken Koşu Yapılışı
Seleme b. Ekvâ der ki:
" Resûlullah aleyhisselam beni devesinin terkisine almıştı.
Medine'ye dönülüp girilmek üzere bulunulduğu sırada idi ki, Ensardan, koşuda önüne geçilemeyen bir zât:
'Medine'ye kadar benimle koşu yansı yapabilecek yok mu bir yarışçı? Var mı bir yarışçı?' diye seslenmeye ve bunu tekrarlamaya başladı.
Onun sözlerini işitince, kendisine:
'Senin ne bir kerîme, ne de bir şerîfe ikramın yok mudur?' diye sordum.
Bana:
'Yoktur! Ancak, o Resûlullah aleyhisselam olursa, o bundan müstesnadır! ' dedi.
Bunun üzerine:
'Yâ Rasûlallah! Babam, anam sana fieda olsun! Bana izin ver de, şu adamla koşuşarakyarışayım?' dedim.
Resûlullah aleyhisselam:
'Yarışmak istiyorsan, yarış! ' buyurdu.
Adama:
'Haydi, sen Medine'ye doğru koş! ' dedim.
Ben de hemen deveden atladım.
Ayaklarımı pekiştirerek koşmaya başladım.
Ona karşı, bir veya iki yüksekçe yerde soluğumu devamlı kılayım, soluyup kalmayayım diye soluğumu kestim, tuttum.
Sonra da, onun ardından koşmaya başladım.
Nihayet, ona yetiştim. Onun iki küreği arasına ellerimle vurup:
'Vallahi, senin önüne geçildi! ' dedim.
O da, güldü ve:
'Ben de öyle olduğunu sanıyorum! ' dedi.
Medine'ye kadar onun önünde koştum." 185
-------------------------------------
185. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 84, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 53-54, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1439, 1440, Taberî, Târîh, c. 3, s. 63, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 191, Zehebî, Megâzî, s. 281, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 153.
Gâbe (Zû Kared) Seferinin Ne Kadar Sürdüğü?
Gabe (Zû Kared) seferi 5 gece sürmüş, 186 Pazartesi gecesi Medine'ye gelinmiştir. 187
-------------------------------------
186. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 537, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 87, Ebut-Tayyib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 252.
187. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 537, İbn Sa'd, Tabakatü'l-kübrâ, c. 2, s. 87.
Ebu Zerri'l-Gıfârî'nin Zevcesinin Baskıncıların Yurdundan Kaçıp Kurtuluşu ve Bindiği Deveyi Kurban Etmeyi Adayışı
Peygamberimiz aleyhisselamın Adbâ adıyla anılan devesi, baskıncı müşriklerin sürüp götürdükleri develer arasında bulunuyordu. 188
Baskıncı müşrikler, Ebu Zerri'l-Gıfârî'nin zevcesini de esir edip yanlarında götürmüşlerdi. 189
Kadıncağız bağlı bulunmakta, baskıncılar da evlerinin önünde develeri dinlendirmekte idiler. 190
Baskıncılar gece uykuya daldıkları sırada idi ki, 191 kadıncağız bağından kurtuldu ve hemen bir devenin yanına yaklaştı. Deve böğürünce, onu bıraktı. 192
Binmek için hangi devenin yanına vanp üzerine elini koymuşsa, o deve böğürmeye başlamişti. 193
Nihayet, yanına vardığı Adbâ hiç böğürmemiş, sesini çıkarmam işti. 194 Çünkü, o, yumuşak başlı, uysal bir dişi deve idi. 195
Kadıncağız, Adbâ'nın üzerine oturdu, sonra onu kaldırdı. 196
Başını, Medine cihetine yöneltti ve:
" Eğer, " dedi, " Yüce Allah beni bu devenin üzerinde kurtaracak olursa, adıyorum ki, onu muhakkak boğazlayacağım ! 197 Ciğerinden ve hörgücünden de yiyeceğim ! " 198
Baskıncılar kadının deveye binip kaçtığını anladılar ve hemen onu aramaya koyuldularsa da, yakalamaktan âciz kaldılar.
Kadın da nihayet kurtulup Medine'ye geldiği ve halk onu Adbâ'nın üzerinde gördükleri zaman:
" Aaa! Resûlullah aleyhisselamın devesi Adbâ! " dediler.
Kadın ise:
" O, adaktır! 'Allah onun üzerinde kurtaracak olursa, o muhakkakboğazlanacaktır! ' diye adanmıştır! " dedi.
Onun bu sözünü Peygamberimiz aleyhisselama duyurdukları zaman, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sübhânallah! Adbâ'ya ne fena bir mukabele! Bu nasıl adak?!
Allah onu Adbâ'nın üzerinde kurtaracak! O ise onu tutup boğazlayacak hâ?! " buyurdu. 199
Hemen bir adam gönderip Ebu Zerri'l-Gıfârî'nin zevcesini getirtti. 200
Kadın başından geçenleri Peygamberimiz aleyhisselama haber verdi ve arkasından da:
" Yâ Rasûlallah! Eğer Allah beni bu devenin üzerinde kurtarırsa onu boğazlamayı Allah'a adamış bulunuyorum! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam gülümsedi, sonra da:
" Adbâ'ya ne fena bir mukabele bu! ?
Allah seni onun üzerinde taşısın ve seni onunla kurtarsın, sen de tutup onu boğazlayasın! ?
Ne Allah'a mâsiyet şeyde, ne maliki bulunmadığın şeyde adamak olur! 201
Sen maliki ve sahibi bulunmadığın bir deveyi boğazlayamazsın! 202
Senin bu adaman, adak değildir!
Adak, ancak Allah'ın rızasını onunla kazanmayı dilediğin şeydir! 203
Adbâ, benim develerimden dişi bir devedir. 204
Ne Allah'a mâsiyet teşkil eden birşey hakkında yapılan adama, nede kulun, âdemoğl unun malik ve sahip bulunmadığı birşey üzerinde yaptığı adama yerine getirilir. 205
Haydi, sen Allah'ın bereketiyle ev halkının yanına dön! " buyurdu. 206
-------------------------------------
188. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 430, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 239.
189. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 149.
190. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263.
191. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 430, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 240.
192. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263.
193. Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 24.
194. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263.
195. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 430, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 240.
196. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263.
197. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 430.
198. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 548, Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 163.
199. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263.
200. Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 240.
201. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 297, 298, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 548.
202. Abdurrezzak, Musannef, c. 8, s. 435.
203. Dârekutnî, Sünen, c. 4, s. 163.
204. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 297, 298, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 548.
205. Abdurrezzak, Musannef, c. 8, s. 434, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1263, Dârimî, Sünen, c. 2, s. 105, İbn Mâce, Sünen, c. 1, s. 686 Nesâî, Sünen, c. 7, s. 19.
206. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 298.
Gamr (Gamre) Seferi
Seferin İsmi, Mevkii, Tarihi ve Sebepleri
Seferin ismi Gamr veya Gamre'dir. Gamrveya Gamre, Necd yolu üzerindedir. 207 Buna, Gamr-i Merzuk denilir.
Feyd'den Medine'ye giden ilk yol üzerinde, iki gecelik uzaklıkta, Esed oğullarına ait bir sudur. 208
Gamr (Gamre) seferi, H icretin 6. yılında Rebiülâhir ayında vuku bulmuştur. 209
Bunun, Rebiülevvel ayında vuku bulduğu rivayeti de vardır. 210
Esed oğulları, Uyeyne b. Hısn'ın mensup olduğu Gatafanlarla müttefik idiler.
Gatafanlar, Hicretin 5. yılında Hendek savaşından önceki günlerde Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmaya hazırlanmaları için Esed oğullarına yazı yazmışlardı. 211
Kureyş müşriklerinin ordusu Merru'z-zahran'a gelip konduğu sırada, Esed oğulları da Tulayha b. Huveylid el-Esedî'nin kumandası altında gelip Kureyş ordusuna katılmışlardı. 212
Esed oğulları, böylece, Müslümanlar ve Müslümanlık için bir ölüm kalım savaşı olan Hendek (Ahzab) savaşında müşrikler ve Benî Kurayza Yahudileriyle işbirliği yapmış bulunuyorlardı.
Peygamberimiz aleyhisselam, 40 kişilik askerî bir birliği Ükkâşe b. Mıhsan'ın kumandası altında Gamr'e yolladı. 213
Esed oğulları, İslâm mücahidlerinin kendilerine doğru gelmekte olduklarını haber alınca, sularının başından kaçıp dağıldılar, yurtlarının yüksek kısımlarına, yaylalarına çekildiler.
İslâm mücahidleri, Esed oğullarının sularının başına geldikleri zaman, yurtlarını bomboş buldular.
Ükkâşe b. Mıhsan, Esed oğullarını araştırmak, soruşturmak veya onlar hakkında bir ize rastlamak maksadıyla, etrafa gözcüler saldı.
Etrafa salınanlardan Şüca' b. Vehb, izi sıra geri dönüp yakınlarında deve izleri gördüğünü haber verdi.
Hemen kalkıp oraya doğru gittiler. 214
Mücahidler, Esed oğullarının geceleri ses dinlemekle görevlendirdikleri casusunu, uyurken yakaladılar.
Kendisine:
" Halk nerededir?" diye sordular.
Casus:
" Onlar şimdi yurtlarının yüksek yerlerine, yaylalarına erişmiş bulunuyorlar" dedi.
Ona:
" Esed oğullarının develeri nerededir?" diye sordular.
Casus:
" Yanlarındadır" dedi.
Mücahidlerden birisi elindeki kırbaçla dövmeye kalkınca, casus:
" Kanımı bağışla! Bana eman ver de, sana onların amca oğullarına ait develeri göstereyim?" dedi.
Mücahidler:
" Olur! " dediler. 215
Casus tarafından gösterileceği bildirilen develer, Esed oğullarına aitti. 216
Mücahidler, Esed oğullarının casusu ile bir hayli gittiler.
Adam araştırmayı uzatınca, casus tarafından tuzağa düşürüleceklerinden korkmaya başladılar.
Casusun yanına yaklaşarak:
" Vallahi, ya bize doğruyu söyleyeceksin, ya da boynunu vuracağız! " dediler.
Casus:
" Onları şu tepenin üzerinde göreceksiniz! " dedi.
Tepeye varınca, develerin orada yayılmakta olduklarını gördüler.
Mücahidler birden baskın yaptılar. Bedevî müşrikler bozulup etrafa kaçışmaya başladılar.
Ükkâşe b. Mıhsan, kaçanlan takip ettirmedi. 217
Esed oğullarının eman verilen casusu serbest bırakıldı. 218
Esed oğulları yurdunda ele geçirilen 200 deve, sürülüp Medine'ye getirildi. 219
-------------------------------------
207. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 212, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1278.
208. İbn Sa'd, Tabakâtü 'l-kübrâ, c. 2, s. 84.
209. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 4, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 377, Taberî, Târih, c. 3, s. 82, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 207, Zehebî, Megâzî, s. 293, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 178.
210. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 84, 85, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 104, Zehebî, Megâzî, s. 293, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 178, Ebut-Tayvib, Ikdu's-simm, c. 1, s. 252, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 156.
211. Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 480.
212. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 443, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 66.
213. Vâkıdî, c. 2, s. 551, İbn Sa'd, c. 2, s. 85, Taberî, c. 3, s. 82, İbn Esîr, c. 2, s. 206, 207, İbn Seyyid, c. 2, s. 103-104, Zehebî, s. 293, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 178, Ebut-Tayyib, c. 1, s. 252, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134, Kastalânî, c. 1, s. 156.
214. Vâkıdî, c. 2, s. 550, İbn Sa'd, c. 2, s. 85, Halebî, c. 3, s. 174.
215. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 550.
216. Taberî, Târîh, c. 3, s. 82, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 9, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 174.
217. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 550.
218. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 174.
219. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 550, 551, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 85, Taberî, Târîh, c. 3, s. 82, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 104 Zehebî, Megâzî, s. 293, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 178, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 156.
Zülkassa Seferi
Seferin ismi, Mevkii, Tarihi ve Sebebi
Muhammed b. Mesleme on arkadaşıyla birlikte Salebe ve Uval oğullarının oturdukları Zülkassa'ya gittiği için, bu sefere Zülkassa seferi denilmiştir. 220
Zülkassa, Rebezeyolu üzerinde olup, Medine'ye 24 mil uzaklıktadır. 221
Zülkassa seferi, Hicretin 6. yılında Rebiülâhir ayında yapılmıştır. 222
Rebiülevvel'de olduğunu söyleyenler de vardır. 223
Salebe ve Enmar oğullarının yurtlarında kuraklık hüküm sürüyor, Meraz'dan Tâlemeyn'e kadar uzanan bölgeye ise yağmur düşmüş bulunuyordu. 224
Benî Muharib b. Hasafa, Benî Sa'd b. Sa'd ve Benî Enmar b. Bagîz kabileleri, Meraz'dan Tâlemeyn'e kadar uzanan bölgeye gelmişler, orada toplanmışlardı. 225
Bunlar, Medinelilerin yaylım hayvanlarını yağmalamak hususunda söz birliği etmişlerdi.
O sırada, Medinelilerin yaylım hayvanları, Heyka vadisi yaylımında yayılmakta idi. 226
Heyka'nın Medine'ye uzaklığı 7 mildir. 227
Peygamberimiz aleyhisselam, Ensardan Muhammed b. Mesleme'yi, yanına on kişi katarak, Zülkassa'da oturan Benî Sa'lebeler ile aynı kabileden Benî Uvallere saldı.
Bu keşif birliği, geceleyin onların üzerlerine vardılar. 228
Salebe ve Uval oğulları, İslâm keşif birliğinin yurtlarına geldiklerinin farkına vararak gizlendiler.
Muhammed b. Mesleme ile arkadaşlarını, uykuya daldıkları sırada, yüz kişi ile kuşattılar ve oka tuttular.
Muhammed b. Mesleme sıçrayıp kalktı, yayı üzerinde idi.
Arkadaşlarına:
" Silah başına! " diyerek bağırdı.
Onlar da sıçrayıp kalktılar. 229
Geceleyin, bir müddet birbirlerine ok yağdırdılar.
Bundan sonra, Sa'lebeve Uval oğulları, İslâm keşif birliğinin üzerine mızraklarla saldırdılar. 230
Üç kişiyi şehit ettiler.
Müslümanlarda, onlardan bir adam öldürdüler.
Salebe ve Uval oğulları, tekrar mızraklarla saldırarak, geri kalanlan da şehit ettiler. 231
Muhammed b. Mesleme de ağır şekilde yaralanarak yere baygın düştü. 232
Şehit olanlar arasında Müzeynelerden iki, Gatafanlardan da bir kişi vardı. 233
Salebe ve Uval oğulları, Muhammed b. Mesleme'nin topuğuna vurup, kımıldamadığını görünce, ölmüş sanarak elbisesini soydular, çekilip gittiler.
Müslümanlardan bir zât oradan geçerken, şehitlere rastladı. 234
" İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn=Bizler Allah içiniz ve O'na dönücüleriz" dedi.
O sırada ayılan Muhammed b. Mesleme, bunu işitince, onun Müslüman olduğunu anladı ve kendisinin sağ olduğunu ona anlatmak için kımıldadı. 235
O da, gelip Muhammed b. Meslemeyeyemekve su ikram etti. 236 Sonra da, bindirip onu Medine'ye getirdi. 237
-------------------------------------
220. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 511, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 85.
221. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 85, Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 366.
222. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 4, c. 2, s. 551, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 85.
223. Taberî, Târih, c. 3, s. 83, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 207, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 158.
224. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 86.
225. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 86, Belâzurî, Ensâbu'l-eşfâf, c. 1 , s. 377, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 105.
226. Vâkıdî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, c. 2, s. 86, İbn Seyyid, c. 2, s. 105.
227. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 86.
228. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 85.
229. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551, Halebî, İnsânu'l-uyün, c. 3, s. 174, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 154.
230. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 85, Halebî, c. 3, s. 174, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 154.
231. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551.
232. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 85.
233. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551.
234. Vâkıdî, c. 2, s. 551, İbn Sa'd, c. 2, s. 85, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 104, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 174, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 154.
235. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551, Halebî, İnsânu'l-uyün, c. 3, s. 174.
236. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 551.
237. Vâkıdî. c. 2. s. 551. İbn Sa'd. c. 2. s. 85. Halebî. c. 3. s. 174. 175. Zürkânî. c. 2. s. 154.
Ebu Ubeyde b. Cerrah'ın Zülkassa'ya Gönderilişi
Hicretin 6. yılında, Rebiülâhir ayında, akşam namazı kılındıktan sonra, Peygamberimiz aleyhisselam Ebu Ubeyde b. Cerrah'ı Müslümanlardan 40 kişilik bir kuvvetle Zülkassa'ya yolladı. 238
Maksat hem Medinelilerin Heyka (Heyfa)'da yayılan hayvanlarına yapılması muhtemel bir baskını önlemek, 239 hem de Muhammed b. Mesleme'ye ve arkadaşlarına yaptıklarından dolayı Zülkassa topluluklarını cezalandırmaktı. 240
Ebu Ubeyde ve arkadaşları, bütün gece yürüyüşe devam ederek, sabaha karşı Zülkassa'ya ulaştılar ve orada toplanmış bulunan müşrik Bedevilere birden baskın yaptılar.
Bedeviler dağılıp dağ başlarına kaçtılar.
Muharib, Salebe ve Enmar kabilelerinin kaçarlarken geride bıraktıkları develerle elbise ve ev eşyaları iğtinam edildi. 241
İğtinam edilen mallar arasında davar da bulunuyordu. 242
Zülkassa'da yakalanarak Medine'ye getirilen adam ise, Müslüman olunca, Peygamberimiz aleyhisselam tarafından serbest bırakıldı. 243
-------------------------------------
238. Vâkıdî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, c. 2, s. 86.
239. Vâkıdî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, c. 2, s. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 377, İbn Seyyid, c. 2, s. 105.
240. Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 154, 155.
241. Vâkıdî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, c. 2, s. 86, Yâkubî, Târih, c. 2, s. 73, Taberî, Târih, c. 3, s. 83, İbn Seyyid, c. 2, s. 105.
242. Belâzurî, c. 1, s. 377, Halebî, c. 3, s. 175.
243. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 252, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 86.
Cemum Seferi
Seferin Ad}, Mevkii, Tarihi ve Sebebi
Seferin adı Cemum'dur. Cemuh denildiği de vardır. 244
Cemum; Süleym oğullarının yurdu olup. 245 Nahl ovası ile Nakre arası ndadır. 246 Nahl ovasının sol-undadır.
Nahl ovasının Medine'ye uzaklığı 4 berid'dir*247
Cemum seferi, Hicretin 6. yılında, Rebiülâhir ayında vuku buImuştur. 248
Âmir b. Tufeyl'in davetine icabetle, kendi su başları olan Bi'r-i Maûne'de ashabdan 40 kişilik İslâm irşad heyetinin canlarına kıyan Usayya, Rı'l ve Zekvanlar, Süleym oğulları kabilesine mensup idiler. 249
Müslümanlığı ve Müslümanları ortadan kaldırmak için Mekke'ye giden Yahudi propaganda heyetine, Süleym oğulları, Kureyşîler harekete geçtiği zaman onlarla birlikte hareket edecekleri hakkında söz vermişlerdi. 250
Kureyş ordusunun Merru'z-zahran'a geldiği sırada, Süleym oğulları da Ebu Âverü's-Sülemî'nin babası Süfyan b. Abduşşems'in kumandası altında 700 kişilik bir kuvvetle gelip Kureyş ordusuna katılmışlar ve Medine'yi onlarla birlikte kuşatmışlardı. 251
Bunun için, Süleym oğullarına da bir darbe indirilmesi gerekmiş bulunuyordu.
-------------------------------------
244. Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1178, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 156.
245. Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 2, s. 163.
246. Vâkıdî, Megâzı, c. 1, s. 5.
* 4 bürüd 16 fersahtır. 1 fersah 3 mildir. 1 mil de 4 bin zira'dır (İbn Esîr, Nihâye, c. 1, s. 116).
247. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 86.
248. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 5, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 86.
249. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 194, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 347, 348, Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 384, Yâkubî, Târih, c. 2, s. 72.
250. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 442, 443.
251. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 443, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 66.
Zeyd b. Hârise'nin Cemum'a Gönderilişi
Peygamberimiz aleyhisselam, Zeyd b. Hâriseyi, askerî bir birliğin başında Süleym oğullarına saldı.
Zeyd b. Harise Cemum'a vardığı zaman, orada Müzeynelerden Halime adında bir kadını bulup yakaladılar.
Halime, İslâm mücahidlerine, Süleym oğullarının konak yerlerinden birisini gösterdi.
İslâm mücahidleri de, oraya birden baskın yapıp bir hayli deve, davar ve esir alarak Medine'ye döndüler.
Yakalanan Halime'nin kocası da, esir edilen müşrikler arasında bulunuyordu.
Zeyd b. Harise, Medine'ye dönünce, her ikisini Peygamberimiz aleyhisselama teslim etti. 252 Peygamberimiz aleyhisselam da onlan serbest bıraktı. 253
-------------------------------------
252. İbn Sa'd, c. 2, s. 86, Yâkubî, c. 2, s. 71, Taberî, Târih, c. 3, s. 83, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 207, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. , s. 134, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 105, 106, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 178.
253. İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 207, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 178.
Iys Seferi
Seferin Mevkii, Tarihi ve Sebebi
Iys; Süleym oğulları yurdunda bir yerdir. 254 Medine'ye dört gecelik, Zü'l-merveye bir geceliktir. 255 Ağaçlı bir vadidir. 256
Iys seferi, Hicretin 6. yılında Cumâdelûlâ ayında vuku bulmuştur. 257
Şam'dan Kureyş müşriklerinin bir ticaret kervanının gelmekte olduğu öğrenilmişti. 258
Kureyş müşrikleri, daha önce de, Ebu Süfyan'ın idaresindeki büyük ticaret kervanının bağışlanan kazancıyla güçlenerek Uhud'a kadar gelip Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmış bulunuyorlardı. 259 Kureyş müşrikleri iktisaden güçlü durumda bulundukça, Hendek savaşında olduğu gibi, kabileleri yanlarına alarak, Medine'ye saldırın aktan;260 bilakis, Sümame b. Üsal'in Yemâme'den Mekke'ye hububat yüklenmesinde261 veya Ebu Basîr'in Şam ticaret yollarını kesmesinde262 olduğu gibi, başlan dara geldikçe de, Peygamberimiz aleyhisselama yalvarmaktan geri durmuyorlardı. 263
O halde, Kureyş müşriklerinden selamette kalabilmek için, zaman zaman onları iktisaden zayıflatmak, güç duruma düşürmek gerekiyordu.
Bunun için, Peygamberimiz aleyhisselam, Şam'dan gelmekte olan Kureyş ticaret kervanına elkoymak üzere, Zeyd b. Hârise'nin kumandası altında 170 kişilik bir süvari birliğini yola çıkardı. 264
Peygamberimiz aleyhisselamın kızı Hazret-i Zeyneb'in kocası Ebu'l-Âs b. Rebi' de ticaret için Şam'a gitmişti.
Kendisi, henüz Müslüman olmamakla beraber, güvenilir bir kişi idi.
Ebu'l-Âs'ın yanında Kureyş müşriklerine ait pek çok mal bulunuyor ve kendisi de kafile ile Şam'dan dönüyordu. 265
İslâm mücahidleri Kureyş ticaret kervanını yakaladılar, kervanda bulunan malları, bilhassa Safvan b. Ümeyye'ye ait pek çok gümüşleri ele geçirdiler.
Kervanda bulunan kimseleri de esir ettiler. 266
Ebu'l-Âs b. Rebi' de esir edilenler arasında idi. 267
İğtinam edilen mallar, mücahidler arasında bölüştürüldü. 268
-------------------------------------
254. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 173.
255. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87.
256. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 156.
257. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 5, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 377.
258. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87.
259. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 64, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 199, 200, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 37.
260. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 226, Vâkıdî, c. 2, s. 442, 444, İbn Sa'd, c. 2, s. 66.
261. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 288, İbn Sa'd, c. 5, s. 550, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 215.
262. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 338.
263. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 388, İbn Sa'd, c. 5, s. 550, İbn Abdilberr, c. 1, s. 215.
264. Vâkıdî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, c. 2, s. 87.
265. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
266. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87.
267. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553.
268. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
Ebu'l-Âs'ın Himayeye Alınışı
Ebu'l-As, seher vakti, Peygamberimiz aleyhisselamın kızı Hazret-i Zeyneb'e: 269
" Babandan, benim için eman al! " diye haber gönderdi.
Peygamberimiz aleyhisselam Müslümanlara sabah namazını kıldırdığı sırada, Hazret-i Zeyneb başını hücresinin kapısından çıkararak:
" Ey insanlar! Ben Resûlullah'ın kızı Zeyneb'im! 270 Ben Ebu'l-Âs'ı himayeme aldım! " diyerek seslendi. 271
Peygamberimiz aleyhisselam, selam verince, yüzünü halka çevirdi ve:
" Ey insanlar! Benim işittiğimi siz de işittiniz, değil mi?" diye sordu.
Cemaat:
" Evet! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; sizin şimdi işitmiş olduğunuz şeyi ben de şimdi işitinceye kadar, bu hususta hiçbir şey bilmiyordum. 272
Mü'minler, birbirlerine karşı tek kişi, tek el hükmündedirler.
Bunun için, onlara, yakınlarını himaye etmeleri yaraşır. 273 Müslümanlara, yakınlarını himaye etmeleri düşer! " buyurdu. 274
Peygamberimiz aleyhisselam, Mescidden dönünce, kızı Hazret-i Zeyneb'in yanına vardı275 ve:
" Senin himayeye almış olduğun kişiyi biz de himayemize aldık! " buyurdu. 276
Hazret-i Zeyneb, Peygamberimiz aleyhisselama:
" Ebu'l-Âs akrabadır, amca oğludur. Hem de, çocuğumun babasıdır. Bunun için, onu himayeme aldım! " dedi. 277
Hazret-i Zeyneb'in, Ebu'l-Âstan, Ali ve Ümame isimlerinde iki çocuğu vardı. 278
-------------------------------------
269. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 5, s. 33.
270. Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 45.
271. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 48, s. 33, Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 45, İbn AtAbdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185.
272. Vâkıdî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, c. 8, s. 33, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 85.
273. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 33, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 176.
274. Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 45, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185.
275. İbn Abdilberr, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, c. 6, s. 185, Halebî, c. 3, s. 176.
276. Vâkıdî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd. c. 8, s. 33, Hâkim, c. 4, s. 45, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 106, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 157, Halebî, c. 3, s. 176.
277. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 156.
278. Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 44.
Peygamberimiz aleyhisselamın Hazret-i Zeyneb'e Emri ve Ebu'l-Âs'a Mallarının Geri Verilişi
Peygamberimiz Aleyhisselann, Hazret-i Zeyneb'e:
" Ey kızcağızım! Makamını şerefli tut, gözet! Ebu'l-Âs sana yaklaşmaya yol bulmasın!
Çünkü, sen ona helâl değilsin;279 o müşriklikte devam ettiği müddetçe! " buyurdu. 280
Hazret-i Zeyneb, Ebu'l-Âs'ın iğtinam edilmiş olan malını istemeye geldiğini söyledi281 ve onların kendisine geri verilmesini diledi. 282
Peygamberimiz aleyhisselam, mücahidlere haber saldı.
Gelip yanında toplandıkları zaman, onlara:
" Şu adamın (Ebu'l-Âs'ın) bizden olduğunu biliyorsunuzdur.
Siz onun ve ondan başkalarının mallarını iğtinam etmiş bulunuyorsunuz. O mallar size Allah'ın müşriklerden nasip ettiği ganimetlerdendir. 283
Eğer ona malını geri vermenizi uygun görürseniz, geri veriniz! 284
Geri vermekten kaçınırsanız, zaten onlar sizin hakkınızdır! " buyurdu.
Mücahidler:
" Hayır yâ Rasûlallah! Biz o malları ona geri vereceğiz! " dediler. 285
Her biri, almış oldukları şeylerin hepsini-küçük ve eski su kırbasına veya abdest matarasına veya ipe varıncaya kadar-yanlarında az veya çok hiçbir şey bırakmaksızın getirip ona verdiler. 286
-------------------------------------
279. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 176, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 156.
280. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 33.
281. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185.
282. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 33, Halebî, İnşân, c. 3, s. 176.
283. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
284. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
285. İbn Abdilberr, c. 4, s. 1702, İbn Esîr, c. 6, s. 185, İbn Kayyım, c. 2, s. 134.
286. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, 554, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
Ebu'l-Âs'ın Kureyş Müşriklerine Ait Malları Teslim Ettikten Sonra Müslüman Olup Medine'ye Dönüşü
Ebu'l-As, aldığı mallarla Mekke'ye döndü.
Her hak sahibine hakkını, mallarını teslim edip işini bitirdikten sonra:
" Ey Kureyş cemaati! Herhangi birinize, yanımdaki mallarından, vermediğim birşey kaldı mı?" diye sordu. 287
" Hayır! Vallahi kalmadı! " dediler. 288
Ebu'l-Âs:
" Size olan ahdimi yerine getirdim mi?" diye sordu.
" Evet! Vallahi yerine getirdin! 289 Allah seni hayırla mükâfatlandırsın! Biz seni şerefli ve Vefâlı bulduk! " dediler.
Ebu'l-Âs:
" Vallahi, sizin yanınıza gelmeden önce Müslüman olmamı engelleyen şey; mallarınızı götürmek istediğim için Müslüman olduğumu sanmanız korkusundan başka birşey değildir! 290
Ben şehadet ederim ki; Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur ve yine şehadet ederim ki; Muhammed Allah'ın kulu ve resûlüdür! " dedi. 291
Ebu'l-Âs Mekke'den Medine'ye, Peygamberimiz aleyhisselamın yanına döndü.
Peygamberimiz aleyhisselam, ona Hazret-i Zeyneb'i eski nikâhı ile veya yeni bir nikâhla ve yeni bir mehirle verdi. 292
-------------------------------------
287. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 554, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1703.
288. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 554, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
289. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 177, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 156.
290. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1703, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 177, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 156.
291. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 554, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1703, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.
292. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 554, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 32, 33, Hâkim , Müstedrek, c. 3, s. 638, 639, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1703, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 185, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1 , s. 176, 177.
Tarf Seferi
Seferin Mevkii, Tarihi ve Sebebi
Tart; Mıraz yakınında, Nuhayl'ın arkasında, Medine'ye 36 mil uzaklıkta, Mahacca üzerindeki Bakara yolunda bir sudur. 293 Su kaynağı di r. 294
Tartta birçok kuyular ve su birikintileri de vardır. 295
Tart, Zülkassa gibi, Benî Sa'lebelerin konak yerlerindendir. 296
Tart seferi, Hicretin 6. yılında, Cumâdelâhir ayında vuku bulmuştur. 297
Salebe oğullarının Hicretin 4. yılında Enmar kabileleriyle birleşerek Müslümanlarla çarpışmaya hazırlandıkları haber alınıp Zâtü'r-rikâ'ya kadar gidilmişti. 298
Medine yaylımındaki hayvanları yağmalamaya hazırlanan ve Muhammed b. Mesleme kumandasındaki on kişilik keşif birliğini Zülkassa'da kuşatarak şehit eden Sa'lebe ve Uval oğullarına, 299 Ebu Ubeyde b. Cerrah, 40 kişilik bir kuvvetle Zülkassa'da ilk darbeyi indirmişti. 300
Sa'lebe oğullarına ikinci darbeyi de, Tarf'ta Zeyd b. Harise indirecekti.
Peygamberimiz aleyhisselam, Zeyd b. Hârise'yi, onbir kişilik bir kuvvetle Tarta, Benî Sa'lebelere saldı. 301
Sa'lebe oğulları Zeyd b. Hârise'nin birliğini Tarf'ta görünce, Peygamberimiz aleyhisselamın üzerlerine yürüdüğünü sanarak korkup kaçtılar. 302
Sa'lebe oğulları, Zeyd b. Hârise'nin birliğini, Peygamberimiz aleyhisselamın öncü birliği sandılar. 303
Zeyd b. Harise birliğinin parolaları " Emit! Emit! " idi.
Zeyd b. Harise, Sa'lebe oğullarının yirmi devesi ile ele geçindikleri davarlarını sürüp bir sabah Medine'ye getirdi. 304
Salebe oğulları, Zeyd b. Hârise'nin öncü birliği olmadığını ve kendilerine başkaca kuvvet gelmediğini, gelmeyeceğini anlayınca, Zeyd b. Hârise'yi ve birliğini takibe koyuldularsa da, onlara yetişemedil-er. 305
Tartta Sa'lebe oğullarıyla bir çarpışma olmamıştir. 306
Tart seferi dört gece sürmüştür. 307
-------------------------------------
293. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 87.
294. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 31.
295. Semhûdî, Vefâu’l-vefâ, c. 4, s. 1258.
296. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 555, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 85.
297. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 5, c. 2, s. 555, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 377, Taberî, Târih, c. 3, s. 83, İbn Esir, Kâmil, c. 2, s. 207.
298. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 395, 396, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 61.
299. Vâkıdı, Megâzî, c. 2, s. 551, 552, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 85.
300. Vâkıdî, c. 2, s. 552, İbn Sa'd, c. 2, s. 86, Yâkubî, Târih, c. 2, s. 73, Taberî, c. 3, s. 83, İbn Seyyid, Uyûnu’l-eser, c. 2, s. 105.
301. Vâkıdı, c. 2, s. 555, İbn Sa'd, c. 2, s. 87, Belâzurî, c. 1, s. 377, Yâkubî, c. 2, s. 72, Taberî, c. 3, s. 83, İbn Esîr, c. 2, s. 207.
302. Vâkıdî, c. 2, s. 555, İbn Sa'd, c. 2, s. 87, Belâzurî, c. 1, s. 377, Yâkubî, c. 2, s. 72, Taberî, c. 3, s. 83, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 106.
303. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 158.
304. Vâkıdî, c. 2, s. 555, İbn Sa'd, c. 2, s. 87, İbn Seyyid, c. 2, s. 106.
305. Vâkıdî, c. 2, s. 555, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 178, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 158.
306. Vâkıdî, c. 2, s. 555, İbn Sa'd, c. 2, s. 87, Yâkubî, c. 2, s. 72.
307. Vâkıdî. c. 2. s. 555. İbn Sa'd. c. 2. s. 87. Taberî. c. 3. s. 83.
Zeyd b. Hârise'nin ve Arkadaşlarının Başlarına Gelenler
Hicretin 6. yılında, Recep ayında, Zeyd b. Harise, ashabdan bazılarının ticaret mallarını Şam'a götürüp satmak için yola çıkmıştı. 308
Zeyd b. Harise ve arkadaşları atlı idiler. 309
Zeyd b. Harise ve arkadaşları, ticaret mallarıyla Vâdi'l-kurâ'ya yaklaştıkları sırada, Fezâre ve Bedr kabilesinden birtakım adamlar bunların önlerini kestiler, Zeyd b. Harise ile arkadaşlarını kılıçtan geçirdiler.
Hepsinin öldüklerine kanaat getirerek, yanlarındaki bütün mallan gasbedip gittiler.
Zeyd b. Harise ağır yaralı olarak baygın bir halde yere düştü, ölme derecesine geldi.
Bir müddet sonra ayılıp, şehit arkadaşları arasından kalkarak yavaş yavaş Medine'ye geldi.
Başlarına gelenleri Peygamberimiz aleyhisselama haber verdi. 310
Zeyd b. Harise, Benî Fezârelerle çarpışmadıkça yıkanmayacağına, 311 koku sürünmeyeceğine yemin etti. 312
-------------------------------------
308. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90.
309. Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 71.
310. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90.
311. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 265, Taberî, Târih, c. 3, s. 84, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 108.
312. Yâkubî. Târih. c. 2. s. 71.
Abdurrahman b. Avf'ın Dûmetü'l-Cendel'e Gönderilişi
Seferin Mevkii, Tarihi ve Sebebi
Dûmetü'l-Cendel; Şam yollarının ağzında olup, Dımaşk'a 5, Medine'ye 15 veya 16 gecelik uzaklık-ta, 313 Şam'ın Medine'ye enyakın beldelerinden olup, Tebükyakınında, 314 akarsuları, humnalıkve ekinlikleri bulunan bir yerdi.
Büyük bir panayır ve ticaret merkezi idi. 315
Dûmetü'l-Cendel seferi, Hicretin 6. yılında, Şaban ayında vuku bulmuştur. 316
Seferin sebebi, İslâmiyeti yaymaktı. 317
Abdullah b. Ömer der ki:
" Resûlullah aleyhisselam Abdurrahman b. Avf'ı yanına çağırdı ve ona:
'Hazırlan! Ben seni inşaallah bugün veya yarın sabah askerî bir birliğin başında göndereceğim! ' buyurdu. 318
Ben bunu işitince, kendi kendime:
'Mescide gireceğim. Sabah namazını Peygamber aleyhisselamla kılacağım. Peygamber aleyhisselamın Abdurrahman b. Avf’a tavsiyelerini dinleyeceğim! ' dedim.
Mescidde sabahladım, sabah namazını Mescidde kıldım.
Mescidde, Resûlullah aleyhisselamın ashabından şu on kişilik cemaatinin:
1. Ebu Bekir,
2. Ömer,
3. Osman,
4. Ali,
5. Abdurrahman b. Avf,
6. Abdullah b. Mes'ud,
7. Muaz b. Cebel,
8. Huzeyfe b. Yeman,
9. Ebu Saîd el-Hudrî,
10. Benim Resûlullah aleyhisselamla birarada bulunduğumuz sırada, Ensardan bir zât gelip Resûlullah aleyhisselama selam verdikten sonra, oturdu ve:
'Yâ Rasûlallah! Allah'ın salâtve selamı senin üzerine olsun! Mü'minlerin en üstünü hangisidir?' diye sordu.
Resûlullah aleyhisselam:
'Onların, ahlâkı en güzel olanıdır! ' buyurdu.
Ensarî:
'Mü'minlerin en zekisi, en akıllısı hangisidir?' diye sordu.
Resûlullah aleyhisselam:
'Onların, ölümü en çok hatırlayanı, ölüm gelmeden önce ona en iyi, en çok hazırlananıdır! İşte, asıl akıllı kimseler onlardır! ' buyurdu. 319
Sonra da, bize yönelerek:
'Ey Muhacirler cemaati! Beş şey vardır ki; siz onlarla imtihan edilirseniz, onlar başınıza gelirse, haliniz yaman olur! Ben sizin onlara erişmenizden Allah'a sığınırım!
1. Bir kavimde fuhuş (zina) zuhur eder ve bu açıktan işlenecek derecede yayılırsa, muhakkak o kavimde veba, geçmişlerinde olmayan birtakım hastalıklar zuhur eder ve yaygınlaşır!
2. Bir kavim ölçüyü ve tartıyı eksik yaparsa, o kavim muhakkak kıtlığa, şiddetli geçim sıkıntısına ve hâkim zulmüne uğrar!
3. Bir kavim mallarının zekâtını vermekten kaçınırsa, o kavim muhakkak yağmurdan men edilir (kuraklığa uğrar). Hayvanları olmasa, onlara hiç yağmur da yağdırılmaz!
4. Bir kavim Allah'a ve Allah'ın Resûlüne verdikleri sözü bozarsa, Allah o kavme muhakkak kendilerinden olmayan düşmanı musallat kılar! Düşman da, onların ellerindekinden bir kısmını çeker, alır!
5. İmamları Allah'ın Kitabıyla hükmetmez, Allah'ın indirdiklerine karşı kibirlenirse, Allah onları aralarında (çıkacak fitne ve fesatlarla) azaba uğratır! ' buyurdu." 320
Peygamberimiz aleyhisselam, Dûmetü'l-Cendel'e hareket ve ora halkını İslâmiyete davet etmesini Abdurrahman b. Avf'a emretti.
Dûmetü'l-Cendel'e gidecek mücahidlerin sayısı 700 idi. 321
Bunlar, seher vakti Medine dışında Cürüf'teki karargâhlarında toplandılar.
Peygamberimiz aleyhisselam, Abdurrahman b. Avf'ın onlardan geri kaldığını görünce, ona:
" Sen arkadaşlarından ne için geri kaldın?" diye sordu.
Abdurrahman b. Avf:
" Yâ Rasûlallah! En son görüşmemin, konuşmamın seninle olmasını arzu ettim. Yolculuk elbisem üzerimdedir! " dedi. 322
Abdurrahman b. Avf, sabahleyin başına siyah pamuklu bezden, gelişigüzel bir sarık sarmış bulunuyordu.
Peygamberimiz aleyhisselam onu önüne oturttu. 323 Abdurrahman b. Avf'ın sarığını çözüp tekrar sardı. Sarığın bir ucunu, onun omuzunun arasından, dört parmak veya dört parmak kadar sarkıttı. Sonra da:
" Ey İbn Avf! Sarığı işte böyle sar! 324 Çünkü, sangın böyle sarılışı daha güzel, daha uygundur! " buyurdu.
Abdurrahman b. Avf'a verilmek üzere bir sancak getirilmesini Bilal-i Habeş?ye emretti. Yüce Allah'a hamd ü senada ve kendisine de salât ü selamda bulunduktan sonra, sancağı ona uzatıp:
" Al bunu ey İbn Avf! Hepiniz Allah yolunda cihad ediniz!
Allah'ı inkâr edenlerle çarpışınız!
Ganimet mallarına hıyanet etmeyiniz!
Öldürdüklerinizin burun-kulak gibi uzuvlarını kesmeyiniz!
Küçük çocukları öldürmeyiniz!
Bunlar, size Allah'ın ahdi ve Peygamberinin sünnetidir! " buyurdu. 325
" Eğer Allah sana fetih ve zafer ihsan eder, 326 onlar senin davetini kabul edip Müslüman olurlarsa, 327 onların krallarının, liderlerinin kızı ile evlen! " buyurdu. 328
Abdurrahman b. Avf, askerlerinin başında Medine'den hareket etti.
Dûmetü'l-Cendel'e varınca, orada üç gün kaldı. Ora halkını İslâmiyete davet etti. 329
Dûmetü'l-Cendel halkı:
" Biz kılıçtan başka birşey vermeyiz! " dediler. 330
İslâmiyeti kabulden kaçındılar.
Abdurrahman b. Avf'a ilk önce böyle kılıç gösterdiler. Üçüncü gün olunca, Asbağ b. Amr el-Kelbî Müslüman oldu.
Kendisi Hıristiyandı ve Dûmetü'l-Cendel halkının kralı idi. 331
Asbağ Müslüman olunca, kavminden birçok kimse de Müslüman oldu. 332
Abdurrahman b. Avf, durumu ve Dûmetü'l-Cendel'de evlenmek istediğini, Peygamberimiz aleyhisselama bir yazı ile arzetti.
Yazıyı, Cüheynelerden Râfi' b. Mekis isminde birisiyle Medine'ye gönderdi.
Peygamberimiz aleyhisselam, Abdurrahman b. Avf'a gönderdiği cevabî yazısında, Asbağ'ın kızı Tümazırla evlenmesini bildirdi.
Bunun üzerine, Abdurrahman b. Avf, Dumetülcendel'de Tümazır'la evlendi. 333
Dumetülcendel halkından Müslüman olmayıp kendi dinlerinde kalmak isteyenler ise, heryıl seksen bin dirhemin sekizde birinin dörtte birini vergi olarak ödemek üzere, Abdurrahman b. Avf'la anlaşma yaptı lar. 334
Abdurrahman b. Avf, yeni hanımını yanına alarak, İslâm mücahidleriyle birlikte, Dûmetü'l-Cendel'den Medine'ye döndü. 335
-------------------------------------
313. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 62.
314. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 581.
315. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 581.
316. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 89, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 378.
317. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560, İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 129.
318. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 280, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560, Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 540, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 183, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 161.
319. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 280, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 561, İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 1332, 1333, Hâkim , Müstedrek, c. 4, s. 540.
320. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 280, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 561, İbn Mâce, Sünen, c. 2, s. 1332, 1333, Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 540, Deylemf, Firdevs, c. 5, s. 288, Münzirf, et-Tergîb ve'tterhîb, c. 1, s. 543, 544, Alâüddin Ali, Kenzü'l-ummâl, c. 16, s. 80, 81, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 184, 185.
321. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 129, Halebî, c. 3, s. 183, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 161.
322. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560.
323. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 89, İbn Seyyid, c. 2, s. 108.
324. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 280, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 560-561, Hâkim, Müstedrek, c. 4, s. 540, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 11.
325. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 281, Hâkim, c. 4, s. 540, Diyarbekrî, c. 2, s. 12, Halebî, c. 3, s. 183, 184, Zürkânî, c. 2, s. 161.
326. Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 75, İbn Abdilberr, c. 2, s. 845, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 3, s. 480.
327. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 561, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 89.
328. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 561, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 89, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 378, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 845, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 3, s. 480.
329. Vâkıdî, c. 2, s. 561, İbn Sa'd, c. 2, s. 89.
330. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 184.
331. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 561.
332. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 89.
333. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 561, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 129, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 184.
334. Yâkubî, Târih, c. 2, s. 75.
335. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 562, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 89.
Hazret-i Ali'nin Fedek'te Toplanan Benî Sa'dlara Gönderilişi
Seferin Tarihi, Mevkii ve Sebebi
Fedek seferi, Hicretin 6. yılında Şaban ayında vuku bulmuştur. 336
Fedek; Hicaz'da bir kariyyedir. Medine'ye iki-üç günlüktür. 337
Seferin sebebi: Peygamberimiz aleyhisselam, Sa'd b. Bekr oğulları kabilesinin HayberYahudilerine yardım etmek üzere Fedekte toplandıklarını haber almıştı. 338
Sa'd b. Bekr oğulları kabilesi, bu yolda yapacakları yardıma karşılık, kendilerine Hayber" in hurma mahsulünü vermelerini Hayber Yahudil erinden istem işlerdi. 339
Sa'd b. Bekir oğullarının yardıma gelmeleri boşuna değildi.
Hayber Yahudileri bir yıldan beri Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışma hazırlığı içinde idiler.
Benî Kurayza Yahudileri cezalandınldığı zaman, Hayber Yahudileri, toplanıp yapılacak işi araların-da konuşmuş; Teymâ, Fedek ve Vadi'l-kurâ Yahudileriniyanlarına alarak Medine üzerine yürümeye, eski yeni bütün hınçlanyla çarpışmaya karar vermiş bulunuyorlardı. 340
Peygamberimiz aleyhisselam, Hazret-i Ali'yi 11 kişilik askerî bir birliğin başına geçirerek Fedek'te toplanan Benî Sa'd b. Bekrlere saldı.
Mücahidler geceleri gittiler, gündüzleri gizlendiler, Hemec'e ulaştılar. 341
Hemec; Hayber'le Fedek arasında bir su kaynağıdır.
Mücahidler, Hemec'de bir adam yakaladılar. 342 Yakalanan adam, Benî Sa'dların casusu idi. 343
Ona:
" Sen nesin? Arkandaki Benî Sa'dların toplantılarından malumatın var mı?" diye sordular.
Adam:
" Bende bu hususta bilgi yok! " dedi.
Mücahidler onun üzerine yürüyünce, kendisinin Benî Sa'dların casusu olduğunu, Hayber Yahudilerine yardım karşılığında Hayber hurma mahsulünün Benî Sa'd'lara tahsisini istemek üzere kendisini göndermiş olduklarını ona söylettiler.
Kendisine:
" Benî Sa'dlar neredeler?" diye sordular. 344
Casus:
" Bana eman verirseniz, onların yerlerini size haber veririm" dedi.
Eman verdiler. 345
Casus:
" Onlardan 200 kişilik bir cemaati geride bırakmıştım. Onların liderleri de Veber b. U leym'dir! " dedi.
Mücahidler:
" Önümüze düş, onların yerini bize göster! " dediler.
Casus:
" Eğer bana eman verirseniz, gösteririm! " dedi.
Mücahidler:
" Eğer sen bizi götürüp onların yerlerini ve yaylım hayvanlarını bize gösterirsen, sana eman veririz, aksi takdirde senin için eman yok! " dediler.
Casus, göstermeye razı oldu. Önlerine düşüp mücahidleri götürdü durdu. Öyle ki, casustan şüphelenecek, kendisinin bir kötülük düşündüğünü, tuzağa düşürmek istediğini sanacak kadar götürdü!
Dümdüz ve büyük çöllere, yüksek yüksek yerlere eriştirdi.
Sonra bir ovaya indirdi ki, orada pek çok develer, davarlar vardı.
" İşte, Benî Sa'dların develeri ve davarlan bunlar! " dedi.
Mücahidler birden baskın yapıp develeri ve davarlan ele geçirdiler.
Casus:
" Bırakınız beni artık! " dedi.
Mücahidler:
" Hayır! Onların arkamızdan gelmeyeceklerinden emin oluncaya kadar, seni bırakmayacağız! " dediler.
Develerin ve davarların çobanı ise, kaçarak, soluğu Benî Sa'dların toplandıkları yerde almış; Sa'd b. Bekr oğullarını uyarmış, korkutmuştu.
Sa'd b. Bekr oğulları kaçıp etrafa dağıldılar.
Casus:
" Siz beni daha ne diye tutuyorsunuz? İşte, Bedevî Araplar darmadağın oldular! Çobanları onları uyardılar ve korkuttular" dedi.
Hazret-i Ali:
" Biz onların karargâhlarına daha ulaşmadık! " dedi.
Casus, mücahidleri oraya kadar da götürdü. Fakat, orada hiçbir kimse göremediler. Bunun üzerine, casusu serbest bıraktılar. 346
Rivayete göre, İsa b. Alîle'nin dedesi demiş ki:
" Ben, Hemec'den Bedi'a kadar uzanan vadide Sa'd b. Bekr oğullarını, kadınlarını hayvanlara bindirip kaçarlarken görmüştüm.
Kendi kendime:
'Bugün onların başına bir felâket mi geldi ki?! ' dedim.
Yanlarına yaklaştım. Liderleri Veber b. Uleym'le karşılaştım.
Ona:
'Nereye bu gidiş?! ' diye sordum.
Veber:
'Şerre, kötülüğe! Muhammed'in cemaatleri üzerimize yürüdü! Ona karşı koymaya bizde güç yok! Daha çarpışmaya tutulmadan, rüzgârına tutulduk!
Hayber" e gönderdiğimiz elçimizi yakaladılar! O bizi onlara haber verdi, yapılmayacak şeyi bize yapti! ' dedi.
Kendisine:
'Kimdir o elçiniz?' diye sordum.
Veber:
Kardeşimin oğludur! Biz Araplar içinde kalbi ondan daha sağlam, dayanıklı bir genç bulunmaz sanırdık! ' dedi.
Ona:
'Ben görüyorum ki; Muhammed'in işi, güvenliğe eren ve büyüyen bir iş oldu.
O Kureyşîleri çökertti!
Onlara, yapılamayacak şeyi yaptı!
Daha sonra, sırasıyla Yesrib'deki kaleleri, yani Kaynukaları, Benî Nadirleri, Benî Kurayzalan ve şu Hayber'd eki I ere kadar sairlerini de hep o çökertti, yerlere serdi! ' dedim.
Veber, bana:
'Sen bundan korkma!
Hayber" de nice adamlar var!
Kendilerini saldıranlardan koruyucu kaleler, hiç kesilmeyen sular var!
Muhammed hiçbir zaman onlara yaklaşamaz!
Yurdunun ortasında bile, onlarla çarpışmak liyakatini kendisinde bulamaz' dedi.
Ona:
'Bu senin görüşün mü?' diye sordum.
Veber:
'Bu onların (Hayber Yahudilerinin) görüşleri ve mütalaalarıdır! ' dedi." 347
Benî Sa'd b. Bekrlerden iğtinam edilip Medine'ye getirilen, 500 deve ile 2000 davardı. 348
Bunların beşte biri Beytü'l-mâl için çıkanldıktan sonra, kalan beşte dördü mücahidler arasında bölüştürüldü. 349
-------------------------------------
336. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 5, c. 2, s. 562, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 89, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 378, Taberî, Târîh, c. 3, s. 83.
337. Yâkût, Mu'cemu'l-büjdân, c. 4, s. 238.
338. Vâkıdî, c. 2, s. 562, İbn Sa'd, c. 2, s. 89, Belâzurî, c. 1, s. 378, Yâkubî, Târih, c. 2, s. 73, 74, Taberî, c. 3, s. 83, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 209, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 109, Zehebî, Megâzî, s. 295, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 179, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 135, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 158, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 12, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 185.
339. Vâkıdı, c. 2, s. 562, Taberî, c. 3, s. 83, İbn Esîr, c. 2, s. 209, İbn Kayyım, c. 2, s. 135, İbn Seyyid, c. 2, s. 110, Zehebî, s. 295, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 179.
340. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 530, 531.
341. Vâkıdî, c. 2, s. 562, İbn Sa'd, c. 2, s. 90.
342. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 90, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 109.
343. Vâkıdî, c. 2, s. 562, İbn Esîr, c. 2, s. 209, İbn Seyyid, c. 2, s. 110, İbn Kayyım, c. 2, s. 135, Zehebî, s. 295, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 179, Halebî, c. 3, s. 185, Zürkânî, c. 2, s. 162.
344. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 562.
345. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 109, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 185.
346. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 563.
347. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 563.
348. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 563, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 109, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 158, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 12, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 186, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 162.
349. İbn Sa'd, c. 2, s. 90, İbn Seyyid, c. 2, s. 110, Halebî, c. 3, s. 186, Zürkânî, c. 2, s. 162.
Zeyd b. Hârise'nin Vâdi'l-kurâ'ya Benî Fezarelere Gönderilişi
Seferin Mevkii, Tarihi ve Sebepleri
Seferin mevkii Vâdi'l-kurâ nahiyesi olup Medine'ye yedi geceliktir. 350 Sefer, Hicretin 6. yılında, Ramazan ayında yapılmıştır. 351
Seferin sebepleri
Peygamberimiz aleyhisselamın Gâbe yaylımında yayılmakta bulunan yirmi devesini Uyeyne b. Hısn el-Fezârî, Gatafan ve Fezârelerden 40 atlı salarak baskın yaptırıp sürdürmüş, Ebu Zerri'l-Gıfârî'nin oğlunu da şehit ettirmişti. 352
Diğer rivayete göre; baskıncıları yollayan, Rebia b. Bedr'in kızı ve Malik b. Huzeyfe b. Bedr'in karısı Ümmü Kırfe idi.
Ümmü Kırîe, kendi kabilesinden 40 kişiyi " Medine'ye giriniz! " diyerek Peygamberimiz aleyhisselamın üzerine salmıştı. 353
Bu Ümmü Kırîe; oğullarından ve oğullarının oğullarından 30 atlı hazırlayıp, onlara:
" Medine'ye gidiniz, Muhammedi öldürünüz! " demişti.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey Allah'ım! Oğullarını ona kaybettir! " diyerek onun aleyhinde dua etmişti. 354
Ümmü Kırîe on oğlan doğurmuş, onların hepsi de lider olmuşlardı. 355
Ümmü Kırîe'nin kavmi arasında şerefli bir mevkii vardı. Kavminin kraliçesi idi. 356
Araplar arasında, dillere destandı. Araplar, " Ümmü Kırfe'den daha emniyette olanı, daha şereflisi yok! " derlerdi.
Ümmü Kırîe'nin evinde 50 kişinin kılıcı asılı dururdu ki; hepsi de Ümmü Kırîe'nin mahremi, ev halkı idiler. 357
Zeyd b. Harise ve arkadaşları Şam'a ticaret mallarıyla giderlerken, Vâdi'l-kurâ yakınlarında Fezârelerden bir cemaat tarafından kılıçtan geçirilmişler ve ticaret malları da yağmalanmıştı.
Zeyd b. Harise şehitler arasında bir müddet baygın kaldıktan sonra kalkıp Medine'ye gelmiş, 358 Benî Fezârelerle çarpışmadı kça yıkanım amaya, 359 başına yağ ve koku sürünmem eye and içmiş, kendisini Benî Fezâreler üzerine göndermesini Peygamberimiz aleyhisselamdan dilemişti. 360
Zeyd b. Hârise'nin yaraları iyileşince, Peygamberimiz aleyhisselam, onu askerî bir birlikle Benî Fezârelere gönderdi. 361
Gönderilen birlik, büyükçe bir süvari birliği idi. 362
Peygamberimiz aleyhisselam, gönderirken, onlara:
" Gündüzleri gizleniniz, geceleri gidiniz! " buyurdu. 363
Kılavuz, Zeyd b. Harise ve arkadaşlarının önüne düşüp Benî Fezârelere doğru yollandı.
Bedir oğulları ise, kendilerine bir gözcü tayin etmişlerdi.
Her gün, sabaha çıktıkları zaman, gözcü kendilerine ait bir dağın tepesine çıkıp, yoldan kendilerine doğru gelenlere bakar, gelenleri bir günlük uzaklıktan haber verir ve:
" Rahatça uyuyunuz! Bu gecenizde size gelebilecek bir tehlike, bir zarar yok! " derdi.
Zeyd b. Harise ve arkadaşları bir gece kadar gittikten sonra, kılavuz yanıldı, başka bir yola saptı. Akşama kadar, o yanlış yola devam ettiler. Yanıldıkianm aniadıiar. 364
Benî Fezâreler, İslâm mücahidlerinin geldiklerini haber aldılar. 365
Zeyd b. Harise ve arkadaşları, Benî Fezâreleri geceleyin gafil iken basmayı bekleyerek sabahladılar.
Sabaha çıktıkları zaman, Benî Fezâreleri yurtlarından dağılıp gitmiş buldular. O sırada, Benî Fezârelerden, dağılmamış küçük bir topluluğa rastladılar ve onları kuşattılar.
Zeyd b. Harise tekbir getirdi, arkadaşları da tekbir getirdiler. 366 Şiddetle çarpıştılar.
Benî Fezâreler bozguna uğradılar. 367
Zeyd b. Harise, Benî Fezâreleri araştırmak için ileri gitmekten, arkadaşlarını men etti.
Benî Fezârelerin belli başlı adamlarından Abdullah b. Mes'ade ile Kays b. Numan b. Mes'ade öldürüldü. 368
Öldürülenlerin Mes'ade b. Hakeme'nin iki oğlu Numan'la Ubeydullah olduğu da rivayet edilir. 369
Seleme b. Ekvâ da, Benî Fezârelerden birinin ardına düşüp onu öldürdükten sonra, araştırmaya devam ederek, Ümmü Kırfe Fâtıma binti Rebia'nın kızı Cariye binti Malik b. Huzeyfe b. Bedr'i, Fezâre oğullarının çadırlarından birisinde yakaladı. 370
Seleme b. Ekvâ, içlerinde kadın ve çocukların da bulunduğu bir topluluğun dağa doğru seğirttiklerini görüp, ok atarak onlarla dağın arasını kesti. Kendilerinin dağa kaçmalarını engelledi. 371
Mücahidlerden Kays b. Muhassir de, Ümmü Kırîe'nin ardına düşüp, onu yakaladı. 372
Ümmü Kırîe, çok yaşlı, koca bir karı idi. 373
Peygamberimiz aleyhisselama sövüp saymaya başlayınca, 374 Zeyd b. Harise onu öldürmesini Kays b. Muhassir'e emretti. 375 Kays b. Muhassir de onu öldürdü. 376
Benî Fezârelerin ele geçirilebilen malları iğtinam edildi. 377
Zeyd b. Harise, Ümmü Kırîe'nin zırh gömleğini Peygamberimiz aleyhisselama gönderdi. 378 Seleme b. Ekvâ, Malik b. Huzeyfe b. Bedr'in kızı Cariye'yi esir edip Medine'ye getirmişti.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey Seleme! Demek sen bir kadın esir aldın?" buyurdu ve bunu birkaç kere tekrarlayınca, Seleme onu Peygamberimiz aleyhisselamın istediğini sanarak, Peygamberimiz aleyhisselama bağışladı.
Peygamberimiz aleyhisselam da, onu, alır almaz, Hazn b. Ebi Vehb'e bağışladı ki;379 H azn, Ebu Seleme'nin dayısı idi. 380
-------------------------------------
350. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90.
351. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 90, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 378, Taberî, Târih, c. 3, s. 83.
352. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 80, Buhârî, Sahîh, c. 4, s. 27, Belâzurî, Ensâb. c. 1, s. 348, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 188, 189, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 87, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 155.
353. Yâkubî, Târih, c. 2, s. 71.
354. Ebu Nuaym, c. 2, s. 534, 535, Suyûtî, c. 2, s. 69.
355. Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 378.
356. Kastalânî, c. 1, s. 158, Diyarbekrî, c. 2, s. 13.
357. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 110, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 2, s. 13.
358. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 90.
359. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 265 Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 71, Taberî, Târîh, c. 3, s. 84.
360. Yâkubî, Târîh, c. 2, s. 71.
361. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 265, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90.
362. Yâkubî, Târih, c. 2, s. 71.
363. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 90.
364. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564.
365. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90.
366. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 564, 565.
367. Yâkubî, c. 2, s. 71.
368. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 565.
369. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90, 91.
370. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 565.
371. Taberî, Târîh, c. 3, s. 84.
372. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 90, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 158.
373. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 265, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 565, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 90 Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 158.
374. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 110.
375. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 265, Taberî, Târih, c. 3, s. 84.
376. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 565, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 90.
377. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 565.
378. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 535.
379. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 565, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 181.
380. Taberî, Târîh, c. 3, s. 84.
Peygamberimiz aleyhisselamın Mescidde Yağmur Duası Yapışı
Hicretin 6. yılında, her yeri kuraklık ve kıtlık sardığından, 381 Ramazan ayında, 382 Cuma günü383 Peygamberimiz aleyhisselam Mescidde yağmur duası yaptı. 384
Enes b. Malik der ki:
" Resûlullah aleyhisselamın devrinde bir kıtlık yılı gelip çatmıştı.
Bir Cuma günü, Resûlullah aleyhisselam ayakta hutbe irad buyururken, bir adam minberin karşısında Dârü'l-kaza tarafındaki eski kapıdan içeri girip Resûlullah aleyhisselamın karşısında ayakta durdu385 ve:
'Yâ Rasûlallah! Yağmur kıtaldi! Her yeri kuraklık ve kıtlık sardı! 386 Mallar, 387 develer, sığırlar, davarlar, 388 atlar ve davar sürüleri kırıldı! 389
Çoluk çocuklar aç kaldılar! 390 Çoluk çocuklar da, insanlar da helak oldular! 391
Yollar kapandı! 392 Memleketleri kıtlık sardı! 393
Allah'a dua et de, bize yağmur versin! ' dedi. 394
Mescidde bulunanlardan bazıları da, ayağa kalkarak seslendiler
'Yâ Rasûlallah! Yağmurlar kıtaldi! Ağaçlar kurudu! Hayvanlar kırıldı ! 395 Her yeri kuraklık sardı ! 396
Yâ Rasûlallah! Mallar helak oldu!
Bizim için Allah'tan yağmur dile! 397 Allah'a dua et de, bize yağmur yağdırsın! ' dediler. 398
Bunun üzerine, Resûlullah aleyhisselam ellerini kaldırdı.
Halk da, Resûlullah aleyhisselamla birlikte ellerini kaldırdılar.
Resûlullah aleyhisselam ellerini o kadar kaldırmıştı ki, koltuklarının altlarını görmüştüm. 399
Resûlullah aleyhisselam:
'Ey Allah'ım! Bize yağmur ver! Ey Allah'ım! Bize yağmur ver! Ey Allah'ım! Bize yağmur ver! ' diyerek dua etti. 400
Vallahi, o sırada biz gökyüzünde ne yoğun ne de ince hiçbir bulut, hiçbir şey görmüyorduk. Bizimle Sel' dağı arasında ne bir ev, ne de bir mahalle vardı. 401 Gökyüzü ayna gibi parlaktı.
Resûlullah aleyhisselam dua edince, birden bir rüzgâr koptu. 402
Sel' dağının arkasından, kalkan şeklinde bir bulut parçası belirdi, semanın ortasına gelince yayıldı. 403
Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki; bulutlar gökyüzünü kaplamadıkça, Resûlullah aleyhisselam ellerini indirmedi! 404
Yağmurun yağmaya başladığını görünce de:
'Ey Allah'ım! Bu yağmuru bardaktan boşanırcasına yağdır ve hakkımızda hayırlı kıl! ' diyerek dua etti. 405
Toplanan bulutlardan, kırbadan boşanır gibi yağmurlar boşanmaya başladı. 406
Yağmur damlalarının Resûlullah aleyhisselamın sakalına doğru süzülüp yuvarlandıklarını gördüm! 407
Üzerimize öyle yağmur yağdı ki, neredeyse evlerimize gitmeye yol bulamayacaktık! 408
Evlerimize varıncaya kadar, sulara dala dala yürüdük. 409
Öyle ki, güçlü kuvvetli veya evi yakın olan gençlere bile, ev halklarının yanına dönmek bir dert oldu. 410
O gün, ertesi gün, daha ertesi gün, tâ öteki Cumaya kadar hep üzerimize yağmuryağdı durdu. 411
Vallahi, yedi gün güneş yüzü görmedik! 412
Cuma günü, Resûlullah aleyhisselamın ayakta hutbe irad ettiği sırada, aynı kapıdan bir kimse içeri girdi. Resûlullah aleyhisselamın karşısında ayakta dikildi. 413
'Yâ Rasûlallah! Evler yağmurdan yıkılmaya, 414 hayvanlar sularda boğulmaya başladı ! 415 Yollar kesildi. 416 Yolcular yollarından geri kaldılar, zarariandılar. 417 Allah'a dua et de, artık şu yağmuru dindirsin, bizden kessin! ' dedi. 418
Mescidde bulunan cemaat de seslendiler: 419
'Yâ Rasûlallah! Evler yağmurdan yıkılmaya başladı! Yollar kapandı ! 420
Yâ Rasûlallah! Yağmurdan dubarlar yıkılıyor! Suların içinde boğulmaktan korkuyoruz!
Yâ Rasûlallah! Sular içinde boğulmaya başladık! 421
Allah'a dua et de, şu yağmuru bizden kessin! ' dediler. 422
Resûlullah aleyhisselam, âdemoğlunun bu kadar çabuk usanmasına gülümsedi. 423
Yine ellerini kaldırdı ve:
'Ey Allah'ım! Çevremize yağdır, üzerimize değil! 424
Ey Allah'ım! Dağlara, tepelere, vadi içlerine ve ormanlara yağdır! ' diyerek dua etti. 425
Dua ederken de, eliyle semanın neresine, neredeki buluta işaret etti ise, orası açıldı ve Medine üstü açık bir meydan gibi oldu! 426
Bulutların sağa sola parçalandığını gördüm! 427 Bulutlar, Medine'nin üzerinden, elbise sıyrılıp çıkarılır, dürülürgibi sıyrıldı ! 428 Medine'nin üzeri tamamıyla açıldı. Artık bulutlardan Medine'ye bir damla bile düşmüyordu!
Medine'ye baktım: Medine, taç giyinmiş gibi panldıyondu! 429
Biz de, güneşte yürümeye çıktik. 430
Kanat vadisinin seli, bir ay durmadan aktı ! 431
Hangi yandan kim geldiyse, bol yağmur yağdığını söylemekte, haber vermekteydi." 432
-------------------------------------
381. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 104, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 165.
382. Taberî, Târih, c. 3, s. 83, Mes'üdf, Murücu'z-zeheb, c. 2, s. 296, İbn Esir, Kâmil, c. 2, s. 210, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 171.
383. Mâlik, Muvatta', 11, s. 191 , Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 104, 187, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16.
384. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, 176, Müslim, Sahih, c. 2, s. 612, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 161.
385. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, Müslim, Sahih, c. 2, s. 612.
386. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 104, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 165.
387. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 104, Buhârî, c. 1, s. 224, c. 2, s. 17, Müslim, c. 2, s. 612.
388. Mâlik, c. 1, s. 191, Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 194, Buhârî, c. 2, s. 16.
389. Buhârî, Sahih, c. 1, s. 224, Ebu Dâvud, Sünen, c. 1, s. 305.
390. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 256, Buhârî, c. 1, s. 224, c. 2, s. 614, Nesâî, c. 3, s. 166.
391. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 21.
392. Mâlik, c. 1, s. 191, Buhârî, c. 2, s. 16, Müslim, c. 2, s. 612.
393. Nesâî, Sünen, c. 3, s. 159.
394. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 256, Buhârî, c. 2, s. 16, Ebu Dâvud, Sünen, c. 1 , s. 305.
395. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 19, Müslim, Sahih, c. 2, s. 614, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 160.
396. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 187.
397. Ahmed b. Hanbel, , Müsned, c. 3, s. 271.
398. Nesâî, c. 3, s. 16D.
399. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 21.
400. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 17, Müslim, Sahih, c. 2, s. 613, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 161.
401. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, Müslim, Sahih, c. 2, s. 613.
402. Ebu Dâvud, Sünen, c. 1 , s. 305.
403. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, Müslim, Sahih, c. 2, s. 613.
404. Buhârî, Sahih, c. 1, s. 234.
405. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 21.
406. Ebu Dâvud, Sünen, c. 1 , s. 305.
407. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 256, Buhârî, Sahih, c. 1, s. 224.
408. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 17.
409. Ebu Dâvud, Sünen, c. 1 , s. 305.
410. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 104, 271.
411. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 22.
412. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, 19, Müslim , Sahih, c. 2, s. 613.
413. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, 17.
414. Mâlik, c. 1, s. 191, Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 104, Buhârî, c. 1, s. 224, c. 2, s. 18, 22, Ebu Dâvud, c. 1, s. 305.
415. Buhârî, c. 1, s. 24, c. 2, s. 18, 22, Nesâî, c. 3, s. 167.
416. Mâlik, c. 1, s. 191, Buhârî, c. 2, s. 16, 19, Müslim, c. 2, s. 613.
417. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 21.
418. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 17.
419. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 19, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 161.
420. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 104, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 19, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 161, 166.
421. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 91, 92.
422. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 261, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 19.
423. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 104, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 166.
424. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 92, Ahmed, Müsned, c. 3, s. 104, Buhârî, c. 1, s. 224, c. 2, s. 17, Müslim, c. 2, s. 613, 614, İbn Mâce, Sünen, c. 1, s. 404.
425. Mâlik, c. 1, s. 191, Buhârî, c. 2, s. 17, Müslim, c. 2, s. 614, Nesâî, c. 3, s. 162.
426. Buhârî, c. 1, 5. 224, 0. 2, s. 22, Müslim, c. 2, s. 613, 614, Nesâî, c. 3, s. 167.
427. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 18.
428. Mâlik, c. 1, s. 191, Buhârî, c. 2, s. 18.
429. Buhârî, Sahih, c. 2, s. 19-20.
430. Buhârî, c. 2, s. 17, Nesâî, c. 3, s. 162, 163.
431. Buhârî, c. 1, s. 224, c. 2, s. 22, Müslim, c. 3, s. 614.
432. Buhârî, c. 1, s. 224, c. 2, s. 22, Müslim, c. 2, s. 614, Nesâî, c. 3, s. 167.
Peygamberimiz aleyhisselamın Yağmur Dualarının Sayısı ve Çeşitleri
Peygamberimiz aleyhisselamın altı türlü yağmur duası yaptığı sabit olmuştur. 433
1. Peygamberimiz aleyhisselamın yapmış olduğu yağmur dualarının ilki, Hicretin 6. yılında Ramazan ayında-yukarıda anlattığımız-yağmur duası olup, Peygamberimiz aleyhisselam bu duasına:
" Ey Allah'ım! Bize yağmur ver! " diyerek duaya başlayınca, Ebu Lübâbe b. Abdulmünzir.
" Yâ Rasûlallah! Hurmalar daha kurutma yerlerinde bulunuyor! " demişti.
Peygamberimiz aleyhisselam, duasına devamla:
" Ey Allah'ım! Ebu Lübâbe çırılçıplak koşup hurma kurutma yerinin su deliğini kendi fotasıyla tıkamak zorunda kalıncaya kadar, bize yağmur ver! " dedi.
O sırada, gökyüzünde hiçbir bulut görünmediği halde yağmur boşanmaya başlamış idi ki, Ensar Ebu Lübâbe'nin çevresinde toplanıp:
" Ey Ebu Lübâbe! Herhalde sen Resûlullah aleyhisselamın dediğini yapmadıkça gökyüzü açılmayacak, yağmurun arkası kesilmeyecek! " dediler.
Bunun üzerine, Ebu Lübâbe kalkıp hurma kurutma yerine gitti. Hurma kurutma yerinin deliğini kendi fotasıyla tıkayınca, gökyüzü açıldı! Yağmur kesildi. 434
2. Hazret-i Âişe'den rivayet edildiğine göre; halk Peygamberimiz aleyhisselama yağmur kıtlığından şikâyetlendiler.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam bir minber kurulmasını emretti. Namazgahta kendisi için bir minber kuruldu.
Peygamberimiz aleyhisselam, halka yağmur duasına çıkacakları bir gün de tayin etti.
O gün, güneşin ziyası vurduğu zaman, namazgaha gitti.
Minbere oturup tekbir getirdi. Yüce Allah'a hamdü sena etti. Sonra da:
" Siz. yurtlarınızın kuraklık ve kıtlığından, yağmurun uzun zaman üzerinizden uzaklaşmış, gecikmiş olmasından şikayetlendiniz.
Zaten. Allah da Kendisine duada bulunmanızı size emretmiş, duanızı kabul buyuracağını da va'd eylemiştir" buyurduktan sonra:
" Hamd, alemlerin Rabbi, Rahman, Rahim, Kiyamet gününün sahibi Allah'a mahsustur.
Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur.
O Allah, dilediğini yapar.
Ey Allah'ım! Allah, yalnız Sensin!
Senden başka hiçbir ilah yoktur!
Ganî olan Sen'sin!
Bizler ise, fakîr ve yoksullarız!
Sen, bize yağmurunu indir!
İndirdiğini de, bizim için, bir zamana kadar kuvvet kıl ve yetir! " dedi ve sonra da ellerini kaldırdı; tâ koltuklarının ak yeri görününceye kadar, ellerini kaldırmakta devam etti.
Sonra cemaate arkasını döndü. Ellerini kaldırmış olduğu halde cübbesini çevirdi, sonra cemaata döndü. Minberden inerek iki rekat namaz kıldı.
Derken, Allah bir bulut yarattı.
Gök gürlemeye, şimşek çakmaya başladı.
Allah'ın izniyle öyle yağmur yağdı ki, Resûlullah aleyhisselam Mescidine gelemedi!
Sellerin aktığını, halkın siperlenecek yerlere koşuştuklarını görünce, azı dişleri görününceye kadar güldü ve:
" Şehadet ederim ki; Allah herşeye kadirdir! Ben de, O'nun kulu ve Resûlüyüm dür! " buyurdu. 435
3. Peygamberimiz aleyhisselam Cumadan başka bir günde de Medine'de yağmur duası yapmış, fakat bu dua sırasında namaz kıldığı rivayet edilmemiştir. 436
Peygamberimiz aleyhisselama bir çöl Arabi gelip:
" Yâ Rasûlallah! Ben senin yanına öyle bir kavmin yanından geliyorum ki; onların ne azığını koyacak çobanları kalmıştır, ne de yayılacak hayvanları! " demişti. 437
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey Allah'ım! Mudarları kuraklık ve kıtlık yılına uğratarak onlara karşı bana yardım et! " diyerek dua etmişti. 438
Mudarlardan bir adam gelip:
" Yâ Rasûlallah! Kuraklık ve kıtlık yılına uğramaları için Mudarlar aleyhinde dua etmiştin.
Mudarlar mahvoldu!
Artık onların ne böğüren develeri, ne de bağıran küçük çocukları kaldı ! 439
Ey Allah'ın Peygamberi! Aşın dereceyi bulan kuraklık ve kıtlıkyüzünden, bizde ne kulaklarını kımıldatacak deve, ne de azığını koyacağımız bir çoban kaldı! " dedi.
Adamcağız, bu sözünü tekrarladıktan sonra, dönüp bir müddet bekledi. 440
Peygamberimiz aleyhisselam onu çağırdı ve kendisine:
" Sen ne demiştin?" diye sordu.
Mudarî sözünü tekrarı adı. 441
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam minbere çıktı,
Allah'a hamd ü sena etti. 442
" Ey Allah'ım! Sana dua ediyorum, duamı kabul buyur!
Senden dilekte bulunuyorum. Dileğimi ver! 443
Ey Allah'ım! Sen bizi kıtlıktan kurtarıcı, güzel ve iyi sonuçlu, her yanı kaplayıcı, bol, iri da mi alı , 444 hiç zarar vermeyen, yararlı, 445 sağanaklı biryağmurla acele olarak sula! " diyerek dua etti. 446
Daha yatsı vakti olmadan, gökyüzünü bulutlar kapladı, yağmur yağmaya başladı.
Hangi yandan kim geldi ise, " Ot ve su bolluğundan, hayat bulduk! " demekte; yağmur haberi vermekte idi. 447
Yedi gün geçmeden, halk hayvanları için oüara ve sulara kanmış, 448 yeni bir hayata kavuşmuşlardı.
Gelenlere:
" Su ve ot bolluğundan, develer kulaklarını kımıldatmaya başladılar mı?" diye sordukları zaman, onlar:
" Onlar böğürmeye bile başladılar! " diyorlardı. 449
4. Âbi'l-lahm oğullarının azadlısı Umeyr'in görüp bildirdiğine göre; Peygamberimiz aleyhisselam, Zevrâ yakınında bulunan Ahcâru'z-zeyt yanında ayakta dikilerek ellerini kaldırmış, yüzünü Kıbleye dönüp yağmur duası yapmıştır. 450
Ahcâruz-zeyt, Harre mevkiinde idi. Taşları kara ve parlak olduğundan, " Ahcâruz-zeyt=Yağlı taşlık" adını almıştır.
Ahcâruz-zeyt Medine çarşılarından birisi olup, Peygamberimiz aleyhisselam orada yağmur duası yapardı. 451
5. Halk kuraklık ve kıtlığa uğrayınca, Peygamberimiz aleyhisselam, başına siyah bir sank sarmış, sangının bir ucunu arkasına salmış, omuzuna da Arapvâri bir yay asmış olduğu halde, Medine'den çıkıp Bakîu'l-Garkad'a kadar gitti.
Ayakta Kıbleye döndü, tekbir getirdi.
Açıktan okuyarak ashabına iki rekat namaz kıldırdı.
Birinci rekatta tekbir getirdi. İkinci rekatta Duhâ suresini okudu.
Sonra da, kıtlıkyılının değişmesi için olmalı ki, cübbesini tersine çevirdi.
Sonra, Yüce Allah'a hamd ve senada bulundu.
Daha sonra, ellerini kaldırdı ve:
" Ey Allah'ım! Memleketlerimiz boşaldı. Toprağımız küle döndü! Hayvanlarımız azaldı.
Ey bereketleri oldukları yerden indiren,
Rahmeti rahmet madenlerinden,
Yağmuru bulundukları yerlerinden çıkarıp yayan Allah'ım!
Küçük günahlardan bile mağfiret Senden dilenir.
Öyle ise, toptan günahlarımızın yarlıganmasını da Senden diler, büyük günahlarımızdan dolayı da Sana tevbe ederiz!
Ey Allah'ım! Bulutları akıntılı, bol, ve iri damlalı ve İlâhî Arşının altından bize yararlı olacak biçimde bereketlenmiş olarak üzerimize boşalt!
Yağdıracağın yağmur, bizim için kurtarıcı olan, sıkıntı vermeyen, tekrar tekrar gelen, eksilmeyen, mahsul yetiştiren, her yeri kaplayan, ucuzluk, bolluk veren biryağmur olsun ki; otlar onunla çabukça bitip yetişsin, bizim için bereket çoğalsın, hayırların her çeşidi bizi karşılasın, geri kalmasın!
Ey Allah'ım! Sen, Kitabında, 'Biz, diri olan herşeyi sudan yarattık! ' buyurdun.
Ey Allah'ım! Sudan yaratılmış olanların, sudan başka birşeyle yaşaması mümkün değil.
Ey Allah'ım! İnsanlar ümitsizliğe düştüler.
Onlardan ancak ümitsizliğe düşenler düştüler ve kötü zanlar beslemeye başladılar.
Onların yaşlanmış hayvanları susuz kalmıştır.
Yavrusuz kalan ana yavruları için nasıl inlerse, onlar da öylece inlemekteler!
Gökten yağmur damlalan kesildi.
Bu yüzden, onların kemikleri inceldi, etleri gitti, yağlan eridi!
Ey Allah'ım! İnleyenlerin iniltisine, güçsüzlükten sesi çıkmayanların ağlamasına, Senden başka rızkını verecek kimsesi bulunmayanlara acı!
Ey Allah'ım! Susuz yabanî hayvanlara, yaylım için salınmış ehlî hayvanlara, yemekten içmekten ağızları bağlanmış çocuklara acı!
Ey Allah'ım! Belleri bükülmüş yaşlılara, emzikteki yavrulara, otlak arayan hayvanlara acı!
Ey Allah'ım! Bize bağışladığın gücü, kuvveti, daha çok kuvvet vererek arttır. Bizi mahrum olarak geri çevirme!
Şüphe yok ki, dua ve dilekleri işitip rahmetinle karşılayacak ancak Sensin ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah! " diyerek dua etti. 452
Resûlullah aleyhisselam daha duasını bitirmeden, hava birden değişiverdi: Öyle yağmur yağmaya başladı ki, orada bulunan herkes, evlerine nasıl dönebileceklerini bilemediler! 453 Peygamberimiz aleyhisselam, yağmur duasına çıktiğı zaman, genellikle:
" Ey Allah'ım! Kullarını, dilsiz hayvanlarını sula! Rahmetini yay! Ölmüş beldelerini ıslatıp dirilt! " diyerek dua edendi. 454
6. Tebük seferi sırasında, Müslümanlar, sabaha çıkınca, yanlarında su bulunmadığından, susuzluktan Peygamberimiz aleyhisselama şikâyetlendiler. 455
Müslümanlar arasında bulunan münafıklardan bazıları da:
" Eğer Muhammed bir peygamber olsaydı, Musa Peygamberin kavmine Allah'tan yağmur dileyip yağmur yağdırdığı gibi, o da Allahtan yağmur diler, yağmur yağdırırdı! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam, bunu işitince:
" Demek onlar böyle söylediler hâ?i
Rabbinizin sizi yağmurla sulayacağını umarım! " buyurdu. 456
Hazret-i Ömer der ki:
" Konak yerlerinden biryere konmuş ve orada dayanılmaz bir susuzluğa uğramıştık ki, susuzluktan boyunlarımız kopacak sanmıştık!
Adam çıkıp su aramaya gidiyor, su araya araya boynunun koptuğunu sanacak dereceye gelmedikçe, geri dönmüyordu!
Hatta, adam boğazladığı devesinin işkembesindeki tersini sıkıp suyunu bile içiyordu! 457
O sırada, Ebu Bekir:
'Yâ Rasûlallah! Hiç şüphesiz, Allah Senin duanı hayırla karşılar. Bizim için dua ediversen?' dedi.
Resûlullah aleyhisselam:
'Sen benim dua etmemi istiyor musun?' diye sordu.
Ebu Bekir
'Evet! ' dedi.
Bunun üzerine, Resûlullah aleyhisselam ellerini kaldırdı, daha ellerini indimnemişti ki, gök eğildi, karardı, gökten yağmur boşanmaya başladı!
Halk, yanlarındaki bütün kaplarını doldurdular.
Gidip baktığımızda, yağan yağmuru, ordugâhın ötesine geçmiş bulmadık! " 458
Abdullah b. Ebi Hadrad da, bu yoldaki müşahedesini şöyle anlatır:
" Resûlullah aleyhisselamın Kıbleye dönüp dua ettiğini gördüm:
Vallahi, gökte hiçbir bulut görmüyordum.
Resûlullah aleyhisselam daha duasını bitirmemişti ki, her yandan kaynaşan bulutlara bakıyordum.
Resûlullah aleyhisselam bulunduğu yerden daha aynlmadan, gök, suyunu üzerimize boşalttı!
Resûlullah aleyhisselamın, boşanan yağmur sırasında getirdiği tekbirini hâlâ işitiyor gibiyimdir!
Kendisinin, o sırada:
'Şehadet ederim ki; ben Allah'ın Resûlüyümdür! ' buyurduğunu da işitmişimdir.
Bir müddet sonra, Allah üzerimizden buluttan dağıttı.
Yağmur ancak yeryüzünden bir kısmına yağmıştı.
Halk en sonuncusuna kadar içtiler ve suya kandılar." 459
-------------------------------------
433. İbn Kayyım, c. 1, s. 156.
434. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 450, Beyhakî, Sünen, c. 3, s. 354, İbn Kayvım, Zâdu'l-mead, c. 1, s. 156, 157, Heysemî, Mecmau’z-zevâid, c. 2, s. 215.
435. Ebu Dâvud, Sünen, c. 1 , s. 304, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 328.
436. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 1, s. 156.
437. İbn Mâce, Sünen, c. 1, s. 404, 405.
438. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 89.
439. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 91.
440. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 89.
441. Abdurreziak, Musannef, c. 3, s. 91.
442. İbn Mâce, Sünen, c. 1, s. 405.
443. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 89.
444. Abdurrezzak, c. 3, s. 89, 90, İbn Mâce, c. 1, s. 405.
445. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 90.
446. Abdurrezzak, c. 3, s. 90, İbn Mâce, c. 1, s. 405.
447. İbn Mâce, Sünen, c. 1, s. 405.
448. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 91.
449. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 90.
450. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 223, Ebu Dâvud, Sünen, c. 1, s. 303, Tirmizî, Sünen, c. 2, s. 443, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 159, İbn Kayyım , Zâdu'l-mead, c. 1, s. 156.
451. Semhüdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1121, 1123.
452. HattâbPden ve İbn Asâkir'den naklen Alâüddin Ali, Kenzü'l-ummâl, c. 7, s. 734-735, Nebhânî, Hüccetullah, s. 635.
453. Nebhanf, Hüccetullah, s. 635.
454. Mâlik, Muvatta', c. 1, s. 91, Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 92, Ebu Dâvud, Sünen, c. 3, s. 305.
455. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 165, Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1008.
456. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 1, s. 156.
457. Taberî, Tefsir, c. 2, s. 55, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 523, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 5, s. 231, Zehebî, Megâzî, s. 526, 527, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 5, s. 9, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 6, s. 194, 195.
458. Taberî, Tefsîr, c. 111, s. 55, Ebu Nuaym, Delâil, c. 2, s. 523, Beyhakî, Delâil, c. 5. s. 231, Zehebî, Megâzî, s. 527, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 9, Heysemî, c. 6, s. 194, 195, İbn Huzeyme, İbn Hıbban, Hâkim ve Beyhakî’den naklen Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 105, 106.
459. Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1008, 1009.
Yağmur Duası ile İlgili Bilgiler
Yağmur duası; istiğfar ve hatnci ü sena ile Allahtan yağmur dilemektir. Kitab ve sünnetle, icma ile meşrudur. 460
Hazret-i Ali:
" Yağmur duasına çıktığınızda, Allah'a hamd ediniz, O'na lâyık olduğu üzere senada bulununuz!
Peygamber aleyhisselama salât ü selam getiriniz!
Allah'tan yarlıganmak dileyiniz!
Çünkü, yağmur duasına çıkmak istiğfardır, Allahtan yarlıganmak dilemektir" demiştir. 461
Hazret-i Ömer, halifeliği sırasında, halkı namazgaha çıkardı. Orada, Allah'a dua ve istiğfarda bulundu. Fakat, namaz kıldırmadı. Böyle, istiğfar üzerine birşey arttırmaksızın dönünce, kendisine:
" Ey mü'minler emîri! Biz senin yağmur duan gibisini görmedik! ?" dediler.
Hazret-i Ömer, Nuh aleyhisselamın:
" Artık Rabbinizden mağfiret dileyiniz ki, O çok yariıgayıcıdır; böylelikle, gökten, üzerinize bol bol yağmur salıversin! Üstelik, sizin mallarınızı, oğullarınızı da çoğaltsın! Size bağlar, bostanlar versin, ırmaklar akıtsın! " 462
" Ey kavmim! Rabbinizden mağfiret dileyiniz!
Sonra, O'na tevbe ve rücu' ediniz ki, üstünüze gökten bol bol feyzini göndersin, kuvvetinize daha fazla kuvvet katsın! " dediğini anlatan âyetleri okudu. 463
Ömer b. Abdulaziz de, Meymun b. Mihran'a yazdığı yazıda şöyle demiştir:
" Ben, 'Filan ayda filan günde yağmur duasına çıksınlar! Oruç tutmaya gücü yeten kişiler oruç tutsunlar! Sadaka vermeye gücü yetenler de sadaka versinler! ' diye, şehirler halkına yazı yazdım.
Çünkü, Yüce Allah, 'Gerçekten iyi temizlenen ve Rabbinin ismini zikredip de namaz kılan kimse, umduğuna ermiştir' [A'lâ: 14-15] buyuruyor.
Atanız Âdem ve ananız Havva'nın dediği gibi; 'Ey Rabbimiz! Biz kendimize yazık ettik. Eğer Sen bizi bağışlamazsan, muhakkak, biz hüsrana düşenlerden oluruz! ' [A'râf: 23] deyiniz!
Nuh'un dediği gibi deyiniz ki; o, 'Ey Rabbim! Ben, bilmediğim şeyi senden istemekten Sana sığınırım! EğerSen beni yarlıgamazsan, hüsrana düşenlerden olurum! ' [Hûd: 47] dedi.
Musa'nın dediği gibi de deyiniz ki; 'O, 'Ey Rabbim! Ben gerçekten kendime yazık ettim! Artık Sen beni yarlığa! ' dedi. Bunun üzerine Allah da onu yarlıgadı. Çünkü, O çok yari ıgayıcı, çok esirgeciyidir. ' [Kasas: 16]
Yunus'un dediği gibi de deyiniz ki; o, 'Senden başka hiçbir ilah yoktur. Seni her noksandan uzak tutarım. Ben gerçekten kendisine yazık edenlerden oldum! ' [Enbiyâ: 87] dedi." 464
-------------------------------------
460. Sürünbilâlî, Meraki'I-felah Şerhi Nûru'l-ızah, s. 449, 550.
461. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 88.
462. Mûh: 10-12.
463. Hûd: 52, Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 88, İbn Ebi Şeybe, Musannef, c. 2, s. 474.
464. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 87, 88.
Yağmur Duasına Nasıl Çıkılır ve Çıkılınca Neler Yapılır?
Yağmur duasına üç gün ardarda çıkılır. Çıkılmadan önce, yoksullara sadakalar verilir. Tevbeler yenilenir. Müslümanlar için, Allah'tan yariıganmak dilenilir. Yapılagelen bütün zulümler, haksızlıklar bırakılır. Ehlî hayvanlar yavrularıyla birlikte götürülüp, duaya çıkılan yerde birbirlerinden ayrılarak aralarında meydana gelen meleşmeler, böğürüşlerle... ihtiyacın ağırlığı sergilenir, herkes rikkate, heyecana getirilir. Çok yaşlanmış ihtiyarlar ile küçük çocuklar da birlikte götürülür. Çünkü, rahmetin inmesi, zayıflar yüzündendir.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Sizler ancak zayıflarınız yüzünden geçindiriliyor, yardım olunuyor değil misiniz?" buyurmuştur (Buharî, Sahîh, c. 3, s. 225).
Yağmur duasına yürünerek gidilir. Temiz ve fakat eski, hatta yamalı elbise giyilir. Başlar önlere eğilir, boyunlar bükülür. Tevazulu, alçakgönüllü, huzû ve huşûlu olunur.
Yağmur duası için, kır yere çıkılır.
Ancak, Mekkeliler Mescid-i Haram'da, Medineliler Peygamberimiz aleyhisselamın Mescidinde, Kudüslüler de Mescid-i Aksâ'da toplanırlar.
Şüphesiz ki, kutsal, şerefli mekânlar, rahmetin daha çabuk ve çok inmesine sebep olurlar.
Medine'de, Peygamberimiz aleyhisselamın huzurundan başka yerde yağmur ve rahmet istenilmez. Çünkü, onun hakkında Yüce Allah, " Biz seni âlemlere rahmet olarak gönderdik" [Enbiyâ: 107] buyurmuştur. O, günahkârların şefaatçi sı dır.
Hayvanlar, Medine'de Mescidin kapısında durdurulur.
Yağmur duasında imam Kıbleye döner, ellerini kaldırır, dua eder; cemaat de, oturmuş oldukları halde, imamın duasına " Amîn! " derler.
Yağmur duasına çıkılınca iki rekat namaz kılmak da caizdir (Şürünbilâlî, Merâkı'l-felâh, s. 451-453).
Peygamberimiz aleyhisselamın, yağmur duasında, bayram namazlarında olduğu gibi, açıktan okuyarak iki rekat namaz kıldığı da olmuştLjr. 465
İmam Malik bu husustaki bir soruyu cevaplarken der ki:
" İmam namaza hutbeden önce başlar. İki rekat namaz kılar. Sonra Kıbleye döner. Kıbleye dönerken, cübbesini çevirir. Cübbesinin sağını solunun üzerine, solunu da sağının üzerine koyar. (Cübbenin alttan sol eteği sağ elle, sağ eteği sol elle tutulur. Eller arkadan çevrilerek, sağ elle tutulan etek sol omuza, sol elle tutulan etek de sağ omuza atılır. Böylece, cübbenin aşağısı yukarıya, sağı sola, solu da sağa gelmiş olur). Cemaat de, yönleri Kıbleye doğru olmak üzere oturmuş bulunurlar. İmam ayakta hutbe okur ve dua eder." 466
İmam Ebu Yusuf'a göre; imam halkı yağmur duasına çıkarır. Onlara iki rekat da namaz kıldırır. Rekatların ikisinde de, açıktan okur. Sonra, orada, ayakta dikilerek halka yüzünü döndürür, hutbe okur. Hutbeye başlayacağı sırada, cübbesini çevirir. Bunu, cübbesinin yukarısını aşağıya, aşağısını yukarıya getirerek yapar. Çevrilecek sof elbise ise, onun sağ eteğini sol omuzuna, sol eteğini de sağ omuzuna koyar.
Halk imamın karşısında bulunur. Onlar, cübbelerini çevirmezler.
İmam hutbesinde Allah'a dua eder, boynunu büküp yalvarır, Allah'tan mü'minler için yarlıganmak diler. 467
Hazret-i Ali; Ramazan ve Kurban bayramlarında ve yağmur duası namazında birinci rekatta yedi, ikinci rekatta beş tekbir alır, hutbeden önce namaz kılar, namazda okuyacağı sûreleri açıktan okurdu.
Peygamberimiz aleyhisselam da, Hazret-i Ebu Bekir de, Hazret-i Ömerve Hazret-i Osman da böyle yapardı. 468
Peygamberimiz aleyhisselamın kıldığı iki rekat yağmur duası namazının birinci rekatında Tekvir, ikinci rekatında Duhâ sûresini;469 birinci rekatında Şems, ikinci rekatında Leyi sûresini;470 birinci rekatında A'lâ, ikinci rekatında Gâşiye sûresini okuduğu da rivayet edilmiştir. 471
Yağmur duası için ezen okunmadığı gibi, kamet de getirilmez. 472
-------------------------------------
465. İbn Ebi Şeybe, Musannef, c. 2, s. 473, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 16, Müslim , Sahih, c. 2, s. 611, Tirmizî, Sünen, c. 2, s. 442, Nesâî, Sünen, c. 3, s. 163, 614.
466. Mâlik, c. 1, s. 190.
467. Tahâvî, Muhtasar, s. 39, 40.
468. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 85.
469. Nebhânî, Hüccetullah, s. 635.
470. Abdurrezzak, Musannef, c. 3, s. 86.
471. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 326.
472. İbn Ebi Şeybe, Musannef, c. 2, s. 473, Buhârî, Sahîh, c. 2, s. 20.
Kürz b. Cabir'in Ükl ve Uranîleri Yakalamaya Gönderilişi
Seferin Tarihi, Mevkii ve Sebebi
Sefer, Hicretin 6. yılında, Şevval ayında idi. 473
Peygamberimiz aleyhisselamın Zû Kared'den dönüşünden sonra olduğu da rivayet edilir. 474
Seferin mevkii olan Zülcedr, Küba nahiyelerinden olup, Medine'ye uzaklığı, deve yürüyüşüyle altı mil kadardır, Ayr dağının yakınındadır. 475 Buthan vadisi, suyunu oradan alır. 476
Başka rivayete göre; seferin mevkii Cemmâ idi. 477
Cemmâ; Medine'ye, Akik nahiyesinden Cüruf' e kadar 3 mil uzaklıkta küçük bir dağdır. Oradaki iki küçük dağdan en küçüğüdür. 478
Seferin Sebebi Olan Hadise
Benî Muharib ve Sa'lebelerie yapılan savaşta alınan esirlerden, Peygamberimiz aleyhisselama Yesar adında bir köle düşmüştü. 479
Peygamberimiz aleyhisselam, onun gizlice namaz kılmakta olduğunu görünce, kendisini kölelikten azad etmişti. 480
Bundan sonra, Peygamberimiz aleyhisselam Yesar'ı Cemmâ nahiyesi yaylımındaki develerini görüp gözetmekle görevlendirmişti. 481
Peygamberimiz aleyhisselamın Cemmâ yaylımında yayılan develeri 15 kadardı. 482
Orada, yayılan zekat develeri de vardı. 483
Müslüman halkın develeri de Cemmâ'da yayılmakta idi. 484
Peygamberimiz aleyhisselamın yanına, Becîle kabilesinden, 485 Uraynelerden 8 kişi gelmişti. 486
Bunların dördü Uranîlerden, üçü Ükllerden, 487 birisi de Süleym oğullarındandı. 488
Uranîler, Kahtan; Ükller ise, Adnan soyundan idiler. 489
Medine'ye gelen bu adamlar, açlıktan son derecede zayıflamışlar, arıklamışlar, neredeyse ölecek hale gelmişlerdi. 490
Çok hastalıklı ve sıtmalı idiler, karınlan da şişmişti. 491 Sararmış, solmuşlardı. 492
Bunlar, Peygamberimiz aleyhisselama:
" Sana İslâmiyet üzerine bey'at edeceğiz! " dediler, bey'at ederek Müslüman oldular, 493 kelime-i tevhidi söylediler. 494
Halbuki, onlar yalancı idiler. Müslüman olmayı özlerinden istiyor değillerdi. 495
Peygamberimiz aleyhisselamın Mescidinin Suffasında oturdular. 496
Medine'nin havasını kaldıramadılar, daha çok hastalandılar. 497 Vebaya, 498 dalak sancısına tutul-dular. 499
Rivayete göre; onların tutuldukları hastalık Medine humması (sıtması) idi. 500
Onlar, Medine'den çıkıp gitmeyi istemeye başladılar:
Medine'nin yemekleri; abdest, gusül, cihad... kendilerinin hoşlarına gitmedi, işlerine gelmedi.
" Yâ Rasûlallah! Bizi barındır, yedir, geçindir! 501 Yâ Rasûlallah! Bize süt bul! " dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Siz Resûlullahın develerinin yanına gitmedikçe, size burada içirecek süt bulamam! " buyurdu. 502
" Yâ Rasûlallah! Şu ağrılar başımıza gelmiş bulunuyor. İzin versen de, biz develerin yanına git-sek?503
Yâ Rasûlallah! Bizler hayvan sahipleriyiz. Ekin ve arazi sahipleri değiliz. 504 Medine'nin havası bize ağır geldi! " dediler. 505
Hallerinden şikâyetlendiler. 506 Medine'nin dışında bir yana gönderilip orada bakılmalarını istedil-er. 507
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam, onlara:
" İsterseniz, siz zekat develerinin bulundukları yere kadar gidip onların sütlerinden ve sidiklerinden* içebilirsiniz! " buyurdu508 ve:
" Develerin sütlerinden ve sidiklerinden nasiplenmeniz için çobanımızla gidebilir misiniz?" diye sordu.
" Evet! " dediler, çıkıp gittiler. 509
Üç ay kadar, develerin yanında kaldılar. 510
Develerin sütlerinden ve sidiklerinden içerek sıhhat buldular. 511 Benizleri yerine geldi. 512 Hastalıklarından kurtulup sıhhat buldukları zaman, çok semizlediler ve hatta, semizlemekten, karınlarında büklümler bile meydana geldi. 513
O sırada, Medine'de mum, yâni birsam denilen bir çeşit akıl bozukluğu hastalığı da zuhur etmişti. 514
Mum; birsamla birlikte gelen humma hastalığı olup, bunun yüzde ve bedende çiçek sivilcelerinden daha küçük sivilceler çıkan bir hastalık olduğu da söylenmiştir. 515
İyileşip Medine'ye gelen bu adamlar:
" Yâ Rasûlallah! Medine'de şu mum hastalığı zuhur etmiş bulunmaktadır. Bize izin verilse de, develerin yanına dönsek?" dediler.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Olur! Gidiniz, orada bulununuz! " buyurdu.
Gittiler. 516
Bu nankör adamlar, Harre nahiyesinde bulundukları sırada, kâfirlik yoluna saptılar. 517
Sabahleyin, Peygamberimiz aleyhisselamın develerinin yanına vardılar, onları sürüp götürdüler. 518
Peygamberimiz aleyhisselamın azadlısı Yesar, yanına birkaç kişi alıp, onlara yetişti. 519
Gaddar adamlar çobanların üzerlerine yürüdüler, 520 Yesar'ı yakaladılar, 521 boğazladılar. 522 Ellerini, ayaklarını kestiler. Son nefesini verinceye kadar onun diline ve gözlerine diken batındılar, çekip gittiler. 523
Amr b. Avf oğulları kadınlarından bir kadın, merkebinin üzerinde oradan geçerken, bir ağacın altında Yesar'ın cesedini gördü. Kavminin yanına dönünce, gördüğünü, onlara haber verdi.
Onlar da, Yesar'ın ölüsünün bulunduğu yere doğru gittiler, ölüsünü Küba'ya getirdiler. 524 Küba'da gömdüler. 525
Facianın habercisi " İmdad! " diye seslenerek Peygamberimiz aleyhisselamın yanına geldi526 ve:
" Çobanı öldürdüler, develeri sürüp götürdüler! " dedi.
Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselam:
" Ey Allah'ın süvarileri! Hayvanlarınıza bininiz! " denilerek İslâm mücahidlerine seslenilmesini emretti.
Süvariler hemen atlandılar. 527
Haber Peygamberimiz aleyhisselama gündüzün başında erişmişti. 528
Peygamberimiz aleyhisselam, canileri yakalamak üzere, arkalarından acele 20 süvari saldı. 529
Süvari birliğine Kürz b. Cabir" i kumandan tayin etti. 530
Kumandanlığa Saîd b. Zeyd'in tayin edildiği de rivayet edilir. 531
Canilerin izlerini sürmek üzene, süvarilerin yanlarına bir iz sürücü de katıldı. 532
Peygamberimiz aleyhisselam, süvari birliğini gönderirken, Ükl ve Uranîler aleyhinde:
" Ey Allah'ım! Onlara, yollarını kör et! Yollarını, tek deve yolundan daha dar ve çıkmaz et! " diyerek dua etti. 533
Süvariler, Ükl ve Uranîlere, Münakka'nın üst tarafında yetiştiler. 534
Münakka; Medine'nin doğusunda, Irak yolunda biryerdir. 535
Ükl ve Uranîler, Harre'de yattılar Sabaha çıkınca, yemeklenini yediler
İslâm süvarileh, onların ne tanafa savuşup gittiklenini bilemediler
O sınada, deve küneği, kolu taşıyan bin kadına rastladılar, onu tuttular.
Kendisine:
" Yanında taşıdığın nedir?" diye sordular.
Kadın:
" Bir cemaate rastlamıştım. Onlar bir deve kesmişlerdi, bunu bana onlan verdiler" dedi.
İslâm süvarileri:
" Şimdi onlar nerededir?" diye sordular.
Kadın:
" Onlar şuradaki çölün kana taşlığındadırian.
Onaya doğnu gittiğinizde, kendilerinin ateşlerinin tüttüğünü gürünsünüz! " dedi.
İslâm süvarileh hemen onaya doğnu gittiler.
Ükl ve Unanîlenin yemekten kalktıkları sırada onları kuşattılar, teslim olmalarını istediler.
Hiçbirini kaçırmadan, hepsini esir ettiler, 536 bağladılar, terkilerine alıp Medine'ye getirdiler
O sınada Zegabe'de bulunan Peygamberimiz aleyhisselamın yanına vandılan. 537
Ükl ve Unanîleni seyretmek üzene, Enes b. Malik ile bazı çocuklar da, süvarilerin ankasından, oraya geldiler. 538
Gündüz epeyce ilenlemişti. 539
-------------------------------------
473. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 5, c. 2, s. 568, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93, Belâzurî, Ensâbu'l-eş/âf, c. 1, s. 378, Taberî, Târih, c. 3, s. 84.
474. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
475. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 93 Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 2, s. 114, Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1174.
476. Semhûdî, Vefâ, c. 4, s. 1174.
477. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
478. Yâkût, Mu'cem, c. 2, s. 158 Semhûdî, Vefâ, c. 4, s. 1177.
479. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
480. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 161.
481. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
482. Vâkıdî, c. 2, s. 570, İbn Seyyid, c. 2, s. 90, Kastalânî, c. 1, s. 161.
483. İbn Seyyid, c. 2, s. 90, Kastalânî, c. 1 , s. 161, Diyarbekrî, c. 2, s. 12.
484. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1296.
485. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
486. Vâkıdî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 93, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 205, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1296.
487. Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 163, 233, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 70, Müslim, c. 3, s. 1297, 1298.
488. Taberî, Tefsîr, c. 6, s. 207.
489. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 162.
490. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 88.
491. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 161.
492. Halebî, c. 3, s. 180, Zürkânî, c. 2, s. 173.
493. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 186, Buhârî, Sahîh, c. 8, s. 43, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1297.
494. Buhârî, Sahih, c. 5, s. 70, Zürkânî, c. 2, s. 172.
495. Taberî, Tefsîr, c. 6, s. 207.
496. Buhârî, Sahîh, c. 8, s. 19.
497. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 186, Buhârî, c. 8, s. 43, Müslim, c. 3, s. 1297.
498. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93.
499. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
500. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 163, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 173.
501. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 173.
502. Buhârî, Sahih, c. 8, s. 19.
503. Ebu Avane'den naklen Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 173.
504. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 170, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 70, Taberî, Tefsîr, c. 6, s. 206, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 135.
505. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 233, Taberî, Tefsîr, c. 6, s. 206, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 135.
506. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 186, Buhârî, c. 8, s. 43, Müslim, c. 3, s. 1297.
507. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 88, 89, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 3, s. 189.
* Develer, çölde yavşan ve marsama otu yedikleri için onların sidikleri ve sütleri, içilecek ilaçların içine konulurdu (İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 9). Deve sidiği, mide ishaline iyi gelirdi (Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 173).
508. Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1296.
509. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 186, Buhârî, Sahîh, c. 8, s. 43, Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1297.
510. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 161.
511. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 186, Buhârî, c. 8, s. 43, Müslim, c. 3, s. 1297.
512. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 173.
513. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290.
514. Müslim, Sahih, c. 3, s. 1297.
515. İbn Esîr, Nihâye, c. 4, s. 373.
516. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 179.
517. Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 163, 233, Buhârî, c. 5, s. 70, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 179, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 135, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 161.
518. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93.
519. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 290, Vâkıdî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, c. 2, s. 93.
520. Müslim, Sahîh, c. 3, s. 1296.
521. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569.
522. Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1, s. 161, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c. 2, s. 175.
523. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93.
524. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 93.
525. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 5, s. 516.
526. Taberî, Tefsîr, c. 6, s. 207, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 179.
527. Taberî, Tefsîr, c. 7, s. 207.
528. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 163, Buhârî, Sahîh, c. 8, s. 19, Müslim , Sahîh, c. 3, s. 1296, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 130.
529. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 93, Taberî, Târih, c. 3, s. 84 İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 210, İbn Seyyid, Uyûnu’l-eser, c. 2, s. 89, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 135, Zehebf, Megâzî s. 295, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 179, Ebut-Tayyib, Ikdu’s-simm, c. 1, s. 254, Kastalânî, Mevâhibü'l-ledünniye, c. 1 , s. 161.
530. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 93.
531. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 570, İbn Seyyid, Uyûnu’l-eser, c. 2, s. 89, Kastalânî, Mevâhib, c. 1, s. 161, Semhûdî, Vefâu 'l-vefâ, c. 1, s. 313.
532. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 198, Müslim, c. 3, s. 1298, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 131 Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 4, s. 87, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 179.
533. Beyhakî, Delâil, c. 4, s. 88, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 136, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 180, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c. 2, s. 22, Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 174.
534. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 89.
535. Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 4, s. 1314.
536. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569.
537. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93.
538. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 570.
539. Buhârî. Sahih. c. 8. s. 20. Ebu Dâvud. Sünen. c. 4. s. 130.
Ükl ve Uranîlerin Suçları
Ükl ve Uranîler, Peygamberimiz aleyhisselamın azadlısı ve çobanı olan Yasar'ı ellerini, ayaklarını kesmek, gözlerine ve diline diken batırmak suretiyle şehit etmişlerdi. 540
Bunlar, hem hırsızlık yapmışlar, hem adam öldürmüşler, hem de İslâm olduklarını söyledikten sonra kâfirlik yoluna sapmışlar, 541 irtidad etmişler, 542 Allah'a ve Resûlüne karşı harp açmışlardı. 543
-------------------------------------
540. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 569, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93.
541. Buhârî, c. 8, s. 20, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 130.
542. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 193.
543. Buhârî. Sahih. c. 8. s. 20. Ebu Dâvud. Sünen. c. 4. s. 130.
Ükl ve Uranîlere Uygulanan Ceza
Ükl ve Uranîlerin, ceza hukukunca, yaptıklarının aynı kendilerine yapılmak suretiyle cezalandırılmaları gerekiyordu. 544
Bunun için, Peygamberimiz aleyhisselam, İslâm süvarilerine emretti: Ükl ve Uranîlerin elleri ve ayakları kesildi, gözlerine de mil çekildi. 545
Enes b. Malik der ki:
" Onlar çobanın gözlerine diken batırdıkları için, Peygamber aleyhisselam da, buna karşılık, onların gözlerine mil çektirmişti. 546
Mil çekilmeden önce, milleri kızdırdılar, onları canilerin gözlerine sürdüler.
El ve ayaklarının kesilen yerlerini de, kanlarının dinmesi için, dağlamadılar. 547
Sonra da, teşhir için, asıldılar. 548
Öylece Harre'de bırakıldılar, ölüp gittiler. 549
-------------------------------------
544. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 136.
545. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 290, Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 570, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 93, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 186, Buhârî, Sahih , c. 5, s. 70-71 , c. 8, s. 19, Müslim, Sahih, c. 3, s. 1297, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 130, Belâzurî, Ensâbu'l-esrâf, c. 1, s. 378.
546. Müslim, c. 3, s. 1298.
547. Buhârî , Sahih, c. 8, s. 19, Ebu Dâvud, Sünen, c. 4, s. 130.
548. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 570, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 93.
549. Buhârî , Sahih, c. 5, s. 70, 71, Müslim , Sahih, c. 3, s. 1296.
Ükl ve Uranîlerin Kısas Suretiyle Cezalandırılmalarının Sebebi ve Hikmeti
Ükl ve Uranîlerin böyle cezalandırılmaları, İslâm çobanını aynı şekilde öldürmüş olmalarından ileri gelmiş, kendileri de aynı şekilde cezalandırılmışlardı. 550
Bu, bir kısas idi. 551 Kısasta ise hayat vardı. 552 Kötüleri, zalimleri yaptıklarının, yapacaklarının aynı ile cezalandırılacaklarını gözlerinin önüne sererek korkutmak; kendilerini bu kötü tutum ve davranışlarından alıkoymak; ve özellikle, Müslümanların hayatını korumayı sağlamak vardı. 553
Kur'ân-ı Kerîm'in bu husustaki hükmü de şöyledir:
" Allah'a ve Allah'ın Resûlüne harp açanların, yeryüzünde yol kesmek suretiyle fesatçılığa koşanların cezası, ancak, öldürülmeleri, yahut asılmaları, ya da sağ elleri ile sol ayaklarının çaprazvari kesilmesi, ya da bulundukları yerden sürülmeleridir.
Bu, onların dünyada rüsvaylığıdır. Âhirette ise, onlara pek büyük bir azap da vardır." 554
-------------------------------------
550. İbn Esîr, Nihale c. 2, s. 403.
551. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 177.
552. Bakara: 179.
553. Taberî, Tefsir, c. 11, s. 114, 115.
554. Mâide: 33.
Ükl ve Uranîlerden Kurtarılan Develerin Zülcedr Yaylımına Gönderilişi
Peygamberimiz aleyhisselam Zegabe'den Medine'ye gelip Mescidinde oturduğu sırada, Seleme b. Ekvâ ile Ebu Rühm el-Gıfârî, canilerin ellerinden kurtardıkları 14 deveyi Mescidin kapısı önüne getirmişlerdi.
Peygamberimiz aleyhisselam onlara doğru varıp baktı da, Hına diye anılan deveyi göremeyince:
" Ey Seleme! Hına nerede?" diye sordu.
Seleme:
" Ükl ve Uranîler onu boğazlamışlar, ondan başkasını boğazlayamamışlar! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselam:
" Git, bak, bir yer bul; bunlar orada yayılsınlar! " buyurdu.
Seleme b. Ekvâ, onlar için Zülcedr kadar uygun bir yer bulunamayacağını söyledi.
Bunun üzerine, develer tekrarZülcedr'e gönderildiler ve orada kaldılar.
Her gece develerin sütleri sağılıp Peygamberimiz aleyhisselama getirilirdi. 555
-------------------------------------
555. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 570, 571.